Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

111쪽

MORBI SOLIDI UIUI. SI ipsum mobservationibus Practicorum

mirifice confirmatur.

176. Diversi quoque istius virtutis

gradus in toto homine notantur pro Uaria aetate se Xu, temperamento Vitae

genere, statu graviditatis, puerperii, Re Facit Midiosyncrassia differentiam, in siet Udo. 177. Unde fit, ut ejusdem irritamenti applicati actionem non quisque homo, aut quaelibet hujUs partes, aequali gradu sentiant, eademque res stimuli loco este non si possit in diversis, in iisdem etiam alio atque

alio tempore. 178. Est consensus aliquis ac conspiratio inter vivas partes , qua fit, ut altera alteram in communes contracti Ones cieat, cum una modo lacessitur ut adeo pars singularis irritata nonnunquam universum corpus exagitet. Sic motus nascuntur alias salutares, alias detrimentosi 99. Og )I79. Animalis etiam vis, quae sensus regit, cum vi vitali OInmunicat,

112쪽

set MORBI SOLIDI VIVI.& vehementer aflecta huic pro irritamento esse potest, ut haec vicissim illi Quocirca mentem hominis isti commercio implicitam si constat.18o. Haec i69. ad ISO. considerant obscurum est nequit, quanti momenti effectus cum insanitate, tum in morbis, ex principio vitali profluant.

Nititur eo magna pars Viri tam naturae humanae conservatricium , destructricium, medicatricium T. I, 99-ωseqq. . In hoc dum agunt stimuli morbosi aliae atque aliae nascuntur aste-ctiones , prout diverse ejus gradu homo ab homines 176.), pars a parte I7s.)di repat. Huic potissimum debentur

naturae illa molimina , quae fontem alterum symptomatum Io I. constituunt. Denique uterorumque remediorum operationes ab hac ipsa vi motrice pendent.1 SI. Hoc ' nu G, Hippocrati dicium, quicunque ad mentem hominis reserunt, haud satis apposite eXplicant, cit id sine conscientia agat, nec hediat

113쪽

MORBI SOLIDI VIVI.

diat voluntati, vel in partibus de corpore vivo resectis aliquamdiu supersit 8 Rectius itaque corpori videtur tribuendum tametsi aliqua parte mentis imperio subditum esse actiones voluntariae testantur.

182 Quum vero ejusdem adtio non adeo in humoribus , sed in selidis se manifestet; his potius, quam illis, id in si1-dere dixeris ita tamen, ut credi possit, aliquid ejus in ipsis humoribus, Unde blida nascuntur, jam occulte inesse; nisi mavelis, sub ipsi statim concretione indi nascive utique tum primum, si qua ejus dari observationem dicas. 183. Adeste vero aut abest cum possit, selido integro, ad hujus in se simpliciter pectati naturam id referre

vix licet. Quocirca male in firmarum partium elementis, horum Ue mixtione, aut glutine quaeritur Ut Uae a morte supersint nec admodum mutari vi dentur. Stamen blidi , ut simplicissimum mente fingitur ex terreis elementis, glutine unctis, revera existere non constat, nedum vivere. I Sq.

114쪽

8 MORBI SOLIDI VIVI.

38 . Nec juvat precario a sumere fictitiam in solido fabricationem , ut vis istius fundamentum; quum legibus mechanicis locus hic non detur i7 . : neque adeo de fabrica solidi quaeritur, sed de vi, qua id agit. 18s Elasticitas quoque graVitas

attractio, repulsio effervescentia, explosio, reliquae corporum in animorum vires, physicis hemicisque celebratae, cum aliqua veri specie huc trahi nequeunt. An vis electrices Novitas impulit, ut post innumeras hypotheses, tempore dissipatas, etiam de vi electri. ca motibus vitalibus praeficienda sit cogitatum sed spes concepta decolavit, phaenomenis utriusque vis motricis inter sese sine ambitione collatis. 386. Quare vim vitalem merito ab omni alia corporum vi motrice hucusque detecta distinguimus, ut principium sui generis, viventibus inditum

quod privas sibi in agendo leges sequatur sola obtervatione detegendas Illud Vero cui, per totam universitatem corporum

115쪽

porum organicorum viventium, animantium, egetantium, Zoophytorum, vano quidem in diversis gradu, quoad vivunt, sese actuosum praestet neque extra istorum pomoerii, uspiam in corporibus inanimis inesse constet quin viva a mortuis distinguat inde factum, ut homines , ab omni aeVO, motu tremulos palpitationes animalium in frusta sectorum , viscerumve de viventibus evulserum , ponte , vel stimulo concitatas, ut vitae reliquias, ad vim vitalem retulerint. Cur igitur hodie indefinitae voces irritabilitatis, mobilitatis, agilitatis, c. magis placent 8187. Quando autem nulla assignari particula potest, quae, dum vita gaudet, mero constet selido, nec materie fluida plus minus perfusa sit 18 a); mollitudo fibrae magis etiam , quam durities, favet vi vitali haecque ipsa etiam in vivacissimo corde, a causis longe ab illo remotis, iisque levissimis non raro deliquium patitur in partibus autem a corpore uo separatis hujus

116쪽

commercio destituta, fugax cito evanescit dubitare profecto licet , utrum Q lida eam sibimet ipsis ingenitam habeant 2 an vero potius influam aliunde accipiant , nec , nisi jugi , qualicunque demum, e eadem scaturigine influxu, diu conservare possint 8 Nervis hic plurimum deberi obiervationes pathologicae ἈXperimenta certum faciunt.188. Ex quibus i 69. ad 88. consequitur, tanti hoc motus principium momenti esse, ut non a Physiologis modo, sed & vel maxime a Pathologis attendi mereatur; tu id vitia pati posse, quaein frequentissima sint, sive blitari , sive cum aliis morbis

complicata, multifarias functionum perturbationes inducere queantri nec tamen inter similares, elementari OS temperiei totiusve substantiae, aut organicos solidorum morbos, veteribus dictos , neque etiam inter humorum vitia a recentioribus addita, sat definitum inveniant locum, atque adeo singularem sibi titulum reposcant. Quidni

117쪽

MORBI SOLIDI VIVI. 7 praeeuntem sequamur HIPPOCRA-πΕΜ qui , praeter continentiain contenta, etiam τί se ντα in homine contemplari cum ratione jussit. 189. Vis vitalis duplici modo peccare potest excessu puta defectu. Hunc torporem vocabo illum irritabilitatem Medius inter haec extrema satus sanitatem ponit. Cohaerentiae

debilitatem aut rigiditatem Isi ion- nulli male cum duobus istis assediibus

confundunt.

I9O. Irritabilitas mihi dicitur blidi vivi tanta sensilitas 172.), ut levibus

stimulis in motus erumpat enormeS, quibus aequabilis functionum tenor per

turbat Ur.

19 I. normitatis motuum mensuram dat nota vis in applicatio irritamenti, collata cum intensitates, duratione, reciprocatione, eXtensione contractionum , quae inde conseqUUntUr.

Ut ideo huic vitio obnoxiis intolerabilia sint , quae sani facile ferunt. I92. Notetur tamen, quae intra li-F mites

118쪽

mites sanitatis consistit, sensilitatis differentia in diversis cum hominibus tum partibus ejusdem hominis i 7 ad 178'. e singularis etiam cujusdam stimuli intolerantia, ad idio syncrassium

pertinens, mox pro morbos assectione habeatur quamvis inferre morbos possit. 393. Occupat autem iste excessus aut uni Versum corpus, quod Una mentem quoque irritabiliorem sibi plerumque junctam habet aut partem modo singularem, cui, quod suo toti non rite attemperata sit, levi quavis occasione turbae nascuntur. 194. Dissicile est in tanta naturae virtutis vitalis ignoratione sontes detegere, ex quibus id vitium pro manat. Docet tamen obse Vatio, ut plurimum simul adeste I delicatam solidae compagis teneritatem 16 I. I.); alias et strictam fibrarum tensionem , mobiliore latere comitatam magnam sensuum agilitatem, quae cum mobilius ponat nerveum systema similem

119쪽

MORBI SOLIDI NIVI. 9 motuum vitalium assectionem comitari indicat 187J q. aepius macrem humorum tenuitatem s. systema circulationis agitatius. Unde haereditas, aetas junior , temperamentum mobile sexus sequior clima calidius, vitae genus lautum , sine exercitatione, aut strictius regimen, cum meticulosa om ni insistit evitatione, morbi acuti, se-briles, calidi, eo disponunt. A mente

corpus irritabilius reddi s 93. non magis , immo minus etiam probabile est , quam illam ab hoc incitari. Dubium utique, an mentium humanarum intima detur differentialI9s Generales, qui ex irritabilitate oriuntur, effectus reducere licet ad solidorum vibrationes tremulas, crispationes, tensiones, spasmos, On Vulsiones ex quibus ite m dolores, anxie tates, cavitatum contractiones, obstructiones, congestiones, inflammationeS, multiplex circulationis, secretionis,eXcretionis, aliarumque iunctionum impedimentum ac alienatio consequi pos-

ue sunt:

120쪽

so MORBI SOLIDI VIVI.

sunt uti facile est eruere , si quis irregulares illos motus ad varias corporis partes , membranas, Vasa , Viscera, glandulas, musculos, fibras motrices, Organa senium, c. applicat, habita simul consensus 178. 79. ratione. Unde dubites, utrum huic par assectio detur alia, quae tot tantisque hominem malis obnoxium reddat.

196. Torpor 189. solidi vivi po

nit imminutam vario gradu sensilitatem, hinc ad irritamenta nisi in contractio-Dem tam parvos, Ut non sussiciant iis producendis motibus, UOS Oeconominiae salus postulati 197. Obtinet adeo vel in toto corpore, vel in parte singulari, minore quidem major eve recesu a vigore naturali. Abolitio plenarii, universalis vel particularis mors est. 198. Comitari eum blet I rudior si-

brosi contextus cras ties, delicatae gracilitati i6 I. I. opposita, ob mole nam orem aegrius mobilis; et rigiditas partium tenax, vel dura inflexibilis