장음표시 사용
731쪽
cibo solidiore,utpote pane,leguminibus,carne imitibiasque, sed omnibus prius commansis.Graece latum est σιυμ quod per se cibum simpliciter signat,uerum lactis ratione solidior intelligendus uenit. Si autem imprudentibus. J Graece est, re δου λαθμα π etit et 8,id est: Si autem latentes repleti fuerint. Sed uerbum M θAω in eiusmodi locutione uertitur,recte c5uertitur,im . prudentibus nobis,aut nescijs,id quod et Budqus' annotauit.
INjVI. CAPUTT Vstulis quae quod puero.J Post educationem infantuli
morbos enumerat,quibus in ea aetatula coflictari solet:uocatq; Graece ε θμματα a uerbo qg est emorescere. Ad summa et uperint.Jοθ- δε ε πωλείσου, est i extima eruperint. Vt sit simpliciter se in altum promere επήων
uero iusta magnitudine & figura per summa apparere . IN VII. CAPUT.GRauedo.J Graece est κύMα. Sic enim Celsus lib. interpretatur: qua nimirum pituita ex capite defluens, nares claudit,uocem obtundit,tussim mouet.
Melitismi. J Ita dicuntur, sicut linapismi, cum melle p ta oblinitur, melitisimus, cum sinapi,sinapi simi. Copioso calido.J In Graeco deerat θερμῶ quod est calido. Sic enim magis aperit & discutit si quae simi superflua. i N VIII. CA PUT, . DΠcocto.J Hoc est,probe cocto: quod Graeci dicunt
TEndinum. J Quos hic uocat tendines,considerato,an musculorum buccam mouentiuna, an neruos a cerebro dentium radicibus adhaerentes,unde sensus ipsis communicatur. An tendines alios m alis.
Anisiam. J nn presti codices habent ἄν θον, hoc est anethii, quod ipsum quoq; aluum sistit. Sed Oribasius habet anisu Calide J Non calidis potentia, sed calide actu aluus sisti debet. Craece non μῶς legendum. I N X. CAPUT.APhthae J Celliis libro secundo capite primo: Proximuse
est ut infantes adhuc pueros serpentia ulcera oris quae Graeci αφ ας nominant,exerceant. Variis interim coloribus
732쪽
ῆ apparent,pro humorum ea gignentium natura. IN XIII. CAPUT. Homenti modo. J Graece est δε τροπῶπτ ματος. si guifi
cat autem idem πυγμα quod rἱλκμae, reo γον
ρεμμαερίων, hoc est,hapius lanae ut Celsus ait, uel circulus. Heliotropion J Celso heiba solaris dicitur. Ab herbariis uulgaribus nouo indito nomine, uocatur herba cancri, cum scorpioides potius appellaretur.Sed quia storpio incognitus imagis est a cancro appellationem traxerunt. Cucumeris. J Cucumis statim in Pepones, R Melo pepo-
nes degenerat,irgura tantum & quantitate inter se dissidentes: cum magnitudine excessere, pones uocantur um uero rotundi,sormam & essigiem mali referunt, facta ex pepo-ι ne, S malo appellatione.
m Ana uictus rationem praescribit ab infantia usq; ad aetatem a declinantem,quae no tam ex Medicina, quam Philosophia petita est: quae mos est etiam Galano,ut non solum corpus, sed animum quoq; curet. Liberiore. J Graece est ιεσμ, hoe est,cu animi remissione,a uerbo a ημι,qa est, licetia permitto,aut solute idulget. Leuiora J Graece quidem προ φας ωυτῶς προσφέρειν φροῖς, hoc est, alimeta ipsis leniter praebere,reddidi ego leuiora: utrum malis accipe.Haec dixi, ne uitilitigatores ulla calumniandi occasionem habeant,si uel tantillu immutauerim.
IN XUI. CAPUT. Exercitatio J Totum hoc caput ex secundo Galeni de sa
nitate tuenda Galeni tuenda transcriptum est: ex quinto uero Oribasii. in eodem uero haec clausula aliter legitur.Grqeus codex Pauli impressiis habet: δεῖμητε πληθcς ωμων, κυ
ενσέροις,hoc est: Non debet erudi,incoctiq; siue cibi, siue humoris copia, aut in uentre, aut in intestinis contineri: proh πῶς Galenus habet εω τοις απειοις, quod est in ua. sis: cui lectioni ego assentior. Intestina siquidem concoctioni proprie dicata non sunt: deinde uentris dictione etiam ipsa comprehenduntur. Verum ut concoctio altera in uentre, altera in uasis administratur: ita d stributio ex intestinis prima : altera ex uasis obitur.Haec non aduerterunt Oroscius,&
733쪽
Compen cliti Pauli. Castigatur Paulus. Fxercita Noties singularum partium. C istigaturco 'exGrς iis ἰmpres
Basiliensis castigator. Omitto quod etiam εκτης γα ὀ in eodem fere Galeni loco,Oroscius ex stomacho distribuitur, ueteris,cu dicendum sit ex uentre. Nam inde si distributio. Vnde manifesto liquet. J Galenus cu libro de sanitate tue
καὶ cyλε - δε ναμως Hoc est,ut Graecae linguae ignare intelligant: Sicut enim exercitatio cibum praecedens plurimu conseruandae sanitati conducit: sic quaelibet a cibo comotio, nocentissima est. Nam alimentum antequam sit cococtum, ex uentre distribuitur.Vnde crudoru humorii copia in uenis collecta,omnigenas morboru species procreare solet, nisi protinus labore multo fuerint discum,uel concocti, ac in sanguine iacultatis beneficio quae iocinori,uenisq; insita est, traserint. Modo factam.J Galenus addit , secundam,ut sit mediocriter pallida concoctionem secundam nempe quae in uenis st)modo factam significat. Omisit Paulus secundam, quia ex urina iudiciu n non nisi de secunda concoctione sumitur.
Acclivis deambnlatio. J Codex impressi is uiciatus est, har
ex Galeno instauratum,unde haec omnia transcripsit.Est autem acclivis ambulatio,cum quis contra montem, aut loca aeditiora inambulat. Non aduertit Basiliensis castigator. Praeterea per alia sex.J Quippe itatio,cursusq; cru tu exer citationes int: actochm sint,& sciomachiae, brachiorum,ac manuum propria Lumborum autem, assidue se inclinare, &rursus reuocare.alteres, spinae. thoracis aute & pulmonis, maximae respirationes propriae exercitationes sunt. Donec rubescat J Hoc est dum sanguis in extimam cutem erit euocatur. Id lignar οθοω-υ πάρ κ. Hoc est cum floridus,uiuidusq; N rubet apparuerit.
Concinnae J Male in Graeco e αθυμοi,pro legitur. Vide Ot:basium & Galenum Non aduertit Genauisus . .
734쪽
Calido uapore. J In codice Graeco impresso e μὸν adsit,
dorem uidetur referri. Galenus lib. a. de sanitate tuenda legit Viriatus -μα,,ut reseratur ad uapore,sicut nos conuertimus. Vterq; o I ta Aristarchus,& Oroseius,& Basiliensis haec praeterierunt. A potherapia. J Exercitationis omnis pars ultima est apo therapia,ceu dicas recreatoria: nam corpus expurgat , di las
IN XUIII. CAPUT. Nier frictiones 3 Paulus hoc ex secundo Galeni iam dicto
A libro ad uerbum mutuatus est. Galenus autem ex comme clario Hippocratis,qui inscribitur κατ ια μοι in hunc modum: δctorem λ ται, ὁ πι, σαγῶται μνιε σου,κ σκλ . δκσπι,κ μαλακκ' λύσω - πολλὰ μνυθμσω,ου μετρικχτα νου. Hoc est,frictio potest soluere,ligare, replere, mi -- . 'Τnuere. Dura ligare,mollis soluere,mnita minuere.
v Nter uocis exer. J Hoc est ex quinto Oribash transcriptu. a Galenus huius exercitationis sere non meminit Est autem dictio Graeca αν- μὰ σις:quae signat exclamationem uoci' car αserationemq;: qualis in catu editur, & lectione clara,Pratio- νωσις neq;.Verbii μα νῶν pro uoce cotedere interpretari potes.
vν Lcerosa.J Exercitationum genera persecutus, nunc ea V quae illis superuenire solent,enumerat. sunt itaq; lassitu Lasurtu, dinis tres numero disterentiae ulcerosa,tensoria,& instam ma dines. toria,seu ut Graece dicam. λ μονίδες .in tertio Galeni de sanitate tuenda ad uerbum explicat. Quo tendi uidentui. J Graece impressi codices, τ-Pota, quod est liquari,consumiq; habent,pro τεινε υ non tamen Neglige hoc aduerterunt Oroscius& Gemulatus. In eodem capite ira O.o χαλαται G -τεταγμέ- , pro χαλατο δε συντεταμει , - j quod est,sane laxatur,quod distentum est. Oleo dulci atq; egelido, J Hoc est: Ex maturis olivis quarum baccae iam nigrescere inceperint,droppas appellant,consecto. Egelido,hoc est tepido,ut soli exposi tum sieri solet. Id. Graeca dictio uidetur innuere ει θερους si Grammaticis credi ' MD,e, .mus,qui exponunt υπ ήλικθερμπιξεντος. id est a sole excal
facto Quid si hyems,aut frigidum alioqui tempus sitiquo sol non selet aut cerce parum nos excalfacere,tuc ne etiam soli Eolidum
735쪽
erit exponendum ut incalescat. Sane frivolu esse puto quod Tepidum. Oroscius adfert,& pro tepido tantu,& poni,ut possea in las situdine inflammatoria legitur, ελαι τε ου, πολὐ χλιαροῖ, quod est: Oleum igitur copiosum tepidum addi bendum. Uerum ideo me reprehendere uidetur Oroscius,' egelido dixerim,putans hoc frigidum signi sicari: male metiercules inau- thoribus latinis uersatus. Celsus egelidum in eodem sensu quo ego multis in loeis usurpat: ut lib. .cap Ii. Neq; ea ipsast gida,sed potius egelida danda est.Quomodo etiam Lina cer eundem locum in Galenum ante me uertit, qui antea corrigendus erat. Scio quide apud ueteres in usu fuisse post lassitudinem uuctionem,uel in sole,uel ad igne,si hoc pacto uolet intelligere ειλκθερους,uerum hoc oi tepore no est perpetuu. Instaura. Vnctio. J Non est in graecis codicibus impressis: aliquot au ur 'ςcti Q tem scripti manu habet,& sensus exigit. Quid enim est, si re- -μψ' feratur haec dictio,continua,ad quietem. Multa quidem esse debet: non tamen perpetua,quod in rixκς significat. Iam Galenus ipse& Oribasius habent, siqvi συνεχης,hoc est,unctio continua. Legendu itaq; in Paulo pro μαλιπα συνεχη ς,quod est maxime continua, ἀλειμματα M AH, unctiones assiduae. G 'v' Hoc omiseras Genauseae, qui mauis curta omnia & mutila φ'-' aliquado in paulo legi.quam dictione una,aut altera ex Ga leno,unde haec transcripti t,sententiae autoris adiuncta. utrum maius sit peccatum,alis iudicent. . Apotherapiae exercitationem.Quae tum in motu,tu ri ictione,& pauca,& mollis,& tarda sit: praeterea solium similiter calidum. Protinus autem in lauacra frigida cxiliant, ut nimirum ipsis robur,in cute una cum calore constet, queadmodum ait Galenus lib. .de sanitate tuenda. Lege in codice
, άiu ' ' succi.J In codicibus impressis perpera habet ευρυς pro ευχυμοῦ. Gemussus omisit& hoc&sii perius.
IN,XXI. CAPUT.AStrictio. J Galenus lib.3.de sanitat te uenda inquit Vocoita meatuum cutis uitium,quo sit peruacua transmittere quid-n pwhibetur. ri yM., rit graecis appellatur. Acopum oleumq; ex. J Hoc Oribasio debet se enim lib. s.ad ue PQPu- bum ex Galeno prius mutuatus erat. Verum in hoc disien -kς η'S citiut,paulus habet πιγωρινον ἐλωον,hoc es oleum ex populo i
736쪽
Habes apud paulum lib. .acopon ex abiete,acopon ex populo nigra,& oleum ex eadem populo,omnia eiusdem facultatis Nam loco fructus abietis, nigrae populi fructus aequa portio,apud eundem autorem ponitur.
Hoc capite de lassitudinibus agit, quae citra exercitatione
aut motum corporis sua sponte', nempe ex humorum superfluors copia accedunt. Galenus eas lib.4. de sanitate tuenda persequitur amplissime, --Si his peractis.J Hoc est : Si omnibus commemoratis prς sidiis malum cellerit,ad consueta munia paulatim transeundum est In Paulo deprauata est lectio graeca habetur. n. πρὀς Conigitur
τα συνώθη καταγλόμ,pro τα σει - - κατ ολ heu, quod μὴ eorrector Basiliensis omisit. Lin acer rursus,conuertit.
Si enim uires costent. J Quod est,cum sanguinis plus,succi uero mali minus in corpore redudat. nam in sanguine ui- Quando res narurales deprehenduntur. Si igitur paululum uel citra sanguinem restitutum uel ultra,processum est, audacter mit- δη ' 'tendus est. Si plurimum nequaquam . At si crudi humores. J Hi enim in iecore,& uentre m ne ' Gai vidis tites, temporis spatio paulatim csicoquuntur,efiiciunturq; be lentia. nigni. eoq; seruari debent,qui tales humores collegerunt, in omni quiete,prscordiis probe sonae toruin praesidio munitis. non aut sanguis debet eis detrahi,qm uiri u robur his non adest ut Galenus ait in Θεeαπευτικῶπιζις MISοτομίας in hanc stiam ου G γαρ οπori πλμθρς ωμων Quot τουτοιῆrotic ςMMυε θως, Θοτομε ι 'o λύγος Γλεγχέτω. ωμη γαρ τουτοις που ταρε . Praeterea purgatio his dari non debet, quia Cindis ui concocta. non cruda medicamentis solicitare oportet,' u a' Oxymel. J Intellige simplex. Id enim cum aetatibus,tum 'naturis uniuersis,utari Galenus,& praecipue pituitosis ad sar O, im is nitatis securitate seruit utilissime, dum omnes meatus ardos tu faculis aperit,ut nusqua crassus,uel glutinosus humor adhaerescat. tas. Apomeli. J Fi t hoc melle a fauis expresb, & aqua sontana. Uerum non simpliciter ex melle &aqua, ut putat Oro Effatum
scius uide Galenu lib. 4 de sanitate tuenda,& Paulum tib 7. Oroseq.
737쪽
Errauim coicii. οντες. Viridis seonectus. Ficum.
IN XXIII. CAPUT. Enectus J Ex quinto Oribasj. quintoq; Galeni de sanit
bote tuenda. In paulo autem Graecus codex impi essus deprauatus est habet enim επα. νοθωσις δ' αυτῆ ὁ uecti ν- των τε καὶ γρινοντων αμα τοῖς hoc est: Corrigis tur autem ea calefacientibus,& humectantibus una cum calefacientibiis Superfluum est αμὰ τοὶς iacia G.Oroscius& Gemu us non aduerterunt.
Frictio. J Cu oleo scilicet adhibita, quae uitale robur excitat,& modice calefacit,unde & distributio nutrimeta facilior, nutritio promptior consequitur. Imbecilliores J Vt qui decrepita potissimum aetate senti etsi alij alijs celerius senectutis incomoda experiantur Quicunq; igitur uel crudi adhuc senes, quos graeci ομογέροντας appellant,uel decrepiti,imbecilliores uiribus existunt naturalibus, ter die cibum assument, idq; hanc ob causam potissimum: nempe'una uice multum assumere nequeunt. Deinde,etiam si imant, concoquere nequeunt, quare melius est
cibum partiri in tres uices. Ae fici maturae J Hae paulo innocentiores immaturivmediocriter tamen in usum adhibitae. Ante cibum alium assumi debent,eo quod si non cito per aluum descendat, corruptio nem in uetriculo subeunt,& alios secum cibos corrumpunt, id quod de omnibus fructibus fugacibus intelligendum est . Per hyemem uero caricae J Hae incidendi,extenuandique uim habentiquo nomine aluum citant,renesq; expuigant. Cum nucibus uero simul comestae ad omnia praestatiores exi sunt,atq; hine nonnulli qui medicamentoru aduersius lethalia cofecturas perseripserun i, ficus aridas cum nucibus, & ru- ta praesumptas omni u illoru praesens esse remediu tradunt. sinultu in dextra. J Galenus libello ναζιζυχυμίας Mia κα- inquit retri ρὶ λ χαδεουν dicti μεν δε λεὶα α λέγων
κακοπιμίτερω πως γίνον rota Id est: De caricis autem,si quis contraria pronunciet,uere dicere censeri queat,nempe bono maloq; es. praeditas: morbidi cuiusdam de salubris particeps. . Si nanq;
738쪽
si nanq; per aluum descendan t,ae alimen tu quod ab eis prouenit, in corpus distributunt,iecur renesq, transierit, salubres sunt,& succi benignioris: sin remorentur, prauioris quodam modo fiunt: In textu hoc Galeni habes διατετου δέρματος, quod est,percutem,male pro διάτετῆ ἡπατος. Hoc In codisce nuper impresso Gem uisus eastigator praeteri l . Ante cibum. J Alus subducendae gratia : quae etiam oliuis, ut Galenus in commentario de alimentis docet,& damascenis sollici latur.
IN XXVI. CAPUT.Vandoquidem uero.J Ex quinto Oribasij sumptum
est Graecus textus deprauatus in paulo est, pro εγω - .R' PiPωκτω legi debet με N A δωτῶ ε ει,&c. quod annotauit Oroscius.Uerum in hoc grauissime peccat, dum alios reprehendit quod τριμμαm uerterit frictione,cum Galenus, paulus & Oribasius semper dictionem λάτρψιν, pro frictione usurparint τρι α uero apud gramaricos, Suidam, Hesichium, Budaeumq; nostrum pro detrimento accipitur,ueluti cum lapides atteruntur,alias aliae res minutissimqdeteruntur. Quid hic commodius erit quam puluis qui ex medicamentis conrritis effectus sit,& corpori admotus in balneo. Addidi hic, aquae indito, ad sensum explendum Praeterea errat Oroscius, qui λαό- id est, du lauatur, uerterit, post balneum,cum eiusmodi smegmata in balneo soleant adhiberi. Sed frictionem intelligit: quanquam ipse textus seques eum admoueat. Nam a balneo acopi usum praesctibit in balneo, alioru erit.Reliquit textu uitiosum corrector Basiliesis. Summatq; propoma.J Usus sum dictione graeca quod serὸ nulla apud latinos extet,quae ad unguem eam referre possit.
GraecI autem v ocant πριπιο ματα quae ex uino fiunt, & melle dispumato. Na paul. lib. I. insit: αλλα κρατα μἐν is οἴνου συντι
Corpus decoloratum. J Vita letior,citra curas,& melacho M liam actiones naturales non habet impeditas, unde sanguis primu coqui,deinde toti corpori distribui potest. Graece est βίος ευφροσυνης,hoc est, ulta laeta, & iucuda: προ exm - Seiaest πως hi liquod signat chara, gratain commestam pastillos.
Pauli Roctio. Erratum Oromi. Erratum
739쪽
Pastillos. J Greca dictio est κοψειας,a nullo sere grammatico exposita. Galenus autem ex Hippocrate interpretatus est τροχι,κους,quod hic optime quadrat. Magni alioqui uiri in hac uoce decepti sunt,qui pro glutinatibus quibusdam rebus usurparint.
IN XXIX. CAPUT.MEt coctum. J Exemplaria graeca deprauata sunt, habent
enim κοα μέλυ ἐφθοὶ, το σκληρον αγο , pro τὼ σκ ρον ἄγαν μνω,hoc est,quod duru nimis sit: causam addit, cur mel coctum dentibus noceat.
et M. V IN XXXI. CAPUT.πN stiperiore uentre.J Ex quinto Oribasij transcriptum est, a acta uerti in stiperiore uentre,in quo fit concoctio. In eo si diutius immorentur,perficacia lunt &du . Germani. Ventos contrarios. J Nihil oculis magis incomodat quam
ς impxςse uentus contrarius,eoq; miror,cur Germanicus corrector mutauerit i μώνιοι ς, hoc est contrarios in ε-rist, quas dicas causae authores.
IN XXXII CAPUT.BLurimum noxae ciborum.J Similem habet sententia Ga
sa potu,aut cibo repleta supra modum suerint, periculum ne ' ea rumpuntur, aut ipsi suffocantur aut etiam calidum natiuum ipsum extinguant. . . Vomitu igitur. J post uomitum autem os colluendu, den- . . res,oculosq; S totam faciem postea praecepit Oribasus. Id ' - nisi fiat,dentes eis qui uomunt,computrescere. Sollicitari aia ' tem uomitus debet aqua tepida statim assumpta. At si neq; descenderit. J kgna repletionis uenarum com- πλ93 α. memorat. At sanguinis redundantia proprie πληρωζα ineessor in θος. dicitur. πλουτος pro omnium humorum separatim plenitudi Τυισμο-- ne accipitur. τληρ suis pro repletione tum potus, tum cibi, S uentris & uenarum usurpatur.
- . . . IN XXXIIII. CAPUT.CIbis in uentre. Hoc sumptum est ex sexto Galeni de sanitate tuenda.Fit autem saepe,ut cibi corrumpantur, aue
740쪽
nimia copia ingesti,aut qualitate praua donati, aut tempore in commodo astumpti,aut ipsius uentriculi astecti uitio. Quo
autem corrupta educantur, Galenus ample docet. Inter caetera uomitum comendat ex uini dulcis potu. Sed Pauli textus Corrigitur impressus in omnibus exemplaribus deprauatus est, habet. n. Quae mediocriter purgant. J Sunt enim quaedam medicamenta,quae admodum grauiter,& magno cum naturae detrimento purgant. Itaq; mediocria hic praecipit,qua; tapius per interualla sumi pollini: qualis est picta dia aloes, cuius compositionem habes in septimo descriptam.
TEneris haec sunt commoda. Ex Oribasilib. i. hare sunt transcripta. Ante commoda aute docet,quibus uenus noceat: tum partibus corporis, tum temperaturis. Noxia itaq; uenus est inquit, pectori,pulmonibus, capiti ,& neruis: ite sic cis natura,& frigidis. Caueri etia debet post repletionem, cucibi,tum uini, item post evacuationem ex uomitu facta: pu gationem,&si uenter sita sponte fuerit solutus. Praeterea si cibus nondum sit concoctus, aut si aegritudo quaedam infestat. Eoq; melancholicis. J Vide Aristotelem in problematum sectione 4. ad sinem,nimirumis statu redundent. Semen autem decessio flatus existit. Sed quid de insanientibus dicemus, an & illi flatus habent λ Ego sane opinor uenerem insanientibus conuenire,quod seminis qualitas quae uirilitatem S ut dica graece θυμοὶ, homini cociliat,si in corporibus allo. . , qui temperamento calidis,copiosior impertiatur,ex μῆ let μανix fieri. Semne autem excreto,animus ille remittiturct qualitas imminuitur. Galen. optime de ueneris ussi scribit in comentario qui inscribitur, ἰατρικέ uerba ipsius in
est. Sin aut veru sateri uelin, coducit,si lato tyis interuallo quis.