Praelectiones Marciae, sive Commentaria in Thucydidis historiam, seu narrationem de Peste Atheniensium.

71쪽

IJ In Thucyd. Narrat. Pestilentia

talum, inscriptionemq; addidimus, qua, qui Voluerit, via tur,cum prςsertim Hippocraticae quoque descriptioni sit ex ipso Galeno additus titulus , idest, Con siittitio pestilans: nam ita in Praefatione huius tertiae sectionis tertii libri Epid. eam appellat,& in liblae diis. respi dic a libi, bc ab eo acceptum vocabulum mox omnes adhibuere, ut etiam Mercurialis in suo Hippocrate, & fortasse etia G, lenus hoc titulo ustis est in suis Commentarijs,quae conscri psisse ipsemet fatetur in Thucydidis hanc pestem, quae citata aliquando sub hoc titulo id est, in Thus cydidij Commentarijs. Interdum Vero hi S VerbiS: εν-υε, si του παρα του Θουκυ ριδου λοιμου, idest, in his, quae de peste. apud Thucydidem, Supple, Scripta sunt a me Commentaria, ut in secundo, mrερὶ δ υσπνο ρ,idest , dedisti cultate respia rationis, cap.7. Horum libroram facit mentionem Rafarius in Iud. de editione Galeni librorum, quod sub ficto nomine V denis medici Vtopiensis edidit, k Iuniarum Editionem Operum Galerii ex eo capite damnat, quod cum essent pol liciti multos Galerii libros se edituros in ea editione, & hos, ρος sertim Gallani Commentarios in pestem Thucydidiam,ἰ nihil tamen praestitissent: quae tamen hominis maletro lentiae , dc πιλω,1Meλλια Galenicae, quo morbo ille, dum vixit, laseborabat, sunt accepta referenda, non Iuniarum neglige aliae,qui nullius culpae amnes, ut euentus ipse optimus rerunti index,& probator ostendit: eorum enim editio viget,& probatur ; altera vero, quam ipse laudat, Valgrisiana, cum i pso Auctore interijt, & non extat, nemoq;. illam tanquam opibmam,aut saltem meliorem sutille praedicat conatur in tu Cem reuocare, verba eius sunt alac est illa incredibilis expectatio , haec est ilia missio lite raram ad omnia terrarum or' bis emporia , haec est illa pollicitatio in omnibus Gymnasiij per Praecones euulgata, hi sunt libri pestilentes, hoc est Ga leni Commentarii in partem Thucydidis de peste, quae in secundo Historiarum habetur. Hi sunt Comentatij de pec eatis, quae in dissectione committuntur,quos libros actaba tis, eorumq; incredibile apud omnes dosideri unii e citaba lib. Ethac pro tituli explicatione,& hodieriis dies praelectio'

ne satis esse existimo: i l l ris Aestate vero ineunte. J Expli

72쪽

caturus celeberi imam sui temporis pestilentiam Thucydi. des in hoc primo contextu staum de illius principio, &ori. eine aggreditur disputare, mox de illius magnitudine,quam alijs hanc pestilenti js longe anteponendo declarat, Princticipium origo duplex, Vnum temporis , quod Milse dicit ineunte aestate, quae pars, secundum illius diuisionem, est ipsum ver ut mox dicetur) alterum belli, quod fuit anno secundo, statim fere post hostiu impressionem, impetumq;

factum in Atticam regionem.

Θόρους ευιυς-Aestate statim ineunte. J Hippo. erates in tertio Aphorismorum, Aph. i 8. videtur aestatis hoc primum, ineuntis principium . quod est eiusdem cum Vere naturae, de ideo apud Thucydiden, trumque coniungitur, quae separat Hippocates: videtor inquam appellasse

tempora vero anni, Vere quidem Sc summa Aestate principio testatis omnes alij vertunt Interpretes pueri, bis si nitimi aetatibus,optimeque degunt,de valent maxime. V bi,licet separet Ver a principio Aestatis , eiusdem tamen ambosviat nature, ob vicinitatem, dc rationem crasis: SC ideo ab Astrologis, de passim apud omnes homines recensetur in ter partes Veris: nam apud Medicos Vet est breuissimu,ut infra dicetur cum de ratione,& diuisione temporu agemus, Aestate J Reprehenditur ab Halycarnasse. Thucydides, quod suam Historiam neque locora distinctione, neque temporum. ut superiores Historici,qui uel Regu Halyea imperijs, luel Sacersolum, uel Olympiadum spatiis suas di, nassaeo.

sinxerunt Histi irias sed ςstatibus,& hiemibus diuiserit;

ut in hoc loco est uidere . . Hic ehim est initium secundi anni belli huius Pel ponnesiaci . ita uero ille Grece et ταυτα δ'2

73쪽

3ο In Thucyd. Narra . Psilentia

ου γ σας ἀρα γε νειν α δ ιαίθεσιρ των πονων, ἀλλα ιρv- σπαρακολι-τ ρα,κα κτὰς ραρ, ideit, I sc uero sunt,quς ad distributionem,& ordinem, dc poliendiartificiu . Exordiar uero a distinctione, proatus, quod clim Historici huperiores uel locis,uel emporibus aptecontinuatis diuiserint sitas historias; ille neutrum genu diuisionis Probauit: neque nim loca, in quibus res gestς erant, secutus,partitus est suas narrationes,ut Herodotus,& Hellanicus,& alij quidam,qui ante illu floruerunt, scriptores,lacerant,neque temporibus, ut qui de locis historiam conscripserunt,faciendum sibi esse iudicauerunt, tuas diuidentes historias, u6 Regum successionibus, aut Sacerdotum, uel Olympiadu periodis, uelam niuersarijs principatibus Archontum .. Sed nouam quamdam , dc inusitatam alijs uiam inire uolens,ς statibus, &hiomibus diuisit Historiam. Exhoc uero accidit illi contra, ac putarat: non lenim clarior facta est diuisio temporum , sed longe dissiciliorad memoriam pro ratione partium anni di Thueydi- stincta . Sed facile defendi ab Halycarnassςi calumnia potest I hucydides, Sc ex ipsius verbis: quia scilicet in hanc Ve .i nil sententiam,ne ipse cum alijs communem viam tereret, ac vestigia sectaretur aliena, quippe qui excellere caeteris,Mpraestare laborabat & ideo delegit, καινὴν χῖα ἀτριβῆ τρις αλ λοις πορευθαναι ιδ ν, idest,nouam quandam,& non contrita ab aliis viam perambulare ; neque tamen inde illi accidit ut calumniatur Halycarnaslaus in contra,ac putarat,imo assecutus, quodmaxime concupiuerat, & consectatus fuerat in Omnabus,nempe obscuritatem quandam,& maiestatem inde redundante in qua fortasse positam existimabat ξer fectae eloquentiae summam caput, nempe πην δ' ἐνοτπδε, quam viam consulto iniuit, & dedita opera ut praeda re etiam annotauit Marcellinus) ne ειὴ βαβρ, ne Oin nibus esset ad manum,& vulgo tractaretur, sed solum a do ctis viris illius legeretur historia, & ignauum vulgus, qu/i sucorum

74쪽

μHect. Marc. Fab. Paul. L ib. I.

fucorum soboles, arceretur a praesepibus,solis apibus mel suae eloquentiae, ac artificium gustare, & cognoscere valentibus, reseruata. Et esset. Vt ipsemet alibi de eo dixit Halycat nataus o δυο αsορβρὰ πολλιοὰ, inimitabilis multitudini: quare quoniam in Cylonio scelere explicando assueto apertior, & facilior videtur, de eo ssurpatum adagium o λεων, idest, risit Leo, Ut eo in loco Gh cus notat Scholiastes

εουκυκωου, idest, narrationis, quae est de Cylone claritatem nonnulli admirantes dixerunt , quod Leo risiit hae, loquem res de Thucydide. quidem excellentiae opinione tanta sibi existimationem apud Athenienses comparauit, ut eum hac sola de causa ab exilio reuocarint, testante Plinio lib.I. cap. 3, his verbis: Thucydidemqmperatorem in exiliu eg

re Athenienses xerumduarum scriptorem reuocauere, et quenti' mirati,cuius virtutem damnauerant,licet hoc nonulli dicant assecutum propter Tragoediam . quandam ab ipso scriptam, qua audita, eum restituerunt Ciuitati. Antonius Posseuinus in apparatu suo ad omnem historiae Lectione secunda excusat Thucydidem, cur Olympiadum

certarum numerum omiserit his verbis: Porro Thucydi dea, Vt prudens, at si biconsci incerti. temporis, quo bisto riam sua cribebat licet per aestates, hiemes, Molympi ro S res Atheniensium S: Lacedaemoniorum exposuit: nusquam tamen olympiadis certae numerum proposuit, nec quota his temporibus ageretur Olympias , tignificauit , In quo videtur Galenum imitatus qui ex eo excusat Hippocra

et quod reon diuiseritannum per menses, sed per ratione

ooemii rum,ac Aequinoctiorum, exortusq; .Stellaru , qui cilicet ratio mensum erat incerta, cum variis nominibu , Varia et in diem ratione, ac numero constituantur men pud diuersias nationes: haec vero sint omnibus commum , α mutari non possint quare etiam possumus dicere iunoc imitatum Thucydidem Hippocratem:

V orba vero haec Thucydidis ita in suam Historiam tran- tulit Navilicus Tona. i. En n. 3 Iibo. Et haec fere prim PQ p nnesiaci bellianno domi forisq; gesta. Ineute alterius Uni Ritate Peloponnenses ei dem Archidami ductu: Atti--

75쪽

eam inuadentes pari clade, qua superiore anno eam perua

Pelopolinessi. J Quia omnes fere foederati huius peninsulte finibus continentur, Lacedaemoni j, Corinithii,&alin ideo nomine hoc uniuersi appellantur:&belluetiam ipsum appellatum est ab ipsa peninsula,qus a Pelopodis nomen accepit, teste Stephano, qui prius appellatam di

cit ab Apio A piam, a Pelasgo Pelasgiam , ab Argis Argos,

siue Aligiam . Sed eius verba clim Latine non extet, no e rit

τονται λὶγέν, idest, Peloponnesus tria habuit cognomina ab Apio Phoronei filio vocabatur Apia,a Pelasgo Pelasgia, ab Argo,eodem nomine A rgos, a Pelopidis R egibus Peloponnesus, Incola Peloponnesius, Peloponnesiacum vero bellum dicere consueuerunt, hodie dicitur Morea vulgoa Haud ulli terrae nobilitate postferenda linquit Plinius lib. cap. inter duo maria Aegaeum,& Ionium Platani folio similis propter angulosos recessus,circuitu DExiij millia pas' suum colligit. fuerunt vero sexaginta millia,quicunt Archidamo impressionem hanc fecerunt, ut testatur Plutarchus in Pericle : quare Pericles noluit manum con serere, & calumniantibus respondebat, arbores resectas repullulare, homines vero extinctos nunquam recuperari ,

ideo se nolle periclitari. Ingentem vero vastitatem edide runt in agro Atheniensi, ut innuit Plutarchus, sed claris L .mbsignificauit Diodorus Siculus lib. ia. Bibliothecae, succi, sis nempe arboribus, q uibus maxime florebat illa tellus, incensis villis fere omnibus. --. J Adeo adamavit Thucydides hunc atticismuvertendi literam s in f, ut etiam in praepositione σδε inter' dum id fecerit scribendo jυν extra compositionem,Vt anno tauit Henricus Stephanus in Comment. in lib. de dialectis: quare eleganter Lucianus in Dialogo, qui inscribitur Δίκη φωνηέντων, idest, Iudicium uocaliti, ubi accusatur τ , a ir, & in uult probare, se esse literam ανεἱἱκακον , tacit E carpit Thucy

didem tanquam sortasse nimium in hoc genere: αν

76쪽

dita των τοιουτων ἐψοῶββουκυκi ιν συμμαχον, idest, quod ueroe sto patiens sin litera, testantur illae , quaS nunquam redam qui, literς,Zeta, quς smaragdum auulsit, & omnem abstulit mihi Smyrnam, S J, quae omnem excessit Synthecem , MHistoricum habet in his omnibus Thucydidem Symm,chum , idest, adiutorem : hoc fecerunt fortasscte Attici uete. res ut uitarent soni asperitatem, quae est in litera Or: quare etiam quidam auctores integra scripta, & poemata, ac odes sine litera hac faciebant, quas idest, sinelitera ex appellabant, At auctor est Athem quod esse Atticorum proprium confirmat etia Eustathius in Homerum lib. i. iliad.

latet, quod Atticorum proprium est συν praepositionem Ν dicere: sic paulo infra usus μντρορραν pro συντ ος-.πα δύο μερκa uabus ex partibus. J in margitae annotauit Henricus Stephanus legi κατα δυο μερη, Ec reijcit ad suas annotation es,in quibus moxnultu facit uerbum: cuius quidem opinionem nos non reij cimus,sed tamen hanc retinendam arbitramur lectionem, ut sit atticismus subintellecta particula κατα, quae apud Atticos Scriptores frequenter c sueuit omitti,ut aliae complures,& haec figura appellatur ελ- , cuius rei faciunt mentionem Corinthus , siue Corythus, qvi de Dialectis scripsit': quinimo ipsemet Henricus multa de hoc affert in sua. pendice, seu Commentario

delingua Attica. Frequentirum e uero solet omitti, S pas sim a Scriptoribusidicunt enim αγα ,καλος,αἰσχρος πῖνέ λην, τοσωμα , τκνοψιν. Sic etiam Latini interdum uruntur simili accusativo,desiderata particula, secundum ues tali alia simili , ut in uerbo, caetera, Vergilius caetera Graius, Liuius, egregium, Reg um tera egregium . Sicillud, os, humerosqi Deo similis,&omnia Mercurio similis cuiuS rei, si plura quis cupit exempla, eiusdem legat Henrici antedicti Commentarium.

Franciscus Pouus ,&Geogius Acacius uterque in suis msidonibus uidentur intellexisse, non de regionis Pinibu ,

E sed

77쪽

sed de exercitus,quasi scilicet aliae essent copiae sociorsi, aliae Peloponnensitum, vel in duas effet partesdiuisus exercitus, quasi scilicet Peloponnesij,& foederati, quippe qui erant duae partes exercitus. Portus enim ita ver tit ; aestate autem statim ineunte Peloponnesj, eorum socij, cum duabus f copiarum J partibus, ut& anie in Anticam irruperunt o Rationem vero reddit in suis Scholiis di cens: Tertiae enim pars domi manebat,ut finibus effet praestidio. Acacius vero. Principio statim insequentis aestatis, re loponnesiorum , sociorumq; duae partes, quemadmodum prius Duce Archidamo Zeuxidami Lacedaei mo Rege inuaserunt. Sed quae sit melior interpretatio, ipse Thucydi des declarat in primo libro, ad quod refert hanc secun m

impressionem: aiten ,-ριετα τουτο οἱ Πελοπιν ασι

yonnenses in Atticam ad Eleusinem,& Thriasios facta impressione depopulati sunt. Hae enim sunt duae partes regi nis , qua acta irruptione deuastarunt, verum hoc paruire. fert; nam profecto, st duobus in locis fecerunt irruptionem, bipartitae etiam copiae fuerunt exercitus. TM Arimast , in Atticam. J Atticismus hic quoque sto quentissimo in usu positus,ut scilicet vocabulum substantis omittatur, solo post to quod vocant Grammatici Adiecti uum: de potissimum haec solent deficere,& se riter ligi, frequenter noster auctor ;βάρβαρος , scilicet γῶ . Sic , supple , frequeriter etiam iubaudisoleta os e, ut cum dicunt τΛν ω ν, ταχέ ν Alis complures talentoni illi,quas persequitur Henricus Stephanus in Commentario siue Appendiue A tticae Iinguae. Latini quoque interdum usurpant se Terentius dixit summum suum saluere iubet ,&e. si 'intelligens amicum: alia sunt innumerabita, de quibus nos alibi admonuimus. si Aro M διέλαριορ, Dux erat Archidamvs. J. Ab hociso Git Suidas belli Peloponnesiaci primos annos appellare,

Archidamium: bellum Hic enim scribit, του Πελοποννε αρμ.

78쪽

ehidamus in Atticam irruperit. Huius facit plurarchus in Cimone mentionem, & de hac ipsa Archidami in Atticam mincursione in vita periclis. Vbi etiam exponit prudentia Pe- moes c. riclis, qui veritus, ne Archidamus vastatis caeteris,ueteri iure hospiti his agris abstineret, siue ne in urbe suis obtrectato tibus occasionem daret calumniae, qui dicere potuissent Periclem cum hostibus colludere,agrum omnem,& villas C, uitati dedi ac donauit,ibiq; etiam describit eius constantia, qui nunqua sit passus manus conserere cum hostibus Athe nienses, quod etiam Thucydides narrat hoc secundo libro paulo supra. Meminit etiam in vita Agesilai, qui eius fuit fiblius istatim ab initio, & ex Theophrasto narrat mulctatum 1 Lacedaemonijs, quod pusille staturae duxisset uxorem, cum dicerent velle Regulos,non Reges procreare. Meminit etiath Agidis vita, qui eius quoque filius fuit,& natu grandior ex prima uxore. Huius vero orationes habitas in Lacedς moniorum concione pro bello cum foederatis una indicendo Atheniensiibus,extant supra hoc ipso secundo libro,ubi etialegetis prima eius impressionem, & incursionem in Agros Athenienses. Plura enim fortasse attuli, quam aliud agenti erat opportunum: illud tamen non omittendum, quod per parenthesim,haec sunt legenda vorba.

ἐδωουν, Vastabant. J Quantam vastitatem ediderint de lqponnesiij, ctim essent ut supra dictum est in numero sexuginta millia,praeclare describit, sed paucis Diodorus Siculus

nil cum Peloponnesijs,& alijs foederatis impressionem fece Π runt in Atticam secundo: progredientes vero regionem ar' doribus succisis viduabant, & villas incendebant,&Vniuer iam tere prouincia devastabant: in quo tamen videtur pu gnantia loqui cum Thucydide cum hic dicat καλ- ,ille vero hπι ρευομενοι : sed nequaquam pugnant, quoniam sic, licet castris positis uno in loco, ut ait Thucydides, milites uariis hinc inde factis excursionibus regionem uniuersam uastabant,ut asserit Diodorus- multos dies. J In fine huius natai E a rationis,

79쪽

In Thucyd. Narrat. pestilentia

rationis,dicitfuisse ait enim, εο ρεξλκῆ των ΠελοποννMτι- άνοσορ nefaτο ἐυῆυρ, idest, Cum in Attic2 Peloponnesiij irrupissent, statim coepit morbus pestilens, ut

sit alterum alterius σαφηνισμοt: nempe statim,id est,no mulitos post dies, quadraginta autem dies totos uastarunt regio nem,S tandem metu morbi, qui intus foris solos uexa

hat Athenienses, intactis Peloponmensibus, sese receperur; ut ipsemet paulo infra testatur Thucydides: quia uero pau Io ante dixerat τουδε θερουρ ἐυθυρ-, idest, etestate uero

statim ineunte, variandae orationis etiam causa,immutaui uerborum formulam,&. non dixit ευθύρ, sed

ραρ, ut paulo post dixit etπρῶτον ut ατο primu incoepit: quod fortasse uerbum non maledici possiet esse cum his synonymum,dcidem significare: de quo infra plura dicentur.

Morbus. J Per excellentiam quandam κατ dum pestis dicitur nomine generis apud Graecos,morbus, sic LN uius Latine lib. . histor. cum uis morbi, nec humanis confiiijs, nec diuina ope lauaretur, lib. a 9. tantam incessisse in ea ι castra vim morbi,& lib. is .eadem ui morbi repletos, sic Vec gilius dixit: Mθrbi dira lues ---- Sic materna lingua frequentissime,& uulgo usurpamus db centes, loco pestis, Il moebo, quasi sit omnium morboru murimus,ac princeps, uel etiam fortasse ita usus obtinuit, pe sitis, morbus , nomine generis dicatur; quasi omnςs conti QRx pq morbos . Dicitur enim Graece νοσορ, quicquid sanitata ui h.n adimit, Mest praeternaturam: ita enim es tappellatus a paγne geneti, tiuula priuatiua S σωον,abiectoω, qu si ερου με ρτου σήν, pibus, id est priuatus sanitate, ταρ , alio dictae uocabulo, quucum sit ut Galenus testatur primo de different ijs sympto, matum) secundum naturam affectio functionis enectrix

siue causa, Graech μ λαρ siue κατασκευὴ, quo utitur uoca' bulo de causas morborum, κατὰ φυmν τηρ -ργως πτωτικροmorbus, qui est contrarium, erit παρὰ φυσιν κατgσκευητης ἐνεζλειας ἐμπῖοδιςικn, idest, con stitutio prςter naturam, acti tnem im pediens, quod nobis alia Etymologia osteditnppeblatus enim ab aliis dicitur, σορ ab νο particula priuatiu , Mmoueor, quod scilicet motu actionis priuet; uel etiam Omης ita dicta pestis, quod omnes alii morbi eo tempore in b/Π' ' labem permutentur,ut praeclare significauit infra Thucydi

80쪽

des, ubi ait, 'rὸ μὲν γηρ ἐτος ως ωμ λογῆτο. εκ πτανγ μαλιτα ανο- pore peisi τουτοπτανῖα ψεκstia, dest, annus enim ille, ut in confesso erat apud omnes, maxime Om nium fuit immunis a caeteris morbis, quod sit quis & ande aliquo tenebatur morbo, inhviic omnia c6uertebantur,& desimebant. rare recte coacludit Alexander Massaria in suo libello de pelle ad pestem

omnes morbos referri, quicumque, dc qualescumque sint. Et Liuius sype etiam numero multitudinis efferre confudiuiti de pestilentia enim loquens ait, lib. 3 7. histor. ingruere morbi vulgo maximε in remiges c perunt: δί Vergilius etiam dixit in 3. de peste: Necyngula morbi,

Corpora corripisint, ------ quod etiam Graeci secere Scriptores, Zosamus histonet. μεταπολεμωνει σκου- αν , idest, post hςc morbis,& bellis ingruentibus, & Diodorus Siculus lib. ia. Bibliothecae, de hac ip

Atheniensi peste loquens amis νόσουρ ἐπιήον, idest,inmo bos inciderunt . Quem morem non stilum esse. pestilentiae 'docti obseruarunt, ut in omnes morbos sese conuertat , sed aliorum quoque morborum ut potissimum luis Gallicae, Gallica, iquam costat quasi Proteum varijs formis inuadere, M cumeo,quicumque sit, cui quisque maxime solet esse obnoxius, si I, 2 morbo,coniungi, ut plerum que fallat non solum aegrotan uadit. tes , sed ipsos etiam medicos . Vel dicendum etiam esse ait,

insinum, de figuram , qua non solum in substantivis appellatis, sed etiam adiectivis utuntur Attici , ut subintelligaturn ι ρ λοιμικα, ita enim appellatur passi in apud Graecos', quod dicitur etiam per solum adiectivum , omisso sub it nitudinempe λοιμική, idest, pestilens,quomodo Razis imterprra Graecus inscripsit librum ex Syriaca lingua conue tum 'περιλοι ικηρ, idest,de pestilenti, scilicet morbo. Meminit nutus atticismi per idest,defectum,. Henricus Stopnanu sua stra Appedice ubi agit de vocibus per pudo ucos deiideratis, sublinem. Uel etiam dicendum voluis e Homerum imitari,cuius potissimum oeconomiam,&6tmem adamasse,&consectatum esse testatur Halycarnasi, Herodoto autumant sed hoc interesno in ta prudentior furta tegit, ac dissimulat : ipsem Homerus in primo libro Iliadis,ubifacit GrForum po stis