장음표시 사용
351쪽
argumento non offenditur aut arguitur quaestio. Debebat a frigida terra frigidior fieri. Siccitas humiditatem terminat; frigiditati non obstat, ut in aere aquilonio sereno. Alia autem ratio est terrae misiae, & cum digestia seu fermentatio mutua in utroque oritur accessu caloris. Sed tantum de frigiditate.
DO permutatione caloris & frigoris.
C Vnt quidam fontes utraque qualitate per vices donati, veluti in Cyren DO ica Solis fons media nocte feruet ; merulie riget; mediocriter se habet medi js spacijs: quod ipsum etiam asscribunt sonti Ammonijs. Aquae ferraintae in Luculliano iuxta Neapolim, aestate frigent, hyeme tepent. Sed&eodem tempore diuersis partibus quaedam frigent, calent, tepent , quod V Vern herus scribit de purgatorio, supra Budam ad ripam Danubii, ubi qua a Danubio aditus est, subfrigida primum est aqua, mox tepida,&quo
in eam penetraris altius, hoc magis calet. In recessu vero interiore tam est calida, ut ferri non possit. Caussae horum sunt manifestat,& de illis diximus etiam ante, de his apertum est contemperationem fieti ex Danubio circa partem supremam. In imo vero propriam eamque synceram esse scaturiginem. De Auerno lacu refert Baccius, quod modo sit tepidus, modb sub bulliat; &s instet tempestas, quasi eius index, serui cis bullis subsiliat. Putat habere occultas cauernas ad mare, cum cuius fluctibus turbetur, &infletur. Sed addere oportet spiracula plutonia, quae mari allabente compellantur in aquam densius, quasi fabello calidus spirit' intruderetur, quo remittente, resilit spiritus S dissipatur; unde post ea aquae sua sponte redeiant ad teporem, utpote cum alieni incendij halitu calefierent ipsae per se frigidae. De balneo ad Vinadum castrum memorant, quod eius aquae modo sint frigidae δc dulces, modo tepidae, modo impense calidae &odo resulphuratae, Unguine quodam supernatante crudioribus rivi aquillis quae interlabuntur. Existimandum est di uersias hic coire venas, frigidam unam eamque perennem; alteram calidam periodice recurrentem, ut in Thermis fabarinis. Cum itaque sola est frigida, friget aqua, cum accuriunt Therm qincipit tepere, donec mora S affluxu scolastantia etia incalescant. Eiusni odidi uersae scaturigines etiam diuersis erumpunt in eadem vicinia oris, sicut in aqua Nancei Viterbij; & ad Budam, ubi feruentes aquar δc frigidae tam prope exoriuntur, ut eodem vestigio duobus situlis una calida, altera frigida hauriri possint: Et in Carolinis e medio Topela fluuio, exiliu ni calentes venae. Ex dictis facile est etiam alias quaestiones dilucidius explicare. Quaerit
Alaxander cur AEgyptia vina sint frigidat Et respondet,ita videri collatione
352쪽
MINERALIUM LIB. II. 3 seum alijs calidioribus: sed cur frigida 8 quia inquit terra Solis aestu tosta interna obtinet frigida, dc sic succos frigidiores ministrat vinis. Non absurda responsio. Sed tamen dici poterat diuaporationes, seu potius expirationes fieri frigidas tum ob anti peristasin; tum nitrosos spiritus. AEgyptus enim nitro abundat, quod succos habeat eiusmodi, vel potius spirituum pruinosas concretiones quae postea aquis ablutae etiam corpus nitri constituunt.
Eiusmodi frigidi spiritus stubeunt vites, seque miscent succis; qui expressidentes frigore afficiunt, sicut qui nitrum mandit, aut puluerem pyrium. Nec illa sententia ab Aristotele aliena est, cum de metallis & similibus e vaporibus genitis antequam consi stant, scribit.
ADtactum praeterea pertinet iudicium de viae tuositate, Laetiore, scabricie, incisione, morsu, corrosione, tenui, crasso, subtili, spi sso, tenaci Liabili, duro molli, solido,arenoso & reliquis, quae si non definiunt rei certitudinem, a stipulantur certe & firmant reliqua signa. Praesertim autem in orsio exploratur lingua. Itaque de ea re etiam in gu stu acri dictum est. Si sit spicio est veneni vel grauis noxae in lingua; digiti aliaeve partes corporis admouentur; sed ne quid fiat temere in his quae ante non habemus explorata. Dicetur autem de his etiam infra in effectis. Vnctuositas qualis est in oleo, lixivio &similibus, digitis exploratur,&statim pinguedinem prodit , quae si est cum detersione, etiam acrem aut salsum succum indicabit.
Mollia comprimi possunt ut pompholyx, flos Assio lapidis, lanugo quaedam
nigra argenti & hydrargyri, i c.
De copia aquae. Vaedam per sensius plures innotescunt, quae sensita communia vocant,
ex quibus excellunt multitudo aquae seu copia & defectus; postea motus de quies; grauitas & leuitas,& c. Copia aqu te aeque virtuosa copiam minerae ostendit, minus efficax, multum aquae sylvestris parum minerae. Ita est& de contentis, &extractis seu separatis. Qu9randam fontium aquae modo copio sunt; modo inopes, crescunt decrescuntque: quod si fit ab humido pluuioue coelo, aut admissa catari acta , 3c contra etiam a sicco squalido, &detractoas luxu, euidentem habet caussam. In alijs est occultior. In Syracusis fontem Cyanen aiunt cum luna crescere & decrescere. Si 'milis est in Hungaria VVern hero teste , qui crescente luna augetur, deficiente minuitur, silente deficit prorsitis. Balneum montis Falconis in Carnis
ἀicitur sequi incrementum maris de decrementum: qualis e st dc in Gadi Xx bus,
353쪽
3 g DE Iudicio Α Α divubus, &alius in Bur legata Galliae. Putei in ripa Baetis Hispanici accedente
viati decrescunt,decedente abundant. Aut spiritus, aut aquas consentaneum est: maris impulsu& relaxatione ita moueri, qui postea fontes eodem agant modo. Et facile est dicere,scatebram fontis cum mari augescentis in imo dilatari aut extendi versus mare, aut mare influere. Cum itaque repellatiar, nec possit retrocedere mimo, regurgitat ad summum. Remittentemati redit ad suas lacunas. Qui alluente mari diminuitur, caussam habet ab strusiorem. Fugam dari necesse est, siue spiritus cedant, siue aquae. In Hungaria in ripa Vagi fluminis thermae quaedam sequuntur augmentum G decrementum fluvii, i iam prope alueum erumpunt, iam remotius, ubicunque scrobs foditur tunc cum alluir. Rara tellure facile mutatur exitus : & scatebra repellitur amuxu validiore , petita de vi flumina amari. Inopus in insula Delo, cum Nilo dicitur augeri &aquis spoliari. Lacus Vadimonis seu Bassinello oppido vicinus, interdum repente turbam tur interna caussa, interdum subsidet, necessuit per annum. Spirituum periodos hac seri manifestum est, siue tantum cogant in imo sparsas aqua S, siue nouas asserant ali unde, siue etiam coagulante S vn a augeant scateb ram. Potest tamen d aquae uberioris appulsus euenire. Exundat enim interdum copiose in Tiberim, Silla scatebra habebit suas periodos sicut fons Fabatinus inalpibus Helveticis, qui aestate fluens hyeme cessat,es aiunt aliqui Iunio incipere, Augusto desinere, vel Octobri abire, recurrere Maio, quod ibi tardius fluant nives, & citius iterum rigeant, quo facto neces se est non semper tantum aquae aestuario interno praeberi, quantum susticeret ad fontem continuandum , cum non ab imo veniat liquor, sed demergat Ur a summo. Eo ergo tempore cestat fuaeus , aestuarium suo se pabulo tantum sustentat. Vnde & hoc consequens est , eo validiorem
esse aquam si profluit, quo plus flaccorum est interea resolutum , &qud
plus ramentorum, recrementorumque collectram,&validiore tinctura circum stantes partes imbutae. Ridendus Paracelsius est, qui eam naturam fonti insitam e sse ait, ut appareat, & se sit bducat vicissim: quasi sit instar fructuum in arboribus, &c. In Dodone fons Iouis ter die crescit 3c decrescis. In Cantabria tres sontes siccantur duodenis horis. Lacus ad Circinicium in carnis autUmno profluit, regionemque inundat, aestate incipiera e se abscondit rursum, & menti pascuisque relinquit locum , in quo dudum stabulati erant pisces. Nimirurn stata tempora habent uniuersa, nec imopinquiores caus semper ex et e possunt inueniri. Licebat de lacu dicere, quod incrementa habeat non tantum ab aere humidiore, sed de confluxu venarum, quae aestiuis diebus a Sole absorbebantur, ut ira sequatur periodos se me
Solis, qui potissimus est gubernator totius illius tractus, tota sua di-ψositi
354쪽
positione respondentis. Simile quid videtur euenire Cantabricis sontibus. Est enim analogiano i iis &hyemis, diei & aestatis, praesertim si astronomi cediuisio fiat in mediis. De fonte Dodonaeo ἱπεω : nisi forte maris tam sepe reciprocantis fluuij, aut taciti assiuxus vim sequatur.
De aquarum motu . Motus aquarum ex defluxu, siue angustia viarum elidat premente,um, genteq; sequente pondere, sue per amplum ferantur, nihil praeter consuetam grauitatem S diuisibilitatem, x t& in argento vitio arguit. Sin praeter solitum aquarum morem accidat, caussa peculiaris subest. A qua furiosa in Elbogano subsilit cum impetu, ut & fons Soractis, Thermae Ca-volinae & aliae, eas elidit spiritus comes per angustias, isq; arguitur tum halitibus una prorumpentibus, tum singultiente fragore & bullis. Alicubi eius .
modi scaturigo canalibus erectis coercita & in altum coacta, assurgit sine tegumento, imposito tecto mitescit, aut etiam modice effertur, ut credatur
desitura. Spiritus nimirum liber secum attollit aquas, copia procedendi ablata, deprimitur,& una secum aquas sternit. Non potesst ea copia prodire ex
rectis canalibus, qua ex apertis, modice ergo elatus, modicam etiam euehit aquam. Aliqua: non alte eleuantur , edduntaxat circulo mouentur, ubi
spiritus sunt parciores, & lenius eunt, aut bullas emittunt, ubi fortiores ceste dam super aestuarijs feruent, in quibus feruor ipse caussa motus est, dureli, lutione continua vapores producit, non aliter ac si in lebete vel corti Da decoqueretur aqua. Vbi fiamm dc halitus silphurei una erumpunt,& fragores immensi sunt colat uncti, ibi talem motum feri qualis in tormentis & nubibus dum tonat, & interdum etiam aquarum catarii actae abscinduntur, nihil esst mirum. Dictum autem supra est, principia holume Te spiritus calidos & frigidos, colluctantes inflamma, ex pabulo sulphuris & salis nitri potissimum, quanquam pro sulphure etiam possit esse bitu-
men, naphtha &similia. Tale enim quid in Italia euenisse narrat Baccius, vi scilicet fons naphthae arrepta flamma, cum maximo sonitu in altum exilierit, eiaculatis simul lapidibus, terra, undis, in morem AEthnaei in celi dij: quod alicubi etiam in Germania euenisse memini me legere. Ita pro sale nitri potest esse Calammonius, saturinae & si iriles,& c. Idem euenit cum rebus spirituosis aquae corrodentes soluentesque affunduntur , veluti acetum lapidi stellato , cretae , &c. aqua fortis stibio , quod si fit in angusto vase, fumi prorumpunt impetuose, subsilit vitrum , & tandem frangitur dissiliique. Cum aliquando hydrargyrum praecipitatum vitro hermetice conglutinato inclusissem, super pruniscum vasto bombo frcgit
355쪽
catinis ficti ibus exitum quaerit cum stridore. Nonnullae aquae imitantur 1 naris repurgationem, qua sit singulis nouit tunijs, aut succorum segregationem dumeta mescunt, ut inrnusto,cere uisi ad alijs conspicere est. Rhodiorum fons in Cherroneso nouo anno se commouet, dc purgamenta re ij-cit. liuxta Rhenum non procul ab Ander naco inquit V Vern herus) fons saluti serialem, sulphur,& ferrum vehens, nihil impuri, nullos pulveres, sorde De iniectas tolerat, sedebullitione facta subito eructat. Ita no in nulli fontes sunt & putes, in quos si lapilli inij ciantur, qua sit tempestatem effiaris
dant nebularum seu vaporum. Sed si motus talis est non a vento actisve externi motu, nec procliuitate naturaeaqueae, nec vaporibus, nec ae stuario subterraiae o,igitis aut seruoris simplicis, nec a Solis a s u , nec vase moto co-cussove, ut in terrae motibiis, neque item a maris aut fluuij accursu aut reces.su, nec animalibus contentis, nec a subeuntibus cariernas ventis, sed spiritibus mineralibus, quales ex puteis metallicis, aut cuniculis item prodeunt ;& quales funduntur ab incend ijs minerarum ; diligenter indaganda eius spiritus iratura est. Potest fieri ut prope fodinas metallicas fonticulus agrutetur a fumis prorumpentibus undiquaque, dum metallici incensis pyris lapides solidos frangunt rumpuntque tunc minera statim pater. Alias ubi minerales succi metallica que primordia adhuc sunt indigestione, vel putres ad io de fermentatio euenit; item prodeunt tempestates ciusmodi. Est & cum minera: atramenti fundunt spiritus vertiginosos, quCd expertus in Cypro etiam Galenus est ;& cum bitumen, sulphur &alia fumant, de quibus consulantur sua signa. Neque vero naturae impetus speet indus tantum
est, sed& quid inter coquendum in ollis artificialibus, inter destillandum& alias operationes in motu et 'eniat, contemplandum. Viscida erit qmae vini et, terebinthina aut similes assurgit,&cuius bullae lente rumpuntur. Ole-osae sunt quae consi struat tranquillae post: aqueos spirit ' dissipatos. Ad aquas
communes accedent quae earum more effervescunt, SI decoquuntur. Motus etia in duris eliquatis, fusisq; consideratur. Metalla in catinis fusia& seruefacta, ut primum gutta frigida intempestita iaciderit, excutiuntur cum fragore. Alias cum puritati sunt vicina, quas intremis cunt obequitante nebula. Ita suu signum est: vitro, dc alijs eliquatis. Recrementa sicca & quare X- tracta sunt, possunt etiam aquis soluentibus examinar ut quo pacto moue
antur discamus. Vruntur etia in cochlearit,' vel laminis,&nu vesicas emittatit, an simpliciter ut butyrum suant, animaduertimns ; ita nati hi unitrum
in flatum intumescit penitus. Alumen in prunas impositium inflatur burulis. Pingue vitriolum item intumescir, macrum fuit.& siccatur tandem. Qui fluor sit sulphuris, bituminis 3c similio, notum est. Possumus etiam ex modo effisionis aliquid comjcere. Est de aliquid in fumo ustorti . Grauis est qui lente surgit, A reflectitur cum iustae stilama .uai ibo is ortet excedere
356쪽
MINER ALIUM LIB. II. modum: Vis enim corrumpit naturam . Mercuriales spiritus etiam dei dent,veluti si cinabarim in ferrea trulla incendas, purpuream exhibet flammam,& fumus albus reflectitur facitq; circulum album mercurialem: reliquum quod surgit, si politam lamellam admoueas, & infra adhaeret, &in partesia periore insidet. Fumus arsenicalis, sulphureus, stibialps valde sedilatant in aeris fluxum sequantur. Adhaeret autem stibiatus ferro instar al-b ae lanuginis. Qui e cadmia, pyrite, aere, &c. ascendit quasi bullam facit ubi concrescit: Unde& pompho lygis nomen. Sal cum in limo ad solem
extenso eae iccatur, quasi in latus se vertit,&eminet. Alumen, sal petrae, chalcanthum, colligunt se in cLyst alios. Creta, gypsim, S similia,inspersa decocto prasi iij ita id comm ouent, ut exundet. Caetera quotidiana docebit experientia. Illud tamen notabile est, quod de magnete adhibendo monent. artifices. Si enim lutum vel glarea, seu quod aliud ferri ramenta habet, ea magnetis ductum sequuntur. Itaque S hoc modo ferrum purum evenala uigata colligitur in succino, gagate, bitumine, non esstalis certitudo, cum indiscretim trahant sordes. Nonnullast ab limantur usque ad superficiem : a lia etiam altius attolluntur, quae res item videlia r ad motum pertinere, si cru
spiritus destillatione, circulatione, subsidentia,& c. segregati
VNus fons unius est iudicij. Si plures sint scatenarae in uno tractu paruo
interuallo, si quidem coiissentiunt caeteris, ab uno eruiat capite sin mi- nus, aditier sis,ubi tamen essentialis dissensus spectatur Nam fortuitis acci i dentibus mutatum esse, nil derogat iudicio dei ibstantia, veluti si in venas diuisus alueus alia prodit altius, alia humilius, alia in sicco, alia in medio riuo,&c. Potest S fieri,ut eiusdem fontis pars frigida exeat pars calida, quod longius disiuiichae in via sint alterat te. Ita etia in traditi potest nouam inera acquiri, noua ramenta prouolui, ubi attendendurn,num conueniant principalia. Quie per putria fertur, perdere naturam & spiritus potest ,ali eram a- nente integra. Itaque etiam nihil absurdi euenit, etsi ab uno principio manantes plane mutentur, sed tunc iudicium est tanquam de aliis. Si in eadem vicinia appareant fontes diuersissimi, e diuersis regionibus coire eos contentaneum est. Sed haec sunt manifesta.
C Α Ρ v ae L I. De distantia partium.
SVmitur etiam aliquid argumenti e distantia di interuallo partium in aquZ Vna, quod quidem euenit a motu ob grauitatem & leuitatem, velutis in una portionedit alumen&ati amentum, hoc distinguitur ab illo per
357쪽
sun dum cita in sale nitri, falsugo inde coelo adhaeret imo: lairruma quis miliarius cominoratur. Salsia stubsident &terrea, Dulcia & aerea natant platriamque. QRarundam tamen peculiaris natura est, sicut olei sulphuris, quod fit decoctione in spiritu Terebinthinae, cuius partes quasdam fundo incumbiunt quaedam natant,&sic de quibusdam vegetalibus est. Vt etiam in metallicaria venarum excoctione in imo catini est, δ, diphryges vocatur,
cui insistit metallum,& huic lapis, cui iterum se oriae: ita fieri potest etiam in mineralibus fontibus. Mirum est quod Aristoteles quaerit, cur marer stiperficiem salsius, infra vero dulcius, cum constet salem mergi, nisi dὸmis o Vim egeratur, & in mari aquilonari cogantur clepsydris ab imo salse-hil edine. dinem ad conficiendos sales petere, quod summa, dulcia existentia, salera non reddant. Putandum est Philosophum de certi loci conditione quaerere, veluti ubi fluuij iuxta imam ingrediantur, quod credas fieri circa Pon-xi profundaώ
De Pondero. Oniunctum his est ponderis i leuitatis iudicium , si partes in quiete
diuersa loca petentes spectes. Si stateram, aqua mineralis explorari solet ad dulcem vulgarem, vel etiam ad aliam mineralem, aut eius parrem. Metallica nimicum, quia spissa& terrea, pondero si ora sunt: ita aquae subtiles tenues spiritu os leues: corpulentos succm habentes, graues. Pinguium non est ubique par ratio. Ita est de contentis. Medici ex pondere & leuitate etiam de salubritate, & noxa aliquid colnis ΓΘ ld. ligunt, quod tamen Obscurum est. Non enim statim quae leuis, salubris. Ina-3Leap. phorismis est aqua, quae cito cale fit &refrigescit, leuissima esse, quod nimirum tenuis admodu & spiritu osse, cum videamus ferrum & alia corpulenta
h Uuant. leuior aqua anto salubrior, ni tamen cum leuitatesint jiri tinnoxij. UcAed Athenaeus notat etiam quid amplius huic loco necessariti: rbis aqua Ut scilicet aqua me audem diuersis temporibus ad stateram reuocemus, &videamus sitne hyeme grauior , quam aestate, quod fieri consentaneum est, qμa ssim o- quod aestate excoctior&subtilior, magis'; segregata a cibuς. Sed videndu
ne eueniat quod in decoctione, nepe ne aestivis squalioribus,& siccitate te nuiore parte absumta,restet corpulenta, ut cum minis adclixi uia atrametosa cogimus
358쪽
MINERALIUM LIB. II. 31i cogimus coquendo. Est aut idem praeceptum de arte, quod in natura. Itaq; et si nil tale locum habuerit in aqua per se sibi relicta, habet tamen in cocta. destillata sie.Vbi enim expirauit, abstra naue pars est, pondus exploramus v-triusq; , ut sciamus num quid promittat succulet &inquata portione aquae
quanta si minera: Ponderatur autem etiam sicca, seu ramenta, seu extracta.
seu aliter coniuncta, sicubi operae precium fieri existimamus.
De Duratione & Corruption αPost haec spectanda & integritas tum aquae est, tum reliquorum,
tione totius substantiae, nimirum, sitne durabilis, an putrescat, corrumpaturque facile absque violentia euidente. Diu durant absq; labe tum spiri tus meri coagulati, ut videmus in aquis fortibus,vini spiritu, oleis, & similibus e Gentiis, tum sit c ci& corpora quae non vincuntur facile a calore ambientis, nec sat hisciunt, qualia fiant ea, quae compage firma balsamum &salem spiritalem non dimittunt, & sunt actuosiora quam ambiens, aut a quibus arcetur calor externus obiectu frigoris , vel aliorum a putredine immunium, sicut videmus, saccharo, alumini, vitriolo, succino,&c. Inclusa durabiliora esse, quemadmodum & aquis semper frigidis, muriae, bitum involeis aereis,&igneis immersa, & condita. Si aqua profluit integra quidem, at putrescit pauca quiete, maxime post insitationem vel decoctionem leuem, spiritus minerales earn continuer ut, iique volatici. Reliquum corpus nullius est momenti &arguit, cum tam proria te putrescat, dc foetorem acquirat, id secum tulisse aliquod eius contagium, & spiritus non tam partem misturae eme quam comites. Tales solet perfluere stagna,&alia pia-etrilaginosa, inq; via iungi halitibus minerarum. Consultius videretur in usii quoq; separatione instituere,ut spiritus transferrentur in subiectu nobilius
per circulationes aut de stillationes, si soli coagulati usurpari non possὸnt. Si
exiens aqua statim sortet, amittit autem foetore a dimatione, decoctione vel aliis, duratq; in longum, indicium est spiritus magis corpore Os, aut succos tales, veluti sal bs, atramentosos, alia mirio sq; & c. subesse. Eius gratia etiam contemplamur riai processum , ct fonti coniuncta, num quae prope aut procul putredinis ve stigia sese offerant. Non omnis tamen foetor putredinem argni , cum sit aliquibus connatus, ut salphuri, bitumini, siryi,&c. Id sateri possumus, sicubi coenum graveolens est, mineris mistum, non plI--truisse bitumen, sulphur, atramentum, sed alia his immista, quod fermentatio facta sit ab horum calore tanquam ambientium. Eadem caussa est cur in salinis tantum putridi fimi reperiam r. Succi enim synceri, secundum analogiam rerum coniundi artim, obsistunt putredini, 'ut& si sint perfe-Mi : si injnceri, exuperantibus nimirum aliis putrilaginosis aut δε finx
359쪽
in sui prima generatione, putredinem admittunt, . quemadmodum etiam arcere eam nequeunt, si viribus sint imbecilliores & quantitate minore, nec ubiuis iuncti secundum minima. Fieri potest ut tum aqua, tum condenta & vicina foris accipiant putredinis initium, quod sedulus indagator diligenter dispicis t. Quae non putrescunt per rivum totum, validaS Vehunt tincturas δί arcte mistas. Solet enim alias exui succus in arenis bibulis, & reliquum putrescere in procursu longiore, nisi tamen totuS tractas ab istiusmodi passione est immunis, veluti cum AlbDIae profluentes sibi
alueum faciunt marmoreum,ubi allapsu semper nouae ma Periae prohibetur putrefactio item cum thermae feruentes in canalibus etiam in maiore
distantiam deducuntur absq; putredine, aut ubi impetus consistere non sinit. Putredinis enim actus quietem requirit. Si natura putredo non succedit, arte tentanda est, veluti si abstrahuntur spiritus, & residuum corpus in. fimo ponitur calido. Facit autem haec operatio etiam ad separationem. Putredo enim elementa reddita
EX perien d e porro etiam sunt violentae corruptiones per ignem. In- staminatilia esse pinguia & aerea, notum est. Aquae communes non incenduntur, ut nec lapides arenarij, silices, metalla pura, &c. Spiritus vero, veluti vini, Zythi, secumque horum &similium, quas aquas ardentes, seu inflammatiles nuncupant, possuntq; etiam ex floribus&aliis odore caput replentibus, concinnari: postea olea quaedam seu sola,ut naphtha,&c. seu cum corpore, si quidem vera sunt olea, & non oleo sitates seu liquores minerales, quos similitudine olea vocant,insuper resinas,&quaecunque his similia cum lignis, si ipulis,&lapidosis nonnunquam concretionibus sui in cadmia, lith anthrace, lapide fissili,&c. incendi experientia cognitu est. Vbi itaq; igneo calore admoto flamma concipiunt, seu aquae, seu alia quaedam istiusmodi esse, vel cum istis argumento est . Aqua iuxta pagum a valle dictam,inquit Baccius , frigida inter Bononiam Sc Florentiam incenditur. quae sulphur, vel liquidi bituminis misturam vehit. PInius& Strabo referunt, ZZolias insulas cum mari arsisse diebus pluribus. Et mare circa Siciliam
inflammatum e st aliquando, propter conluctam pinguedine D 'bituminosam &siulphuream, quae etiam ei in Perius iniscetiar, non innatat solum. Itaq;&dicunt id potius augere incendia quam restinguere. In montibus metallorum feracibus deprehendunt metallici tape nocturnas conflagrationes, ct inde extensae venae argumentum capiunt, in qua alia caussa publi e nota
subsit, ut insepulchretis,patibulis,&sintilibus. Sed his relictis adiudicium ex effectis properemus.
360쪽
De effectu mineralium circa fontes.
C nobis colluctandum est cum stultitia & vanitatibus Paracelii. Nono enim possunt credere discipuli magistrum suum exorbitasse,& sunt etiam inter eruditos, qui licet errasse alicubi agnoscant, in naturalibus tamen elusinodi pertinaciter eum sequuntur, voluntque Chaos istud vesaniae quod nihil boni habet, nisi quod a maioribus accepit sapietibus, quodque analogia quadam Τί caeco impetu ad similitudinem illius in stituit, aut forte fortuna inuenit per se quide rectam, at stultis expositionibus deprauatum, molli spongia brachioq; leui tractandum. Nos veritate posthabita,
tantum indulgere eius furori non possumus, cum nec ipse ulli pepercerit autori. Oportet itaque ut & hoc in loco non dissimuletur eius inepta sente tia. Iubetis ab efffectu in morbis unicum i solum signum demistura aquarum mineralium sumere, proinde ut ex malo de arbore pronunciamus, csimile sanetur simili secund iam sub stantiam, & morbi mineralium varietati& naturae respondeant: unde aqua ea arsenicalem misturam habeat, quae arsenicalem sanat morbum: atramentosam quae vitriolatum,&c. Sed pessimo faudamento peiores astruit conclusiones. Omne genus morborum fere ex tartaro conficit. Tartarum in mineralibus non est, nisi similitudine. Vacillat ergo hic ratio. Deinde ut maxime simplicia isto modo paterent, quomodo in finitae mi storum gradationes ΘSed & plurium idem e 9: este eius. Purgat stibii essentia vitrata purgat de hydrargyrus, & ferrum, & aes,& similia. Finge in singulis esse naturam quanda genericam, cuius praesidio istud fiat: at motiones singulares qui agnoscas, cum illae non tantum ab agente procedant, sed&patientis dispositione fiant diuersissimae ξ Quo vero ingenio etiam accidentaliter agentia distinguet in singularibus, ab em cientibus, χθ' αυτοῖ Sit aureum id quod cor confortat, argenteum quod cerebrum:&iit quide ex auri mercurio, quod id facit in lue Venerea: si quid leuamenti sit ab hydrargyroVeneris, non necesse est in hoc aurum fuisse,aut mineram es . se in aqua auriferam. Etiam ab acc1dente potuit auxilium conferri, potuit a succo herbae cordialis. Sin dicas omnino id aureum esse quod cor iuuat, siue a coelo, siue terra sive verbis sitie herbis petatur, liceat tibi quidem ita insanire, sed ad certitudinem agnitionis singularis &distinctae non peruenies. Et cur in morbis duntaxat spectanda natura est cur non etiam in secunda valetudineὶ Cur non in effectis aliorum, in quibus morbi non sunt, veluti lignis, lapidibus, metallis,&c. Et si in bis delendis, cur non&in procreandis λ cur non & in morte & vita λ Naturam se prodidisse tantum signis adiumenti, quidam nuper fabulabatur, sed non attendit spinas acuisse eandem, ut noxam lacerationis vitaremus: moseo.