Praelectiones Marciae, sive Commentaria in Thucydidis historiam, seu narrationem de Peste Atheniensium.

341쪽

os I In Thucyd. Narrat. Testilentia.

sic lam euacuata, his qui seruandi erant exanthemata ni. .gra per uniuersum corpus affatim apparebant, multis quid ulcerosa: omnibus autem sicca,& erat perspebum aspicitiiii putrefacti in febribus sangui iris esse hoc reliquias,quasi cinerem quendam propellente ad cutim natura, quemaduisidii m alia multa si peruacanea cujus quidem loci ait,orita. ti maxim e nixus Manardus lib. 7 epissim edic epist. et .venit in eam sontentiam, ut putaret sub hoc vocabulo exanthematua Galeno, Sc antiquis Graecorum medicis intellectas, atque comprehensas variolas,ac morbillos, que secutus Fuch fili &in compendio,& de med. morbis, mordicus tuetur exast themata esse eadem apud Graecos, quae Variola,&morbi,

ii apud Barbaram ut ipse inquit sectantes medjcinam,

contra quos disputat Montistianus quaest. r r. M alij complures. in Epissim Comment. I. contex. 29. dicit appellari febrimi πριιι φλιλωμα, hanc, quae cum exanthematis, papulis acci

di utiturque eisdem,quibus hic Thucydides, vocabulis,N ic

tum recitat locum, - φλυκτα νων ἀπο

ih ελκε π ἐμγ ος, idest quoniam vero febres cum pstygiis a symptoniate denominantur, non sine ratione intelljgo mus ab accidenti ita ipsum appellare pestilentes febres : ostenim p ofecto, de hoc unum quoddam febriu genus , quoqVero in eo papulae fiant, testatur etiam Thucydides in bur modum scribens, dc exterius quide tangenti corpus, nςqὴς admodum calidum,neque pallidum,sed subrubrum j.Ngpapuli exiguis, S ulceribus scatens, dc inpe eti m id ςpς tit rursus citato 4 bucydidis testimonio : nam plures sign/ν cationes adducit illius vocabuli Pemphix, ex poetarum' aliorum libris, proflatu, pro radio, pro nebula pro stili Τ quae pςr imbres cadunt, non fatis probata etiam expliς-

tione illa pro duabus sebribus compositis, nem yellatR0 dc igneis, tandem hanc una videtur probare pestilenti R pe cum papulis,praesertim quia sit additum in conte*xR Videst, aspectu terribiles, quod solis videtur conq2

342쪽

hestilentibus, probabilemq; interpretationem reddit ex vocobuli notione,quod probat Euryphotis testimonio in G n, diis sententijs significare idem quod φλυκταινα, idest, bulla. que nihil aliud est ut ait auctor Elymol. quam αἱ συναμ P idest, consurgentes bullae in aqua pluuia,ves illius partem : ita enim scribit ἀ

phinx in Gnydiis seia telijs,quas Euryphonti medico tribuut

his verbis: Mingit paru,frequenter,& vrit,& excitatur pemphinx, quasi oleae viridis, ut aranea. Videntur igitur i isti vo care pemphiga non totam bullam, sed solum id,quod circu- dat ipsam exterius si mile araneae . Non dissimilis ab hac videtur esse illa febris,quam recentiores purpuram appellant, quam Augenius enumerat octauam in pestilentiu asiectu sisyndrome,quos undecim enumerat his verbis lib. . r. tonat: Pestilentes vero affectus iunt solida cordis substantia putrefacta; secundo , humores intimi cordis corrupti, Galeni testimonio 3. de praesag ex pul tertio, spirituum cordis corruptela,ex Avicenς testimonio lib.21. de arte med. c. de pest feb. quarto, carbunculus pest ilens, de quo Galenus disserit M. melli quinto, Bubones ex inguinibus sub alis, penes aures; sexto, Variotie; septimo, Morbilli qui duo affectus vocantur nomine pestis. Rasis lib.de pestilentia. octauo, febriS purpu-r antiquis non incognita, in qua scilicet apparent maculae qRaedam in totum corpus purpurascentes uenono, febres caiis rO igne,aut herpete exedeti ex lib. 3. Epid. decimo,ardetesistores, ac phrenitides, uel exquisite, uel nothe; undecimo, ςtysipelata mala,& ea cacoethe in abscessus m alos, δί alij iis g*dus morbi. Lucretius etia fecit huius symptomatis memtionem, ita scribens: Et simul Olceribus quasi inustis omne rubere

C pus, ut eri,per membra sacer cum diditur ignis.

ξη quo loco colligitur Hippocratis erysipelata, quae maxi-2ς grassata dicit, haec fuime. Galenus in libello de bonitate, px uitate succorum, in principio, ubi narrat ea; quae eue' Pp a nerunt

343쪽

3οο In Thucyd. Narrat. Pestilentia

nerunt in illa pestilentia ingentem famem subsecuta,obdita

χρο μακρῆ μολιρ ρλιγιςων σωθένΤων,idest, Erat igitur videren, nullos quidem ex ipsis extremo uere,plerosque omnes uere propemodum mitio e statis corripi ulceribus quam plurimis in cute consurgentibus, non eandem tamen om nibus spe. tiem retinentibus, nam ex his quedam erant erysipelari similia,quaedam phlegmone, quaeda fierpeti, quaedam impetigini, M scabiei,&lepre. Hec quidem placidissime per cutim ei florescetia prauos succos ex uisceribus,& profundo euacuvrunt: nonnullis uero in carbunculi, dc phagedaenae spetiem abeuntia chi febribus multos interfecerunt, in diuturno tempore uix paucissimis seruatis . Hippocrates in Coacis lib. 7. lach. z. Comment. i. Holleri j Aphor. i. ponit inter signa e

iubentibus*ustulis consperguntur, ubi riguerant,lii uentre,& inguinibus erubescunt, quiasi plagis aitecti dolentibus, . morjuntur, ubi Iacotius in Commentario praecipua,&ma xime necessaria ad mortis prςsagiti, Sc A. σιν compla 'est hoc Aphori mo, primum phlyctςnas in extremis paribbus etiam in articulis. In Sileno octauo die apparuerunt, si in undecimo mortuus est. ἐννnytasiae μέἹδρῶ- ερυθρὰ,κρὶ γυῖα,μικρὰ,οών ἐόνθοι παρεμενον,ουκ αψkαν I 1,i dest,exanthem i cum sudore, rubra,rotunda,parua, quasi uari permanebant non recedebant, quamuis hoc loco quis dicere possit num laborasse uariolis, quae etiam symptoma pestis. In Lo tone uisa φλυσῆα δια μελανα,idest,pustulte nigrae,prin λ μ Π rte correptus λυδεραιορ, idest, postridie. Diodorus eti)m

Siculus lib. H.de Peste Carthag. inter symptomata pςNὸ

344쪽

Prahct. Marc. Fab. Paul. Lib. I. Psy

accessiones numerat, eode usus uocabulo, μ επιγί-D

deinde sub oriebantur dysenteriae,& papulae in superficie toetius corporis. Huius in nac peste symptomatis, & huius loci meminit Philippus Ingrassias par. i. c.ti. ubi disputat an mittendus sit sanguis, S adhibenda purgatio in pestilentia,&quatuor ponit conclusa: obiterq; hunc declarat locum. Ne is sera peste, si comesu questi, se quale narra Thuciride, Pastra, delis hal dicesaleno sere stata simile a quella, ct Pastra, che fu ite

d Hippocrate, alle quali molli pessimi accidentisoprauen ano, de uasiniuno e nato di questi, che corrono boggi, ne buboni, ne anthraci,ne peteccbis, ne anco papole benche it Tradutture di Thucidide bubbia tradi tis esserat bon te te papois,l oue in Greco dice ἐλκεσιν, che ouol dire ulcere amaquesto poco taporta, chesin, ridurreat medes o , posthegia queste o. comistiano con una certa bestiὸ vogliam dire vesi helta , la qua lepol siro resta una certa viceretia, prima bunca, o ros , la qualpianpiano, F qtialibe volta di repente seu nera, maligna, la quaisoglion chismare pola, ct non una, o due, )poche erano , comelsigi iu Feno nostro contagiosuccede, ma molle per locorpo eneriormente appareuano , in talpse diciam c. isthuom appe stati caua angue, ὸ dar medicina purgatiua,non e altro,cheam 3 si idam locu de uocatis vulgo Petectiste intelligunt, de quo magna quςstio,& legendi In grassias,& Parisius, qui de hoc disputat in si iis libris de peste. Pustulis exiguis. J Varijs, ut vidimus Phlycte Usus vocabulis Hipp. ad hoc sumptorna significandum: nam

simaτα, quod ita legant noti nulli in 3. Epid. Vbi legitur, ἐκ- modi. teste Iacotio in Coacis: varie hoc ipso inflexo vocabulo usus est mani cepe in Coacis, prognost.& Epid. Vsus hoc

ipse Vocabulo, φλύκταινee,vocans, interdum diminutivo Voςὸbulo usus appellauit, φλυκταινιδια, ut in Coacis lib. sest :Commentario i. Holl.aph.49. ubi de tabidis verba facit, ara τλ τρυρ τποδαρ ἐπαρματα ισχουσι , κ3 κατα τί σωμα φλυκταινι- circaq; pedes tumores excitantur,Win corpore pustuu, sic in Critone aegroto septimo in 1. Epid. qui postridie ex 'RQ caepit aegrotare mortuus est, μεταfυντασιο φλυκταινι idest, cum intensione pustulae nigrae. in Coacis ψmment. i. lib. .aphoris: I. vocat Φλυ QMαοίσιν Dor ξλεσι 'λέηκα καταπαν τοσῶμα εὐφυa,quibus in febribus cotinuis

pustulae

345쪽

pustula toto corpore, ubi Hollatius , Videtur hoc loco, ola ακια, appellare,quae in prognostiς φλVκταῖνα, ab Hippo. i. Critone quod Vocabulum ita linguis interpte

latur Galenus, etiam Vocabulo siginificiniui haec pustularu in genera, Galenus in 6. Comment. contextu 6 3 testatur idem esse quod φλυκ xii h na ubi dicit Hippo ς υκια επὶ .idest, pust vias in supercilio, & rubores habet, ita ipse, λυχ'

idest , pustulas habentem in iis percilio, hoc enim significat verbu phlyzacia, idem Hippocrates appellauit, ολο φλυ-i 'ith,quod Galenus in linguis interpletatur hoc ipso vocabulo,φλυκταιι αι, quo tamen Vocabulo quidam, quidam Abιανοη,alij εἱανba ala ομοια,belliolis par. uis sit miles pustulas intellexerunt, in Coacis lib. 3. sea. r. col. 3. Holl. apho. 9 Videtur Vocasse, pωII re, vel φωφαρ, ubi dicit, κραιφωίδες per metaphoram, nam proprie illae sulit voce Dorica pustulae, seu maculae rubentes in cruribus ex ignis propinquitate nimia exortae, quae alia voce dicuntur, prυ- Pollux libro 7. φλῶ δερ αἱ αποτηρ φλογός φλυκταιναι, ἡ φλυκτ Ap . Erotianus de dictionibus Hipp. καλουθιδέ cpis et

Gas ex igne prς sertim prae frigore igni assidentibus rotundς exustiones,sormatu vero est vocabulsi ab igne, & rubore, vi Diocies Carystius ait.Galenus in linguis interpretatur, σιηερ, hoc vero vocabulum, ita explicat, κυφιωρμ-

λοιοτιά, i. proprie ab igne 1 cruribus excitati orbςi rubri,abusive aute,& reliqui quare videtur, φλυκταινα, py0

prie esse pustula, qualis ab igne ambustis excitatur, vel V '

idest, phlyctena vero cum sit ceratoidis excrescetia ex hum' re quodam excoriante illius fibras, seu filamenta, purulς' torum curationi subijcit,4c Galenus in definit.med. ΦλV Mi

346쪽

Σχιοναe,- ρευματος, facit huius generis pustularum melizem Celsus lib., .ubi videtur quali ad Thucydidis menteioqui,quod scilicet essent pustulae V lceratae,ita enim ait. No nutiquam plures similes Varis oriuntur,nonnunquam maiores pullula liuidae, aut pallidae, aut nigrae, aut aliter naturali colore mutato, subestque his humor,Ibi hae ruptae sunt, imsta quasi exulcerata caro apparet, φλυ αινα, graece nominantu cfiunt uel ex frigore, uel ex igni, uel ex medicamento. autem paulo durior pullula est subalbida, acuta, ex qua ipsa quod exprimitur, humidum est: Actuarius etiam

meminit lib.6.merh.cap. 8M OribasiuS lib. de morb. cur.3ae. 23.ex cuius descriptione uidentur non esse absimiles variolis,cum iubeat acu persorare quare c6ueniunt cum his,quae

apparuerunt in Sileno,quas varis fuisse si miles: dicit Hippocrates: de his arbitror intelligendum Virgilium tib 3. Geoti ubi pestem Brutorum de cribit, ubi dicit homines qui corijs uterenturi interemptorum pestilentia, corripi consueuisse etiam ipsos papulis ardenubus,sic enim ait. V m etiam inuisos si ciris tentaratamitigat id tra papsia, a mn molentia'dor mbra sequentur,: necumgo detriade moranti Tmpne id mactos artus sacer ignis edebat

QRo in loco merito reprehendit Seruium doctissimus 'Mercorialis in libro de decoratione ciet a. quod per sudorem immundum intelligit morbum pedicularem, , jp' uero arbitratur esse intelligendum de illis tuberculis, qRaegraece dicuntur latine sudamina, & de illis potis ilinum,quae cutim ulcerant,de dicuntur ulceros .sudamina,qς quibus Theophan lib. de sudoribus,ubi dicit ex sudore uetRm res uaris similes, ulcerosos: reprehenditque uti ς0 in loco Corn. Celsum,qui in vertendo Hippocr aph. , I iς 2 3 uerbum hoc P ρωα, non bene expresserit, dicens qui 'Rψd sudore hominem resoluit,vbi dicit uideri non assecuta m uocis significationem, cum hidroa sint ulcuscula sest iudore detento, sed ego pace tanti viri arbitror

uilium voluisse s quippe qui Medicus erat eruditissimus Hipp. studiosus :signis caro idem qd in Epidemicis is pq, Ρ ppoc euenisi testatur, ut eiusmodi pustulς cum sudo

347쪽

b u Thucyd. Narrat. Te Ventia

erumperent , tu supra in Sileno, s et uel post sudorem, & ex ipsinas itudoris acrimonia oriremitur adeo ut omnia illa uerba ardentes papulae,& immundu fudor idem rei a luna ostendant, nem se τι : phis clanas nostras ex eodem enim genere fuisse ,& sub eodem collocata, τῶ νεξανθουιιάτων,ex definitione Galeni patet,cuiu, ista 1 int verba in Commentario 2 i. aphoris Hi poc. sQ.;

κνισμῶδες ἐργαζονται, κρα n Ταρο υαν ελ- ῶt, id est, hidroa sit. uestidamina sunt ex genere exanthematum cutis superficie occupantium, quae ulceris in modum exasperant cutim,& fiu it veluti nomen ipsum indicat ob multos sudores, cilbiljosiores quodammodo, & omnino mordaces fuerint , hi aenim mordent cutim, & essiciunt pruriginosam, M asperat in modum viceris , ubi videtur mirifice cum uerbis Thucy

dor sit pestis symptoma,quamuis nullam faciatThucydides metionem, declarat facile frequentissima apud medicosia pestilentijs imentio sudoris anglici, vel britanitici, ita disti, φ in ea frequentius regione populus corripiatur eo in pe' sie,N paucis horis interear, ut plurimum, sed in hac qu0q.: peste Thucydidis contigisse testatur LucretiuS.

Sudabant etiam Duces thinnstius atro Sanguine , ct vitaribus vocis via septa manebat. &mor

Sudorisq; madens per collum splendidus umor. Et Hippo coni. 6. 3. interitu, δια τελε- id est, sudores intem pestiui, frigidi, multi Vsq; i' finem, & Iupra contextu r.ὰφ ο -idest, M. ii sudantes musti, scilicet,interibant cita enim legit MercR rialiso nam communis lectio habetiamrολλου est τινες εδρῶτερ . πολλοὶ, idest,multo post tempore interibant hi a q* bus sudores multi exibant. Pollux etiam collocat sub ζ0 ς genere, ait esse, εἱανb, τα id est,ae stiua exanthemytas, quietila legit properi spoumenoes, lenus,in quo etiam illud non omittendum obiter,quo β'

desunt, qui legat etiam per u deducentes ab

348쪽

de etiam inflexum, quidam uolunt ι ηρωτα, in quo mirari satis non possum Gorraeum uirum alioqui eruditissimu qui iri , dicat esse pustulas genitalium partium summam cutem occupanteS, & Vlcerantes ' cum nomen hoc sit totius, non partium tantum genitallum morbus, Ut patet ex Galeno, sed deceptus, ex verbis Hipp.quae male interpunxit, pridicedunt enim, χῶσηχύαι, ' εὐ- idest , putred, nes pudendorum, ac sudamina, retulit enim haec verba ad pudenda,cuius auctoritatem secuti multi in eundem errore

inciderunt. Viscerus in explicatione illius aphorismi definit papulas aquosas ex sudore relictas, italis fel suras , dc coctiras appellatas, esseque dicit exanthemata, seu pustulas min

tas non dolorificaS, nec rubentes, natas ex crassiore sudoris parte sub epidermide retenta,& conculcata, quae non pO'tuit simul cum tenuiore per sudores erumpere, aut eXhala

re, alij definiunt pustulas miliares toto corpore, maximeq; in dorssi sparsim obortas a sudorificae materiae acrimonia , verum ut ego quod sentiam, dicam libero de nominibus arbitror apud Medicos disputari,rem vero propemodum esse eandem, & ideo parum interesse, quo quis vocabulo Utvtur,cum res sit eadem, vel parum omnino discrepans, nihil tame in generationis modo discrepans, ex hoc eode genere sunt illae pustulae apud Aetium lib. s.ex Herodoto,quas dicit oriri in febribus in uniuerso corpore cacochy mo, quae mOX in pestilentibus febribus ulcerantur, verba Aetij sunt, ι λω'

γίν ιται, idest, fiunt vibi. cessimiles culicum morsibus in malignis, M pestilentibus labribus exulcerantur, ubi etiam ipse utitur generali uoca' bulo exathematum. Hieronymus quoque Mercurialis inibhςllo de maculis pestiferis fatetur, ac profitetur esse eundo Sςnerationis modum ipsis maeulis, quis est in phlyctςni ,

qR muis non easdem esse velit. Hieronymus Fracastorius,hb R de morbis contagi'sis, capit.vltimo, ubi distinctionem ςitcutanearum insectionum, conatur quidem ex humo IV m Varietate ista distinguere, sed tamen multa,quae eadcin

ης probauinius frustra disgregat.ut phlyct nam a psydra

Q, & hidroum, verba eius non erit alienum adfeIre,cum

349쪽

Decimuoctauum sympto ma pestis aestus, &incendiuinternum

3 In Thuyd. Narrat. Pestilentia

tem, simis φλυ αιναι, quas Avicenna nomine vesicaruci comprehendit, bullae sunt non dissimiles his, quas excitit aqua feruens, quibus tenuis subesst pituita, proxima his sunt ψυδ ρχκια, vocata. Phlyct nis paulo duriora,quibus cum hi tuita tenuis subest melancholia, phlyctaenae Vero ex simpli cloci sunt pituita paululia inflamata, unde & in bulla surgit. Paulo vero ante collocat hidroa sub exanthematis,& ex sui guine gigni testatur. Si igitur non inflammatus quidem sit,

calefactus tamen, ut quassi ferueat, tum eXanthemata vocata facit, quas Plinius eruptiones papularum Vocat, vulgus suffersuras a feruore, ut arbitror, dictas, pustulae sunt vix cu tim excedentes,rubrae, confertae mulcean, pueris prς cipue familiares, cum supercalescunt; sunt autem duum generum, quaedam sicciores, & rubicundioreS, quas Aulcenna plantam noctis appellat, quaedam Vero in rubore albicantes te. nui pituita c. mixta sanguini,quae graeci ἱδ ρωα,Vocant,nostri 1udamina, Avicenna desudationes,ex quibus etiam colligitur, idem fere esses ut supra dictum hidroum, & phlyuenam , cum in utroque sit pituita; qua tamen ratione dicat magis adesse in hidroo sanguinem, di in phlyctaena pituita non uideo, cum contra videatur ratio dictare, ut scilicet potius sit in hydroo pituita. τα ἐντορούτωρ εκα o. Interna vero viscera ita urebatur lDe hocinterno ardore facit et Lucret. mentione,his versib Intima pars homini vero flagrabat ad ossa,

Flagrabat stomacho flamma, utfornacibra intra, Nil adeo po quicquam leue tenue e membris.

Uertere in utilitatem. -- - -

Et Ouidius elegantissime locum hunc Thucydidis de vesti

bus etiam reiectis expressit. Viscera torrentur pnmo,sammisq; μtiscunt, i t Indicium rubor est dudius anhelitus igni , - e fgpera lingua tumet, tepidisq; arentia ventis ' Ora patent, auraeque graues captantur hiatu ,

Non stratum,non vlla pati velamina pinunt, Tura sed in terra ponunt praecordia , nec sit Corpus humo gelidum, sed humis de corpore feruet. ' . Martialis etiam libro 3. uidetur ad hoc incendium

respexisse in pestilentia, cum in Vetustinam scribi ' e ,

350쪽

cum bruma mense sit tibi per aVinum, Regelare nec tepestilentia possi. Huius incedij potissimu in Thorace mentione secit Rusus, de peste,ut ex eius doctrina referunt Oribasilus,& Aetius,qui inter signa pestis ponunt, κομῶα idest, aestuationes in thorace: nam potissimum cor assicitur, ad cuius tui, iam te se consertim conferunt,ac confluunt spiritus omnes,& sanguis qui rursus a seminarijs pestiletiae inflammati, omnes ad se humores ex toto corpore quassi cucurbitula attrahunt, &sic effervescunt instrumenta spiritus,quare orta putredine ingenti,& confirmata in corde, anhelitus foetidus redditur xt supra dictum est,meminit huius caloris, Mince- dij interni etiam Galenus loco supra citato,ubi etia hunc ipsum Thucydidis locu recitat sese, quia variat in lectione in

i cum yero additum fuerit gii verbum pemphigodes Vox ters lusi, pestilens sola febris significatur,cuius hoc est ab alijs discrimen, quod eius est putredinosus calor, ut 3c in hac, qRR nunc grassatur quamlongissima peste, propterea igi-xRr neque calidi, S: perurentes videbantu r attingentibus pe Rς tia correpti,& si tame interna viscera vehementer ure-Iςntur, ut etiam Thucydides ait, δί exterius quidem attinge xk ςorpus, neque admodum calidum erat, nec pallidum, sed phyubrum, liuidum, papulis exiguis δc ulceribus emore-ὲςςns, interna vero ita incendebantur, ut neque tenuissi' uestes, & linteorum iniectiones, neque quicquam RVRd, nisi, ut nudi essent, sustinerent. Hoc quoque non 'misit diuinus Hippocr.qui in a. acutinter mala, dc pessim Umytomata acute aegrotantiumrecenset, των ἰματι

라틴어 텍스트