장음표시 사용
261쪽
Odeo homo est admirativus quia est rationalis.' Sed omne admirativum est disciplinae capax.
Ergo homo ideo est disciplinae capax quia est' rationalis.
Non valet illud argumentum , nisi in argumentis ad hominem , & ex concessis ab aduersariis rtum quia obscurior, prolixior, & deceptorius, po testque sese semper per absolutum efferri, ut superior dicendo omne rationale est disciplinae capax
Omnis homo est rationalis :Ergo omnis homo est disciplinae capax. Syllogismus iasiunctivus, est is cuius tota vis pen det ex propositione disiunctiva, p. Homo est animal rationale, v. irrationale Homo non est animal irrationale. Ergo homo est animal rationale. Logico est necessarius; licet quandoque sit cauillatorius; Vt v. Homo est asinus, v. non est asinus c Sed homo non est asinus: Ergo homo est asinus. Copuiativus, est cuius vis pendet a propositione copulativa; vic Numerus non est par simul, & impar Numerus binarius est parc Ergo numerus binarius non est impar. Syllogismuspercomparationem, is est in quo unum de alio paritate probatur, non rejiciendus sed in
scholis retinendus; analogia quippe licet remotum
262쪽
est instrumentum sciendi ut patet hoc Syllogistici. Se habent bonae leges ad Rempublicam ve9 Fundamenta ad aedificum. , rundamenta fulciunt aedificium L Ergo bonae leges sulciunt Rempubia Syllogismus iterum est Logicus, N. constans tantum tribus propositionibus claris, conscisis, quantum fieri potest absolutis, & necessarijs; ut Omne par est diuiduum in duas partes aequa- , Ies.
Binarius est par Erra binarius est diuidus in duas partes aequa c les v. Rhetoricus , qui constat majori, & si neeeta
est, maioris probatione, minori, & eius probatione tum Elicit conclasionem. Vt Quod appetitur naturaliter haberi potest Appetitus eiam naturalis non fertur ad im
' Virtus appetitur naturaliter ab homine Est enim ultimum ipsius complementum Erga virtus haberi potest ab homine.
METHODUS est ordo discenda, v. dore da disciplinae. Dicitur via breuis, quia citb, eiuS ope
263쪽
possumus ad scientiarum adeptionem peruenire. Methodus, est quiuis mentis habitus ordinat E
Logica, dicitur etiam methodus, quia est organum sciendi, praescribens regulas bene disserendi. Proprie , est ordo definitionum , diuisionum, enuntiationum, & argumentationum idoneus ad disciplinam iustae magnitudinis comparandam. M E T Hon us, est compostiua , rasolutiua , inuen
νiua, ispositiva. Methodus compositiva s. SInthetiea dicitur 1 principiis, quia est .progressius a simplicioribus ad composita, a partibus ad totum ; p. a principijs, causis, proprietatibus ad species, & a speciebus simplicioribus ad magis compositas ; ut in Cominpendio Physicae obseruamus, ubi a materia, serisma, causa finali, &c. ab affectionibus corporis naturalis ad corpus naturale, a corpore sinplici admixtum ; a mixto ad corpus animatum; a plantis ad belluas , & a belluis ad hominem progressi
dus ad principia, est progressio a compositis ad simplicia, a fine ad media, a toto ad partes et visi exposito mundo uniuersim explicentur variae corporum species. Methodus inuentiva est, qua occulta & obscura detegimus. Id fit r. Similitudine, & dissimilitudine r nam cognito
umili, & dissimili cognoscitur alterum simile, N.
264쪽
dissimile t similium enim similis ratio, dissimilium
disimias, unde cognita animalitate hominis, co. gnoscitur animalitas bruti. Cognita rationalitate hominis, cognoscitur irrationalitas bruti. a. Proportione, sic quis cognita definitione hominis, poterit cognoscere definitionem bruti, quia scut una constare debet genere proximo, & disserentia maxime propria , ita & altera. 3. Resolutione, de distinctione; sie mirabilem corporis humani fabricam noscimus beneficio anatho miae ue sic cognoscimus omnium persectionum genera per cuiuilibet indiuidui earum separationem, & distributionem in varias Categorias. 4. Composimone, nam totum est perfectio partium sicut εc persectio totius, est perfectio partium: Vnde iquis potest cognoscere naturam hominis ex compositione animae rationalis cum corpore humano. An inueniendum, reqniritur sensuum sagacitas mentis acies, studium: volenti etenim nihil impossibile, sicut & nolenti nihil Acilὲ : amor enim perficit cognitionem,ut cognitio excitat amorem.
DE METHODO DIs POSITI UA. METH O D VS dispositiva, est ea qua in
uenta in debitum sciendi ordinem digeri
Ad disponendum requiritur sermonis claritas, breuitas, ordinatio: obscuritas enim, prolixitas, Aconfusio sunt ignorantiae effectus, & probatio. Vitandae igitur sunt periphrases, casuum nomi nis obliquitas , transpositio, 3c praeposterus termiuorum ordo. Vnde infantilis est ea discendi ra-
265쪽
tio . qui sust institutus a Deo; ut inqueret hominum veluti caput in genushumanum quasi in membra debuit esse instructus omnium scientiarum suppellectile : at Adam &c. sed rectius dices, primus homo habuit scientiam. Ne bis dicatur id ipsum. Α notioribus , leuioribus , generalioribus orisdiendum, & sic nihil inexplicatum relinquetur. Seruandus est ordo naturae, & disciplinae quantum fieri potest. Quae sunt priora ordine naturae debent prius ex poni , nisi obstet ordo disciplinae , s euidentiae. Vnde Porphirius prius egit de specie quam de differentia ; & Aristoteles in Logicis prius de relatione quam de qualitate : licet differentia, utpote pars, sit prior ordine naturae quam species, qua
est ipsius totum ι & qualitas ut pote quid abse-
lutum sit etiam prior relatione, sed quia relatorum notitia est coniungenda , cum ea se inuicem illustrnet. Idcirco rectius talis ordo a Porphyrio, re Aristotele fuit institutus. Non sunt confundenda methodi; sieut enim Τheologus mysteria fidei ratnioe humana demoustrare non debet: nec P hilosophus arcana naturae reuelatione diuina probanda suscipere : non tamen δε-bemus mittere falcem n messem abeηam. Quae sunt medica curent medici, tractant fabrilia fabri. ST A T v s q stionis probe statuendus est; nam ut plurimum quaestionem intelligere , soluere est: tum quia nisi quis quaestionis sensium apprime calleat, eam probare, v. improbare non potest.
De re qualibet perfectὶ scienda quatuor tantum quaestiones fieri pollunt.
266쪽
Prima AM sIτ, ubi agitur de nomine,pustulitate, di eius existentia. secunda nurn si T, ubi de desinitione , essenti., genere & differentia, materia , v. forma. Tertia QVALIs s IT , ubi de proprietatibau. Quarta PROPTER QU.l D SIT, Vbi de causis. Haec methodus, quantum exiget ordo disciplinae, seruanda, de ob sexuanda in singulis quaestion, bus pertractandis.
OFFICIA RESPONDENT Is ET ARG UMENTANTIS. I TER QV E si Leitis, & Logicus ι ut clarδ
V cerib, ordinatὸque hic respondeat, ille argumentetur. Non sit pertinax, dc auscus, ne forte principia , & veritatem agnitam temera neget, non decet enim respondentem propugnare falsum, nec argumentantem , ex professo impure
DrspvTATio, est de veritate propositae quae stionis disceptati . Fi Nis disputationis, non sit litigiosa, sed laudabilis mentis exercitatio , veritatisque inuestiis gandae elucidatio. DIsPvTATIO est vetus, quae fit Dialogis; ut apud Platonem, v. noua , quae fit syllogismis; veapud Aristotelem, illa deceptioni, haec captioni nullomodo subest illa commodior est aggredienti, haec, sustinenti.
267쪽
MvNVs ARGUMENTANTIS. AR GV M ENTANS oppugnet thesim
destructione fundamenti ab aduersario potui, vel instantia obiectionis, donec ad contradictionem aduersarium deduxerit. HINc puerile est eiusmodi disputationis initium dicendo tua thesis est falsa, ergo non est admittenda , quamobrem intellecto quaestionis agitandae statu,ne sit disputatio de nomine ' stio *ggredienda ea. Ludere sagaciter, non illudere licet, nihilominus ardor, languore praestat;attamen ne quid nimιs. Ne non sit ostensio veritatis, sed ostentatio vani in ratis. Ne, medium varietur, qud diacile vitatur dum quis non obsoletis & conditionatis sed absolutis, primaeque figurae Syllogismis quantum fieri potest, dc nunquam Enthymematii, nisi in resumptioni
Ne variis loquendi modis varijsque vocibus idem significatibus multiplicet inutiles syllogismos, nam non mensurandi sed ponderandi sunt.
Curet etiam ut cum strictius argumentetur ne sensius varietur, unde non captionibus decipere contendat aduersarium, sed necessarium Syllogismum adhibeat, vel saltem probabile. Dum argumentMurex concessis adhibeat argumentandi rationem cuius medium ut plurimum sit desinitio, non importui h& ad fastidium sed opportune disputet, & ad dele- e amentum , semperque procul absit O crougi
268쪽
De Methodo. 21 6M v N V s RESPONDENTIS. RESPONDENS oderit tricas, triuialesque
responsiones neque afferat sine necessitate de quasi intercalare carmen has distinguendi rationes n. materialiter, formaliter, reduplicatiue,& similes non minus inutiles quam pueriles respondendi mo- dos, hoc enim sapit eum qui dissiculi dis nodum
Propositiones syllogismi vera sent , falsa, vel
ambigue. Vera semper debent admitti. Harumque, inutile est rationem afferre, non enim probanda sunt ea de quibus non est Falsa debent semper negari earumque ratio a serri ne videaris quid temerE proferre, dum tamen propositio falsa non facit ad propositam dissicultatem , & si negaretur, alid quastio diuerteretur non est ab lute neganda, sed falsitas eius solum obiter indicanda. dum distinguis,& non subdistinguis debes semper prius concedere veritatem,dein de negare Alsitatem. Ratio est quod affirmatio sequitur ens, nega. tio sequitur non ens, prius autem est ens quam
Deinde si incerib aliquando concedas prilis, aliquandb prius neges, nullus erit certus distinguens di modus, quare poteris facile inter respondendum interturbari. Tum denique quia dum prim b concedis, &deinde negas , qui aduersus te argumentatur faciliori ratione tuam percipit responsionem, & cla riori methodo, procedit disputatio.
269쪽
Eundem etiam obseruabis & seruabis inter scribendum respondendi ordinem
DE PARTIBUS RESPONSIONIS INTER DISTINGUENDUM.QV I N QV S sunt partes responsionis dum
soluitur & dissoluitur Syllogismi ambiguitas 't patet hoc exemplo. r Obiectum scientiae est necessarium Logicae obiectum non est necessarium c Ergo Logica non est scientia .obiectum scientiae est necessarium quoad essen-- esam concedo quoad existentiam nego maiorem. Distinguo minorem Logicae obiectum non est neces. arium quod existentiam concedo minorem Ocu
I. EST ID ISTINC TIO. Necessarium duplex est, quoad essentiam, Vetquoad existentiam. II. EXPLICA TIO.
Necessarium quoad existentiam, est id quod ita est ut impossibile sit non esse necessarium quoadessentiam, est id cui conuenit necessaria attributo rum connexio , ita ut sine iis esse nequeat v. con cipi se homo necessarid est animat. Hae duae responsionis partes sunt extra Syllogis mum ; tres verb sequentes respiciunt ut plurimum
kres Syllogismi propositiones.
270쪽
obiectum scientiae equidem est necessarium quo adessent am, scientia enim non est contingentium &arbitrariorum; at obiectum scientiae non estθmper necessarium quoad existentἰam; alioqui de solo Deo daretur scientia. Et ea pari pertinet ad maioremr positionem. IV. ITERATA APPLICATIO. . Logiςae obiectum non est necessarium quoad existentiam, pendet enim a nobis ut sit vel non sit, est Autem necessarium quoad essentiam. Nam habet necessariam attributi cum subiecto connexionem.
p. quod definitio sit uarior definito. V. CONCLUSIO CONTRADICTORIA.
Quamobrem Logica est scientia quia non ulterius est incommodum quam dum, quis ad impossibile est redactus idcirco cum conclusisti contra dictorie contra aduersarium nihil tibi ampIisis ten- thndum est. Et bac pari resposonis pertiner ad mi
Dga Es tantam duas propositiones, eas n. in quibus reperitur terminus ambiguus distinguere; ut patet ex luperiori exemplQ. Debes distinguere consequens non consequentiam nam distinguenda sunt tantum ambigua; ambiguitas autem l utum est vocis vel orationis; cum ipsa constquentia non sit vox vel oratio, est enim solum nexus antecedentis cum consequente, ipsum vero cons quens sit propositio quae ex alia deducatur, ideb solum cuniaqueos est distinguondum, nRu-