장음표시 사용
91쪽
HISTORIARUM LUDOVICI XI sibi amicitias conquisicrat non absque capitis sui muliorum quo, qui eum receptare in diversis latibulis ausi fuerunt, ingenti discrimino, per aliquod tempus delituit sub dissimulato habitu, diversa loea pervagatus ; nam nusquam loco uno diu latet e poterat, cum paene ubique perquireretur, et eum appreliendentihus praemia, receptantibus vero ot cplantibus eum sup plicia edictis regalibus publice proposita essent. Quales vero cxitus quisque eorum, postquam talia de regis benevolentia percepisSet, in Venerit, postea suo
ordine reseretur. Factus igitur securus, et quia nullus ad contradicendum coronationi suae auderei se ingerere, et quoniam militares copiae patris promptae ad obediendum essent, eisdem novis ducibus seu capilancis majore eX Parte commissis , ad urbem Remensem , in qua de more Francorum reges inungi Solent, quantocius accedere festinavit.
Ad quam ex Brahantia, illius illustris Burgundionum ducis Philippi praesentia comitiisque de C rotiis, eius filii unici, ingentique procerum atque nobilium
omnium terrarum suarum honestissima multitudine stipatus, cum transitum saceret, apud oppidum Avennis-Comitis, in Ilannonia , patris exsequias et sacra sun eris peiSolvit; iam vero tenui et exili pompa et impensa ut, lualem ad viventem a siccium habuisset, satis ex lioc ipse indicavit. Quantum vero luctum pro tanti carcialia patris et obitu introrsum duceret animo, dissimulare non potuit, qui ipso exsequiarum die,
i. u Avesnes-le-Conate, en Hainatat . . 2. Exageration doni On se conva incra en tisant la descriptionque Georges Chastelain a donnce de cet te ceromonte.
92쪽
sumpto prandio, statim exuta lugubri seste, sub qua proseclo alienam gesserat personam, brevissimam usque ad nates albo rubeoque bipartitam coloribus, propriam nunciantem personam, aSSumens, Venatum perrexit usque ad seram noctem, capite pileo similibus partito coloribus amictus, satellites liabens omnes consimilibus ornatos indumentis r quibus etiam et phalerae et subsellia equorum paribus ornamentis respondebant. Postquam Vero proditum palamque factum exstitit quod non vellet rex novus coram inlueri eos qui ob patris luctum nigro vestiti essent ad eum enim quamplures e regno, assectum illum quem ad defunctum regem habuerant indicantes, lugubresque vestes deserentes, sibi occurrerant , tum pulcitrum videre suit quod multi flatim, mutatis vestimentis, albo rubeoque pari itis sese ornaverunt; ut facile ab liis qui talia inspicerent merito dici posset :. Totus ad exemplum regis Componiure orbis. .
Non est autem facile aestimare quantus ad eum numerus Coticurrerat de omnibus provinciis Galliarum talii pro ossiciis, quae sub patre tenuerant, servandis atque retinendis; alii vero pro nOVis assequendis. Tanta enim ambitio obtinendorum Ossiciorum propter felicitatem temporalem, qua, qui sub patre ossisia tenuerant, potiti existimabantur, animos omnium paene regnicolarum obsederat, ut certatim de toto regno, pro hujusmodi causis, maximus fieret ad eum concursus; talesque etiam ossicia ambiebant, non modo qui alias hujusmodi honoribus seu administrationibus lancti suissent, sed et quamplures qui, vel
93쪽
smπORIARUM LUDOVIa XInegotiationibus honestis seu suis contenti patrimoniis, vitam quiete et tranquille, absque aliquo prorsus officio publico, peregissent. Mira quippe ad illa obtinenda ambitione innumeri sere serebantur. Fuerant namque sub rege defuncto omnes paene officiarii l, ertolum regnum communiter salis dilati et locupletati, laxata nimium sproh dolor) atque eis permissa in pauperes regnicolas praedandi et concussiones faciendi plurima libertate. Quae res asseclum plurium alliciebat, tum quaestus tum honoris atque auctoritalis gratia, ad hujusmodi osticia appetenda. Quae etiam qui Per-
ante tenuissent, adeo Se Propterea de statu suo asse- curatos, quoad viverent, reputare soliti erant, ac si tanti census annui patrimonia possedissent.
Quomodo fuit Remis immetus in regem; et de promissione ejusdem de sublevando regnum ab oneribus inlliarum et aliarum exactionum currentium in Perno.
Exsequiis itaque pro patris obitu, ut praemisimus, peraclis, ad urbem Remorum contendit, magna nobilium scatervaJ tam ex terris Burgundionum ducis quam
etiam de regno, copiis etiam militaribus et innumera paene ossicia prosequentium multitudine comitatus. Ad quam urbem accedens, in monasterio monachorum sancti Τheodorici , extra muros urbis, primo hospitatus suit. In vigilia autem assumptionis Bealete Mariae 'urbem ingressus est. Crastino enim die, festo scilicet
94쪽
eiusdem assumptionis, in ecclesia majori, ante altare majus, per civitatis ejusdem arctaiepiscopum , pluribus principibus et dominis, maxime de terris et amicitia ducis Burgundionum , multisque etiam praelatis. regni praesentibus atque assistentibus, in regem de more exstitit inunctus et sacratus. Cumque sollicito clausae obserataeque ejusdem ecclesiae fores et aditus singuli, custodia adhibita, muniti fuissent, ne, nimiae multitudini ingressu permisso, populorum constipali inordinabilis et valde periculosa contingere POMet, et per hoc numerus hominum, qui intromissi fuerant, satis moderatus foret, et quem profecto tertia vel quarta. pars chori satis libere capere poterat, tamen prope altare maius, ubi sacra fiebant, tanta constipatio ex militaribus et aliis qui illic aderant, et tam inordinata compressio fuit, ut vix praelatis , qui vel nsi archiepiscopo in sacro ossicio cooperabantur 'set ministrabant vel assistebant, locus in quo Se movere
possent relinqueretur. Sed nec principibus ipsis pri latisque aliis, qui illic prope adstabatit et quibus propriae sedes fuerant dispositae, parcitum suit, quin multi
graviter et moleste a turbis militarium et aliorum infimae sortis premerentur. Postquam autem totum consecrationis ossicium aru
solutum fuit, multi nobilium de diversis regni partibus, alii coram rege, alii coram duce Burgundionum, Supra
genua ProcumbenteS, Sese repraesentarunt, ut militiae honorem gradumque Sequerentur . Quos altactu
levi gladii ad collum milites creabant; qui magno
95쪽
ere numero . Postmodum vero rex ad convivium eum
principibus et praelatis recessit, quod sumptibus civitalis magnificentissime et splendidissime adparatum erat in aula majore palatii archiepiscopalis.
Expleto autem convi io, Statim rex, toga mutata quam, dum ageretur consecrationis mysterium, iti-duerat, aliam hi Olorem, ut perant ea, Vix usque adnates Per venientem, assumens, ad gradus ante portam anteriorem ecclesiae equum conscendit, cum satellitibus mullis ad monasterium praelatum sancti Τheodorici reversus Cum autem cives se et urbem suam atque patriam ei commendassent, suppliciter rogantes quatenus tallias, gahellas et divorsa vectigalia, a patre suo ob guerrarum necessitates impositas, vel remittere vel moderari vellet, se benignum atque clementem ostentare
volens, publice dixit et pollicitus est palam omnibus
se maxime desiderare id efficere, velleque tollere omnes hujusmodi tallias et exactiones de toto regno, ipsumque regnum ad suas antiquas liherlates onui inorestituere et instaurare. Super liuo etiam, Sequentidie, cum per quemdam episcopum regni' supplicatio humiliter ac devote sibi fieret, et ut regni populos,
tantis tributorum Onerihus, angariis et perangariis miserabiliter attritos et amictos, levare sua hiemetitia dignaretur, verbis plurimis se id quam maximρ assectare ostendit. In primis enim supplicanii gratias magnas se hahere dixit, quod de ea re eum commonefaceret quae, Prie omnibuS rebus temporalibus, animo
96쪽
suo insideret. Nihil nempe tantum in desiderio se li here asserebat, quantum ut populos regni ipsumque regnum ab angariis et immanibus tributorum atque exactioniim oneribus, quibus ipsos esse Igravatost cognoscebat, levare, et in pristinam atque antiquam libo talem instaurare et restituere posset. Se quinquennio prope in terris mansisse Burgundionum ducis, ita quibus tam magnificae civitales et oppida tam opulenta, tam honestae domus et omni genere suppellectilis tam decenter instructae et ornatae, populique tanta libertate gaudentes, tam honestis vestibus amicti et culti politique forent, ut selicitatis atque libertatis quoddam specimen cuncta quae illic viderentur, praetenderent; nec ruinae quippe illic aut maceries destructae ullae
cernerentur; e diverso vero, cum primum regnum ingressus eSSet, ubique ruinas et dirutas macerias invenisse ; squalentes vero agros atque incultos, velut
desertum quoddam, intueri ubique pomo ; sed et homines, tam viros quam mulieres, tam vultuum macie quam detritorum et laceratorum indumentorum vilitate atque etiam prope nuditate, tautam ostentare
paupertatem atque inopiam, ut potius bonis nudati et
spoliati ac velut ex specu seu tetro aliquo carcere recenter extracti, quam liberi aliqui populi existimandi
esse viderentur. Propterea se magno intrinsecus tactum dolore, seque ex animo eisdem totique regno Viscerose compati aiebat, quod eos tantis obsitos malis tantisque miseriis et calamitatibus oppressos inveniret; pollicens operam, annisum atque Conatum omnem Sepretestiturum, quatenus, auxiliante Deo et miserante, totum regnurn universosque eiusdem accolas tantis relevatos malis, et ab omnibus tributorum et vectiga-
97쪽
12 HISTORIARUM LUDOVICI Mittim oneribus liberatos, in antiquam dignitatem atque libertatem reduceret. Et haec quidem cum ab eo dicta tibique praedicarentur, quam plurimos in Spem facile adduxerunt quod ipsa libertatis instauratio et sublevatio a tribulis, quemadmodum pollicebatur, consequi atque exhil eri deberent. Alios vero, qui motum ipsius rerumque a se Perante gestarum, tam in suo Dei sinatu quam alibi, non ignari forent, lithus modi promissorum vana spes non delusii aut sesellit. Docuit autem non longe posthac rei exitus quanta spes hujusmodi promissis et similibus habenda foret, sub quorum tum obtentu nonnullae ex Dohilibus civitatibus regni, ut ipsa Remorum, quae talia polliceri audiverat, et Andegavorum urbes , magnae calamitatis discrimen et periculum incurrerunt, ut paulo post suo loco reseremus.
Quomodo ex Remis venit ad Sanctum. Dionysium Prope Parisios, ubi a quodam Italo praesumptuoso patri defuncto herielicium absolutionis
igitur cum, postquam sacro delibutus oleo, indicio monasterio sancti Theodorici duos aut tres dies perstitisset, duce Burgundionum cum suo magnificentissimo comitatu', in quo dux Clevensis cum Adolpho, fratre suo, PraeSens aderat, caeterisque prin-1. Cliapitre imprimo parmi les Preuves aux Libertos gallicanes de P. Du Puy.
3. Iean, duc de Cleves, neveu du duc de Bburgogne et martea si dans la maison de Bourgogne, tota sille de Iean de Nevers.
98쪽
cipihus et nobilibus in ipsa Remorum civitate manen
tibus, versus Parisiorum urbem et Sariolum-Dionysium iter accepit. Iter vero faciens Per Suessionum civitatem, et agros ejusdem ex Xetei ibus guerrarum calami talibus valde squalidos inveniens ac desertos, ad vallem Maternat fluminis Meldensemque civitatem, inde vero ad Sanctum-Dionysium iter inflexit. Quo in loco exsistens, Patris Sui Sepulelirum, nullo paene impenso honore, inspexit; sed et non parum ipsius venerabilem memoriam Deo mediocriter totam regni ac Delsinatus Ecclesiam infamavit. Erat in ejus comitatu quidam Italus, episcopus Interamnensis , Pii Papae' assertus legatuΚ Seu nuntius, qui paulo ante in regno Aia gliae turbas populorum adversus Henricum regem, in favorem partium Eboracensis ducis, vellementissime excitarat. Is cum apud monumentum Oillimi Caroli , Dulier deliructi regis, adflaret, suggeStione stilorumdam, si ui Pio pontifici
regique potius novo blandiri cuperent, ipsi Carolo destincto cujusdam absolutionis formam impendere Praesumpsit, quasi censura ligatus excommunicationis ab hoc saeculo transivisset, ob eam videlicet causam quod decreta sanctorum Patrum , eis adjutor benignusque fautor exsistens, servari in regno Suo de Consilio, assensu ac voluntate majoris ae sanioris partis praelatorum et cleri totius gallicanae Ecclesiae, priticipum
99쪽
HISTORIARUM LUDOVICI Msanguinis sui ac procerum regni, sub pragmatica sanctione jussisset, ac quamdiu observari secisset. Pro qua tamen re, amistolica sedes eum nunquam excommunicatione a communione fidelium exclusit, sed ei polius semper Communicavit, suosque legatos, nuntios atque epistolas lion orabiliter recepit. Inde magna, Procul dubio, praesumptio fuit per unum talem nuntium, qui ad hoc nullum mandatum Diillamve facultatem recepisset, tale quid praesumere' et in quo non modo defuncti cineres infamavit quatenus in se erat ac sepulciarum; sed et universam paenEgallicanam Ecclesiam, totius catholicae non ignobil neque contemnendum membrum, imo et totam catholicam hac ignominia percellebat , ut ejus singulos filios atque patres simili censura notaret; et utique de hujusmodi a se edita pragmatica et SaCrorum Observatione decretorum minime poenitenti, et, dum ita humanis adhuc ageret, tion requirenti, tale temerarium at lue Praesumptum munus temere nimis im- perliebat. Quo si vivens moriensque indiguisset, vel ei defuncto profuturum sperari Potuisset, ne CeMarium erat ut , ante mortem et necdum finita via hujus mortalitatis, de culpa seu contumacia contritus ac poenitens, sibi illud praestari atque impendi requisivisset, quod morte praeventus consequi nequivisset. Τale autem aliquid de eo nemini unquam constitit; nec verisimiliter existimari debet ut quod synodalium catholicae Ecclesiae decretorum auctoritate sus-
. Usea Praesumi. 2. Praeeellebat dans le ms. 3. Ut dans te mS. 4. Quo dans le ms.
100쪽
. LIBER PRIMUS. 5sultus et tam celeberrimorum totius regni gallicaiiaeque Ecclesiae conventuum consilio et Consensione,
Sanxisset, voluerit per poenitudinem aboleri ei in irritum deduci.
Quomodo rex novus regiam suam Parisiorum urbem ingressus ext.
Postquam autem aliquot dichus in dicto loco Sancti Dionysii remoratus esset, Venationibus et aucupiis vehementer lintentust, ingressum urbis regiae Parisiorum, in qua nondum persecta erant quae ad pompam et magnificentiam receptionis suae apparabantur, disia serens et protrahens , ad quamdam domum prope Montem-uartΤrum urbi propinquam, accessit. Pe tinebat autem eadem domus cuidam civi Parisiensi qui vocabatur magister Joannes Bureau , qui unus erat de generalibus si nanciarum et exacli Gnum regni. Decursis autem exinde tribus aut quatuor diebus, prima hebdomade septembris, cum nobilissimo ac magnificentissimo comitatu , urbem ingressus eSt, paulo post horam vesperarum. Et ingrediens urbem , ad insignissimum titulo gloriosar Dei genetricis dedicatum templum ex more accessit. In quo a Venerando
urbis et Deo amabili antistite, Guillelmo Quadrigarii , viro doctissimo et vita atque moribus probatissimo
2. Le meme doni l'auteur a sait lyeloge dans I Histoire de artes VII. I. V, Ch. VI.3. Guillaume Chartier.