Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

141쪽

IN sae RUNIENTARII. IIIculorum actio fracturas ossium, quibus illi infiguntur, quandoque essiciat. Mala, quae hinc sequuntur, innumera facile eruuntur tum e multiplicii sit, quem ossa oeconomiae humanae praestare debent, nec possunt tamen , nisi integra; tum operturbatione, irritatione, distractiones, pressione, laceratione, quam fracta partibus vicinis necessario inse

runt.

218. Vulnus, quod notat continui solutionem in parte selida, non dura recentem , a V mechanica ita factam ut sanguis aliusve succus e vasis sauciatis prodeat Potentiis ergo similibus, ut fractura, Orit Ur, proque harUm,d, quas hae laedunt, partium, modique, quo laedunt, diversia te plurimas habet disi ferentias varia nomina, caestionis, excisionis, Uncturae, Upturae, fissurae, contusionis, c. Quidquid adeo sanarum functionum ab integritate partium .succis legitime intra sua cava

contentis aut motis pendet, nato vulnere vitiari necessi est. Unde, quae hinc

142쪽

11st MORBI SOLIDORUM

hinc oriuntur, turbae numero varietate infinitae persipiciuntur. Accedunt autem msset Utares naturae motus, qui vulnus ad sanescendum disponunt. 219. Hujus etiam loci sint blutiones continui siccae, quarum hiantia labia epidermis, callus, cicatrix, ita ob duxit, ut nec de extremis vastulorum humor elabatur, nec coalescere separata etiam sub mutuo contactu possint. Palpebra, labium, fingUa, auricula, c. fisi huc pertinent. Nec durae etiam partes ab hoc vitio immunes sunt, quod alias congenitum est, alias ex vulnere, Didere, fractura, carie, c utcunque

sanatis contrahit Ur.

22 O. Posterius genus et I s. vitia habet incongrui neXUs, quae cum legitimam partium mobilitatem aut firmitatem perVertant, plerumque non impune feruntur. Peccant autem Xcesssu, vel defectu.22Ι. Connexio excedens dicitur, cum, quae disjuncta est oportet, coalescunt , aut quorum laxior requiritur

143쪽

cohaeso, justo strictior est Symphyses ductuum, Ostiorum hiatuum naturalium 2O9 6. huc retuleris. Unde Ατρητοι ad podicem, genitalia, Urethram, meat Um auris, nares, C. Digiti, labia , mustuli ciendines, viseera, c. sic inter se, vel cum vicinis, coalita in suis muniis impediuntur quae assectiones aut ab ortu insunt, aut ex aliis malis et o 9. . consequuntUr. 222. In articulis praecipue notabile

appellant, cum articuli ita obrigescunt, Ut eorum motUS prohibeatur. Ponit adeo male affectus illas partes, quae ad articulum formandum tuendumque faciunt in varia occasione nascens laesis ex fractura, luxatione, Vulnere, contusione, abscessu, ulcere, tumore, dolore , articulis crebro supervenit: quidem ligamenta quacunque de causa interdum violantur, contrahuntur, rigestunt, cum internis partibus coalescunt alias axungia deficiens siccitatem, aut

eadem abundantior sive in spissata, quan-

II doque

144쪽

ii MORBI SOLIDORUM

doque etiam alienus humor in cavum articuli litisius, tumorem inseri, quo motus impeditur alias extrema istum commisibrum labe rachitica tumefiunt, aut callus fracti prope articulum ossis, exos osis, ungusve intus luxuriat, aut ulcus vel caries serpens partium firmitatem cohaesionem, laevorem, figuram, perVertit, c. Raro autem quaedam istarum assectionum diu inhaeret, quinin aliam atque aliam sibi comitem adsciscat unde malum insanabilius evadit. 223. Hujus etiam generis fiunt 'Aγ- - dc 'Aγκυλοβλέφαρον Quorum illud linguae pdstrictionem notat, qua ejus motus ad suctum, deglutitionem, loquelam, necessarii impediuntur, obfrenulum a nativi a te durius magisque contractum, latiusve in apicem linguae productum, aut ob cicatricem ex vulnere vel ulcere sanato sub lingua relictam Hoc similem in palpebris a fiestionem, qua inter se, quandoque etiam cum albo oculi, Vel cum cornea, ita

145쪽

INsΥRUΜENTARII. cohaerent ac coale setant, ut, quum diduci nequeant, visui obsint. Oritur ex interposita materie glutinante, aut X cicatrice minus caute inducta.

22 . Nexus deficit aeto), sicubi,

quas cohaerescere decet, partes disjunctae sunt, aut laxius inter se nectuntur,

quae arctius debebant. Quo pertinent cartilaginum epiphysium ab ossibus secessiones vitia, quae medium quid inter fracta cluxata habent; dentium vacillatio, articulorum ob ligamenta faccidiora thfirmitas, linguae cohaesio jusso laxior, hinc nimia mobilitas, quandoque valde periculosa et a), c. et et s. Est etiam plerarumque partium

certa quaedam inter se collocatio, naturae maXime consentaneaci quae blacum pervertitur , functiones utplurimum integrae est non postunt; etiamsi cetera se recte habeant. Unde nova

terum morborum classis exsurgit, qui quidem, ut saepius cum vitiis cohaesionis et 11 nexus in O) complicentur ab his tamen distincti seorsim

146쪽

116 MORBI SOLIDORUM

considerari merentur pro specierum, in quas ab e Unt, diVerstate. Reserantur huc Luxatio, Hernia, Prolapsius, Aber

ratio.

et 26. Luxatio lato sensu mihi dicitur, cum ossa, qua inter se commisi sunt, de sede sua naturali decedunt. Committuntur autem Vel per articulum, cum manifesta obscurave mobilitate , vel per coitum, quo diversum motum non habent, sed, quasi unum atque idem sint, inter se junguntur. Hic modus σύμ et ισις, ille τὰ Veteribus audi utriusque autem porro permultas dari differentias Anato me docet. Proca igitur diversitate luxatio etiam in duas sipecies distinguitur. 22 T. 'ΕςασΘρημα, qUasi dearticulatio, luxatio proprie dicta est articuli 226.)de sede si in locum alienum decessio, qua motu pervertitur Levior hujus vitii gradus stubluxatio est, πα ε ξηρι ,

cum os pro parte modo, nec plane e X-tra crepidinem ui acetabuli, elapsum est quo etiam distorsio reseratur; siquidem

147쪽

INsΥRUIIENTARII. IIIdem mossum inter sese mobilium sit. tum turbat Infert haec mala vis externa varia CXpellens, intorquens, distrahens , major robore naturali articuli. liasin intra cavitatem nata muci , seri, puris, aliusve sicci congestio, aut partium exsiperantia os pedetentim e sede si a protrudit Favet his potentiis quidquid conditiones , quae articulis pro munimento sunt, infirmat. Unde ligamentorum, musculorum, tendinum, imbecillitas aut bluta continuitas prOcestuum, qui prope adstant, ossium p

serum, qua contra sese sita sunt, cartilaginum interpositarum , molliumques' partium, quae intus sunt, varia vitia,

tumores, deformitates, relaXationes, ulcera, caries, fracturae , contusiones

&c eo disponunt ut etiam bla horum musculorum actione quandoque articu tus bivatur, pari quidem facilitate, neCselide tamen constanter restituendus. Docent gesticularii. Hinc multiplex lu-Xationis cum aliis morbis complicatio. 228 Quum vero in bisas ossium H a tanta

148쪽

1 1 8 MORm SoL1DoRUΜtanta detur varietas,in nullus articulus tam similis alteri sit, ut non aliquid diversi habeat nec aequale Omnibus robur natura concessierit , aliorumque in alias atque alias partes facilior aut disti cilior sit luxatio; oportet eum , qui de his vitiis recte judicare velit, non blum ex sceleto sicco singulorum ossium positus ac figuras noste, sed etiam comperta haberes, quaecunquo aut commu-

pia sunt omnibus articulis, aut propria singulis ligamenta, cartilagines, glandulas , musculos, tendines apophyses, opiphyses tum cartilaginosas, tum s-1eas, harumque in Varia aetate Utationes, nec non asa, et VOS, Viscera,

quae adjacent. Nec aliter intelligi pos

sunt nata innumera, quae X UXatis

229. Altera situs ostium perversi spe cies est, si, quae sine articulo per coitum juncta sunt, inter se dehiscunt et 26). Haec singulare nomen Latinum non obtinuit, parte ad nexus vitias et 2 . etiam referri potest, in iis certe

149쪽

ossibus, quae media quaedam materia inter se connectit prout in in physi

226 , quam remotam Vocant, obtinet.

Ceterum ex supradictis 227, 28. intelligitur. 23o Hernia 22s , Ramex, adesi Edicitur, cum functio sana laeditur, quia

pars mollis , interna, ex sede sua natura li egresia, intra cavum alius partis morbosi recepta est Hoc nomen genericum, ut satis multas stub se species habeat, abusive tamen transfertur insuper ad Varios tumores, quos hernia spurias Vocant, eo quod iisdem locis, quibus hernia vera familiaris 'est , eveniant;

quanquam origines natura sunt dissimillimi, nulloque proinde jure huc re- serri positant.

231. Partium, quae abdomine continentur, herniae prae aliis frequentiores sunt iraecipue memorabiles. Iis opportunitatem dat parietum, qui abdomen circumdant, pro magna parte mollitudo; peritonaei, quod intus succingit, natura tenax quidem, at maximam di-

150쪽

11, MORBI SOLIDORUM

sensionem admittens viscerum, quae isto sacco continentur, mole ingen S, laxitas, mobilitas, multumque perpetuo varians ob diversam contentorum quantitatem dimensio, nec certa semper. in omni suo ambitu sedes eorumdem hinc,

vi respirationis aliorumque corporis

motuum variantium simul positurarum, agitatio, pressio impulso major, minor, perpetua, nec tamen semper ab omni parte aequabilis, adeoque continuus sere nisus ad erumpendum de coercente suo sacco, si qua detur rima, aut ad eumdem aliqua dilatandum. Huic ut resistere Nitonae membrana posset, ossibus, musculis, tendinibus, a- pone urossibus, ligamentis, integumentis , c. oris impositis fulcitur, introrsum urgetur. Ita nato inter Oppossitas potentias aequilibrio nec de angustiis suis prorumpere interanea possint, nec nimis cedere rumpi veteritonaeum. At si qua parte istud externa sua vi fultura destituitur ' aut contentorum impetus, inaequaliter directus, aliquam ejus