장음표시 사용
111쪽
so Sciendum, quod venenorum quaedam interficiunt ratione nimiae calidi talis . calorem naturalem dissolvendo; quaedam ratio ne excessivae frigiditatis,calorem naturalem mortificando,quaedam ratione siccitatis, corrodendo intestina, & perforando, dc quae dam ratione nimiae fiumiditatis putrefaciendo, & corru endo. C pa sub cinere decocta, & sub pedum planetas potata, Ve
nenum ad se attrahit. Ad interiora valent omnes confectiones
potentes substantiam leneni resolvere, sive sit calidum, sive frigidum. Cicoria commesta valet contra venenum, & cocta, & commesta valet oppilationi splenis, & epatis. Nuces collectionem phlegmatis, quod ex frequenti piscium csu generatur caliditate, ac siccitate sua discutiunt, & dispergunt. Unde nuces thiriaca piscium, post eorum commestionem
sumuntur deplumatae in aqua rosacea . Aliqui accipiunt vinum in quo aliquantulum maneant, & deinde saccharo aspersae sunt cO mcdendae. Quae si cum uno ficu sumantur ante cibum, ab omni veneno hominem praeservant illesum. Sal cum oleo tepido super combustionem Ignis, prohibet avessicatione, dc quando miscctur cum aceto sedat pruritum , dcconseri quando territur, i cmiscetur cum aceto sorti, dc ponitur super locum in quo est morsura alicujus venenosi animalis. Thiriaca qualitercumque sumpta, potest altero duorum modorum Venenum corrumpere, primo vel ipsum ad se trahat, sicut magnes causa exempli attrahit ferrum, attractumque perimit sic , ut amplius virtutem non habeat venenosam : secundo ut . venenum a se pullat, dc expellendo corrumpat, ut sensibiliter am plius virtutem veneni non obtineat. Multa animalia, ut canis, rabiem incurrunt, sicut est homo, Lupus, Simia, Equus , Nulus, Asinus &c. & talis rabies in cis prO- venit aut a frigore intenso, sanguinem in eis congelante, aut animio calore humores comburente, & sic propter illa eorum ab teratur complexio, & fiunt melancholici, succesive vero rabidi, i ut pura ex cibo corrupto, dc infecto, vel ex potu, vel quia sunt ab alio animali rabido morsa. Cognoscitur canis rabidus a non rabido, quia solus lihenter moratur, dominum suum non cognoscit, ejus rubcnt oculi, α terribilis sit aspectus cum capite demisso perambulans, linguam foris tenet, & ab eius ore saliva spumosa manat, rauceVe latrat &c. Urtica morsibus canum addito sale medetur. Canis rabiosi morsui conscrt hominis urina illum effusa. Item ruta , menta ν
112쪽
simplicia, sive composta, cum aceto, vel melle . Malva commotiones aculeatos ictus emcacior est, & praecipue scorpion in ac piparum. Item prodest majora napistata cum accis, di sale . iac , ficum, vel nuces pistate cum aceto,
C A P. XLII. De Calculo a Passione .
SCiendum, generationis Iapidis duas principales esse causas
cffcctivae, scilicet caliditatem excessivam, & cxcessivam stigiis iratem. Ubicumque igitur caliditas excussiva fuerit in visco sana matcriam tempore notabili agens, ibidem calculus fici i potest ; sed sequentius in renibus, qui renes a natura ideo facti sunt, ut languinem serum ad se uiuant, & ut ab cxcremento univer.
Item calculus sequentius fit in renibus, quia eorum excessiva caliditas acquolita iis quantitatem multam ab cpate trahit, α cum in co non dubito icmpore manserit multum viscositatis se- clam ha bct, dc sic in renibus retenta , a calore ipsorum supersu lapiS, suu calculus generatur. in vessica autem, quam Vis mem brum de se frigidum sit, & exangue, materia tamen ibidem ciuretcnta salic in catorcm membrorum, & praecipue stomaclii, Mepatis in lapidem convertitur. Qui propter diuturnam moram in vessica fit lapis renum durior, grossiorque magis. Calculi ex quatuor humoribus possunt generari, sciliccipituita , bile , melancholia , vel sanguine. Crebrius tamen, & 1requentius ex bile mixta cum pituita, ideo ut plurimum apparent
rubet, & subcitrini, cum aliquali albedine, qui colores bilem, pituitam' ue dominari attestantur. Ubi pituita bili dominantur, )eviores sunt, non ita duri, neque asperi, neque periculosi. Lapis materialiter nihil aliud est, quam arenularum coadu natio , & tandem congelatio, & potest fieri lapis in pluribus nostri Corporis partibus, velusi in pulmone, stomacho, & intestinis. Viae per quas calculi transeunt, iunt vasa ordinaria, quae renibus conjunguntur, per quae, & urina, & materia haec expellitur . Possunt autem hae esse vel angustae , vel amplae , si angustae, in exitu calculi interdum talis causatur dolor,quod facit hominem in sync'pem incidere, & aliquando mori. Nonnunquam autem contingit, quando lapis in renibus genitus mandetur ad vessi-Μ a cam
113쪽
gacam, in qua si moram traxerit, ob materiam continue defluentem augetur, adhaeret enim illa lapidi ob viscositatem, ut tandem pro pter longam moram in vessica, insignis lapis procreetur. Caula efficiens calculorum, eis calor accidentalis, vel natu ratis existens in renibus. Nam propter laborem plurimum , cibaria calida, hepatis,& venarum caliditatem, concoquitur hujusmodi materia non aliter, qu .im lapides in fornace . Avicenna addit debilitatem virtutis expulsivae, quae si fortis csset, priusquam materia excoqueretur cxpelleret, atque calculorum generationem prohibcret . Quando arenulae in multa copia fluunt virtutis expulsivς for, titudinem , ac iiisteriam subtilem , & obedientem ostendunt; si Vero retineantur, periculum est ne statim generentur calculi. Et cum tam in languine, quam aliis in humoribus contingat adustionem saepissime fieri, pleruinque aliqua eorum pars incincra
tur, & in arcnulas commutatur.
Retentionis lapidis caula triplex assignatur, ut materiae Viscositas, viarum opilatio , si vestructura, dc expulsivae debilitas. Pro disti patione, & disceptione calculorum prosunt succus ii monum, acetum, Vinum sublimatum Sc c. De aceto Anibalis legitur , quod ipse rupes, & moles confregerit. In calculosa passione, cibo sumpto minuitur dolor . Quia runc acquositas quaedam ab hepate ad vias renum demittitur, quae cas mollificando dilatat. Et cum tunc liberius calculus transeat , minuitur dolor. Praeservativa cura calculi prohibet omnia crassa, &viscosa, tam in cibo , quam in potu : veluti sunt panes azimi, caseu S, animalium extremitates , & lacticinia . Materiam non permittit figi in renibus, sed etiam expellit, brodium cicorum rubeorum inter alia. Calorcm intensum mitigat oleum violaceum, a magdalinum dulce &c. Comminuunt lapidem origanum, radices petrosellini, asparaci, feniculi, &similia. Extrinsecus conveniunt omnia mollificantia, qualia sunt unguenta ex oleo amigdalino dulci, pinguedine gallinae, butyro M c. curant lapidem etiam bellonica, ficus, semen melonum &C. &assiduus sacchari ros acet usus pro renibus est salutare auxiliam. Nec tamen assectibus frigidis nocet, cum sit in omnibus qualitatibus suis temperatissimum . Ventriculum autem ab omia buS CX rc mentis eraecaeteris mundum reddit, ac roborat, ipsam quoque
abigit distillationem . Unde maxime probatur si quotidie mane per horam unam ante prandium de eo aliquid sumatur, & potica lenitet deambuletur. CAP.
114쪽
ΜΑtrix est membrum a natura pro conceptione deputatum ἰinter vessicam, & intestina situm, duabus cima tunicis creatum : quare intrinseca venota, dc extrinlcca substantiae ner-veae similis cernitur, & ab ejus intrinsecis venis congruo tempore naenstrua, quae a vulgo methaphorice flores nuncupantur effluunt; sicut enim floribus carentes arbores fructus non ierunt, sic non menstruantes mulieres. Spcrma mulieris menstruatae retentum in veneni naturam mutatur , quod tamquam nocivum expellere appetunt per coitum . Unde pluribus ex iis maxime cx assuetis ad coitum non coeuntibus suffocatio matricis accidit sepe,anhelitus quoque difficultas , syncopis, tremor cordis, aut tale aliquid, ut plurimae ab hoc. praefocatae pereant. Quod si virgines fuerim barba eis n iscitur, dc
tandem corum formae corrumpuntur, cumque curam non recipiunt, moriuntur.
Matricis suffocatio est ipsius versus dlaphragma propter fumos,
ac VentosisS Vapores in ea corruptos, ascensus, quo fit, ut pul mone, & corde compressis pro spirituum eventatione necessariati debita dilatatione impediuntur, cujus ex causa mulier perso cata manet, & nonni inquam suffocata periit.
Causa suffocationis matricis, multitudo est spermatis, vel corruptio ejus, abundanti enim in ea sperina , frigidus sumus ascedit ad diaphragma,quia diaphragma,& vulva sunt j tincta etiam diaphragma est iuncta chiin gula , cil instrumentis vocis, unde suffocatio inde contingit. Pro prurigine vulvae, Valent albumen ovi, Oleum rosaceum ct conpliora. Suffocatio matricis non fit, quia matrix corporaliter m Veatur, usque ad collum , gulam, & pulmonem, qaia noc est impossibile: sed hoc contingit, sive accidit, quia ipsa non potens expellere vapores per partem inferiorem expellit ad superiora, α tunc mulieres dicunt, quod habeant matricem m stomacho, Ain gula &c. usumi putridi matricis ad caput euntes dolorem ipsius, & Ver-
115쪽
tellectum perturbant O mnem. Q Dus ex omnibus animali virtute debilitata , pigritia , ac debilitas accidit in toto, & in cruribus, quam maxime propter distantiam a fonte caloris maximam , dctimc matricem in caput devenisse mulieres non dubitant, cujus oppositum si dixeris, te medicum stolidum praedicabunt. Cum pauperculam suffocatam inveneris , ne sic rudelit crpereat, succursum statim adhibe . Et primum cum aceto, dc sale, circa extrema fricationes asprae stant, deinde odoratu horribilia naribus applica . Horribilis enim odor animalem spiritum s itum concutit, dc sic virtutem motivam in eo cuigilat. Supra suffocatae pectus phialam aqua plenam, vel ciatum pone, dc si viva fuerit agitari, dc commoveri aquam oportet. Vclad os, aut nares speculum bene tersum, vel politum appones, quod si vivit, necesse est anhelitum emitti, quo fit ut speculum
inficiatur. Ex hoc inter caetera certissimum experimentum est. In puellis ante decimum tertium annum sanguis menstrualis non aegreditur, quia non generatur superfluus in hac aerare . Accidit etiam, quod faeminae , usque ad hanc aetatem , Vci tempus egent copioso sanguine ob augmentum . Post 5 o. annum non fuit, quia calor tunc ita languet, ut sanguis exuperare nequeat. Egreditur autem secundum leges naturae quolibet utense per treS
dies, quamvis stamine etiam sanae per pauciores interdum dies purgentur pro copia, dc qualitate sanguinis. Calidior icnujor paucioribus diebus effluit, e contra frigidior , dc crassior. Quando fluxus talis erit cum tolerantia , dc cum tequitur levitas, jucunditas, ac quies ex virtutis fortitudine hoc provenire nuntia. Quo in casu minimo restringendus erit, si vero fluxus talis non erit cum tolerantia; nisi restringatur ad febres cholericas intensivas ducit saeptissime . Quod sit, quia evacuato sanguine ebullit , ac effrenitat cholera , quae sanguini, frenum existit. Cumque calor naturalis sanguine pabuletur si suxus superfluat, calor ipse consumitur, dc totius infrigidatio, ac membrorum omnium virtutis naturalis debilitatio sequitur . Menstrua supprimuntur secundum Galenum obstrudiis venis, quae ad uterum descendant, dc hoc , vel ratione caloris desiccantis, vel ob copiam hutnoritin crassiorum . Sistuntur etiam menses, si ad alia loca singuis transseratur, dc ex vasorum uteri comprensione . cum immodice corpus crassdscit.
Si causa suppressionis menstruorum fuerit vehementissimus calor o
116쪽
calor, tunc provocare ea non licet, cum sat sit ab hoc calore superfluitates absumi. Item nec provocanda sunt cum corpus PO-tius reficientibus,qtiam evacuantibus indigeat; si vero causa fuerit materia pituitosa: tunc opus est eam evacuare crassa attenuan
do, & obstructa a peplendo cum Oximelle cum aquis feniculi 3cc. si caula fuerit pinsu edo, tunc adhibitis reiolventibus curabitur cum exercitiis jejunias &c. Hic etiam nota. quod matricis praecipitatio est ipsius matriccis a suo naturali loco in alium quempiam locum descensus, α digressio; quod contingit praecipue propter humiditatem nimiam,
ligamenta ipsius putrefacientem. Et inter causas externas connumeratur magni ponderis elevatio, & super terram gelidam, Vel pavimentum stigidum diuturna sessio. Item internae causae sunt monstruorum longa retentio, quorum pondere matri degravata, ruptis saepe lipamentis , in praeceps descendit &c. Si matrix sursum diaphragi'a versus vergat, dolores, &gravedines supra umbellium sentire massam rotundam tu ventre tangere, & cita suspiria in muliere observare licebit. Ad inferiora autem si se praecipitem dederit, itinc dolores plurimi circa renes , lumbos, & pudenda erunt, & vessica, &rectum intestinuin ita Comprimuntur, ut, dc urinam, & excrementa dissicile sit excetia
Naturalis mensium fluxus est a tertio, aut a quarto die post
novilunium usque ad octavum, licet multa sint discrimina aetatum complexionum, dc habitudinis corporum. Non naturalis fluxus dicitur si dictum tempus excesserit. Biliosis propter caliditatem nimiam humores exiccantur, eo inque menstrua retinentur. Melancholicis autem propter nimiam nigiditatent, & siccitatem idem contingit. In hoc capite nota tamquam deserviens huic tractatui. quod desiderium est duplex , scilicet animale, quod.in concupiscentia invcnitur, & natuIale ex repletione spermatis, quod evacuare
Lactuca frigida , &humida est, ideo tollit sitim, dc semen
117쪽
PRiapismus secundum Galenum est penis, vel colis praeter Uoluntatem erectio, & hujusmodi erectio virgae invita provenit, tum a spiritu , tum a natu, & est sine desiderio libidinis, vel cum desiderio , nobis tamen invitis . . Priapismus provenit, vel ob seminis copiam , vel ob ejusdem acrimoniam, vel ob flatus, impetu quodam in illas partes crumpentes ue vel a materia natu lenta, quae genita fuit in pene, & tunc adest palpitatio, & juvatur a calidis natus dissolventibus .
Gomorrhea est invita , ac praeter voluntatem seminis excretio . Et causae sunt secundum Galenum , vel spermatis copia vel ejus tenuitas ,&acrimonia, vel imbecillitas, retentricis, aut virtutis expulsivae fortitudo. Contingere etiam potest a nimio coitus dcsiderio, aut a multitudine coitus, aut ejus cogitatione 3 quod proveniat ex multitudine seminis, signa sunt quia ad copiam coitus, nulla corporis imbecillitas, sive diminutio sequitur. Signa mordacitatis seminis sunt, quia in exitu dolor percipitur, & adest ardor urinae. Signa imbecillitatis retentricis, quia sine eretiione virgae semen egreditur, si a convulsione hoc malum proveniat, aderit erectio. Signa tenuitatis seminis sunt mani iusta inspicientibus sper-
Humor melancholicus, & humor crudus aptissimi sunt ad generationem statuum ratione, quorum multa fit erectio, & inflatio. In muliere priapismus nihil aliud est, quam immoderatus coeundi appetitus a causis pruritus in muliere causatus. Qui pruritus mulieris, & matricis ejus cst stimuli is quidam scalpellandi , seu confricandi locum in quo est, qui ab humore cholerico, scriadusto in ea praeter naturam congesto provenit. Frigiditas pecanti paristi sim caliditatem cocludens,ac accentrans, hoc etiam Cm-cere posset. Et tandem res quςlibet non naturalis superfluam Ca- liditatem in humoribus valens inducere hoc efficere potest. Verum ex confricatione humor continue magis acuitur, & ad confiiCatum locum m ajori in quantitate confluit: unde coeundi appetitus continue exurgit major, dc ob hanc causam, coitu plerumque non satia-
118쪽
17latiatur, imo Jnteidum tantiis au etur , ut virtus prosternatur. sententia, . unciam laminis importune eiecti. NM uerri detrimenti , Manx sanguinis quamginra. Idque non alitum renibus, sed capiti quoque, ac memlisis omnibus maxime
est noxium. Nam testes ut inquit Galenus lib. I. d semine ex Ve .nὶs seminarium humorem trahunt, eo violent r. per testiculos detracto, Venae ipsae rursus a suerapositis revellunt, hae yero ab his i. quae deinceps litae sunt , deinde hae rursus a vicinis, adeo ut omnes totius animalis partes proprio alimento eVacuentur, quare nihil mirum est , si immoderato eoitui utentus, , . imbecilliores residantur, quod sciendum , quod veniat, t&iseminis portio melior attineat ad nepar, & minus probus ad ventriculum fit, ut stius melius formetur secimum depax, URN qndum ventri-
'it - Seminis fluxus vel provenit ob inunodicam, apertionem .ves amplitudinem vasorum seminalium , siv ,siax exirimodic coitu, sive ex immodico exercitio, & motu, si'quia semen est calidus, mordax &c. sive tale sit a jecore calidiore,sive ab assumpitis acribus, dc calidis, dc similibus . Et si semen sit in Causa , quia copiosum, &abbundans exit semen non insteum non iuxto liquidius, non mali odoris, sine acrimonia. Si vitium sic in qua litate , dum calidius est, non exit citra dolorem. ἰ , Semen generatur ex optima parte sanguiliis . . .
De Conceptione , Genetatione ,
Isti tres termini, conceptio, generatio embrionis, & impregnatio, synopimi saepe sunt, proprie tamen sumpti differunt
multum. Nam conceptio est attracti ad matricem sentinis in san guinis menstrui purioriparte commistio . Embrionis vexo generatio est humanae formae rusceptio. A. - Imeregnatio vero, tantummodo mulieris . ex parte sei tenete Conceptione etenim, dc embrionis generatione facta, , mulierem tunc, & non ante praegnantem dicimus . In femina non apparent nisi duo obtrusi anguli, unde inter . dum separatur semen, dc multiplicatur sttus.
dumo conceptio in Mit matricis
119쪽
dum mas est robustiot secundiarii dexteram testem, quia in parte dextera est mnor caliditas, & producitur lanica rudustias . In dextero enim Iainc positum est ecue; tot propterea in illa γrin venae laxiores', & con sectiores deducuntur i. mina autem generat hi sinistio latere intricis. υCur autem gemelli modo sunt mares, modo neminae, modomas, di femina; ira oest semen. Si enim semen maris , dc ismi arsis robustum uter quae Mius erit masculus Lamborum semen sit imbecillum, uterquq erit tamina. Si autem maris semen sit rob sum , saemimae imbecillum, unus erit masculus, alter femina ; a1aeminae semen sit robustius, fetus magis similis erit matri ι si e
Articulatio contingit in semella, indiebus .in masculo in 3o. Ita Hippocrates in lib. de natura pueri. Quod autem emella pQ serius contormetur, dc articuletur, causa est, quia genitura rumi nea debilior est, ae humidior . . Si tamina generet masculum cognoscitur a calore etiam, quia virtus caliditatis maris totum feminae corpus incalcicit, de ne coloratum facit. Hilarior quoque est mulier, dc ad omnia
magis prompta. Hoc tamen signum fallax est si masculus sit ira
Sterilitas aliquando provenit ex parte viri quia stigidae sit na.
turae, dc tunc suum semen est ineptum generationi, vel quia semen eius est aquosum , dc statim a matrice fluit, non faciens ibi mora Vel propret brevitatem virgae virilis,quia tunc semen non projicitur ad locum debitum. Vel quia semen viri, dc mulieris sunt indisposita, ac si vir melancholicus esset, dc mulier phlegmatica . Mulieres pingues non concipiunt, quia habent matricem lu-hricam, a qua semen receptum elabitur, nec retinetur. Vel quia mulieres pingues habent orificium matricis valde strictum, quod semen impedit intrare, dc cum intrat,tarde intradita quod eo tempore infiisidatur,dc ineptum fit generationi.Μulieres valde calidae Taro Concipiunt,quia semen extinguitur in eis,& consumitur, ac si Pauca aqua ad magnit ignem funderetur. Mulieres iuvenCS ex vapore fulminis abortum iaciunt, non antiquae, quia corpora juve- num mulierum sunt magis porosa, dc rara , sed mulieres vetulae sunt con astet.
Moniales, vEt viduae ieiuniis curis, ac sollicitudinib us hvie
affectioni occurrere possunt . . tera enim. media , quae semen evacuant ,'minimE a sacris canonibus permittemar . Mol' nceptus causa,ut habetur ex Hippomte,dc Mistotele cst caloris debi-
120쪽
debilitas, cum modico semine , atque morboso, undε fi ustratur formatrjx facultas , ob caloris desectum , spirituumque inopiλ- in ipso semine, tum modic o Itum morboso. Quoad sterilitatem, & abortum sciendum est, quod longitudo Virgae, achrevisas, foraminis tortuositas , vulcus, & similia sterilitatis causa esse possunt- Nam ut ait Avicennas sperma eκ membro quolibet denuit, &ex sano sanum , & ex i*firmo mur-
In aliquibus ealor naturalis est ita forti ut totum supernuuii ultimi alimenti in fumum resolvat, vel in membrorum substan tiam convertat, sive pilorum materiam . In quibusdam etiam ta-- ile superstuum in pinguedinem transmutatu . Et ob c steriles iunt, iam homines pingues , nullius, aut paucissimi seminis suntssicu Miri 61 raro coeunt. In mulieri sesternix'si a idit non minus etiam membrorum princirilium , vel nobilium vitio, quam in viris verum ob nimiam matricis stricturam,uel amplitu-uinem. Unde Hippocrates.' Quaecunque inquit asta non concipiunt . His enimpinguedo 's matricis obturat . Paralitica quoque matrix multaem sterilem effcit . . iExtrinsecae vero causae tam viris, quam mus ibus commu- nes sunt:. . Ut nimia aeris ea. ditas gquera-his nisteriam vens, aut frigiditas mortificans &c.His enim 'on aliter, quam alus semimbus accidit.Nam si estus tempore aliquid feminare ab intenta aeris caliditate seminis humiditas rςsulveretur . Si tempore hiemis , aut in locis fri idis mortificaretur . In udos
sufforaretur, deto ς is arescerςt, fi i Mulieres praegnantes citiΠs ob quietem quia propter hoci acciditi eis mala d ispositio Siha In eis-s perfluitas congregatur, in laborantibus auteni non sic, quia I hor multum facit evaporare de superfluo. Partus facilis erit,si mulier eo tempore anhelatumminebit. Abortus Causae internae sunt morbi, quibus expultrix ad ecpellendum irritatur,ut febris &c. Inter causas externas computantur cibi parvitas,vel pravitas, dum enim fgius alimento destituitur, perditur.