Praelectiones Marciae, sive Commentaria in Thucydidis historiam, seu narrationem de Peste Atheniensium.

371쪽

3a J In Thucyd. Narrat. Pestilentia

stituisse ideam, quae erat dysenteria, &- ραν bis

vires. αι,ετο. Non e tenuabatur J Vocabulum ex med mu&alia cinae quoque fontibus depromptum,Vnde deductus,oμα. i. stru sym μόζ,idest , marcor,febris illa hectica,quae solidas partes t D Nδpς pascitur, ut corpus ipsum quodammodo colliquet, &tabe , ζ Σά faciat,ac extenuet; sic 'sus liOcr in prima oratione ad Deci. extenua ,δ-n νοσΘ' ἐμαρανεν, idest, pulchritudinem uel m6,tio. bus coniun)psiit,& c. hic Vero mὶrari satis non possum, qu64 Lucretius,qui diligentissime omnem hanc Thucydidis pe. stem elegantissimis uersibus expressit, non solum hunc id cum praetermiserit, sed contrarium dixerit, nam horum ib. co verborum, haec Lucretius ad verbum ex Hippoc.prognostico accepta de facie dicta a Medicis Hippocratica

---- supremum deniq; tempua, Compressae nares, nasii primoris acumen Tenue, cavati oculi, cava tempora, frigida pellis , Duraque inhorrebat rictum , frons tenta, Vinebat, Nec nisis rigida post Brati morte iacebant.

Neque etiam video quomodo conciliari in ter se se postat nisi quis dicat, locutum Thucydidem de primis diebus, Lucretiis in de ultimo die,quo erant interituri,cum dicat ad extremum denique tempus, quae verba non inter retor, ut Lambinus,usque ad diem mortis, sed in ipso die mortis, Vel dicendum Thucydidem de viribus locutum, & facultate vitali, τῆς ζωτικηρ δυναμ-r, quam nihil prohibet esse firmῖ,& tamen laetalia adesse in facie signa, quod ipsemet videtdx significare,dicens interijsse hos,ε οντερ τι δωναμε=hadhuc λ iquid roboris habentes. Hoc vero symptonia corporis Πορflaccescentis in tanto morbi labore ,& cruciatu inter mal ib laetalia signa collocatur. Hipp.enim aph. rapho. 28 .it 4jh

bricitantiu m non omnino leuiter perstare, nihil comm/nui corpus, vel etiam extenuari magis quam ralso expoli let, malum, illud enim longitudinem morbi arguit,hae d x litatem, ubi Galenus duas affeti huius facti causas, ρυδε ρματορ, σαπτα - των idest,cutis densitat ni

humorum crassitie, qui scilicet, glutinosi, A viscidi ἔμ')

372쪽

racillime soluuntur,& ob Φ dicit holiscare morbi longi

iudinem,&Celsus etiam ponit lib. a. capit. 3.inter signa lomeae valetudinis, ubi aeger pro spatio parum emacrescit.' τἀταλαπωρια. Malo. J Non, ut supra,accipitur hoc loco Vocabulum nempe pro H uci tu, & dolore, sue tormento, ut symptoma vomitus, aut aliquin aliud particulare, sed pro uniuersa ipsa peste, quδ' uariandae orationis causa, modo vocat πονον, modo-, modo ωρρον, siue ψόαξαν, modo

νόσον, modo νοσημα, modo κακον, ut 1eptem hactenus vocubulis fuerit usus,Misime ex industria id factum, siue casu, non caret res mysterio, nam in prouerbium quoque cessit septuplum malum, sepmpla punitio, de quo legendus vobis nostrarum flebdomadum liber. -ατ ιεβδοι Κοι, Nonant;&septimani. J Deiliorum dierum vi in iudicationei morborum legendus Gallanus de diebus decret nam de septimo dixit in a. cap. 8.omnium decretorior. messe fortissimu:Min I .cap q. Regi legitime imperanti comparat , ut sextum Tyranno. Multa de huius ni meri natura nos attulimus in nostris hebdomadis, ad quas reῆcimus lectores: nonus vero dies est septimo amnis,di coincidit cum septimo teste Galeno, supra citatis locis, pluri- septena- mosque dicit iudieare : quare etiam Thucydides eum praepQ suit septim quassi significaret plurimos nono die, non pau

eos septimo iudicatos. De horum vero duorum numeroru cum no-

mnitate legendς suntetiam nostrς hebdomades,in quibuS uenaris. Dilendimus plurimum inter se esse coniunctos, ct alterum ςit m p ' altero usurpari. Cum vero afforat Thucydides, septima die pestilentia correptos obj jta,videtur tacite confirmare nostram conlactura superius positam, quod i ςgrint)ntes ement phrenitiei,hi praesertim,qui se in puteos praecipite dabant, nam coast t)astram phrenitidem nunquam pςrtransire septimam, de si apud Hippocratem reperiuntur Riiqui aegroti,qui fuerunt phrenitici praeter hanc diem, non ηζre phreniticos dicit fuisse Mercurialis . Lucretius uero py0 septimo reposuit octauum,quod non temere factu cre-2ndum est, neque tantum metri causa, nam licet septimo φςtri ratio prohibebat, potuisset tamen dicere septeno, aut

' modo reddere, sed uoluit significare in fine septimi, N*ψ est initio octaui proximum,accidisse ad malum, &in

Tt teritum

373쪽

Aut tiam nona reddebant lampade vitam . .

Ides: in fine septinis,cum late inciperet octauus subingredi Galenus quo iue in 'libello de altabile, Thucydidem secti. ips fr positit non sertiana illaestinamquit. εκκριοrtiri

e firmatur nbstra superius edi posita xplicatio Liuius Dec. .lib. i simile quid narrat de pesteillius tomporis quod oni lites'int .leptimam ii 8tiebantur qui sepetauerant, longis bquis implicabantur morbis Anem Desectus onsulibus eo dimentot erat, quod pestilent1a', quae priore anno inbi, ues ingruerat,eo uerterat in hominum morbos, quia acide rani,haud facile septimum diem superabant, qui lupa de xant longinquo maxime Quartanae implieabantur m Mbtanam hare a medicis eme dicitur natura peltis, ut plerumquo inter quartum, de nonum interficiat 1 quiuetono nulli euvdant, pauci moriantur. Diod6nis Si ius litatη.Biblio ei de Carthag. peste, ponit quintum, dc sextum VHGον ρκῖαῖοι μετti ατον se ν υποιλο hi τιμω ναρ,l deii,quilato, uel ut plurimum sexto die mortem cum uIta commui bant,grauibus afflicti calamitatibus. Lliodori sententiam iis quitur, M probat Bras avola, qui in Commenti Aphor tib a Aph r. 23 ita a1th Nos excenta es expetientia indimu in Epidem ic6 morbo omnes sere se to die obiisse,&rnpς stilentibus uiorbis ut plurimum aegri sextodieante reus 1 multa ibi in hanc sententiam Quares alenus quoque,ux lximus,eum meat Tyrannum Sic etham in recentioribu pq stilentises obseruatum est euenisse: Petrus Parisus de P u Vapi S .ait, Duo, cheperseuerando i nonn am orbati tonsimili si V is essetiimdper lo ριιι ό seat nono Oma mesti inana 3

nymus Rubeus medicus et insimu gili sua Rauennati iii Nria, lib. II .uesba faciensde post ema peste, que Venςxyy Tridentum vexavit. Nonnulli uagari morbi passim ςσῆ iunt, qui paucis omnino diebus, secundo, tertio,qRδx in

374쪽

tinimum septimo , mi' aerios talas quocumque sexu, gestis Lon- obria libri cap. . de Liguriana pessilentia' ait, eos, qui triduum exegissent potuβει sperare des 1lute. Coeperunt na sci in inguinibus hominum, Maliis delicatioribus glandulae inmodu nucis, seu dactyli, quas mox stubsequebatur febria

intolerabilisastus, ita ut in triduo homo extingueretur: sinueto aliquis ti iduum transegisset habebat spem uiuendi, Vt iam pei stilentiae cum ita uaIsent n numero qierum,alie alio interficientes, ad Hippocrati eam morborum diuisione deduci possint ut sint aliae acutissimar, qu euel subito, uel intra

quartam Occidanti uel peracutae. quae intra nouem ; nempe 6.7.8.9 uci simpliUILEr-mIra I .diem interficiunt.

τι μναμεωρ . i Haberi res aliquid virium. J Graecus Scholiastes addit, idest, particularem virtutem,seu uires quasi dicat virile robur, no quidem in uniuersum ita firmum, ac validum fuisse ut posset adu entanti iam morti reluctari, secus enim docuit experientia, quia mortui, sed in membris tamen aderat priuatuna robur, ut suas obibre tinctiones, ac munia possent, neque omnino essent fructa, ac debilitata, ut rhox aecidit ex alui fluxu, &dysenteria tabefactis. Vel fortasse significauit tacite Thucydiues phreniticos obisisse, constat enim huiusinoeshraptos interdu maxime vitibus valere corporis , de mori saepentim ero. ali quo magni roboris argumento relicto, eum uix possint ab assidentibus multis detineri,cum erumpunt aliquo, exiliut, uerberant aliquem, d si mile quid edunt phreniticum : qua e Cassiusin lib. probismedici61 .dicebat phreniticos esse ro' bustissimos,& longe magisquam insanitatecorum ro rxxtare,cuius rei causanico dipse tamquam Methodicus MLorpus eb tempore magis adstrictum,Galenus in siccita-xςm, S caliditatem membrorum, alij fortasse melius in v ςmentissimos imaginationis motus, quare pereunt fere iςmper suffocati quoniam sui4nquit Aurcennasin facultas Mimalis fracta ; de corrupta a morbo statim concidit; adeo 'x mouere nequeat thoracem; consequentena blato ili' cis motuytolliturrespirandi facultas , dccum eo simul ut

quod infuit Thucydides hoc locodicens , quod

τοι ἐντορα ab interq6 aestu extingue-T t a bantur.

375쪽

bantur : Ex his porro Verbis refutatur mirifice quorudi, opinio qui arbitran tur in omni pestilentia primo,vel allat, die virium adesse imbecillitatem , lapsum:& pr6ptet ietiam semper vitandam praecipiunt sanguinis missioneri& euacuationem per medicamenta, & alijs antidotis Vien du m,& hac maxime auctoritate,ac fundamento nititur philippus Ingrassias in par. q. cap 9. Vbi citato hoc loco, & alii, additis argu mentis , ita tandem comtudit Per questis hi, succidenti altri, iuuali diremo presso, quo parseremo chnluetari, ne in ri onu al tero argomento, si veis M' ester vero quel che es ii ct me cosa uniuersale, dicono subitunelle febripenisentiesiti siristitiae per terra. Perlocheno nypossa far era tiolidi sangue , ne purgatione.

loco videbat postulare, ut separato contextu haec Verba,qua sequuntur a nobis distinguerentur: sed quia miro artificio ipsa coniunxit Thucydides, quod Historicus ipse conexuit, non visum est Interpreti separandum: nam dicit vel extimctos fuisse vitibus adhuc in parte constantibus, vel si scopa tu m quasi illum effugissent, descendente malo in ventrem, incidisse in alia symptomata, nempe aIui turbationes. Νοque Vero casu, aut temere id secisse Thucydidem exist, mandum, sed ut significaret, se praeclare intelligere eos si fectus, quos paulo ante sub thoracis malis collocauit, per tinere ad infimum ventrem , cum sint oris ventriculi stae promata, quod est prima pars ipsius ventris: quia tamen ab finia sunt, thoracis partibus, & eas secum trahunt in c0st sensum, atque quodam modo assiciunt, ut cardialgia ipso' cor,VomituS oesophagum,&singultus gulam. isq; mutp' nominibus abutuntur: nam ventriculi ossibi cordis n0Mς Vsurpauit, gula contra stomachi: ideo subiecisse quodam' do thoraci illos affectus : hic vero denuo coniusgero cyyy infimo Ventre: neque debet videri alienum ab artis msphribus , aut in arte peccatum, si ratione vicinitatis, qu* iph unius partis affectus,fuerint alteri tributa: nam praeter β' quQrum, qui varie id praestiterunt, exempla, habe ββ fcentissimum doctissimi viri Hieronymi Mercuri β

sua Praxi morbos oris, quod est in capite manisesto cit tamen morbis thoracisi nam secundo libro, q*ς'

376쪽

-6 teneratim de oris affectibus,deinde nominatim ded, lore dentium,de aphthis, de tonsillis,& uua, quae omnes alii

bractici inter morbos capitis recensent. Et si recte perpem damus, multo maior est assinitas, atque coimactio oris verutriculi cum thorace,quam si toris ipsius,& palati, ac dentia cum eodem: nam pertinet ad septum transuersum ipsum

os ventriculi , de continenter cum oesophago coniungitur. quod medium intersecat thoracem, mirificumq habet cuipso corde vicin, & cerebro coniunctionem,acassinitatem, adeo ut licet sit pars infimi ventris, videatur tamen assinitatis ratione ad medium magis pertinere,& sub eo merito collocatos illius affectus,atque symptomata. ἐρταν κοιλίαν, In ventrem. J Vniuersum hoc est vocabulum,& omnem cauitatem,cuiuscumque generis sit,significat; sed per quandam excellentiam, & κατα τὸ ἐνιρε ν, d, citur de aluo,& ventre inferiore,qui dicitur alio vocabulo 1 Graecis γαςv. Apud Hippocratem multa significat, ut pret clare etiam annotauit Andraeas Laurentius lib. I .cap. i3.ddprimo omnem illam amplitudinem, & interstitium, quod interiectum est inter sternum,S pubem interdum omnem aliam cauitatem,& capacitatem conspicuam,sic dicimus diuidi corpus in tres idest,ventres,caput,thoracem,abuum, interdum cauitatem omnem, & spactu, quamuis vix sensibile, sic musculorum vacua spacia, ti interstitia dicum tur κοιλίαι. Habet tres partes insignes, os, quod dicitur proprio Vocabulo, ghi eve, capacitatem, quae vocatur aluus, ociundum,qui dy a Latinis,ut vult Mercurialis, Aqualiculus. Exulceratione vehemeti.J Grςcus scholiastes interpretatur ιρυσεντίριαρ, idest,dysentetiae.nam licet h0c verbum sit appositum in scholijs ad explicandum, νοσωμ*m', tamen arbitror esse mendum,&assigi debere puto

4 hoc vocabulum, , cum sit eroprium dysenteriae' diceratio intestinorum, quae verba in tua versione Omi'

hi Valla, & Sabellicus in suis historijs conuertenS hunc

i*ςum dixit,utero vi grastantis morbi acriter conuulso, Vel

t0rtasse dici potest voluisse Scholiastem significare dysente

Πλm fuisse totu ipsum morbum, nempe exulcerationem si px 'uvium, quod si ita intelligatur, optimus erit sen sedet explicationi Scholiastes locus Galeni in Com. in

377쪽

in lib.de articulis Unt. 0. testatur per dysenteriam intellii

idest , dysenteriae vocabulum videtur Hippocrates non de intestinorum ulceratione proserre, ut plerique omnes me. dici sed de sanguinolenta excretione facta per intestina, tui etiam coni. i .. quia Hippoc.utitur Verbo, in significcando progressu dysenteriae dicens ὁρμαται μύλαυξω , , --id est, Sc mouetur cum impetu, ac vehementet, quo verbo hic utitur Thucydides, ne a Thucydide vi iatur accepisse,dicit eum alio sensu protulisse, ac Thucydide

uis id est, non vlhistoriam bens eorum quae contigerunt hoc morbo laborantibus, ut Thucydides, ubi explicat pestem sed causa distinctionis idehoc uero symptomate, sic Lucretius. l ruorum si quis istest vitarat funera lethi

ceribus tetris, nigra pro Mis alui, i l ,

PosteriM tamen hunc tales, latum; mallebat. Horum duorum symptomatum, quae laeso ventricul0, intestinis oriebantur, frequentem facit Hipp: in tertio mea tionem, in hacque pestilentia maxime grassatam uim morbi in hac parte significatur: nam primum generatim cont, Ii κοιλιαι δέερ,idest,alui turbatae,ubi Galenus dicit in cometario defluxisse ex capite prauum humorem,& si in p. monem diuertisset,labidos effecisse, ἀρ

turbationem illius faciebat, quod interpres latinus reddidit profluuium,quem tamen reprehendit Costaeus in margin/li annotatione, cum dicat turbationem non significata py'fluuium; sed transiitummateriae cum mordicatione, μή lore, cuius turbationis meminitetiam in col. c. tamqR-

378쪽

mata alui,ait enim, τα δὲ κατα κοιλι- ολλοῖσι etπολλα; χήρια- αυνε ινε, id est, in partibus uero uentriculi multis mulit1m la contigerunt; primum recenseturi τεινεσμοὶ πτοVοι δειν,-ιουρ idest, tenesmi i altis um dolore, potissimum vero pueris,quod Rarptoma dicit Galentain Commentario esse o vo idest dolorifiςlam propter ταπιν,idest ensione, idest, molestam , δια. το , ide irequentemimo continentem desidendi necessitatem. Secundo enumerantur eodem contuitu πολλοὶ, idesti , lienterici multi , qui morbus Uste in Conimentano Caleno fiebat, adest cori tentiae facultate debilitβω,epia seu taneum .enim erat hanc laum ui morbi quemadmoduna: in πικρα- ει idess, nutritiua facultas erat emortua, & fete extincta, quare factos fuisse dicit, αποσίτNe, idest, obum fastigientes

mulo post Tertio coni. Ι .recensentur,Δυσεντεριωδεες idest, Dysenterici, uerba uero quae adduntu r, ου oυτειλ--μ νως neque hi valde dolorose, maximum nobis nescietum fa- frunt, nam uidentur aduersari, ipugnare cum bis,quae di suntur hic a Thucydide,qui dicit , ελκω ρ,l eum LXulceratinae uehementi, quae carere dolore non potest, quare ue'

nio libenter manibus ac pedibus in Galem sentcijam,quod ηυρ ρτηται, idest, scriptura uitiata sit ut multis albjs in lyci dicit euenisse, in quibus mendae a librario primo de' imbςΠte commissae adhuc permanent, putatqilesςndum

RUR Rigentes, curis. ω laboribus exerciti bilios i pjdgVi

379쪽

uero quibus, αλτέιρ, idest, colliquatio,aquosa,quibus aba.dat, ορό r. id est, tenuis,N serosa humidi.

tas. Quinto loco enumerat, eodem cotextu,sροφουρκα tu. idest, tormina, oc reuolutiones malignas, tandem coni. 7. ita concludit, κεφαλαίω

malim dicam,omnes, oc qui longis & qui acutis morbis uexabantur uentris uitio interierunt, Omnes enim uentricu.lus abstulit,ubi Galenus in Commentario, ita praeclare rein

- τρυρ-κm χιωρ. λιλιι οὐ. i.& quae nostro tempore accidit, hyc longissima pestis, ex his, quae per aluum uacua bantur,fere omnes sustulit, erat uero colliquatio quae educuabantur, & hoc uidetur esse inseparabile accidens u0cutae pestilentis singilatim febris, quae homines etiam sine poste corripiti meminit huius symptomatis etiam in i Epide.

tionemque Galenus in Commen. reddit, ρυέντων &ρὼ κατῆ 'ριτ ν,idest, superuacaneis recrementis ad intestina dela tis genitas fuisse ostendens, meminit dysenteriae cuiusd 'pestilentis Fernelius lib.deab. rerum causis capitu. ι 3. adpq Christi millesimo quingetesimo octauo dysenteriae grapς uniuersa Europa tanta ferocitate populabantur,uix ut cisii tas ulla immunis eua ierit, meminit etiam Ioann.Hierospmus Pulverinus in nuper edita praxi.cap.de dysenteria Μς curialis et in sua praxi facit pestiletis dysenteriae mention )quem uos Potestis legere. Meminit dysenteriae Epident φQuartum malignae Io. Schenctas lib.6.observ. med. quae grassa; ς di vigesi- anno Domini millesimo quingetesimo octuagesim0qy to, alterius meminit Georgius Turonensis libro

hi, ν storiis, quae sub Childeberto Gallorum Rege saeuij x. suuium . ακρατου. Diarrhoeae sincerae . J in quibui qmli tui. gitur, ς ineri, idest, quae cohiberi, & contineri noη '

380쪽

ctare Valla uertit profluuio assiduo, & ita eum legisse pu to non alio pacto,ut suspicatur in marginali scholio Stephanus, nam fluxus humoris & bilis potissimum sit neerae est ualde periculosus,& laetatis,& maxime proprius in febribus pestilentibus; quare in libro de atra bile dicit eos omnes , qui bilem atram sinceram deiecerunt, interijsse, in illa lo ga peste, cuius ibi facit mentionem, ubi dicit pluribus accudisse fluxum uentris, sed qui ex uisite nigram deiecerant

ατι- αχαι τὸ αἷμα, indicat enim haec exassatum esse sanguinem, dc in 8.de com p. med. secundum locos capit.7. ubi agit de intemperie calida hepatis,& dicit in ea fieri, rυ του ιν,id est

d ualde crassabilis', & colore referta, ut accidit in febribus 'estilentibus, M in Commentatio in z i .aph. stat. . ubi dicit Hipp.esse pessimum sigmam,&l tale, υποχα Λματαμ ανα, idest, deiectiones nigras, quod sequentibus tribus aphorismis,etia ostendit ages de nigris his deiectionibus,ait. n. μ

x τι, ἀντα,idest, quam plurimas huiusmodi deiectiones co-l oximus in pestilenti hoc longo morbo quae non magis his,qui interituri erant,qua qui seruandi, eueniebat, duasq;ςtjam causas affert, prima, ut supra,exassatum sanguinem, 'Qunda, quod extraneam alnuam putredinem sit adeptus, illis,quaein uentriculo fiunt,cruditatibus proportionalem, qd0d uero deliciat potissimum uires, uel deiectas potius in jeet profluuium hoc declatat idem Galenus in Com men. yphor. 23.fecto. .ubi dicitur de ijdienses nigram bilem,ut sangRi est niger,postridie morituros, reddens enimrationem,

-τα ουτω et, idest, imbecilla enim hi natura est, ut neque possit coquere, neque secernere,

라틴어 텍스트