Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

181쪽

MORBI COHAER IN UUM. Is Iguum quidem, attamen aliquem habent gradum. Cohaesio nulla non fluidi minus, quam selidi, conceptum tollit uti contra auctior fluidum in blidum mutat. Hujus igitur dotis, ut simplicissimae, manifestissimae mmaxime universalis,

hic primum ratio habenda si ).

27o. Vis cohaesionis non eadem secundum naturam obtinet in omnibus singulis humani corporis humoribus sua cuique data est, qua quibus destinatur, muniis aptissimus reddatur. Fluiditatis ideo ala haud secus, quam firmitatis is , Iss. , multos comprehendit gradus valde differentes, sive succos diverses ejusdem hominis inter se compares, sive eosdem spectes in diversa aetate

se Xu, temperamento, Vitae genere, &c.

Nimirum os sibi humores propriis viribus fabricat corpus sanum , hinc suum ad

' Quando dubitare licet, utrum corpuscula naturam fluidam constituentia reapse inter se mutuo contigua sint, videri forsan possit minus apte illorum cohaesionem praedicari. Nec intercedes, si cui libet, nisum in cohaesionem, aut attractionem potius appellare.

182쪽

1ues MORBI COHAERENTIAE ad modulum fingit. Haec sani morbosi que in isto genere mensura Iss, 36.).27 I. Ohaerentiae inter particulas humorum duo sunt vitia , excessus ac defectus. Haec tenuitas, di sibi utio; illa tenacitas, spissitudo, lentor, dicitur. Utraque aut universis humores, aut singularem quendam occupat, toti corpori, aut parti modo, noci Ua. 272. Qui considerat, naturam non frustra hominis sani liquoribus diversissimos cohaesonis gradus tribui sie 166.);

his auctis aut imminutis pro rata decrescere aut augeri uiditatem; pro hujus

autem ratione pariter minus magisve X peditos reddi humores ad motum, tranSitum per canales , divisionem , mixtionem, adhaesionem, abstersionem, secretionem , e X cretionem c. qui dein cum his conseri multifaria munia, quae pro Oeconomiae humanae ejusque functionum integritate obire debent, eum latere nequit damnosa utriusque mali 27r.)potestas. Ut merito quis miretur,

potuissed hujus rei inter Medicos controversiam esto. 273.

183쪽

1. HUMORIBUS. 332 3. Conditionum generalium, a quibus fluiditas nostrorum humorum pendet, idea ad intelligendam ejus vitiorum naturam praelucebit.

274. Ex quo per experimenta Pe tropolitana tandem constitit etiam argentum vivum , intensis frigore , in Q lidum metallum densari haud dubium superest, fluidorum, quae contrectabilia sunt , nullum sine aliquo caloris graduexistere , ignemque vel maxime requiri, ut fluiditas ista eiciatur, conserUetur. Quod ipsium etsi de humoribus C. H. pariter assirmare licet scire juvat; non sussicit tamen Medico, cujus interes id, quod fluida illorum natura sibi proprium

habet, scrutari. Haec itaqUe notentur.

274 Humores nostri omnes inguli , quos sensuum Ope examinare datur, non simplices sunt, sed ex diversa materi mixti, parte tantum aliqua ex se fluidi, altera parte selidescunt ut crassamenti suo vehiculo interfluenti debeatur, hujusque ad illud varia proportio diversos fluiditatis gradus consti- ΚΛ tuat,

184쪽

13 MORBI COHAERENTIAT

tuat, altero alterius cohaesionem mode

se sicit. Unde quo tenuior crassiorve humor est, eo plus minusve aquae exhibet. 276. Crassamentum ex triplici materie, salina inflammabili, terrea, 13 q. ad 137. coalitum, per aquam varia prOportione diffusium, inde concrescere non potens, hanc vicissim sua quoque spissitudine plus minus in viscat. 277. Differentiam itidem facit mutua proportio trium materierum 276.), quae crasia mentum essiciunt. Abundans

terrain phlogisto magis in spissant. et 8 Est mucosium quid in humoribus, lentum, in fila ductile, gummi

vegetantium Utcunque similes quae crasia menti portio minus oleo sa, mi X-tione singulari blanda, tenax, simulque, dum ceteris materiebus concorporata

est, aquae amicad bibula, ideo vel magis etiam hic conmemorari debet, quia adhaesione sua suo rem lubricum eiscit,

185쪽

1N HUMORIBU s. Issco quidem vistidiorem , quo magis abundat, sic velut glutinis vice fungens,

quo ceterae humorum moleculae in aequabili communione inter sese conti

neantur.

279. Legitimae istarum materierum 27 . ad 278. proportioni accedens mixtio aequabilis , quam motus calor moderatus praecipue conservant, suam cuivis humori consistentiam determinat. 28 o. An etiam siphaerica molecularum figura, quam microscopium ex parte detegit, minimos contactus admittens , ad leviorem cohaesionem disponit Multa sunt, quae dubitare jubent. Videas globulo sanguinis, cum pressi aliam induunt sormam , non cohaerescere nec certe , nisi interfluente vehiculo disparati, fluiditatem tuentur. Oleum non ideo

fluidius est, quia sese in sphaerulas colligit cum aquos,latice subactum. Ceterum qualem particularum figuram fluida homogenea prae se ferant aut exigant, Physici determinent modo ex Vero possint. Subtilitas ista mechanica in li

186쪽

quo res humanos, quorum natura heterogenea est & ex diversae naturae corpusculis compositas 27 '), minime quadrat, nec sane quidquam utilitatis Me dico promittit. 281. Liquet hinc multa sie, quorum concursione justa humorum fluiditas naseitur, hujusque adeo vitia in varias abire sipecies , a Medico probe distinguendaS.

282. Spissitudo 271.hquidem alias

desectum ponit aquae, quo fit, Ut CraS- samenti particulae inter se nimis propinquae tenacius cohaerescant 27s, 276.). Potus parcior, cibi sicciores, excretiones lymphaticae auctiores, dissipatio humidi per motum , calorem, c. absis r-ptio aut restagnatio ejusdem a rasiamento separati, id malum producunt. 283. Nascitur ciners gluten in humoribus, cum crassamenti pars mucosa 278. ultra modum increscit. Haec, a quae amans, hujus quoque abundantem copiam imbibere ac in viscare potest.

Unde species haec tenacitatis a priori

187쪽

1N HUMORIBUS. Is 7 28 a. diversissima ortum habet ex ali. mentis glutinosis, coctione debiliore,

circuitu humorum languente, intermisso motu animali, frigore, retentis eX- crementis mucosis.

28 . Crastamentum porro superpondio suae terrae 276.), in qua Vis cohaesionis maxima I 2.), laborare potest, atque hinc tenacitas nasci pessima, sicubi&aquae desectus 282. , ut fieri astalet,

accesserit. Discrepat autem hoc vitium pro Vario terrae cum materie salina aut oleos connubio Acor inhaerens stipti. cum producit concrementum , quo Vel aquosius etiam latex solidescit Pingui obvoluta terra piceam in amurcam abit, quae, resinae in modum, aquam respuens tenacissime vasis adhaeret aegre abstergenda. Terrestria, dura, sicca, austera, adstringentia, farinosa non sermentata,

glutinosa, pinguia, coagulantia, refrigerantia, stupefacientia, titulo cibi, potus, medicamenti, veneni, ingesta materiem dant, cui si junguntur potentiae 282.), quae mobiliora expellunt, crassiora figunt,

188쪽

ruem MORBI COHAERENΥΙACgunt, tanto citius certiusque humoribus ista labes inducitur. 281. Tectus generales sipissitudinis facile perspiciuntur primarii sint tardior humorum per canales transitus, hinc stagnatio , obstructio, infarctus, secretionum ac excretionum impedimenta, multifarium denique tumorum genUS. 286. Alterum cohaerentiae vitium, tenuitas humorum 267.), quae fluiditatis excessum ponit, haud minus mul. tisormis est, hinc pro disserentiis suis ordinate eXponenda. 287. Prima eaque simplicissima spe .cies aquosa dici potest, cum ortum debeat aquae humores inundanti, qua reliqua principia nimis sol ut ad diffusa inmoleculas justo minores, laxius cohaerentCS, tenuantur Sequitur abusum aquosis rum , maxime calidorum, internum CXternum; vitam desidem in aere

humido; blidorum debilitatem Is T.),

torporem Ι96. evacuationes nimias; hinc circuitus vitalis languorem; caloris nativi desectum , retentionem XCre menti

189쪽

1N HUMORIBU s. monti aquos Producit autem suas vicissim causas, selida inundata infirmando 162.), torpes aciendo 1980, hinc tumores aquoses, frigido , omniumque

functionum lentorem. Huc reseratur illa nimiae fluiditatis species, quam crassamenti penuria inseri, parte queaidcirco minus inviscata 276.). Longa inedia, victusve ratio pro vitae gradu modove parcior justo ac tenuior, sic depauperare humores potest.288. Altera tenuitatis species, composita, acrimoniam aquae junetum habet, cujus vi luente&attenuante terreum, mucosum ac oleosum crassamenti magis

divisum vehiculo aque nimis distatutum dilutumque , arctiorem cum hoc copulam init atque adeo a mutua cohaesione prohibetur. Acre insuper, sicubi salinae est indolis, amicum aquae, hanc trahit aegriusque dimittit. Naseitur dis-sblutio haec ex acri multum Variante, vel inquilino, abundante, magis Voluto , corrupto vel alieno cibi, potus, aeris, medicamenti, veneni, mi asmatis,

190쪽

contagii, ingesto vel foris admoto, noto vel ignoto qua de differentia suo deinceps loco dicetur. Tum quoque de effectibus inde oriundis constabit, ut qui pro acrimoniae diversitate multum discrepant. In genere tenuis humor, valde meabilis, acri sio simul irritans, Odens, facili e vasculis elapsi haemorrhagias,

diari ho eas, ptyalismum, urings sudores colli quantes ecchymoses, mac UlaS, e Xanthemata, pustulas, pluresque alias circulationis, nutritionis, secretionum ac eXcretionum turbas inducit.

Acritates morbosiae Humorum. 289. QUODS porro humores spectentur, uti in homine sano in sint, facile liquet, non sola striditate suis aptari muniis , scd requiri alias insuper dotes, ea S-que Vel communes omnibus , vel singulis proprias, quibus4 ab aliis liquoribus

non humanis in inter sese discrepent. 29 O. Communium princeps es Blandities, quam, paucis modo exceptis, qui ob aliquam acritatem etiam excretioni