장음표시 사용
141쪽
num Nel parandarum , Uel colendarum cura. Disciplinaeque domestica ratio, magis ad filios pertinere debet . quam ad eos omnes, qui in tota familia sunt. Fol. I. e. 8. 23 flectendos esse puerorum mores in contrariam partem , prasertim cum ad nimia voluptatem ineubuerint; quod fit in ramis distortis, ut rursum evadant recti . Eth.2.c.9. Abstinendi praeterea sunt a lectitandis Poetarum fabulis . . . Seiria Philiis, , La Filii di Sciro. Ιl Pastor tido.
a 4 Nihil igitur illa vicinitas redolet i sunt verba Taltu moratione pro Crito. Suspecta quandoque esse debent cordato patri familias vicinitates quadam muliercularum, nihilaque, ac incautam iuΥentutem, in suos laqueos inducere eupientium; vigilandum itaque est; puerique, ne langue-
stant desidia, honesto labore sunt detinendi . I Bellissimum erit, se iustantibus pueris, parentes ipsi adesse velint; vel qui loco parentum esse possunt, proνectiores magistri. Cumque inter ludendum, multa insolenter, multa iracunde , superbe etiam, ct contumaciter multa committi soleant, qua partim contra justitiam, partim contra aliarum Nirtutum ornamenta sunt; ad eorum mores informandos, rectissimum, inquam, erit , si, qui talibus puerorum ludis intererunt magistri; eos pamrim monendo, partim objurgando, partim Veram virtutis Niam commonstrando; ut justas primo, ac temperatas actiones edant, incumbent; quas mox progressu atatis at te, ac temperate, hoc est ad vera Nirtutis indolem, facturi sunt. Permultum enim interest, inter jusa, ac juse facta ei cum primum casia etiam, o ex alterius norma, regulaque praescripta fieri possit; illud vero alterum, quod ca cerro mentis delectu fati quod mediocritatem circum
142쪽
spiciendo fiat; totum virtutis est proprium; qua , ubi steorroboravit, fructus edit tempestivos , maximeque ube
a 6 Exemplo praeire liberis suis parentes debent ad virtutem et atque inde est, quod impuberibus pueris nulla a magistraratas posita sint leges; viva quadam lex sit domi
pater, cujus auctoritate blandius quadam extorquentur, σfacilius, quam ipsa legum severitate. Eth. Io. e. ult. ἰQuod si qua in re acute solent pueri videre, in notandis parentum vitiis hoe solet contingere, qua, si etiam 'a terita fuerint, multis virtutum ornamentis obtecta , inestamento sunt, non ad paternas Nirtutes amulo das, quam vitia .a Accedit huc etia , quadam vitia amita sunt in filiis , quasique cum santuine 'sio transfunduntur. In his ad iracundiam propensio quaedam, aliosique astinus vehemens animi inductio numeratur ab Arist. EG. 7. e. o. Quod patris illius exemplo probat, qui, cum a filio Nehementer irato per totam domum raptaretur, non admodum gravate tulit; donec ad altismos totius domus gradus peraratum si quo in loco, iusso filio eonsistere, eum a
. monuit, ne ulterius progrederetur: hactenus se eommeritum esse, quae passus esset et se, idem ea aetate, qua filius tunc esset, in parentem suum fecisse, qui idem in avum suum fecerat, atque hie in abavumr hactenus proinde totius familiae exeuotione uti posset: si vero ultra limen domus patrem raptando per ret, inexpiabili se scelere obfringeret ; quia primus in familia id feeisset. Quis in hac tam lepida, s multi salis narratiuncula, tanquam in speculo, effictum non videt, multa parentum quasi vitia infelici quodam haereditatis genere filiis obvenire s qua ,s qua solutioris vita exemplis, qua orationis Nanitate, . inflamis
143쪽
inflammentur magis , atque instigentur ; quanto eum publicaram rerum incommodo id futurum erit c Fure ieitur graxissimis suppliciis plectendi, quasique hostes Reipublica habendi sunt parentes illi, qui id faciunt; quique
universam civitatem hae ratione disturbant; qua profecto melioribus civibus uteretur, se melioribus filiis privato
28 Absoluta morum doctrina, ad liberales artes, quibus imbuendi sunt adolescentes, Auctor pro reditur; docetque ex Tullio de Finibus, in hac tam dissicili educandorum
puerorum provincia imitandam esse naturam, cujus ποce , ductuque parentes admonentur, ut ea , qua ipsa priva in pueris inchoavit virtutum, disciplinarumque elementa, foras educere, atque in apertum proferre nitantur.
In quatuor omnino rebus Pol. 8. c. q. adolescentes institui vult Arid. in Musica , Gymnastica, Figurari νa, Titeris. Musicam peropportunam esse docet, ad eam in affectibus medioeritatem inducendam , qua vinatis est propria. Tanta est enim vis in sonis, ct cantibus , ut per eam affectus nostri nune incitentur, si remis seni ; nunc ieontrahantar, se paullo latius, quam par es, ferantur . Per illam enim ex tristibus uti, ex remissis alacres, ex iratis ad mansuetudinim, renitatemque deducimur . Illa supplices nos reddit; atque erga numen Deorum probe a fectos; in extasim rapit, sacrum quendam furorem immitistit: Olympi concentum imitatur; animos nostros coelestum rerum contemplatione defigit. Muod si catera ejus addi.
scenda deessent argumenta, non satis illud esse posset, quod
liberalismam animo remissionem suppeditaret, unde gra- vioribus curis impediti conquies eremus , atque otium boneste inde transigi possiet ἰ cum igitur in eodem tractan. In affectuum genere musica disciplina versetur, ac
144쪽
IN LIBRUM SECUNDUM. I 2IῬirtus morum moderatrix, quid ni illam ad puerilis institutionem aetatis, tanquam huic substrNientem advocare debemus ἰ Praesertim, quod hae subtristem illius in agendo, docendoqueseveritatem e tu mitiget, ac sonorum jucunditate et maximeque ea pueri delectantur; qui nihil sponte faciunt, nisi quod etiam juounde fiat. Verum , ut haec vo cum ac sonorum moderatrix disciplina, talium sit bonorum effectrix , ingenua esse debet, ac morata; qualis erat olim Dorica, inter giam nimis concitatam, o Lydiam nimis remissam mixta, ac temperata; nec mirabilia eonis sectans, qualis est Eunucorum propria, qua distortis cupiditatibus audientium lenocinatW magis, quam medetur qua de causa distortum quoddam, aeque ab naturali sua sede divulsum musica genus, in theatra lavectum suis temporibus fueritur Aristoteles, num nimis molle, ac remissum , nune nimiis bacchationibus concitatum. Altera cautio fit, ut graviori aetate appetente, cum ad Rempublicam accesserimus, musica non tam studiost vacemus; eum satisset, non tam artis exercitationem profiteri, illius judicium sibi reservare. musica instrumenta quod attinet, siti removenda sunt , quae, exquisita nimis manuum gesticulatione indigent , aut vehementi nimis oris inspiratione , ut Litui, Tibiae, aliaque id genus instrumenta ; quod in primis, plur laboris insumitur, quam honesto cuidam
otio satis esse post; in alteris , plus justo intumescentibus ora deformantur ; vultusque ipse ab naturali sua sede dimovetur . 'Neque ob unam hanc causam tantummodo , inventricem tibiarum Deam eas in prostuentem amnem abjecisse Palladem ferunt; sed multo etiam magis, quod cum disciplinarum omnium Praeses haberetur, minime fas esset, tam ιexiculo instandarum tibiarum studio
145쪽
eam incu bere; praesertim, cum Nehemens illarum sonus mentem a grasioribus studiis impediret . Recte igitur ab Aristotele monemur, in hac tota vocum, ac sonorum disciplina duo in primis spectanda, quid posis. o quid deceat. Pol. 8. c. s. 6. oe T. 29 G mnasticam olim nobiles adolescentes docebantur; quod robur , ct fortitudo , quibus plurimus in bello locus esset, inde confirmari putaretur. Verumtamen plura in hoc sitia . deprehenduntur ; maximeque, immanis ille labor . hominum corpora efferaret magis, quam comoboraret; praeterea, M' Iulium magnitudinis modum membra per-Ῥenirent , impedimento esset. uuare multo melius nunc apud nos, zeteri illi fixe Gracorum , sive Spartanorum Gymnasica , artes, Nocant equestres,substituta sunt, equitandi, saltandi, hastam Nibrandi, compactili equo in- sedendi; qua, ut Naria sunt, nec unis corporis motibus exercentur , sic pluribus, di νer que inter se motibus, qua virtus est maxima corporis, corpus ipsum assuefaciunt, expeditumque reddunt. Ovare, tam pacis, quam belli tempore, multo esse possunt tum usui , tum ornamento . .
3o figurarum delineatrix nobili adolescenti plurimum etiam adfert dignitatis; sese quod otium, qui in ea sunt occupati, honeste transgere po sint, Iiise quod in emendo vendendoque, non ita facile decipiendi sint ; tum quod corporum paues, dimensionem, pulchritudinem propius contemplari possunt. Pol. 8. c. 3.3I latera, cura solum quoddam sunt, ac fundamentum caterarum disciplinarum, o quia fructuosa cultoribus suis ivuleo putantur, addiscenda sunt. Pol. 8. c. g. Optandum praeterea esset, ut optimis sub Paedagogis prima balbutientium puerorum aetas ad humanitatem in.
146쪽
formaretur; nihilque inde pr.ejudicii, quod nulla postea ratione elui post, puerilibus olim auribus illineretur; quod prima qua sunt, ut combibuntur avidius, sic fortius
comprehenduntur . ac tenacius haerent. Quod quidem tantum est, ut Theodorus quidam, nobilissimus caeteroqvi Tragoediarum actor, primus in scenam semper prodire Nellet; quod diceret , praejudicatis alterius Noce, licet minus suavi, auribus, suam non ita jucundam postea acciderer itaque quanta sit primoum, ac no rum rerum Nis, satis
aperte declaratur. Pol. I. c. I T.
3 a Privatis in scholis, an magis in publicis juventutem erudiri praestet, lis cateroqui multis controversiis implicata, auctore Arist. facile disimitur , ex quo apertisme eruitur Pol. 8. c. i. scholas publicas multis partibus, privatis antecellere: pluribus enim laudat Spartanorum institutum a qui publicis Gymnasiir, in quibus non solum instituerentur, mi alerentur quoque usque ad certam aetatem, pueros includerent. suam fructuosa vero sit publicis rebus, publica hujusmodi puerorum institutio, ct quantum hujusmo- di rei neglectus detrimentum a ferret, docet ex eo , qnodunis moribus, unisque doctrinis, isque, non ad omnem , sed ejus potissimum Politia rationem , qua cisitas ad ministratur, accommodatis clxes imbuendi sint omnes; nequa aut morum, doctrinarum peregrinitate civitas ipsa inficiatur. 1 33 Cum in publicis Gγmnasiis juvenes erudiendos ese satis constet; illa prae cateris eligenda sunt, ubi sanior doctrina, Catholicaeque Religioni magis consentanea proponitur . Hic duo spectanda sunt, quibus tota disciplinarum absolutio continetur, mentis nimirum , ac lingua consormatis , - quorum alterum in Neri cognitione , alterum in iis , qua
mente percepta sunt , o te , politequc disserendis consi- . Κ a sit;
147쪽
, sit; quorum Me eloquentiae munus est, illud sapientia . Multum etiam profuturum est, si pueriles ad rem liter riam impetus , propositis ei aetati congruentibus praemiolis , diligens pater excitet atque exacuat. 3 Ne tamen nimium sibi oneris impositum praeceptionibus . nostris ii prasiertim parentes quaerantur, qui partim dome-sicorum , partim publicorum munerum procuratione impediti , vix otium habent, ut sedulam liberorum instituistioni operam n ent; ille, si me audient, publicas naialium iuvenum conNictiones , quae bene multa in Italia no strahunt, eligant; in quibus adima cura puerilis atatis partim in literis, partim in moribus institatio demandata ei. Cumque mihi RSmanum Seminarium pra caeteris innotescat, idcirco breNem instituenda iuventutis formam propositurus, quae ibi artes tradantur, qua studia literarum exerceantur, paucis com ector; instituto ad hae, ut, quam uberes ex hac domo fructus in pablicam utilitatem proΥeniant, palam fiat, Summorum Pontificum, cardinalium , Antisitum , adioru que insignium militaribus praefecturis virorum, qui ex hac domo, tanquam ex equo Trojano prodierunt, non minus Nero , quam magnifico censu. 2 eque indictam mihi passus sum Tiburtinam rusticationem, in quam vertente anno per Octobrem animi causa nobiles iuvenes secedunt; quo loco pe amplam domum , Nirisque principibus parem a fundamen- mentis excitari cura it P. Carolus Spinvita Societatis Fesu, qui Seminaru Moderator non semel fuit; ac nunc Oeco nomicis rationibus, dum haec scribo, praefectus est, cujus Nirr opera, Seminarii mani domus, ex humili σ per- angina , ad eam amplitudinem perducta es, ut nihil illi eorum, qua usui ese possunt, aut ornamento , deesse
148쪽
x A Gitur in hoe tertio libro de parandis , eo eoandis Ix que divitiis, deque berili non tam inservos , qui in usu apud nos nunc non sunt, quam eos, quos famulos appellamus, imperio. a Pristis illis , ac frugi temporibus, ut notat Hesiodus, tota domus constabat ex mare oe femina, re bove aratore, vel etiam asello, in pauperum familiis vicem servi ge
ab objectis criminationibus aurum vindicatur; ostendi- divitias absolute in bonis numerandas esse; ut qua materiam praclant tot Tirtutibus, me illarum pra-mio , non re exerceri possent, sterili tantum voto in animo consenserent. Eth. Io. c. 8.s Quibusdam eautionibus via praemunitur dicendis toto hoc libro tertio. Prima sit, adhibendum esse modum in parandis divitiis, qua instrumentum sunt quoddam ad alendam familiam necessarium . In instrumentis autem parandis in infinitum abire despientis est . Pol. I. c. I. 6 Altera cautiost, ne divitia in odia hominum incurrant, ut sunt foeneratorum propria, nee rubori sint suis possessoribus. Tuli. I. .c. Prima ditescendi Nia ex fructibus terra. Opes ex agricultura collecta sunt omnium honestissima: neque enim ab invitis aut recusantious Ni, aut injuria exprimuntur; neque
149쪽
ne te rursus a Nolantibus, blando quodam, fucatoque verborum lenocinio, quod artes faciunt mercenaria, eo parantur ; sed haereditate quadam obNeniunt nobis a terra , qua est omnium parens, ac procreatrix. Omnis autem educatio est a matre, idest a terra. Oecon I. e. z. Omnium Nero rerum, ex quibus aliquid acquiritur, nihil est agricultura melius, nihil uberius, nihil dulciua, nihil homine libero dignius . Tuli. I. ossis. Accedit hue etiam, quod-ilis ex annuis rebus eon- flent , er in orbem redeuntibus, flabiliores sunt, aliis
fortuna bona. Oeeon. g. e. unico apud Bemardinum Donatum Veronensem.
8 Oeconomus in multis peritus esse debet; praecipue quo locorum commodioris pretii, melioris nota boves, estin, o s emenda sunt. Agricultura partes, quae Na 'ra sunt
pro natura foli, vel nudi, vel consiti perspectas habere debet . Earum denique rerum sibi notitiam comparet, uniae utilitas sit proventura. Pol. a. c. I. 9 ostendatur, quanta Nis sit in optima terrae cultura ad pecuniam honesta ratione comparandam, Historia Cremi 'cujusdam in medium affertur. Accusatus hie veneficii, Od in modica licet, angustaque fortuna, plus ex agellosus fructuum , quam alii ex amplissimis latifundiis, perciperet , judicem se purgat, ostendendo callosas manus, rustica ferramenta apud illum explicando, uxorem filiamque adducendo bene torosas, ae diuturno labore detritas; crimenque ipsam in aliorum, qui se accusarent, inertiam confert. Plinius Hsoria naturalis Scriptor. I. I 8. c. 6.IO Interrogatus Cato senex , Tusi. a. Ossici in De quid maxime in re familiari expediret i respondit, bene pascere: secundum s satis bene pascere: quid tertium c Ne flire: quid quartum l-; er-ille, qm quaeserat, dixiF- Φ
150쪽
IN LIBRUM TERTIUM. I 27 dixisset; quid foenerari ἰ Tum Cato, quid hominem, m-quit, occidere tEx his constat, omnem rem oeconomicam a Catone triabus maxime rebus circumscriptam esse, atque definitam, arando , Nestiendo , bene pascendo . De nudo solo, ac sativo dictum est supra; nunc dicendum de agro bene Nestiendo, idest de vineis, pomariis , oec. Paulo post de passura animalium, eo) umque usibus , qui plurimi sunt, agendum erit; sc tamen, ut non immorandum nobis in iis sit, quod
infinitum esset; sed ut capita ipsa augendae rei familiaris ostendisse , fontesque, unde divitia profluunt, reserasse
videamur. emi, hic aut bubulcum, aut aratorem
instituimus . sed diligentem patremfamilias , rerum ad suum munus pertinentium scientia sit ornatus . II Bene pascendum . me divitiae, in multitudine ammentorum, pecorumque consistunt, o pervetusta sunt, utpote quibus nitebantur olim opulentisma illa Patriam charum familia, er maxime veras appellat Aristoteles.c Pol. I. e. s. Sunt enim hoc a natura instituta, ut per homines alantur, sustenteturque familia. His enim constamus, bis Nestimur, his vi simus. Aliae vero divitia, qua nummo constant. er pecunia, a Nerarum
opum appellatione desciscunt, quod vel in summa illarum abundantia, si lex cesset, ct commutandi vis nummo abrogetur , fame quis perire posset; quod regi Myda accidisse fabulantur poeta. Accedit etiam, quod in divitiis a natura institutis modus quidam est, ct illarum sati ias; Nentri enim parantur, alisque necessariis familia usibus , qui non sunt infiniti. At in pecunia , cui obediunt
omnia, oe fides sior quidam in omnibus es, infiniti usus esse possunt; quare, quibus non tam bene vivendi studium est, quam cuiuitas utcumque Oiνendi, infinita esse possunt