장음표시 사용
51쪽
g In Thucyd. Narrat. P estilentia
nihil Thucydide sapientius posse reperiri, ουτε γψ λόγων ζυ
rici eius scripta sibi Propotuerant, quassi norma, & regulam scribendae historiae,& orarionis , qua sit statuam Polycleti. ut Demosthenes octies sua manu descripserit, ut refert Plutarchus, quod alios etiam complures fecisse narrat Halyca naisbeus, quem PlutarchuS in Nicia dicit ἀμιμκτωρ idest nullam in scribendo imitandi spem caeteris reliquam fecisse. Multa in medicina primus inuenit Hippocrates, teste Galeno in A phorismis ; quare ab eodem Galeno alibi
honorum in arte Dux,& auctor, qu ς nimis longum esset, o proposito alienum singillatim hic recensere, & ex Galeni scriptis colligere. Thucydides in historia eande im referti re- rogativam , qui, teste Martallino, multa inuenit,&anim tam reddidit primus historiam, perlonarum scilicet fictionibus inuentis,SI concionibus adhibitis,quod si ultra ante te atauerat Herodotus, & ali qui ideit anima carentes scribebant hi storias. Hippocrates appellatus est αλουάαρ te ne, idest vir verax: &. Galenus ita illum nominat primo eadem fuit Thucydidis praecipua laus,quem
maxime veracem Omnis antiquitas iudicauit, qui ut Veritutem eliceret, multas pecunias Quam plurimis erogauit,Vtjnquit: Marcellinus εκτης συμφωνιαρῆκρωμενος T. τηegλκάειαρ καταλκψιν, idest ex multoru in simili oratione IndaganS Veritatis aucupium,&cognitionem; quare a l)ionysio Halycarnassςo caeteris preponitur Historicis, his duabus rebus, quod argumentu aptum delegerit, & quod fabulosum nihil induxerit, de quo etiam ipse in prooemio suae historiae videtur gloriari sub finem , quare dicit Aphthonius quantufabulis praestat veritas,tantum Herodoto anteponendum esse Thucydidem,qui illam consectatur. & Cicero eum appellauit rerum gestaru pronunciatorem sincerus D. Commendatur a Galeno Hippocrates tanqua in Medicorum omnjudiligentissimus, παντ- ἰάτρωνακφιεὶςατορ, Diligentissimus quoque Thucydides fuit, Ss maxime accuratus, quem Sui
das potissimum dicit praestiti καλλω λογων,16 ακριβGα πραν idest orationis pulchritudine, dc reru diligentia: qua
52쪽
re viginti septem totos annos posuit in poliendis octo historiarum libris, teste Halycarnassaeo, neque totam absoluit historiam bellia 'eloponnesiaci: cum enim viginti teptem annos perdurasset, Obijt in scribenda historia anni vigessimi septimi, sumpto eXordio ab initio, annos nondu quinquaginta natus: reliqua, sex annis deinde, gesta supplent Theopompus,& Xenophon in libris de historia Graecorum. Hippocrates quam uis tantus fuerit in arte medica, Omnium honorum consensu Princeps, non defuerunt tamen,qui illi parem, atque adeo superiore na Erasistratum iudicarent, teste Galeno.. Sic Thucydidem Omniu consensu Principem Historicum, cui etiam antiquitas consecrauit historia, qua-.
si illius principi,ac Deo: cum Herodoto si Dijs placet comparat Halycarnassaeus. Hippocrates,quamuis omnibus numeris absolutus, atque perfectus Medicus, suos tamen habuitobtrectatores: alij enim Logicam, alij Anatomen ignorasse, alij pulsuum rationem contendunt, ac alij alia. Tl1ucydidem quoque pari, in suo genere, perfectione cranspicua sunt qui arguant: alius enim in eo desiderat digestum per olympiadas ordinem historiae; alius damnat varietatem inexplicandis rebus gestis adhibitam, alius breuitatem, & o scuritatem obijcit ; alijs conciones illiae tam crebrae non placent; alij prooemium eius exagitant, & insectantur ι & alij alia,quae diligentissime collegit Antonius Posseuinus in sua methodo humanae historiae. Multi Hippocratis libri ται,idest spurij, & nothi sunt, ut nemo nescii Medicus. I ter Thucydidios, octauus eiusdem notae est, qui vel eius m Mae, Vel Xenophonti,vel Theopompo tribuitur. Varias diu, siones Hippocratis libri experti sint, ut liber Amorismo Ium,&alij ; varias etiam Thucydidis libri historiarum, quas 'arcellinus quosdam fuisse partitos in lib. xiij. alios miter, Diodorus Siculus in viiij. dicit fuisse diuisos,de qua re Henricus Stephanus in suis Scholiis multa. Breuitas, Ob icuritas in Hippocrate praecipua est, ut res ipsa indicat, S se petestatur Calenus ,& quod paucis verbis multa doceat :p ς tum pingi suidam arbitrantur,ut Soranus notat
m icriptis obscuritatem, quamuis alibi commendet in eo MC itatem claritati coniunctam. Eadem Thucydides lain
53쪽
1ο In Thucyd. Narrat. Pestilentia
de c5 mendatur, quam ex industria coia sectatum dicit Madi
quare Quintilianus vocat eum densum,&breue &ssibi se in per instantem, Cicero verbis aptum ,& pressum: cuius etiaverba totidem dicuntur esse sententiae. Hippocrates usus dicendi genere sublimi quantum artis natura patitur, idem delectatur elocutione fere poetica, Obsoletis verbis, & linguis, M interdum etiam soloecismo, ut passim obseruat Galenus in illius Commentarijs. Haec omnia sunt in Thucydide frequentia, ut notat Marcellinus: nam primum dicendi genus adhibet ut Demetrius notauit Phaleraeus, qui potissimum in hac parte historiae id factum notat, ex hac sumit exempla, Idem demonstrat Dionysius Longinus in libello , Idem significauit Dionysius Halycarnassaeus, qui etiam eum adhibuisse asserit dictionem
ῖγανουσαν φαντασίαν , idest modificatam, peregrinam, antis quatam,& soloecismi imaginem referentem: praeterea dicit Homeri oeconomiam imitatum, & το μεγαλοφυ , λώτοὐ Πινδιτρου χαρακτηρορ , idest Pindarici characteris amplitudine, & magnificentia. Hippocrates Attica prisca delectatus, ita ut priscus Atticus diceretur teste Galeno in C6mentario in primu de Fracturis, nam teste Strabone Attica prisca dicebatur Ionica: Fade frequenter usus Thucydides ατ c ι τοῦ παλαιά, inquit Marcellinus. antiquus eius
crates sui tem poris pestes descripssit,quibus interfuit,& quas depulit suo praesidio,&aegrotorum, quos inuisit, historias exponit in Epidemicis, S hac ipsam Atheniensem in tertio. Atheniensem pestem delineauit,& quasi sub oculos ora tione proposuit Thucydides, passus 3c ipse morbii, M alios patientes intuitus. Hippocratis libri Epidemici a Galeno Commentarijs clarissimis sunt illustrati, Thucydidis historiam de Peste idem G alenus ex plicauit, ut ipse testatur a. dς dissic. respir ubi etiam Thucydidi comparat Hippocratem, sed ita vidissimiles in simili argumento,& in aegrorum re citandis historiis dicat: hic enim populis idiotis, ille medi cis scribebat eruditis.
Sed iam de hoc satis, ad argumentum paucis explicanda
54쪽
Prais . Marc praefatio Lib. L 1 i
a xorediamur, in quo primo quaerendum, quid sit pestis, de- in. ,quibus ex causis oriatur,Vt recte secundum Platonis, Ciceronisque praeceptum initituatur disputatio, quae debet a de finitione roficisci. Est igitur pestis, quae Graece λ ιμος dicta Pestis detur ex Caleni, HippQ ratisq; doctrina in Epidemicis, rabo: idest morbus popularis, qui multos interficit : quae definitio pluribus, & planius a nobis e plicabitur suo loco, cum de illa ser mo inciderit , uec aliaeetia
afferentur ex recentioribuS. Huius causas ego tres inuenio diuinam, elementariam, materialem: diuina est illa, qua
in prognosticis,&alibi vocat HippocrateSτο-, ideli diuinum,&,ligenter Medicis considerandum iubet, utrum quid tale insit in morbis: est enim quasi diuinae irae stagellupe itis, quo saepe in sacris literis se usuru interminatur Deus populis peccantibus, nisi a prauo instituto pede retulerint,& Galenus dicit id Epide micis referri ad Deos, & de eius illos curatione consuli Diodorus SiculuS Vocat c αιμονιου συμ- ψοραν, Dei, vel a Deo immissam calamitatem, Dionysius HalycarnasDeus θε δελατον συμφοραν, idest a Deo inuecta calamitatem,& Agathias ιεηλατουρ πο-ρ,idest a Deo iniunctas
Poenas: quod Homerus fabularum integumento significauit in primo Iliadis, dum ab Apolline irato Graecis immissam tradit: & ut relictis fabulis ad veras historias conuerta' mus orationem, Manimu . Huiusmodi fuit illa pestis quam David Rex, ex tribus sibi, ob peccatum praetermissi Mosis Instituti, in agendo censu, propositis flagellis,optauit, ne ip-1e extra aleam periculi foret, qua paucissimis unius diei horis septuaginta hominum millia consumpta sunt: talis fuit quoque illa, quae Valeriani temporibus grassata est pestilenti a a diuina manu iniecta uniuerso terrarum orbi, ob afflictos, maleque mulctatos ubique Christianos homines: talis loque illa fuit, quam a. de bello Persico Procopius commemorat, cui nullum temediuinuentum dicit, praeterqua
profecta fuerat: talis fuit si Gentilium fas est
mi cere n'stris exempla) ea, quam describit Ae ichines Philocratem, Delioru scilicet, in existimasse sibi immissam satim απολλωνος ir/m Apollonis, qui indignatus esset ταφοντος is τοῦ νήσῶ ηρῖ ταν επιφανων si adest quod esset se pubB a tus
55쪽
tus in Insula vir quidam illustris, praeter Veterum consuetis dinem ,δcea, quam T. Liuius Dec. l. lib. . narrat, cuius incsanabili pernitie quando nec causa, nec finis inueniebatur: libros Sybilli nos dicit ex S. C. aditos, Duum uiros sacris fisci undjs,lectisternio tunc primu in Urbe facto, per dies octo. Deos placasse, necnb ea, quam in 6. libro eiusdem Dec. per sequitur,& quam, nullis Occurrentibus tantae cladiS caussis, ex Manliano supplicio magnae parti ortam fuisse visum scrubit, nec Dijs cordi fuisse poenam eius oblatam prope oculis suis, a quo tua templa erepta e manibus hostium essent, Saalibi etia saepius narrat aditos libros Sybillinos, & vota nun cupata pestis causa: Ad hoc genus referri possunt illae pestes, quae, Deo permittente, a malis spiritibus & daemonibus imferuntur, cuiusmodi fuisse illam su perius commemoratam ex Procopio nonnulli putant,quod fieri posse testantur etiaIurisconsulti, ut Franciscus de sancto Nagario in Tractatu :de peste, ubi inter causas pestis enumerat, Daemonum pO , tesstatem, his verbis: Accipiunt Daemones propter nostra de merita potestatem a Deo, & morbos immittere, Mipsum aerem vitiando morbidum reddere. Et Georgius Agricola lib. a.de peste dicit, Daemonas ex Gnecorum quorunda Philosophorum sententia hominum speciem gerentes, qui poste ciues inficiebant, per populum lapidatione sublatos, δοsic auersam, ac depulsam pestem, ut Pythagoras a Thurio ac Metaponto,dc Apollonius Thyaneus ab Epheso,quod tamen ipse fit iam putat,&commentititi . 'Sub idem cadunt etiam illae, quae magicis incantationibus inducunzur, quae lam fui se illam Chrysae sacerdotis opera, ac magicis artibus immissam nonnulli existimarunt, Eustathio teste , qui ait ἐκ μεἔρδου οιονταὶ τινερ 'υ ι, του χρυσον τεχνασι ιναι ides et quare etiam pestilentiam sunt qRi putent ex magicaarte a Chryse machinatam,dequo, i co supradicto, idem etiam agit iurisconsultus. c d vero Per maleficia, ac daemonia m operam possint morbi fieri, noselum JTheologi,ac Philosophi concedunt, dc testantur: sed
ipsit etiam Medici,&ex recentiori bius complures,Vt Cardare huS lib. i. de Venenis, cap. 17. lib. 2. cap . ubi signa proponii &lib. 3 .cap. IS. Vbi curatione docet. Baptista Codronchius, .
qui exuuiustria librum scripsiti de morbis maleficis , dc so
56쪽
stremo Hercules Saxonia, qui Pataui j praxim medica suin, ma cum laude launc profitetur in postremo libro; quem edia dit de plica,&ipse ego nuper abi pi mihi auctore. quae eius
est humanitas, ac liberalitas donatum perlegi, cap. ii. ubi disputat, an fuerit causa plicae maleficium. Secundum genus causaru dicitur Elementarium, δί quot Elemeta sunt elementa, totide esse causas pestis existimo: si enim ex in Hippocrate,Galeniq; doctrina, ij idem nutrimur, ex quibus constamus, profecto etia corrui apimur ex eisde,qu ibus ali-
etiam Plutarchus,qui symp. 8. cap stata pronunciat ἐά τουτων νοσουμεν, οις σου ωικεν dest ex his aegrotamus, quibus etia vivi
mus, M licet ignis sit pestis communis Medicina, neque, te ste Aristotele, putredini sit obnoxius;quare qui sicciori sunt
temperamento, igneae natulae speciem referentes,minus poste corripiuntur; alia tamen ratione nobis causat pestis dici potest: per eum enim intelligimus elementa stellaranam
igneos illos vapores, qui caelo vagantur incensi, quae tum signa,tum causae pestilentiae dici possunt, & prauis influxibus 2 affecto aere humana corpora conficiunt,iclas tribus modis, 'ut refert Cardanus lib. r. de venenis ex Ptolomaei Quadripartito vel per luminarium defectus,cum maleficae pnestierint
Vel per colorem tonatum , qui modus est comunis cometiri stellisque fortuitis,cam magnae fuerint, diuque perdurauerint' fuscus enim,& niger color, ac plumbeus, in his portendit pestem, rei coniunctione inimicorum, ut Saturni &JOuis, in signis aereis. qualis fuit pestis illa, quae occidi itertiam parte
humani generis i 3 6. quo anno eortam fuit coniunctio in
Aquario, ut refert Matthartus Villan iis historiae initio,Vt Saturni,& Martis presente Sole, aut Luna,in eisdem signis, maixime Libra, & Aquario, vel etiam. Scorpio: quare in Syssita ἡcum vis ibi Saturni maxime: dominetur , septimo quoque anno peracto periodo reuertitur. Licet haec nugas putenti ii, qui A stronomis aduersantur, quoru in namero stant omnes iere Platonich Plotinus H, pr sertim in libro ubi quae ixκ n astra aliquid agant: Aueroes etiam , Meae recentioribu Si,'izus,& qtui illum sequuntur; nec des t quoque Medi LjVi Valeriola in sua appendice ad locos com munes, & qui j udi Vestigia insectantur plures,contra quos omnes disputati validisci
57쪽
I . In Thucyd. Narrat. Testi itia
validis argumentis in primo libro medicarum quaestionum nuper edito, Gerardus Columba Messanensis,&nos cum Galeno, Avicenna, & tota meliori medicorum Schola fieri posse arbitramur; ea tamen ratione,ut remotiorem hanc esie causam fateamur: dc in hanc quoque causam referri potest Athen sensas pestis, cum praecesserit Solis defectus ochclipsis in superiori testate, τοὐκαυτου ὁ ἡρους νουμvia,
G Ali βρέαν, ροαλιν ανεπληρωθή γεπομενος μουνο ρηρ, - των cedris τινων ἐκφανεντων, ideste, em aestatem Interiunto quo solutempore creditur posse euenire Sol defecit post meridiem, S rurius repletus est, falcatus effectus, ut Luna,& Stellis quibusda in simul apparentibus. Secunda causa elementaria est aer, qui maxime omnium, & vere exeitat pestem, est Vere communis,& proxima causa ex Galeno, qui duas tantustatust proximas pestis causas, aerem scilicet inquina' tum, S vitiosos humores in corporibus aceruatos. Ex hac aerIS intemperie,& inquinamento ortam vidctur voluisse pestem Graecorum Homerus, ut annotat Eustathius, quam
decimo die cognouit Achilles, qui medicinam a Chirone Centauro didicerat fingit enim hancilli mentem iniectam, Vt Graecos conuocaret ad concionem consultandi causa de peste a Iunone, quae est aer, immissa. τοῦ γ ἐπιρρεσὶ θακε fiet λευκοίλενος no' idest,
Hanc illi mentem iniecit Saturnia Iuno.
quod ita paucis Graecus Scholiastes ostendit.
Chironis discipulus, & medicam artem plane sciens, ex aeris statu cognouit profectum malum. Hic vero inficitur, pestigignendae fit aptissimus ex anni constitutione, S temperamento καταςασέ calida, & humida primum, quam Menti non perflatant,qualis fuit iis c ipsa Atheniensitu pestis ab Hippocrate descripta sest 3.terti j Epid. ublai ε ρ istat , επομβγρον, α πνοια δεα τέλεορ, idest annus austrinus pluuius, auentis in totum silens, ubi dicit Galenus alia exemplaria ex Dioscoride habere in titulo no simpliciter, status, sed status calidus,& humidus, κατα- ρ θερμα, licet Cardanus uelit esse haec omnia uerba quasi titulum constitutionis jl-
58쪽
sus anni, quae per sequentia uerba ab Hippocrate expliceatur. Huic si1 milena illam fuis e dicit in Cratione descripta in 1. Epid. sect. i. M hic status ab omnibus semper iudicatus est pestilens Secundum locam tenet temperamentum calidii nimis: dc huiuimodi fuisse dicit Galenus pesto hane 1 Thu cydide descriptana lib. 1 . de diis febrium,ubi ostend: t ex prς- cedenti aestate nimis calida, in corporibus ad putredinem paratis,orta esse Atheniensem pestei neque tamen pugnantia loquitur cum Hippocrate, quia illa de sola testate loquitur, Hippocrates de toto anno agit. Tertiu in locu sibi uendicat aliae etiam constitutiones simplices,ut sicca tantum, quae pestillans ex eo redditur, quod uires corporum dis luat, acis befactet το ἐμφυτον θερμον,idest calorem ingenitum,cuiusmodi fuit illa pestis, quς incessit K omae anno ab Urbe condita 363. cuius meminit Liuius lib. s. & ortam fuisse dicit ex si citate, nimijsque caloribus, quae describitur a Sabellico Enn. 3.libro 3. ex siccitate orta, cuiusmodi illa quoque fuit
Thebana pestis, quam describit Seneca in Oedipo, ubi ita disserit:
--- fecimus Gum nocens, Non aura gelido lenis afflatu fovet hela flammis corda,non Zephiri leues Spirant, sed ignes auget aestiferi cinis Titan, Leonis terga Nemo premens: iDeservit amnes humor, atque herbas color, i reique Dirce, tenuis Ismenos fluit,
Et tingit ipsa nuda ola da vada. & quae sequuntur. Et mox Laij umbra causam ueram aperiens ait:
Sed scelere raperis, non graui flatu tibii di cui ainer, ηα parum pluuio aethere Satiata tellus halita sicco nocet.
Talis quoque fuit illa in Tertio Aeneadis apud Vergiliam,
de qua ait: Linquebant dulces anima aut aegra trahebant Corpora,tum flexiles exurere Sirius agros, . 'rebantheris,oe victum egesaegra negabat.
LiVet hanc κατασυμειράκ4 causam pestis docti putent,quigiWilicet suapte natura siccitas putredini aduersatur. Humi
59쪽
da quoque tantum in eodem est ordine constitutio, quἡ inducere pestilantiam potest, repleto putridis vaporibus aere, cuiusmodi fuit illa pestis ingens, & acerbissima ex pluuiarum continuo fluxu , Sc fluminum inundatione orata, qua confectus Pelagius Pontifex Rome objjt, de qua Blondus, alij, plura. In eodem quoque est rigida tantum, ex qua orta olim pestis illa, subsecuta Padum conglaciatuma a 3 . Sed non hae sotu, uerum etiam cum fiunt uariae &rea pentine mutationeS,quae aeris natura,vi substantia corrumpunt, quas humana sustinere nequit natura, ut cum noctu
frigus, die calor saeuit, & similia: talis fuit illa ab Hippocrate deicias a c institutio 6. Epid. rex. I. Borealis scilicet, amstralis, nivola: talis fuit illa apud Liuium Dec. i. libro s. quam dicit ortam ex intemperie caeli, raptim mutatione in Venti dς- contrarium facta. Postremo uentorum causa corrumpitur, qui pestis seminaria ex alijs longe adserunt regionibus, ut
hanc Atheniensium ex Aethiopia Athenas delatam suspi
te autem per continuum ex Aethiopia quaedam putredinis fluxere contagia, his, quorum corpora ad patiendum para ta, febrium causa sutura, sic Venetias anno CDCCCCLVI. a regione Illyricorum delatam pestem dicit a ventis Herculataus, dum scriberet Commentaria in quartum Avicennae
A qua etiam causa pestis esse potest,quare flumina, p. 6 inundant, solent excitare pestilentiam, quod de Ty-ab. bri factum legirur frequentissime: intus enim in eis s*pe lutent seminaria putredinis, quae adesse in aquis plurima te stantur, animalia, quae in illis commoriuntur, ut pisces: CDgni, cum eas deserunt, qui naturae ductu aquarum arcana cognos Lunt, plantarum utilium in aestate interitus,cum an
nus non sit siccus, in ipsis aquis odor malus, & sapor, coloretia Varius, viridis, fuscus, flauus,quasi puluis sparsus, &pinguedo in superfiete, si adhaeret humidu in palato,dum bibbtur, si quadrupedes non attingant, nisi sitis ingentis necessitate com pulsae. Potest et a a terrae subiectae vaporibus vitiuri, ab aquis pestilentibus,quae latent in abditis terrae,res I iis teri rumotu earu lacunis, fluminibusqi permixtis, qu
60쪽
te frequenter solent terraemotus subsequi pestilentiae,ut SNneca testatur,& ex histini js cuique patere potest,ut etiam in hac Atheniensi accidit, quam praecesserunt, Thucydide teste terraemotus, licet non semper terraemotus pestilentia consequatur. Terra etiam causa pestis esse potest,cum scili Terra caucet prauus aliquis, & puniciosus ex illa vapor exhalat, quod' euenire frequenter dicri Seneca, & multa latere in terra seminaria pestis testatur Venena ,& herbae veneficae Orientes,& venenata animalia, quoru cause 1aepe orrae pestilentiae, ut in Macedonia factum narrat Aristoteles in quadam via, qua, qui iter faciebant, Omnes moriebantur subito a draconum scilicet, qui latitabant, flatu perempti, quare saepe contingit, ut ex tetro Vapore,aut Odore a terra exhalante homines repente concidant, ut metalli fossoribus euenit inte dum, huiusmodi fuit illa pestis Babylonica, quae aperta arca vetustissima pernitiosissimum emittente spiritum concit, ta ad Parthos usque peruenit, & illa, quae, Marco imperante, ab Ani dij Canii militibus recluso quodam angusto specu disse minata est. Hincortana pestem illam videtur innue re Syllius halicus, quam describit lib. xiiij.i Crinigerantistris Titan feruoribus auras, Et patulam Danem ateq; paristribus dis Stagnantem 'gio Cocyti oppleuit odoreis .&m X, Squalebat tellus vitiato feruida dorso,
Nec victum dabat, aut ullas languentibus umbras, . e sque ater picea vapor expirabat inathra.
Qui etiam vapor, Λ odor tetrus a multitudine thhumato- potest proficisci, ut in bellis sit frequenter, teile Galeno de differen. febrvi, de quo Liuius lib. b. Dec. 3. Pellam describens inquit, mortui aegros, aegri validos tum metu, tum tabe, ac pestifero odore corporum conficerent, mox . Siculi ut primum videre ex grauitate loci vulgari sitit illa pestis, quae in Africaxastitate fecit
incredibilem,orta ex locustatu in mari suffocatarum acer uis i n litore putrescentibus.
Tertia, & postrema cauta pestis dicta est materialis, quae
vel externa rursus est vel interna: externa, cum cibi, Vel pQ dones Venenatae, aut veneficio infectae adhibentur : talis ii, eiula
vasta pestis, quam narrat Liuius Dec. a. lib. 8. ubi dicit mis pestia.