Praelectiones Marciae, sive Commentaria in Thucydidis historiam, seu narrationem de Peste Atheniensium.

351쪽

3 by buryd. Narrat. Festilentia

Fψιίζα σο τουςἀθεω, idest, Vestimentorum reiectiones 4 νε.ctore,quas in Commentario Galenus dicit contingere, lκαιομενωντων καμωτων, quia incenduntur, de perurtuitutaegrotantes in progn tamquam mali signi meminit nuditionis pedum, ubi Galanus in Comme causam reddens ait,

calidissimis febribus una cum alijs partibus etiam pedibus linflammatis coguntur nudare ipsos aegrotantes, idem attiagit Laurentius lovbertus de peste,&jnter indicia, 8. proponi plerisque maxima est inquietudo ob aestum, dc pectoris, qua premuntur, angustiam,noctu Vero amplius quo etiam tempore pulsus est vehementior, de magis inaequalis quod suscitati vapores minus difflari, ac discuti possint, magisque inclusus maneat calor,inde fit ut nusqua consistere valeant, huc atque illuc agitati,'in lecto te se dimouentes impatie. ter velamenta abij ciunt, SI Altimarus de febribus pest. ca. 3. ubi indicia persequitiar, & signa febrium pestilentiurn, citat lhunc ocum Thucydidis,& supracitatu Galeni, dcita inquit,

sunt autem maxima,quae 1 calore, pulsu,& urina sumuntur,

calor siquidem harum febrium ab alijs per putredinis excel llentiam differt, nam tangentibus nobis eos,qui tali febre laborant,neque calidi,& perurentes uidebuntur, quamuis interius insigni flagrent incendio, ut liquet ex Galeno 6. de morbis uulgaribus,tta,ut in ea peste, quam Thucydides de scripsit,adeo interiora aegris urebantur, ut neque ualde sub tilium uestimetorum, neque linteolorum uelamenta, neq; aliud quicquam praeter nuditatem ferre possent, quamdi tangenti corpus exterius ualde calidum non erat, neque vixi lde,sed subrubrum, liuidu,pustulis exiguis, & ulceribus enm rescens, dc si manum thoraci exercitatus medicus, in expistrando febrili calore imponat, caliditatem maiorem, acriorem sentiet, quam in reliquo corpore, M aestum qRinque sentiunt in thorace maiorem . .

ταδ' ενδερ. Interna autem. J Graecus scholiastes hic Riti του τομαῖω δ' κλονῆι oris nempe, in quo arbitror esse mςR duint,nam haec est superius explicatio tradita, cum diccb- Πι δες ατες ἡρυΗ,1 stati γλωσσα ubi haec uerba ponuntW

hica librario sunt inepte repetita, quare potius lego'ρμ'

352쪽

ecstimo, θωριβηλον ι, S esse librarij lapsum, qui ut se

pra scripserit, re non animaduersa.

- γυμνονα,εχεδεαι. Praeter nuditate sustineret.J Apud Galeanu ut diximus legitur,γυμνοi,qus lectio est etiam in margine cod. Stephaniani adicripta, se subintelligendum , O Jεh, ipso etiam id admonente Henrico in suis schol ijs, qui etiam legendum putat , ' γυμνω, ita enim loquitur: libenter scriberem, Io γυμνον quasi scilicet substantivi naturam saperet, & γυμνόisil idest, nuditatem significaret,ut uertit valla, sed ego omnino retinendam ueterem lectionem puto, ut releratur, γυμνον, ad σῶιια, Idest,corpus, ut scilicet, dicatur nihil ferre potuisse corpus aegrotanti tum, nisii ut nudum esset,& ab omni uelamine procul remotum, neq; ita nouam loquendi formam esse ideo,ut profitetur Henricus, qui hic novitatem obi j citi Aemylius Portus in Appendice ad commentaria paterna, noliram confirmat sententiam, qui imterpretatur,n Γυμνον το δηλονοτι μω6jdest nudum, scit

cer,corpus esse. Pater etiam supplet,.ναι Maddit uel praeter nuditatem, adeo ut ambas probet sententias, dicit porro re istam habere admirationem, & seruire amplificationi, non flagrare enim summa cute & tamen ferre n6 possie ne sub tillissimum quidem linteum iniectum, hoc uero habet admirationem'

es υ flae . In aquam frigidam. J Sic Lucretius.

--- ventos adstigora semper, In fluuios partim gelidos ardentia morbo Membra dabant,nudum iacienties corpus in undas, Multi praecipites si hisputealibus alte Inciderunt ipso venientes ore pateree Inseda biliter sitis arida corpora mersam' et equabat multum paruis humoribra imbrem

Iridor. Siculus li. 1 a hist. bibi o. huius meminit casus,&uid ur causam referre in Etesias uentos,qui de more non spix)rint ea ςstate,& ideo no perfrigerato aere, caloris fuerit nihlius excessus, qui aestuosos pepererit morbos, νίτην-α

353쪽

s to In TLMyd. Narrat. Testilentia.

morbi esse contigit,quod etesiae non pei starint,quibus sein per refrigeratur magna pars aestus , calure autum increscen te, M aere reddito inflammato, contigit humana corpora nulla refrigeratione inueni pestilentia corripi,quare etiam omnes eo tempore morbi fuere aestuosi propter excessum

caloris,& propter hanc causam plurimi egrotantes proijciebant se ipso in puteos, & fonte . cupientes j psoru m corp0.ra refrigςrare: Huius si mptomatis meminit Petrus Parisius in tradatu de peste,ubi narrat id in Drepanensi illa pestilemtia contigisse, eius haec sunt uerba .. Tra Iliaccidentidella peste,

io pii tron ilphco bere. Hoc etiam annot dit Laurentius I oubertus lib.de peste cap. 8 ubi accuratissime persecutus est omnia pestjs indicia, dc sym plomata, S sexcenta fere recenset, ita enim inquit, uisi sunt nonnulli, qui custode absente nudi in puteos,aut propinqua flumina se praecipitarunt, si etiam Seneca in Ostdipo. .

custode semit , petit is fontes , liturque sitis latice in esse,

Alij non ad sitim, sed ad aissimi perturbationem , &insani Ieserunt hanc sese prςcipitandi mentem, sic in Mediolanc si pestilentia contigisse testatur lib. 1 .hist. sui temporis N tulis de Comitibus, ubi ait Frax sane acerrim uis morbi,qu. niam illo correpti primum insania mentis,& quasi fur0xς quodam corripiebantur, inuadebat dolor capitis intoler h; ljs, atque nonnulli antequam distineri possent, se prsciphtes e fenestris nulla habita ratione altitudinis deij ciebat , yς Diodorus siculus, de Carthaginensi peste commemOx-xi: bro i q. mente emotos,de insanos factos pulsasse obuiψ i lib. is ubi alia describit Carthagineam peste,qincidit c/xς Olym p. zdicit multos arreptis armis quasi inrob, in seipsos serru stringetes, mutuis uulneribu4 cQς ψ

354쪽

venue vero abest a Verisimili haec coniectura; nam praetere, quae dicta sunt superjus de phrenitide ex cerebri,& membranarum inflammatione orta, quam significatam a Thuae dide diximus in verbo φλογ5ω τις, idest, inflammatio, & ineatoribus illis capitis ingentibus, hic quoque nonieuis ori-iut sit spicio de phreniti de regnante. Cum enim dicat in clibrace ingentem aestu m aegrotan tes Persensisse, praeter cordis incendium, & oris ventriculi inflammationem, ex quibus per consenium oriri etiam potest, & solet phrenitis,credibi 'le est inflammatum fuisse in tanto viscerum,&thoracis incendio, di aphragma, seu septum transuersum, ex cuius inflammatione oriri phrenitidem tam est exploratum in arte medica,ut nihil sit minus dubium,S incertum amo inde antiquitus nomen inuenit φρένας, idest , mentes, quod crederetur eo laso potissimum laedi metem, &gigni phrenitidem, ac insaniam non solum per consensum, sed ut aiunt) per es

est, proprio& primario affectu, quod nunc in solo fieri capi te in m te medici,auctore Galeno, putant: nam pr er Aristotelem, mala ομqui 3.de partib. animaliu, c. io videtur id stagnificare, dicens:

lidum,& superuacaneum,st alim manifeste perturbant meni m,S sensum : quare etiam vocantur phrenes, quasi parti-ςjpes aliquo modo prudentiae: ipsae vero non participes quib ζm sunt, sed cum participibus vicinae sint, permutatio- λὶς In mentis produnt,3c indicant in quo notetis obiter im- ςrito accusaria Mercuriali in sua Praxi, Aristotelem qua-hipse sentiat esse passionem diaphragmatis threnitidem, h)m aperte dicit esse indicem cordis patientis , & nihil con' λςyre ad prudenti1i Galenus etiam significat in isagog, ς', i modo eius est his verbis de phrenitide loquenm: Συ α-

355쪽

str In Thucyd. Narrat Pestilentia

cis termin um, quem antiqui omnes nominabant phrena, siue simpliciter id illis in mentem Venerit vocabulum, siue ut quida putant xx eo, quod ipso inflamato laduntur men tem aegrotates. A Platone coeptu est appellari diaphragma. In quam sententiam non sine causa Venerunt antiqui: nam nulla ea pars, unde magis similis verae phrenitidi oriatur , Ut etiam dissicile sit distinguere, quod testatur idem Galenus eodem in loco paulo pos : κατα-ωτωρ ἐπ' ἐγκεφά

λομενον τι , idest, Paulatim enim hoc modo in cerebro afocto fiunt phrenitici,ab alia vero nulla parte fit delirium perpetuum,nisi a solo diaphragmate: propius enim abest aper petuo,Vt propter hoc ipsum opinati sint antiqui in parte hae inflammata fieri vere phreniticos,& nominandam ipsam phrenas ob eandem suspicione, tanquam sapienti partiat, quid conferat. Quo in loco multis docet distinguere inter hanc phrenitidem, δc veram ex cerebri membranis inflam malis ortam . A quo etia accepit omnia fere Andraeas Last retius lib. 3 . quaest. 6. ubi de phrenitide diaphragmatis demo Matione ira facit an atomicam. Cur autem diaphragmati musculo inflammato phrenitis excitetur referenda cadistest in insignem,& maxime admirabilem illius cum cerebr01& membranis societatem, ac coniunistionem,societatis rὸ tio, dc causa duplex neruorum insignium comunio, Spagatio humoris,aut vaporis morbifici a perenni motu phragmatis, quae duo statuiteriam Laurentius huiuscςὴ

nitatis causas.

nc ''Sαπιαν ἐρυιρωρ ψυχρω. J In syntaxi horum verbor* maXime laborant Interpretes . Graecus Scholiastes qβςlydam praescribit ordinem, de oeconomiam horum Verb0 2 eum tamen refutat Henricus Stephanus in suis

Bibus,cuius hic verba lubetvobis recitare. Huc S*hQ

356쪽

ho, iubet hunc locum proinde intelligere, ac si verba ita

iiij, posita sint , quod alibi dicere potius let PM μεσου, idest, per parenthesimo Nam' post finitur periodus,& haec verba, ρῖλοι,6 sunt alius Is Itium , quae tamen alioqui ex ea pendet . In hac autem Voces istae iste mu ityi ψήjumio A ad verbum ferantur, necesse est, non minus quam GOMOi, quod 'r cedi t,&'simul omnes sint eius nominativus, ut mos est Gramaticis loqui. Sed verbo estim,quid faciemusὶ an cum his vocibuS φρεατα iungemus, imo cum his subaudiri ἄπο κοινου puto Noli secus enim intelligendum hunc locum existi mo, quam si dictum

, Hrocis A ν; Insedabili siti Huius sitis meminit, ut P. Decima pra dictum est, L ucretius; ised etiam Ouidius elegantissime: nonum

Nec tis est ex dia prius, quam vita siabilis. Imm riminaquis, dii risuam haurit Vergilius etiam meminit in peste illa sitis, ubi ait: Nec via mortis erat simplex,sed ubi ignea venis Omnibus acta sitis miseros abduxerat artus, 'RErsus abundabat fluidi i liquor, omniaq; lysi . 011αmmuratim morbocollat ut abebat i uero rabiem praeclare describit Lucanus in nono, ubi

dipsade morsum Aulum narrat quς quia est ualde et egasqςscriptio,libet integram recitare: Signiferum is em Trrheni anguinis Aulum Torta cant retro Sipsas calcata momordit, Vix dolor, aut ensis dentis fuit, ipsaq; isti Dolis caret invidia, nec quicquam plaga minatgr. Eccuabit virus tacitum, carpitq; me alui ris edax, solidaq; incendit viscera tabe, bibis bumbrevi circum vitalia fusumis s. msicco linguam torrere palato

357쪽

s In Thucyd. Narrat. Pestilenti

Coepit, defessos iret quisudor in artus

Mnfuit, atque oculis lachrymarum vena refugit, Non decus impert' , non metsti iura Catonis Sindentem tenuere virum, quin stargeresigna uderet, totisq; furens exquireret agris, asposcebat aquas sitim, in corde venenum, ille set in Tanaim missus, I*odanum ue, Padamq; Arderet, Nilomq; bibens per rim vagantem, Accest morti Me, fatiq; mi r , 'Famam Dipsas habet terris adiuta perustis.

Scrutatur venas penitus Anesentis arenae . l. Nunc redita Drtes,&fluctus accipit ore . .

Aequo reus ut axe sed non sibis cit humor, Nec lentis,fatiq; genus, mortemq; venent,

Sedputat ei se sitim, ferroq; peris tum te

Sustinuis venas, atque os implere cruore. i

dae omnia libentius adscripsi, quia . adem peii ε ratio veneni pestilentis, ferinj, quare aequiparatur fer ,&draconi, ac serpentibus pestilentia. Meminit huius etia symptomatis in 3. Epid. Com. y. coni. I . M s9.Hipp. dices in ea peste quosdafuisse sitibundos, quosdam ininime, ριψωδεεροι quod etiam,ut dixi, repetit contis ς. eisdeha uerbis, Galenus indicto Comment. dicit: ἀιναι ἄρτην

siticulosos Osae confluente in uentriculia malorum succ0'rum copia, & nondum ita laeso ipsius ore,ut corruyta sit appetitiua poculorum facultas. Et in s s. Comment. ita reddit c u sa m. Πα 'ρ τε γψ λ ιι- κμ λε, ιτερ υ ατάκρας '

rum aquosa collecta est, frigidae quidem ambo sua n i in sed quae aduentitium calorem ex putredine acceperunx si quidem in quibus iam sutredinosus calor superabat, itinbundi erant. In quibus uero non adhuc,hi rursus non ψη ratione erant a sui ina munes. Cum uero triplicis sitis g: iur apud ueteres medicos, praesertim Hipp. mentio,uiβς

358쪽

ἡubitandum; de qua potissinium hic loquatur Thucydide,.

prima est leuis,quiςdjcitur ἐπι πόλαιορ ιρίψα dest , sitis superfietaria quae fit faucibus,&Hesriphago, per qu. e humida in uentrem deferuntur,tum arescetibus,tum incalescentibus,quefacile sedatur,& sine periculo reuertitur, si ante somniina sedatur somno, recurrente intus sanguine,& madefactis in ierioribus. Si post, vjgilia: nam quae cibi uaporibus incalue. Triplex situnt, dum fit concoctio,irefrigerantur, & exhalant per uigi. apud lias: siue quouis modo alio fiat,facile quiescit. Et de hac noloquitur hic Thucydides, cum aperte dicat, sitim insedabi iem,ut ab hac distingueret. Alia est uniuersalis;& a toto codipore proficiscens, cum scilicet uenulae arescentes calidas, acres ad se trahunt hu miditates, quae sitim mouent, ut fit in febre a dente, & de hac fortasse etiam potest intelligi locus.

Tertia est,quae fit uitio partium quarundam, ut oris uentri-

vult pulmonis,ac cordis,necnora ieiuni intestini,quas docet istinguere,&agnoscere in arte medica. Galenus cap. 6q. 5 de hac potissimum intelligendum hoc loco uerba fieri, eaq; specie, quae maxime exuitio uentriculi oritur, que maxime difficilis,& uere dici potest απαυςoe: oritur enim non solum humidi inopia, sed etiam caloris copia, qui calor immodicus interdum cum siccitate coniuncius ob aestum,&laboreS, ut in ea is,interdum cu humore quodam, qui uel est bilis multa,&acris; uel salsa pituita: & hancsitim uidetur Hippocrates in Coacis appellare in loco sitim inexhaustam interpretantur Hollerius,&JacotiuS,-- id non semel meminit Hippocrates. Hoc uero lymptomaςdiniit pathognomonicu, M inseparabile in febre ardenti, quae dicitur Graece καυσος, quemadmodum etiam calor ille pςrurens, te quo supra falia mentio Commen .em Galenus ς0ntex. 34.tertij,in 3 Epid tanquam χωριςον, idest, in se par, hile quid ab ardente febri dicit esse γο ε ἀπαυςον

idest, insedabilem sitim, & calo- aestum: uidentu Thucydides significare Hippocraticosyypsos, quos maxime grassatos dicit in illa pestilenti constib 'xj0ne iub finem Hiemis, ineunte Vere, cum scilicet frigi- hiemis rigor in profundo depulsam,&contrusam, το

humorum putredinem,antea cohibuisset, con

359쪽

&contex 3L-κανσοι, ἀτιχ δενι- ει, i , ut, idest, Coeperunt febre ardentes, M phrenitides ahse Vet. Quas febres genitas fuisse docet ex eodem biliossi homore , qui ante erysia pelata in cute, & exanthemata fecisset decumbente scilicet in hepar, & os ventriculi. i luco/ωκHίςani, In pari periculo versabatur. J Est Atticis mus omita substantivo v0cabulo: subintelligendum enici

vel κινδύνbo, vel κακω, vel πό . Sensum vero horti m verb6 rum eleganter Graecus Scholiastes explicat πολύ, α τεθνησκ' ,idest, Etenim qui parce,& qui multum bibebant,moriebantur. Dicitur Vero το χνοτον, neutro genere,accentu in Ultima,masculino vero retracto in antep en ultimam accentu ο ποτορ . Valla,& Sabellicus vertunt proinde erat minus aut parce: bibere . Videtur vero haec semientia non dissimilis ab ea, quam inferius protulit, sed apertius,dqm ait: ἐθνησκον-οἱ --, οι δε κρα-θερα rino n. νοι idest, Moriebantur quidem pariter, bc qui negligebatur,& qui exquisite curabantur . Lucretius vero expressit hanciententia duobus versibus supra recitatis ,' uos hic licet rili sumasterre,ut alterius lumine alter illustretur locus: insedabiliter sis an corpora mersa - l

1 equabat multum paruis humoribus imbrem.

Idem vero est hic apud Thucydide, li Utiis, quod apud Dio nysium lib 7. D qus duo vocabula infra coniungit si mul ipse a hucydides K -τερένιομο ,ηλ σξριν, κλμ

360쪽

ET requietis penuria, ac vigiliae perpetuB yrgebant. Et corpus quoad morbus quoque Vig rot, non extenuabatur, sed resistebat praeter opinion in malo, adeo ut vel morerentur plurimi nona, septima die ex interno aestu adhuc habentes ali- Rid roboris,vel si effugerent, descelidente morbo . id ventriculu m, de exulceratione vehementi in ip-

ὸ ςxcitata, profluuioq; simul sincero incidente,&RVlti postea ex imbecillitate interibant.