장음표시 사용
81쪽
3Ι In Thucyd. Narrat. Pestilentias
stis mentionein primo appellat eam n ine generis deinde proprio Sub Musae enim perspna dum natirat,quis auliorsu eradjsidij inter Achillem,& Agamemno
Mox vero ubi Adaillem,qui Medicinam a Chir de Centaάro didicerat, inducit loquentςm, quasi ieientem distinguere speciem a genere,proprio utitur vocabulo. Asn γάρ 'πολε σῖε ιραμια, Rou λοι ρ Αχαιούς. idest, ο
nique simul iam bella disint operes A tuos Sed non solum Thucydides , Homerus id fecerunt , veru passim boni id factitarui scriptores,sic Soranus in vita Hippocratis,cum primo usus esset vocabulo proprio λοιμῶν, id, . est, pestilentiarum, ariandae orationis Fratia, m Ox dixit, νο-
idest, ctim ratiocinando collegi siet morbum, idest, p estem in Atticam venturum,&c. pro quo usurpatur etiam interdβneutrum το sic Thucydides ipse inferius de Peloppnnesiijs, quos dicit citius recessisse ιρώσκν- το metu morbi perculsos, Sic paulo infra in hac ipsa peste declaram da utitur eodem vocabulo, το ι ἰὸν οἶν νώ ηια I pie igitur mψrbus, & c. quo Hippocrates quoque, ac Galenus utuntur frequentissime . . IMulti- Primum. J Hoc vocabulum ad plura reservi pu plures eti ni sensus nobis asserre Thucydidi I . Ο dictionis: in quo eti m Hippocrati similis hic aulio vide
ties tur, quem obseruatum ita coagmentare inter se verba Ora tionis, praesertim in Aphorismis,ut plures referant sensu , &omnes rei medicae, de arti accommodatos. Potest igitur primum referri hoc uerbum ad ipsam pestem ut dicat,tunc primum exortam,& natam coepisse homines miserrimis jllis modis,atquesymptomatjs exercere. Ex quo praeclara du bitatio sese nobis offeret, in arte medica non uulgaris, aut contemnenda,de nouorum morborum exortu. Quem inhiti sunt, qui denegent fieri posse, cum autument nullos no uos exoririinter homines morbos, sed priscos reuerti, medi-
82쪽
inedicis ignoratos denuo cognosci. Alij contra testatur,no An noui uos in dies prodite morbos, qui nunquam antea ullo inloco regnauerint,cuius sententiς grauis auctor, ac propugna tor est Plutarchus lib. 8. svmpos', ci X. ubi apertissimis,& ex OIicatissimis verbis ostendit id fieri,adductis etiam in mediunouorum morboru exem plis, eus fautor accedit Plato, quia de Repub. dicit Hormeri rem pote non fitisse catarrhu,sed si is temporibus ortum ob victus intemperailtiam: ex re nitoribus Alexader Traianus Pettonius lib. I de morbo Gai lico,ea 1. &. Marcellus Donatus lib.64 de med histori capi fu longam texit nouoram morborum historsam,vtollitta quae de Angl1co sudore a multis, tum Histor scis,lum meliscis rece sentur,quae de Scotbuto,qu ς de morbo Coco uinu, ω similibus nouis morbis literaru sunt tradita monum et finterquς tecentissimum habemus exemplum noui morbi qui Polonos inuasit, quod Capillitiu, siue Prisca appellatur, Pl/ς mo de quo extant nuped editae Patavinorum Medicorum con-11Mationes, & 1ustuifietiam volumen ab Hercule Saxonia publieitutis factum, sub istulo plicae, quare denegari no posst erex mas , quin noui possint morbi m dies generari, & es antiquis et 11 aliqui test mari,& reuiuiseere, & quod a mad renasci: sed huic eypheasiona aduersatur omnis historia an liqua,ex qua habemus eomplures ante hane Athenaen iem, pestes extitisse &1deo non potest intelligi de morbὶ noub
te, qui filii antiquFisimus - Referri secundo loco potest ad prim Ahenarum urbem, quae primum tine senserit pesti'
ientis morb1 rim: nam saepSridemus morbos ex una in alia deferri, quae nunquam antea illos senserit, Vede Mepbantiast apud Aegyptios morbo frequentissimocon' uat,qm in Italiam irrupit Pompeia magni temporibus,testemini nunquam I mea in illae risus,ut de Gallieo compertii Haminus, quin morbus ab Indis oeci s superiori seculo ad
-- yt S nobis e tra par parῖ reserentibus Priolae,& morbilli ad illos tresuecti fluxere, quod testanturh nunquam anteae
mi cogniti, quemadmodum neque Graecis Medi eis co nonnulli putant quamuis non desint, qui contra dirutant , ac Gasaeum a1 Graecorum aliquod, ves Arabum ψrporumgenus conentur adducere , sed firmissimi&c
83쪽
a o In Thu d. Narrat. Testilentia
tra pugnantium medicorum argumentis facile refelluntur, ut est videre in magno illo collecto volumine auctorum,qui de Gallica lue scripsere, post quos alit quoque sexcenti l bros de illo morbo confecerunt:: sed neque haec explicatio procedit, nam ueteris historiae testimonio redarguitur, ex qua constat saepius ante pestilentijs vexatam Atheniensem urbem,de quibus infra dicetur: quare neque de illa potest iu lud primum intelligi . Accommodari tertio loco potest ad suam, suique temporis hominum memoriam, ut scilicet di cat ex suae, hominumque sui temporis memoria primum aggressam pestem vexare ciuitatem Athenaxum. Cui explicationi fauet uerbum, quod paulo infra ponitiariorabatur fuisse. Et bςc fortasse retineri non temere potest. Srto loco illud uerbum primum potest respicere ordine belli Peloponnesiaci, in quo non semel pestis incommodis iuexati A thenienses, ted reuersa etiam est: nam post hanc pistem,quae prima corripuit Athenienses in hoc bello alia rursum, secundo post hanc anno, depasta est Cui expositioni
maxime faupi locus Thucydidis in textio libro, ubi ponit uerta huic respondens δεμερον, idest secundo. Ait enim
hieme secudo morbus incidinquς utrum alia,an egdem fuerit,ctim per annum tantum quieuerit, grassata per bienniri non est hic disputandi locus. Et haec quoque non abj jciem da explicatio. Quinto loco referri potest ad vim,& magnitudinem huius pestis,quς primum ubi locu inter omnes uendicet, cui fauent interpretationi uerba Thucydidis,quae sta' tim subsequuntur, & c. qui dicebatur.
multis alijs in locis grassatus, sed nusquam tanta pesti lςntia,& hominu strages fuit,&c. quassi dicat primam dico, quia licet aliae Oxtiterint in Graecia pestes, lenes tamen illς
fuere, neque ita memorandae,ut facile,ac sine controuersi
rissim huic deserre principatum,& primam appellare,quyli prae illa caeterae lusus fuerint,mnihil: non ratione inquitςmporis, sed causa magnitudinis, & inhoc valde nobis arridet illud, prius, quod est comparativum a primo ut uel inde eliciatur hanc fuisse Thucydidis sententiam.
Sexto, & postremo loco dicendum illud επρωτον, clim stabsoluto pontum,esse synonymum cum uerbo superju PQ sito
84쪽
, statini, subito, ut uariandae orationisgratia detici eman paulo a ate significavj mus , pro positetit: μον l quod verbum, cuin est abi blate positum, restantur
Grammatici significare αυτλα, statim,ut passim etiam in ip ta Lexidis legere est. Ut sit sententia, aestate statim ineunte, cunet in Atticam regionem impressione fecissent Pelopo nesiij, statim etiam coepisse pestilentia laborare Athenies es: cui explicatio m fauet locus apsius Phucydrdis,su praecitatu'tqui dici ictim in Atticam:Pelopon est, irrupissent Κνdirae se Ιατοwῆυρ dest, morbus in Ctroauit statinari necnon 'elitin bipium oraculum Lacedaemon ijs datum, in quo pollicebD tur Apollo se affuturum illis in hoc bello, & coadiuuatura. Ex quo Athenienses maxime perturbabatur, cum animaduerterent pestem incoepisse statim hostibus irrumpetibus,, fidi risiimum hod es argumentum iudicates diuinitu im missam pestem, Si Deu promissa Lacedaemoni si patrare,cu illis intactis, ili,&hostium iniurijs simul,& Dei flagello poste se uicet, exercerentur. Sed ego unicuique integrum reliri quo , Ut quamlibet harum quattuor posteriorum accipiat,& sequatur: verum antequam hoc verbum dimittam:& ad alia me conuertam liud estisadmonendi Graecae linguς studrosistegiin nonnullis. Codicibus πρῆτο3 non ne que tamen mendum existimandum, clim retineri haec lectio tanquam germana possit: dictum enim Ionice pio Ut quod etia & frequentius Dorices usurpant) magna enim disinitas inter veterem Atticam linguam , quam adamavit Thucydides δί Ionicam quare Hippocrates, qui Ionica lingua icripstu Ρriscust At cus appellatus, ut G alenus testatur
Commenti l .in primum de FractariS. iCoepit J Tria mih ividentur hoc loco querenda, curn dicat Thucydides post impressionem a Peloponnensibus factam in Atticam regionem ineunte estate paucis post
diebus coortam pestem. Primum quo mense coeperit,&dedivivone ipsius anni, cum alio pacto Historici , alio Medici dividant annum, & alio Astrologi: deinde quo tempore, Vt plurimum soleat pestis inuadere, dc etiam desis nere, tertio, quamdiu perdurare. Astrologi igitur, quos omniS aliorum QCriptorum natio videtur secuta, annum diuidunt in quat'U x partes, a duobus Solstitiu , quae vocant τροπgς , quod
85쪽
a In I huc d. Narrat. Pestilentia
verbu Latine sonat couersiones, Ma duobus Aequinoctiis, quae vocant accepta diuisione,1 quibus etiam duo, Anni ditu maiores,& duos minores orbes in Sphaera appellaruisnam a Solstitio aestivo,quod si mense Iunij, sub Cancro τροπικωρό, ' Cancri nominarunt eum globum,& circulum minorem,1 brumali,quod sit mense Decembris sub Capricornum,tro. picum Capricorni vocitarunt oppositum circulum: duos vero maiores circulos Coturos appellatos ab imperfecta cir, cum uolutione schina Sphςra enim tantum sunt mobiles circa duo propria circumferentie puncta utrique,& mundi Polis communia, non autem secundum positionem per longum eiusdem circum ferentiae, ut Aequator,& Zodiacus alteru Solstitiorum,quod per ambo Solstitia,&ipsius Eclipti
cae, idest Zodiaci Polos transeat, alterum aequinoctiorum; quod puncta ipsae aequinoctiorum secet. Horum vero aequi, noctiorum alterum vernale est; quod fit mense Martii subi Ariete,alterum autumnale,quod fit mense Septembris sub Libra, Quoniam vero hi diuidunt Aequatorem, SI Lodivcum in quattuor insigniores quadrantes eisdem aequinoctialibus , S: solstitialib us punctis disci elos : ideo annum in
quattuor partes diuiserunt accomodantes quattuoraetati bus,humoribus,& quattuor mundi partibus i suom S: Miunicuique tria signa assignarunt Veri, Arietem, Taurum,
Gemisios; Aestati, Cancrum, Leonem, Virginem Aundi m no, Libram, Scorpium, Sagittarium ; Hiemi, Capricosenum, Aquarium,Pisces: quos imitati fortasse Grammatici, singula tempora in tria diuiserunt,in nouum,sive iniens; in medium,sive summu mac in praeceps: quς Graece ita vocasstur νεον, sime Hσον, silueακι λωτ ευτα, quod etiam di cimus φὴ ν: Ipsia vero Astrologi tria haec signava rijs vocabulis appellarunt. Primum dicunt mobile ratione mutationis temporis anni: secundum fixum, quod eo tem pore suum statum tem pus habeat: tertium commune,quod tunc alterum desinat S alterum incipiat Medici veto,qui uis & ipsi haec quattuor tempora posuerint: non tamen a 'qualia in te se se faciunt , neque ita distinguunt, ut unlauiquo tres menses assignent,ut isti: sed his pontis tanquam funda mentis Autumnum, & Ver tanquam simplices partes po nunt ρίτμητρυι idest ,indiuisas: Aestatem longiorem in duo part*s
86쪽
dartes hiemem omnium longissima in tres partes partiun- Anni diuitur, neque a mensibus, quandoquidem non est eadem mens sium ratio apud omnes, Ut inquit Galenus, ted abortu 11derum eas nominat,& inchoant. Ver dicunt incipere ab aequinoctio verno, Galenus 3. Aphorism I . Μεταωερὶ ταν nρος, id est, post hiemem aequinoctiuprincipium habet Verisi: quod, quando incipiat, magna est controuersia: nam Galenus in Epid. ni. I dicit fieri principio Artemisiij, secundum Macedonas, qui mensis ab Aetio dicitur esse mensis Maius sed non conuenit ratio mensum Giscis cum Macedonibus, propter quam causam de memsibus non esse locutum Hippocratem, dicit Galenus Idem Aetius eodem ioco,nem pe lib., cap. io . dieit incipere hoc aequinoctium fieri xxiij. mensis Mariij. Μενι-κγ σκιαμρiae ἐαριν, lacidest, mense M artio xxiij. aequinoctium vernale est. Varro lib. I. de re Rustica, c. 28. dicit dies primus Veris est in Aquario: mox ait, quae diuisio redacta ad dies ciuules nostros,qui nunc fu ni primi verni tem poris extantad vij. Idus Februarij. Plinius lib. 18. cap. 26. dicit, Aequinoctium
vernum ad viij. Kal. April peragi 'quod est dies xxv. Mariij rNicaena Synodus xij. Kal. Aprilis, idest, diem xxj. Mariij assignauit. Astronomi quidam decimum diem Martii, quidam medium mensis: quidam recentiores, multum recessisse dicentes, assignant viij. Idus Martij; nunc, Commmnis opinio tenet fieri v. Idus Martij,idest, x die,quae est viguelia festi dicati D. Gregorio: quare vulgo iactatur ea die aues transmarinas remeare, durat usque ad ortum Pleiadum, siue Pleiadis utroque enim modo dici, testatur Galenus 3
Vernales Vergilias vocant Latini, υπο-ανατολur, qui
in circa iv. Kal. Maij, id est, xxviij. mensis Aprilis, quod sp Gum non peruenit ad duos menses: quare breuissima apud Medicos anni pars, Ver. Ab his ad ortum Arcturi estiestas, quisitis. Kal. Septembri idest, nix Augusti,hoc est,duodecjm ales ante aequinoctium Autumnale,licet recentiores diςUt fieri Solstitium die xiv. Septembris: quod si ita est, eruto ius xvj. ante Solstitium: dc sic as est quattuor mensium, quam secant rursus in duas partes, primam appellantωρα , quae est ab initio usque ad ortu Sirij, quem nonnulli vocantum, idest,canem, 1ed abuti eos dicit Galenus notione Veῆ'
87쪽
' bi τα του Canicula enim no est astae; quod est quiddam ex multis stellis constans sidus, sed stella tantu in unica ἐπὶ γένυορ αυτου in genu ipsius, quam potius appellandam dicit, πτρα α, idest,anticane Hinc fructus horarii apud medjcos in frequeti mentione sunt: quae pars etianomine generis vocitatur, testς Galeno, nempe or, idest, testas: ab ortu Sirij usque ad arcturum est altera testatis pars quς dicitur unde oporarij et iam fructus nominantur: ab Arcturo usque ad occasum Pleiadum Autumnalisi, qui fit circa Non Nouembris,qui est dies quintus, durat Autu
mn ,τoqiθινο ωρον, ab hoc tempore usque ad aequinocti uirivernale, quod fieri diximus x. Idus Martii hiems appellatur,uuod spacium est longissimum,& plusquam quattuor me nsium : ideo eam partiti sunt in tres partes, primu tempus ante Sblstitium appellarunt σπορητόν, idest, seminale, quo seminibus terrae mandandis esset idoneum, medium illud tempus , i mediam hiemem, siue brumam, vel brumale solstitiu, Tertiam partem,quae consequitur usquε ad initium Veris,li υτ αλι , idest plantariam,quod serendis.& plantadis sit arboribus idonea, adeo ut in septe partes an nus secundum Medicos siit diuisus, ut fecerat Hippoci atei
sioseesidu- VFgλiαν Thucydides vero in duas tantuΤhueydi Partes aynum diuisi, x nempe aestatem,&hiemem,ut in prindem. cipio huius secundi hi brii; vhi ait, γε γραπFG δε- ιορ ρκαῖα ἐγιχνετο κατα /ξρορ,-χέμωνα. Scriptum Mero est bellum ordineιut singula quaeque acta fiant restate; ac hieme. Et hec videtur fuisse communis apud multos veteres diuisio anni in duas tantum partes: quare cum Aristoteles in probi. a. p. probi ah 3- r. dicat ex veterum omnium sententia cor pora potius exerceda in aestate, quam in hieme Petrus Aponensis merito iudicauit sub nominet hiemis intelligendia triRutum nisi, His memM Ver: & Euagrius lib. . iii descriptis ne pestis videtur dii sidere in FIieme, & Uer, Aestateq; sub Vere ς0llocare,gum dicatialios peste correptos hieme alios
88쪽
hiemem ; siue ex intemperie caeli raptim mutatione facta lacontrarium, siue alia qua de causa, grauis, pestilensq; om nibus animalibus aestas excepit: Videtur vero idem Thubodides partitus aestatem in tres partes, nempe Ver , aestatis vigorem,& Autumnum: nam in hoc secundo libro,ubigesta primi anni explicat, dici nimum , idest, ineunte Vere Thebnaos ingresses plar am; mox de incursi , ne Peloponnensium inquit,
Plat aes mghessis Thebanis gesta sunt,die otiogesim Maesta
κλιαέτοχοι εδδεχλον ερ 1 ν μεγαρίδα, idestό sub hutiis aestatis Autumnum Athenienses populatim ipsi Minquiliniim-φetum fecerunt in Megaricam regionem. Qis vero mense ineboaret Ver apud Thucydidem declarat Acacius an a chronographia in Thucydidis historiam, ubi admonet notandum; quod Thucydides annos sis historiae orditur a primo Sole circa, vel in te medid Aquaaris' inquo; inquat A cae eius, Versuum veteres in regioniblis paulo magis Australbbus solebant inchoare 3 existente,videlicet postprincipium Februarii mensis anni Iuli ani, qui erunt, teste Varronς lib. I. cap. 28idere Rustica,ad xij. idus Februarij: ita enim Vatiro,qui nunc sunt primi uerni temporis extant ad septimum Idus Februaris , idest, septimo die mensis Februarij. His ita se habentibus erit dicendum coepisse extremo Vere pestem sti, At Allieniensium: nam hic incipit secundi anni gesta narrare, niensin. cum praecedant haec uerba, ωοιο: δὲ ὁ ταφορ ἐγένεῖο ἐν τω
τ λἰῆα ,adest, Huiusmodi funus celebratum est hieme, qua praeterita rimus annus belli huius finitus est. Quare cum-incursionem ire gra factam: quamcit fui ne ξοθὲ ωθύ in χόιχίνου,non ut si pra teκρια ονῖος, idest Vςre ineunte, quod est prima pars testatis, ut probatum est ς inpio uenisse dicat in ipso Vere coepisse iudicandu mesta amin δ' rueti se leni auctoritas a se tentia qui pruno Wς' ierentis febrium uidetur, significare ex nimia aest iis
89쪽
Interdum vero dominatur immodicus calor ambientis, tinea peste,quae Athenienses adorta est, quemadmodum te, citat Thucydios,dicens is a Tuguriolis suffocatorijs tempo.
re aestatis habitantibus clades, & corruptio corpus corripitabat. Quia vero erant in corporibus iucci ex praua victus ratione parati ad putredinem, pris pium pestilentis fuit se
bris: nam hic multa sunt notandassximum in Latino inter Leonice prete viro alioqui doctissimo Leoniceno in illo verbo κατα
m ς Iox quod vertit praecedente,esse errore: non enim ibi pr e
dere,sed dominari significat quod fuit in causis,ut multi,qui de peste scripserunt, errauerint, dicentes, hanc pestem orta ex praecedentis aestatis calore: deinde Galenu legisses, ove, cum sit ἐτουe: quod ita est intelligendum,ut dicat Thucydides,quia tempus anni vernum ita ferebat, ut possent in 10 . urbanis habitare ut moris erat Atheniesibus, accedit, quod lices'legeretur θερους, idest, testatis, esset Thucydidio more intelligendum, nempe , ut diximus, verno tempore, quod est prima aestatis pars . Sic intellexit Lapus Florentinus in Plutarchi Pericle vertendo, ubi narratur hoc idem factum,&legitur apud Plutarchum in vulgatis Codicibus Basileae impressis, Ovρ ωρα, quemadmodum apud Galenum , ipse tamen vertit Veris tempore, quod si Graecus quoque CO dex apud illum habuit isρορ idest, Veris tempore,tanto magis nostra confirmatur opinio. Additur ad hoc,quod Verbum illud πνιγη si non caloris vim exprimit, aut ambiem iis totius caliditate, sed locorum angustia, qua cum premo rentur ,.quasi suffocans priuatus aer fiebat, aestuosus. PQ
stremo si etiam fui isti volunt) esset intelligendum de aestutis ipso tempore,non tamen essiceret ut aestate inchoasse: ibi enim loquitur Thucydides de progressu ipso morbi , & in cremento ex occasione caloris facto: sed de hoc satis. De tempore Vero in luniuersum,quo,vtiplurimum consumuit, pestis inuadere ita statuendum, quod licet ut praecl/yς
docuit Hippocrates Aphoc ι. Aphocis.) omnes orbi is
90쪽
omnibus temporibus fiant, cum non semper ut ibi doces
Galenus ex aeris ambientis temperamento morbi orianatur, nonnulli tamen in quibusda magis tum fiunt, tum irri tantur . sin quo Obiter interpretis Latini in vulgata Galeni editione error notandus, qui Vertit, excitantur, cum Graecudicat παρο υνεται, quod est aliud quippiam quam excitari totus vero Aphorismus Graece ita se habet, i,
τέων, κρα λιν ται, κρα Ιαζψυ ται, idest, Morbi omnes in omnibus temporibus fiunt: magis vero nonnulli in quibusdam ipsorum,dcfiunt,nt irritantur. Pestis vero ex his est, quae ibcet possit omnibus temporibus excitari: plerumque tamen exoriti consueuit, dc saeuire initio Veris,dc sub finem Autu- Lusisti nini: quam quidem sententiam, lices res ipsa,& experientia let Autu probet, S vulgo ita homines fateantur: pauci tamen sunt; mno, α qui id asseuerent auctores: de Autumno quidem consem V ς tiunt Arabes,sed initio fieri dicunt, sic Avicennas lib. I .Fen. 2. doct. a. c. v. pestilentia autem, aeris putrefactio secum dum plurimum euenit in postremo aestatis,1 in Autumno,
quod eisdem fere verbis Lasis comprobat in ad Alman. cap. et . initio. Qui etiam solus in libello, idest, de pestilenti morbo aperte id explicat caps ita enim ex Sy
idest, Tempus, in quo vulgatur, & augetur, est hic,extrema Autumni,& initium Veris: ubi illud etiam non contemnendum docet,fieri interdum ut in regionibus quibusdam incola assuetudinis vi non is dantur,etia in pestilentem statu aere sensim permutato: sed tamen mox in optimo occupantur natu ab ipsa peste. Quod in sua descriptione Euagrius lib. q. testatur accidisse, ubi id tanquam maxime obseruandum
ro praeter omnium maxime opinionem accidebat, quod si ςRenisset correptarum peste Ciuitatum incolas alijs in lo- Hippocla morbus non inuaserat, illi soli pestilenti-du stectibus corripiebantur, ex quo obiter nonnullorum T isupini. reselli potest, qui dicunt Hippocraticam doctrinam his