장음표시 사용
381쪽
praesantem virum D. PH. SCHER BIVM Philoseph. o LMeae praeclarum.
V M absoluissem de aquis mineralibus traetatum, S C A E R B Tpraeclare, recordatus summe superioribus mensibus aliquidam ne de aqua N ili imitanda,ad te balbutire, quod tu quidem gratum fuisse indicabas, sed me me armet infantiae hactenus puduit, &audaciae lapud tam absolutae eruditionis & iudi- cij virum me ineptire compulit. Volebam redimere istiam pudorem nouo
conatu, & qnemadmodum in scena solent semel exacti exceptiue risu , errata industria ex litisiuiore emendare, ita me ad corrigendum priorem stratalitiam componebam diligentia laboriosiore. Itaque tractaui istam materiam denuo, & cognatae commentationi adiunxi, ut non ex abjς tantum via derer praecipere in aquarum iudicio sequenda , sed &ipse eadem incederem via, & si non re ipsa, tamen exemplo iunioribus prodessem. Tu pro tuo erga me amore patieris me delirare etiam hoc delirium , cuius me poenas daturum apud aduersarios noni ignoro. S 'd pra uisum malum minus erit molestum. Debebam initio Nilum ipsum rotamque eius regionem& naturam coram contemplatus, expertusque esse: sed consultius mihi visum est alieno sapere periculo. Pomam ergo quae de eo apud autores pascs minueni: postea dijudicare annitar, & imitari Histor Nil E paradisi inexhausto aeternoque fonte progri Tam Nilum circuire AEthiopiam, fac radocet historia. Sed a diluuio abis fuacibus prorumpere eundem , & vastis paludibus in extrema AEthiopia e hurae montibus erro-mi,vastissimoque tractu e meridie in septentrionem per varias gentes, A E-gyptum , & tandem mare intrare, cosmographorum a s ruerunt tabulae Haec prima dos est quam ei Avicennas tribuit, per amplissimum nimirum procedere spacium , & secunda, a meridie in septentrionem ferri; quod
dum fit, aiunt quidam illum ipsum bis ex altissimis praecipitari rupibus, semel quidem in AEthiopia, ubi catadupa & catarthactae maiores; de inde supra Syenem, ubi calathactae minor 8. Verum hoc, Cicerone, Strabone M
382쪽
Agricola potissimum,aliisq; assirmatum, seu negat, seu aliter interpre- tatur Baccitis. Inficiatur enim praecipitari, &videtur velle tantummodδconcitatius por scopulos & saxa deuia cuimmenso sonitu procurrere, quod
ipsum ne sicio an sit idem quod alij nominant praecipitari qui sorte sentiunt
longo tractu expltissimis deferti,sion subito in abruptam vorari. Dicitur item modo se abscondere, modo in conspectum prodire, modoque angustari & urgeri scopulis, modo patentibus campis expatiatus triumphare, dc vastas arenas lambere, aquis copiosis in multum spacium effusis. Hinc dos Avicennae tertia & quarta apparet, quod nimirum vastas volvat aquas, &per terras migret bonas. Addunt nonnulli quod & lacum AEthiopiae percurrat, indeque tam luculentus spoliis terrarum in vastissima plaga euadat. se sibi relictus potari salubriter nequeat, sed necesse habeant accolae, potitia simum AEgyptii, eius aquam per crudam percolare futim , aut decoquere,& per noctem quiete data sedimentum expectare , test: bus Galeno & Aristotele. Nuper item ex narratione Baiam garineriana accepimus Alexan-idrinam plebem Memphiticam plurimis astligi morbis ex potu eius tu bido. Debet tamen illi limo AEgyptus &ilaniciem suam, A fertilitatem aliqua ex parte, ut refert Seneca. Caeterum si depurata fuerit eius aqua, Oribasius ex Ru Eo ait laudabilem in potibus esse, cum hyeme non putrescat, neq; supercalescat, & quodam agitetur motu, quomodo alias etiam percolatae, natura sabuli,& omni exutae putredinis fomite, conseruantur incorruptae. Athenaeus ex Theophrasto, Seneca, Scaliger, &alij insuper autumant dulcissimam esse. Ad- 4 cit Theophrastus, &hunc secutus Seneca --: quam ob caus -sam Philadelphus rex eam ex AEgypto Berenice filiae, quae Antiocho nupserat, in Syriam dono misisse, aut ore Polybio, quem citat Langius, assi r- matur. Theophrastus, Ruffus, Oribasius ventrem solvereat e stantur, Maddit Theophrastus caussam, quia sit νβρύδ,ς, quod repetitum Agricola similibus e nitri minera fontibus cum Baccio comprobauit. Plinius refert Ptolemaeum regem iuxta Pelasium si1b arenis salis ammoniaci fodinas re Perille, praeterquam quod & nitrariae in ripa suminis fuerint, in quas ad missa aqua stagnans, postea fervido sole coacta sit in nitrum ; re exhibuit Agricola ei modi nitrariarum typum. Sed de aleam monio nullum potest esse dubium: idem enim postea etiam inuentus est squalentibus locis inter AEgyptum & Arabiam, &Dioscorides, hunc que secutus Plinius ., maota Affciea, praesertim autem in Lybia circa Cyrenem montem sub arenis salem erutum memorat, qui inde dictus sit cyrenaicus, &ammonius. Est
in Meroe instula Nili salis fossilis multitudo , 5 Athenaeus ex quodam scriptore recitat, regi Persarum ex AEgypto allatum esse salem ammon,
383쪽
Ds Iudicro AQUARUM Nec fontes medicati desunt Africae, praeses tim autem amari δί nitro sit. Consentaneum est& horum effluxus rapere Nilum o Nilo deuehitur etiam flos salis, Dioscoride & Plinio autoribus. Athenaeus & Seneca ex Theophrasto dicunt , Nilum aliquando malignam detuliste aquam, quae est
Graecis iti lac, dissentientibus designificatu interpretibus. Seneca enim marinam nominat, Agricola aerugine tinctam, cum ait; maxima aliquando
siccitate. Theophrastus ait, Nili aquam aeruginis colore fluxisse, unde plurimi AEgyptiorum sint mortui: seu squalioribus id euenisse platri-aslerunt. Plinius de pluuiarum facit mentionem, quanquam alias negent pluere in AEgypto, contra ac asseruit Batim garine rus re ipsi comperta. Ita autem inquit Plinius : Ter accidit in Bos'horo visalse deciderent hymbres necarent frumenta. Toties c, Nili riguapluuiae amaria fecere magna pestilentia gypti, qualempestem Seruius narrat exorta uisse exputredine bestiarum astagnis i Eg pti relicitarum nivs autem ex aqua operante Calore genitarum . In reliquis Nili donis numerantur quod aqua eius non respiret, licet in ea
nauigantibus grata occurrat aura, ut etiam tintinnabulo antennis appensa moueat, quod vidit Baiana gari ne rus, & sic illam enunciationem in dubium vocat; nonnulli aiunt non expirare nebulas,& frigidam: Herodotus &Athenaeus de AEgypto videntur id testari, ubi aura αηε; quae insiti per etiam sit saluberrima. Praeterea fertur aquasv here tenuissimas, leuissimasque, bonitate paucis cedentes, dum per calores aestusque diu larus & excoctus, salubritatem tenuitatemque acquirat. Strabo ait eas cel
rius percoqui quam alias. Epistola tua referebat aquam Nilicsse diae teticam, non morari in hypochondrijs, humectare, pinguiora corpora reddere, id quod in primis appetant foeminae, dc AEgyptios inter Deorum munera hoc referre, quod sibi persuadeant totam abire in optimum sanguinem. Illud mirum accidere alicui possit, quod, dum scribitur per aestus
eliu ferri, non tamen admodum actu calidus dicatur, cum scribat Aloysius Cada must his, apud Nigritas in interiore Africa feruentem aquam pluere,&quae longissimo per barbaricum usque in Erythraeum sinum tractu maris reperiuntur flumina , mire semida esse ob Solis duntaxat aestum. Sed ne plures excutiam autores, & undiquaque corradam omnia, hic meta historicis esto. ν Μίμ Attributa itaque Niliacae aquae, quae ad praesentem rem spectant, sunt salubritas colatae, insalubritas lutulentae, &squaloribus exhaustae, posteadalcedo, leuitas, tenuitas & distribtitio facilis, maturitas item seu percoctio, duratio stabilis, praeclara nutritio, humectatio, pingue factio, foecundatio.& nihilominus attenuatio, vacuitas expirationum, soliuio ventris, diu resis, putredinum auersio, &cum per aestus feratur, caloris tamen temperie S. Vereor ne cum tanta ei asscribimus bona, aduersarij Paracelsitae in nos
sua P acearia stringant tela, quibus nosti iugulum medicinae Galeni cae
384쪽
MINERA IIvM L i B. III. non'pridem esse petitum. Sequamur tamen autores, A in hac simul qu
stione nos exerceam' deturne adeo felix seu nutrimentu, eri medicina, quς
per omnem aetatem defendere hominem ab aduersis, & in integro statu possit continere, quoad modu de suis magisterijs &esseniijs gloriantur male feriati. De salubritate prim v non habeo in ulta quae dica. Cosequitur ea do tes reliquas, sed tamen si sit cum usu bono, quo non tantum nihil offendit Nio. sanitate, sed &ei conseruandς defendedaeq; est idonea, nec in morbis, si qui aliunde veniunt, est instrenui adiumenti. Ita nihil fortasse diceretur ab alijs bonis aquis alieni, cu tamen velint autores In hac esse aliquid praerogatiuae. Addet ad u itaq; , quod etiam exce ssu quodam, & cum ad cibos praeparados, ad balnea, ad decoctum Zythi di c. adhibetur, insigne praestet emolumentu,& faciat ad nonnullos mo. bos feliciter depellendos, aut non sinat eos oriri. Ita salubris forte tota quoq; est, quod aere prauis suspirationib' non vitiet. Paulo interius etia dicetur adfingiti nem probii generandum propinqui Ore habere potentia, nec multum obtinere excrementi iij, cuinq; simplicitas obstet huic dispositioni, dandum ei est: aliquid probς temperationis, ex qua tamen serum residuu non tantum sit idoneum vehiculti succo ru, sed&cO- ferat superfluitati b. abluendis, abst ergendis,incidendis,& per vesica aut sudore exigendis. S inguis praeterea inde genit' putredini b.n5 erit obnoxius. procreabit spiritus Optimos, calore conseruabit recte, membra in sua crasi non custodiet tant ina, sed& ea nobiliorem essiciet, cumq; etiam semini &laeti sit materia, consequens erit fertilem AEgyptum esse hominib. optime dispositis ad omne genus sapientiae, praesertim si coelum, educatio, disciplinaq; S exercitium consenserint, post diuina clementia, quae his me dijs voluit matrem sapientiae constituere AEgyptum. O beatos ergo A fgyptios, si sola victitarent aqua aut reliqua item haberent eiusmodi, quod tame invicta consentaneum est,cu eadem aqua viantur etiam pecudes &plantae. Sed cum dicatur segregata a corpulentia lutosa tantum bonorum prς stare, quς- stio oritur, coquaturne prius,an cruda separetur ξTepore suo &caenositate
nauseabundam esse, non est dissicile intelligere. Si noctu reponatur, ad aerem sub dio, Jc lutum secedet ab ima, & aliquid refrigerij accipiet aqua ab
aura, quae in feruidis regionibus no istu friget amplius. Sed tamen obses iratum est, citius & magis refrigescere coctas; celerius item & purius deponere c5m istas Rursum si tenuis &excocta diurnis caloribus eii , non opus erit coctione,imo deterior euadet,quod coctio di sgreget crassa &im pura, eaq; attenuet, tenuia vero dissipet,&in spisset aqua relictis partib. terrae vicinior ib. Percolari ergo duntaxat debet, &quide per sabulum aut glaream,Vt cum lino et lavi cidi succi retineantur, cuius loco sutis olim est adhibita , seu olla cruda. Meminerimus itaq; horum, cum ea imitari volemus. E stila hoc attendendum ut sit salubrior, quona pactoo hauriri debeat a summo ne an e fando. E summo nimirum. Ibi enim aerea dulcedo consi stit. Si
385쪽
ex imo vel medio hauriatur, aut laboriosior erit apparatus, aut famam salubritatis perdet. Id eo facilius obtinebunt AEgypti j, qudd in sua planitie lenis' fluat Nilus, quodq; caueas subterraneas aut aqua a habeat frequentia, ubi per cuniculos immissae aquae stagnetit,&subsideant. Alioquin impetus suminis dele istum facit deteriorem. Praeterea cum sal in AEgypto & vicinis tractibus adeo sit frequens, spiritius autem ei' corrigat maliciam aquaria sua contemperatione, quae sit intra modum alimenti, etiam aliquid salubritatis huic debebimus. Sed cum & alia concurrant, quae in sequentib' plura Noxa Mil. Erunt memoranda, huc reuocentur. Si non colata, sed turbida potetur, ut vulgus consueuit, non tantu non salubris est, sed & noxia. Intelligimus caiis . sam in ipsis turbis seu limo esse. Sed si limus sit tantummodo simplex, non video cur tantopere laedat, nisi lutum,&non aqua bibatur, quodno est verisimile. Dicet quis, at obst ructiones inde oriuntur, limoq; subtili se insinuante in poros membroru,&potissimum e patis, ea fiunt terrea, planeq; inepta ad salubrem consi itutione, quod euenire illis cernim' qui terras sigil-Jatas nimis copiose vorant. Et maior videtur noxa esse, dum non ut medicina sed ex consueto in dies ingeruntiir. Est qui de in hoc aliquid, sed non dat
tu ira, nisi velis iii menta turbidis plar ruraq; aquis viventia,& pisces idem lsati. Et quid a turbido potu distat nostra cereui si licet aspect u limpidai Q iij ddi stat C hylus 3 Albulas fere mox ab ortu lapidescentes potant absque NOXa. Qinalitatum es caciorum potentias in luto isto quaerim'. Docet autem locorum per quae currit Nilus hi istoria, non deesse illis salem ammonium, nurrum, sandaracam & alios succos minerales. Hi dum lato insident tanquam minerae aut venae suae, crebriore M in discreto usii morbos procreant. Nec in consilietum abire ratio potest , ut AEgypt ijs sit Nilus hi tofusi de qui crocodilis , aut aqua stygis suis piscibus; mare suis alumnis , venenum puellae Indic ar, cictita anui Atticae' ob stat varietas succorum, non eadem semper temperie Nili aquis immistorum. Vt tamen isti morbi non aded sint crudeles, dilui' humor copiosus emcit. Sin Nilus squaloribus defectum te ni is liquoris patitur &plturi AEthiopiae, aut fons ipse parcius praebet aquas, iam exuperat in eo qualitas maligna, & assumuntur succi naturae humanae infesti copiosius, qui certe nec nitro nec s liam monio solis debentur, sed alicui pes ilentiori, veluti liquoribus aut diluto sandaracae, chr)ysocollae albς,
quem boracem nominant, cuius paria a portio ventriculum euertit,&vΟ-mere cogit, maior occidit, aut sim ilibus alijs,& fors non desunt cro eodylea, primordium putredinis alicuius in summo&ad margines, quando quia dem lutum AEgyptium facile putrescere, & ranas, mures, aliaq; insecta gignere historici cotestantur. Quod aut quidam autores id pluuijs acceptum ferant,fortasse nihil habet absurdi. Notu enim est pluuias in litas, &maxime Vernas, aquas minerales balnearum quoq; facere insalubres. Sed & hoc
nou ineptum quis dicat, quod diuersis tempori bilares secet amari & simi-
386쪽
les intrent. plures satiesunt inter Nilum & rubram margarnarae aquae, sunt nitrariae, salinae, aluminis ossicinae &c. Si tales succi abundantius influunt. morbiserum faciunt. Sequitur dulcedo. Haec qualis sit, non satis me asseu aifateor. Dulces aquas nominamus quae alieno sapore non sunt tincte, pr teceu quia quis est nativus. Natura vero aquae dicuntur insipidae. At in Nilo, Eulaeo, Choaspe,&c. aliquid iterum peculiare esse suspicandu est, talitis eu
logijs autor v. Cum item aqua Chymo sit vicinior, quam simplicitati, unde etiam tam probe nutrit, &olim miraculo ed facilius in crassum sanguinem mutabatur, bestias alit multas, & plantas gignit item multas tans maris in foecuditate aemula; dulcedo videtur mista accipienda esse, qualis alias est lactea in aquis. Sed si hoc,amaricies nitrosa aberit, aberit salsedo ammoniaci, es virositas chrysocollae. Talis item dulcedo putredini est obnoxia. Insuper
placent. Dicendumne diuersas inesse partes, easq; sequestratas P Dulcia quia aerea innatant, amara salsaq; quia terrea considunt. Et sane dulcedinis praerogatiua in colata separataq; e st; amara enim quae siqualloribus fluit. QMod aut non putrescit illa dulcis; spiritibus nitri acceptum referatur, qui b. contemperatur. Sed nec succum eius modicum magis'; aereum adesse diffitemur. QiLanu enim nitrum sit subamaru , non tamen gia stupercipitur, nisi in copia magna, S corpulentia. Crypta in Puteolanis dulcis est, at simul nitro-.sa, ita&aliae ibidem suaves sunt nec suae nitro. Ita conspirant etiam dulcedo alimentosa,& nitrositas medicata pauca ad maiore salubritatem. Sed & amplius quid subolet. Ac crescere Nilo aiunt cannas sachari plures, malos granatas, palmas,& similes succi dulcis plantas. Nu ergo qua aqua attingit summa tellure, alteratur succis talib8 Θ Lacum alicubi amarum esse scribunt, obfreques iuxta eum ab synthiu. Nilus molliter fluens, cur non aliqd acquirat tale est Quid si & alume aliquid conferret 8 In eo aliquid aereae dulcedinis e st, sicut nec plane nitro deest, cu in fine sentiatur in lingua. Dioscor. testatur in AEgypto esse 5 nis generis aluminis fodinas. Sed video tibi alia placere caussesam, inimi tu sit calor excoques & digeres ; catarii actae ite attenuantes. Graue est tanto philosopho aduersiari. Dica ergo tecti, tu illam aliquid pstare adiumenti, cu calor dulcedine a creet, sed in dispositis,&potetia viciniore instructis cin qui b. quasi actuat antea in existente a me a latasn O csse
vili pendendas. Est qui de aliud aqua aliud brassica, nec utrobiq; eund e esse 'ctu ab eade caussa sequi necesse est, sed tam ecu A Egyptij aqua nitrata bras sca irrigat & dulciore essici ut,& dulcedo sit in succo, nonihil co ferre nitru aquae Nili dulci putari potest, psierit m cu 3c hoc aliq, habeat caloris fomen tu, unde iuuari possit dispositio ad melius maturescendia. In alijs spiritus bituminosi, dulcedo, stilphuris, chalcanthi, plubi dec. eum sapore gignere sis'
icut, quae nescio an sint in Nilo. Bbb a Leui-
387쪽
Levitas haust scio ad trutinam ne sit reuocanda, an ad in v - 2 u. Hoc te video malle, cum dicas hypochondrijs non esse gravem. Sed nec ad stateram sententia inepta est , si aqua tenuis est, si aerea. Verum tunc seqfie stranda est , &aliter deliquore puro, aliter de lutulento fluminuicdicandum. Facit autem leuitatem tum calor coniunctus, tum spirituosa natura & amplitudo, seu raritas, sicut contra grauitatis parens est frigus,&terrea compachio se a densitas. Eandem aquam esse attenuatam simia, stem puritatem segregatam praesii apponit: nili coniunctos crassis partibus spiritus intelligas, seu solutos. seu coagulatos, licet siccos. in id eam in Nilo procuret, non est dissicile iudicatu. Vna caussa est in motu praecipiti, &cataractis, quas etiam Luc nus agnoscit. Motum attenuare multa sint argumenta, idque etiam philosophi axiomatis constat, qui ideo rara statuit ea quae sunt a medio, quia agi tata motu. Altera caussa calor est, qui digerendo, segrctgandoque heterogenea, & resoluendo coacta, attenuat, & cum potissimum in AEgypto fer ueat, inq; subiecto seu materia sit aerea , ad simile sibi operatur, sicut ignis, qui in subiecto contendit ad spiritualem naturam quae rara est & subtili g. Sed videor mihi agnoscere etiam aliud quid eodem faciens. Cum enim Nilo demus nitrosios succos , nitrum veno sit si iii tuosum , consentaneum est quod in aquam etiam spiritus suos depcnat, qui etsi coagulant cum aqua, tamen naturae suae tenuitatem retinent. Quan hi ipsi custodes sunt tenuita et is, ne eam tam vehemens calor disperdat, quod alioquin fieri soler. Et si Gnim aestus rarefaciat, non tamen in aqua quod attenuauit, semper relinquit, sed in spiritum redactum etiam dissipat, data libera dimatione. Praeterea externum solis actum potest iuuare etiam interna conitinctorum succoru&spirituum operatio. Nonianihil tribuendum est bibulis arenis, aliquid aeri circumstanti: multu primaevae naturae siue a subal lib. vaporibus enasca-ttir, siue aeterno cadat fonte, siue sit maris per terrarum poros angustos traiecta metri δε ne. Fortassis etiam incolae Nili,&accrescentia aliquid suppeditant. Sed relinquo tibi haec uberius iudicanda, sciat & de astrologorum placitis, numqua coelestium felix constitutio prae alijs Nilum ita exorn aum velit.. Facilis ανα sim I pervenas &viscera, te mittati debetur, cum&tenuia ' ι'videamus idem pati. Et licet accedat etiamque multa ex parte inde dependet. Facilius enim a calore snperant ut ad teranturque tenuia, quam crassa. Cum4 em distributio naturalis non tantum fiat expellendo, sed & appetendo , adiuvabitur familiaritate stabstantiar, qua membris attrahentibus est grata. Philosophus quoquein hac maiorem qua m in ali j s,in aem uia m ae rese n at u r afferre r. Aquam porrh percoctam.& maturam esse, cum per tantos feratur ca- ores,issaque nonaduersetur Teranti caussae,ci prae beat sinuoquela M
388쪽
sis planiciebus totaim, absque magna profunditate, qtilia & tam crebrd tanto fluxu permutet partes superio resimis, nemo non donabit. Volent aliqui non aereum &coelestem duntaxat calorem, qui teste Seneca, circa Nilum est plurimus, id praestare: sed dis arenarum per quas labitur, quanquam frustra, nisi detur subterraneum fomeritum. Quomodo enim ad aquis tectas ibi peruenerit λ Margines vicina alterare possunt, sed nescio an progressus sit eius usque ad medium alueum. Si augetur pluuiis calidis, & motu praecipiti ex m. ontibu item orarescit, ita incalesci Calidiora enim fiunt, quae rarescunt&attenuantur: coctionis maius est praesidiuma Mihi ver δ etiam
arridet calor internus, quem ex mistura forte etiam congenitum dixeris. Et
eu forte sentiant quoq; crocodili noctu in aquis latitantes: quem licet sese metatio lati circa fluminis fundu,&laeti bula animali una, uere possint,aut etiam anti peristasis tueri augereq; in ue versum, tamen non desunt fomenta mineralia, latinitrosi,salsi, fors etiam bituminos, sulphurei. Ait in hanc sententiam Baccius, mineralia quaedam aquis commista, in excoquendoidem praestare intus, quod sol foris. Certesia dc cruditates corrigimus, & quibusdam medicinis etiam feruefacimus sine aditiali igni, ut globis ex calce viva, caphura, sale petrae,sulfhure,&c. aquis item fortibus, dispiritibus acerri-Diu durant simplicissima, aerea, ignea, & quae solidissima compage
non admittunt ambientis viollantiam, salsa item & frigida admodum, de quibus alibi. Nili aqua percolata depurataque, simplici spiritui vicina e si . Non enim duratio in substantia etiam impurae, nisi excessu nitroso, i c. est asscribenda, cum putrescat teste Seruio,&bestiis scateat. Spiritus autem simplices diuturniores esse testantur de stillata. Maxime vero id fit si sint aerei & ignei, ut olea, vel acres S salii, ut spiritus salium, nitri, chalcanthi,&c. Aqua ardens igneae tenuitatis,ct fere spiritus diu admodum constat. Conferunt itaque Nili integritati incorruptae plura. Inspicerent alij & circum- stantis aeris naturam. Cum enim is noctu affatim frigeat, interdiu serenus sit &ferueat, non sinet concipi patre dinis principium facile. Itaque in tepi- e.re. dum &caliginosum mutabitur, si futura putredo e st. Sed de hoc tu videris. Baccius ex Ru & Oribasio, &alij putrescere negant, ideo quia
moueatur,& non supercalescat. Putrescere quid Cum a calore ambientis Xuperatur connarius,&una cum humore insito educitur , terminusq; mistionis dissipatur, autor est philosophus. Valeat ergo illa ratio Baccij, sed altiuS tamen repetenda. Ita motus prohibet corruptionem: sed tunc nihil dicitur praeclari, cum non tollatur potentia materiae, si quiescat. Fortassis m
rus lacuum est intelligendus, qualis est repurgantis se maris. Inmineralibus aquis non putrescunt quae vel spiritus sunt coagulaeti & acres, ut Stygia: vel talibus abundant: sublatis autem spiritibus corrumpuntur. Ita est & de su
389쪽
IvDICIO AQUARU V omodo nutritioni sit apta, in alubritate expositum est. Hume ctare eam ob copiam aquositatis renuis, mirum non e st. Te- autem dico, quod aerem aemuletur, cuius est&proprium humectare, si sibi relictus sit. Alia humectatio est in nutritione, in qua corpora redduntur humidiora, succulentioraq;, sed tamen cum temperie. Alias non c5- stabit salubritas: ita si morbis siccis,ut phthisicis seu tabidis, atrophicis, emaciatis, febricitantibus,&c. prodest:&obsist it aeri squallenti. Sed videndu ne litem nobis moueat nitrositas: quae siccat, digerit, incidit,attenuat. Aliquid erit etiam in foecunditate, quae si impeditura siccitatibus,& inopia nutrimenti bonique sanguinis, ab humectante potu iuvabitus: sina superfluis
humoribus, laborabit cauisa: σοφον φαρ κον erit. In diuersitate partium quae separantur in ventre, tanquam in destillatorio Chymicorum : &haec hoc.
illa illud peragit cum mediocritate, ne altera alteri obsistat. Ita aliud forte
Pingue - Humectationem sequitim pinguefactio, & humidiora sunt ea quae pin-βήρ. -- guiora in animalium genere, licet non aquea humiditate. Sed num ita sit in Nilotide, dubito. Historica testatur, in & circa Nilum nitrosium esse lutum, quo olim sunt usi ad hydropem & lienosos, quos ait Galenus se eo modo fanatos vidisse circa Alexandriam: & Baccius facultatem illam maxime AEgyptiae terrae conuenire ait, quid diluuiis Nili annuis tota arenosa,atque ideo etiam sal a Sc nitro a reddatur. Eadem arena tenuissima, teste Plinio,e Nilo sit nata Romam allata fuit, ad palaestrica exercitia cutis oleo inunctae siccandae caussa: Vinde postea factum caeroma ad Cedemata. Fit autem abster- fio ob nitrum. Raum garrire rus etiam salsum fontem in littore Nili inter Α-
lexandriam & Rosse tu se potasse ait. Itaq; non dubita est quin aquae Nili sint nitro far, licet gust u dulces, quod ipsum etia de crypta quadam Puteolanis
resert Baccius, cuius aquς sint dulces sapore,lympidae, in odorae,at operationibus nitrosiae& gelidae. At certum est talem mediocrem & nitrum pingues reddere,&non tantum laetificare pascua, sed &bestias homines 1; luxuria adipum augere. Ita enim idem Baccius de eodem scribit fonte, qudd impinguet & repleat omnibusq; vis ceribus benefaciat. Simile vim tribuit Iuncari ae item nitros e &fontanali, quarta illa Venere quoq; auget, hae cladiis copia praebet,&vna etiam purgat. Nitros enim phlegmata, visciditates, cruditares'; undiquaq; exvijs valenter extrudunt, & sic intemperie correcta, sublatisq; impedimetis natura roborant, quod agnouit &Avicenna, asseres easdem stomacho robur cociliare. Iordanus in lib. de aquis Mora Di , equos dicit nitrosis aquis pinguescere, Brodenses'; puteos&acidulas, quas auidebibunt iumenta&hornines, nitro scatere. Consequens his es , fgypti Nilution ob humectatione pingues emcere, sed ex accidente, propter abstersiorianitrositatem, quas m ut facultates naturales in nutriendo, augendo dogenerando roborantur,ut postea tum ex dulci parte tum aliis cibis assii nitis melius
390쪽
MINERALIUM LIB. III. 3δ3-elius proficiant. Si adipum generationem consideremus intelligemusr quiri ad eam pabulum aereum, temperatu, & ad sanguinem optimum gignendum aptum. Huias abundantia facile seponitur & consistit, ubi calor
igneus non obsi stit,nec partes sunt cachecticae aut cacochymia laborantes. Nitrum autem & coctionem iuuat,& caloris vim roborat, & cacocthymias
abolet, itaq; disponit pabulum, ut apte digeri & conuerti nutrireque possit.
Debetur ergo ei ad hoc multum adiumenti. Fertit De fertilitate eadem est ratio. Salem enim conserre ad generationem, non tantum notum est prouentu murium in fimetis in salinis, in Nili lit-:tore: ed & vulgo hoc persuasum habent.Itaque de pecori salem p rq bent, non tantum ut suaviores salubriores'; fiant carnes, sed Sc ut pila guefiant,&suo tempore soboles sie quatur numerosa. In usi gypto bifera: Oue S existunt,
&tellus ipsa quoque bis anno profert fruges, id quod Seneca Nilo asscribebat. Videtur certe alterurn ab altero dependere, ut scilicet ubi ni rimet
ii optimi luxuria est, ibi quoque sint spiritus δί semen ad gignendum copiosum : quo nomine falaces fiunt pingues. Vuluam foecundari nitro Agricola scriptum reliquit: &Baccius Iuncariς & Crypt in Puteolanis idem assignat. In Volaterrano fons esst nitrosus, qui detersa visciditate v- teri steriles facit foecundas. Sed experimur tamen, quo quis pingui . fuerit, eo minus eum aptum ad gignendum esse : & sunt pinguia corpora eis eminata,& vel non gignunt, vel sobolem imbecillam, foemine a m : itaque & frigidi iudicantur. Facile est respondere cacochymicam
pinguedinem impedimento esse conceptui,& virtuti generatrici, non autem puram, quae est cum L, ωm : insuper non excelsu peccantem, spiri tu sq, suffocantem,&meatus occludentem, sed intra haec subsistentem.
gyptii fructibus potissimum vivunt. Procliues ergo sunt in cacochymiani si sit c currit nitrosa potio, δc sic temperiem luxuriamque pabuli constiatuit. Hinc & cum ρκία e st,& adeps non obstans generationi in his qui sunt alias ad eam dispositi. Caeterum huc pertinet egregius ille locus, qui est apud Agricolam, quo etiam amplius explicantur hςc de effectu Nitri: sit Nili temperatio in
Crai ob cyuam aqua eius potaequarundam vulvam longa erilitate praeclusam ad .conceptis relaxet, Seneca non explicamtunec Ptinim cur 'minab it oecunda ciat, uno mero quaterni, quini,seni,septenis mulgignantur. Sed etia eam n e g piij in P Cisrarias infunderent, ut indefacerent nitru, nec Theophrastu cri- beret nitrosam habere misturam tam n ex hoc ipso essetitu no esset obscurum talem esse. Nam nitros vulvam ad concipiendum aptam aciunt. Uuoniam vero colat a
quotidianum Istutaremporumpraebet Gl ptiis satis intelligimus modice cum nitro esse permistam . Ecce quantum ille confidat in nitro3 Praeterea etiam sub ij cit cogitagionem,an non illa quae depinguedine dc foecunditatescribuntur, tan in m