Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

131쪽

na vis, cedentia cavitatum latera intror-sium urgens, diametro per gradus imminuta, tandem distantiam eorumdem per mutuum intus contactum prorsius tollit. Tumores, ossa fracta, tu Xata, ligaturae, pondera, potentiae comprimente , contundentes, distrahentes, Contorquentes, c. id Vitium creant. q. Collapsus, Συνίζη , cum latera cavorum, ob defectum materiae contentae non dispansa subsidendo ad se mutuo accedunt. Ponit ergo parietes aut natura, aut diuturna Ultra tonum distensione, aliave causa , flaccidos . nfirmos,&depletionem, praecipue subitam; ut,siistentaculo suo interno orbati, proprio

robore tueri cavitatem nequeant, quam tamen novo influxu facile recuperant;

nisi stubsidentiae compressio etiam 3.),

aut diuturnae conglutinatim, concretio, accesserit. Tota moles corporea, i gente vita, tum etd cum renixu turget; autem in moribundis defetiscente

collabitur Turgens plethorici habitus, si ducto ad animi deliquium usque san

a guine

132쪽

guine bivitur, totus subito subsidit '): idem vero cin parte singulari obtinere docet renitens tumor inflammatori-US, cum in gangraenam abit, flaccide detumescens. Unde liquet istas mutationes diversis vitae gradui deberi. Quaenam vero ista vitae vis turgefaciens Θan eadem vi vitali 17oy at haec contrahit , crispat se lidum Phaenomena declarant de sanguinis circuitu, Ut mensura vitae, hic cogitandum esse Indubium quoque, Urgorem collapsum ad mollia corporis tantum pertinere ut quae, ob laxam staminum suorum cohaesionem , asiluentium humorusrcopia, inopia rarefactione, densatio ne expandi collabive possint. Circuit tigitur vigente finguis calens, velociter ex corde in totum corpus propulsius non modo apparatum partium vastulosima replet distet iditque , sed videtur in seper in patio la inania carnis cui iopari propriae 2 OO tenui simum sui

duim , spirituita suum 33s.), halitus

133쪽

CONTINENTIUM IOIsorma aere istum I 47'), elasticum, ex osculis, forte ecparietibus arteriolarum iura: an distractis Io 3 3. profare, per Venulas jugiter resorbendum, aut Ora corporis, vel in cava majora exspiraturum. Utroque modo sanum partibus induci Urgorem Conster varique posse; quin limitam, si velocitas sanguinis calorque nativus ultra modum intenditur, quis non videt 8 Languente autem stuppresseve circuitu& calores, cum influxu vitali partes priventur, spiritus vaporosiis in liquorem contrectabilem, non elasticum, voluminis minimi, concrescat, utique

collapsum consequi necesi est si )

ue Contractio etiam huc reserenda, qua parietes propria suarum fibrarum vi contractili sua cava aut ostia arctant, occludunt. Id vel lente taullatim fit, Vel

' Praeivit hane doctrinam HIPPOCRATES, Lib. de Arte dicens r πει το συμφυτον, ο

134쪽

vel subito vehementer. Inest nimirum in solido, quod avitatum latera format, Vis cohaerentiae 139. seq.13O. , quae uti resistit elementorum separationi, ita propiorem reddere contactum perpetuo nititur Inesivi in multis, Vario gradu, Vis elastica Accedit insuper vis vitalis ITO. 7s.). Nec de-1unt, quibus iuscularis potentia pro adjumento concesta est; si modo hanc a priore diversam credere libet. His

viribus internis cavorum parietes se tu entur adversus contentorum impetus cxtrorsium, sibique a nimia distensione aut ruptione caVent Ut adeo continentium & contentorum oppositi nisus antagonismum CXerceant mutilum, Vocavorum diametri determinentur, a jores minoresve suturae, si alteruter

horum ni suum a justa aequilibritate recesierit. Inde contractionis lentae ac subitae origo ac discrepantia intelligitur. hiodsi vis cohaerentiae 4 lateris in

parietibus ultra modum augeatur, non incrustente pariter materiae contentae mole,

135쪽

CoNΥINENTI UΜ. Iosmole, Volumine, pondere, motu aut versa etiam vice haec minuantur, non pari gradu imminuto potentiae contrahentis momentori pro hujus ingenio paullatim leniter in sese coeunt parietes, fibrisque adductis cava sua arctant donec cum contentis ad aequilibrium deveniant, aut his expulsis, vel deficientibus, quam possunt, maximam contractionem asiequantur. Vis autem vitalis iuscularis, irritata, violentius agit, nec adeo in statu aequilibrii cum contentis quiescens, adsimulum multiplicem i71. ysebito in spasmos s. ruit, quibus stricti parietes aut distractionem non , Ut decet, admittunt obriges Centes, aut caVa Ultra modum angustant,

quin penitus occludunt. Innotescit hinc, quam variae causee utrumque id vitium inducant; cum prior contractio sequatur distensionem imminutam, ex hac etiam nimium aucta, ut stimulo, posteriorem oriri posse nec tamen ambas tantopere inter se disserre, ut non qUandoque in eadem parte simul nasci quer ue ant,

136쪽

ant, aut altera alteri supervenire Ventriculus diuturna inedia cavum suum paullatim angustans; idemque , cum Ultra modum ingestis distenditur, irritatavi si musculari subito vehementerque sese coarctanso vicinorum musculorum

adjumento, quidquid continet, impetuos sursum ejiciens, duplici exemplo dicta listrat confirmat. 6 Coalitus, denique ponit abolitam cavitatem ob parietes, quibus Ormatur, intus consolidatos. Quod assectionis genus aut post continui blutionem nata cicatri callusve inseri, aut

tracti, o diuturna, sortior, Ut e X contactu interno laterum perdurante Concreti demum consequatur. Quin& obstipans tumor 2. id efiicere valet. Quandoque obstruens materies I.),sblidescens, internae parietum superficiei coalestit. Unde constat, omnes angustationum species, ad extremum deductas, tempore tandem in symphysin abire poste quo cum deventum est,

137쪽

CONTINENTI UΜ. IOTfrustra utplurimum tentatur sanatio, nisii manus Opera adhiberi possit. 2IO Ut vero haud rarum est plures memoratarum specierum 2O9. una concurrere; ita saepissime huic vitio comes aut pedissequum sese adjungere Q let prius nimiae dilatationis 2 3. , demque cavum parte angustius , parte amplius usto esse ob irnpeditum materiae assi uentis transitum. 211. Facile hinc perspiciuntur innumera mala, quae ex hoc fonte in oeconomiam humanam redundant cum ad

que ac minimarum pertineat, a legitima harum ad sua contenta ratione pleraeqU Omne qUartimVis partium fun- stiones plus minus pendeant. Complicatio autem frequens cum vitios excessu 21 o. etiam noxas inde oriundas multiplicat, aggravat Rigiditas ceterum , individua provectioris aetatis comes 166., uti plerasque morborum angustiae species, alias ex aliis, in partes continentes non potest non invehe

138쪽

ro MOR RI SOLIDOR CONTINENT.re , ita ex istis potissimum jugiter increstentibus, vitalis humorum Circuitus retardatio, caloris nativi desectus, ipsiusque vitae languor plena tandem extinctio in decrepitis necessario conla-quuntur quae mors naturalis est.

Morbi Solidorum instrumentarii. 2I 2 CORPUS humanum in partibus suis firmis, quae sensuum ope cognos

cuntur, systema est instrumentorum diversistimorum, quae cum secundum naturam se habent, suo singula numero, magnitudine, consormatione, proportione, situ, nexu, continuitate, contiguitate , c. determinatis gaudeant, docet Anato me Physiologia autem demonstrat, vi hujus fabricae sivo unamquamque partem aptari operi, quod sanitas postulat , peragendo, ideoque aliam

atque aliam cuivis contigisse, prout diversae functionis instrumentum este debebat.

2I3. Ceteris ergo integris,sbia etiam istarum conditionum a I 2. permutatio ac de naturali statu decessio actionibus fanis

139쪽

morbi instrumentarii, organici, nascuntur perqUam notabiles Mnumerosi , adeoque ordine nunc pertractandi. 2Iq. Monendum Vero prius, non omnia, quae hic occurrunt, vitia, licet a naturae modo recedere Videantur, functionibus ita obesie, ut morbis vere accenseri mereantur 38.). Admirabilis ista structurae C. H. varietas, Cum aptitudine tamen singularum partium , ad munia sanitatis naturae legibus convenienter obeunda conjuncta Divinum opificium declarans, quemadmodum in

universia compagine obtinet, ita vel selis etiam ex faciebus sic satis intelligitur. Multa etiam, strictiore sensu, potius ad classem symptomatum pertinent; quum ad horum similitudinem ab aliis morbis pendeant s86.). Plurima denique ex Q-lidorum luidorum affectionibus composita sunt uti ipsae partes instrumentariae hanc mixturam constanter habent. Hunc tamen circulum evitare

nec Physiologia, nec Pathologia, potest

140쪽

11, MORBI SOLIDORUM21s. Ut partium similarium I O. , ita Vissimilarium primaria os est cohaeso. Hac nititur materiae firmitas, continuitas, hinc& aptitudo ad reliquas dotes mechanicas recipiendas, Conservandas Vitiata igitur morbos infert eosque diverses, prout vel ad partis in se seorsum spectatae molem pertinent, vel ad ejusdem cum Vicinis nexum. 216. Prioris generis uni continui lutiones, quo sequentes species re

ferunt Ur.

217. Fractura, quae blutio continui est in parte dura, ostea, cartilaginea, a causis mechanicis facta. Haec lato sensu comprehendit fissuram praecisionem, attritionem, c. Producitur ab injuria, quam is percutiens, Ungens, secans, Undens, cohaesione partium major, infert. Unde tanto levioribus causis nascitur, quoi si ex senio, acri gelu lue Venerea, corbulo, arthritide, rachitide, caries, aliove vitio fragiliora sitant 16 I. q. 62 16s. 3.) ut ideo, absque vi externa, sola musc