Microcosmus Hypochondriacus sive de Melancholia Hypochondriaca Tractatus, etc.

231쪽

licb summa corporis proclamatur confusio:

ab his tu Somniu enim ut nemo non nouit,curarum abo

ρ ... virium stabilimentum est , membrorum lassatorum refocillatio,atque fultura,& ut co- pendio dicam, corporis salus existit. Omnis enim potentia, quae actum habet determina. tum, quandb excedit modum in operando, a tiscit&lassatur , & nisi quiescat, aut ab opere cesset, dissoluitur, ac tandem corrumpitur; necesse ergo est,ut sensus, cum sit potentia huiusmodi, quiescat : haec autem quies sensuum in suis abionibus , somnus est : quo reciproce cum vigilia egent animalia, ut in suo esse naturali pers stant ac conseruentur. Quamobrem somnus & vigilia teste Hipp : e. aph: 3. Vtrumque,si modum excesserit, malu,quoniam pla- rima damna ex horum immoderantia & plerumque mors sabsequi selent. Sed haec quae ob vigiliam accidit, distatutis viribus, &dis

palo natiuo calore tardior est, quam quae ob immodicum somnum, retentis excrementis,& suffocato natiuo calore contingit. Non attingendus cibus est,nis corpus exercueris,hinc

quieti locus datutiquae moderata esse debent:

232쪽

c a P nT XVIL 19snam quod labor articulis & carnibus, id cibus&somnus visceribus. Argumento sim nobis ij, qui vel unam saltem noctem insomnem abigunt,tota die sunt fracti taediosi nauseabunduoscitantes, debiles, facie aliena, flatibus & cruditatibus abundantes cernuntur. Ideo qui aliqua ratione vigilare coguntur, parce admoduiaant,ac bibant,si salutis suae curam habere ve. lint. Quanto vero temporis interuallo somno indulgendum sit,ex alimentorum perfecta c5- coctione id aestimandum venit. Omniu quippe una & eadem somni quantitas esse nequit, cum nonnulli citius,alij tardius concoctionem perficiant. Quamobrem Galenus,ob diuersamqtatum, temporumque mutationem&facie nullam certam & aequalem mensurauit dormiendi mensuram. De hoc tamen nos non Occultauit, somnum minorem horarum 6. aut I. nec maiorem 8. esse debere,ea videlicet de causa, quod alimenti concoctio in ventriculo acepate tanto temporis sipatio absoluatur. A dmni tamen quantitatem limitatius definien

dam,temperamentum, aetas, alimentum & labor antecedens,consideranda. Longior qui pinpe somnus conuenit biliosis, quam pituitosis,

233쪽

1ρε MI COSMI VI PICHON Aa senibus quam junioribus, ijs quibus liberalior,

quam quibus frugalior hesterna extitit coena, necnon& ijs, quibus improbus corporis aut animi pr cessit labor, quam quibus nullus. Diurno nocturnus praestat, pomeridianus eo

suetudine, vigiliis, ventriculi imbecillitate, cruris grauioribus ali iisque causis utilis esse potest, alias minime. Nunquam sub Ioue frigido vel

arboribus,quarum umbrae pestiferae sunt, dota endum est. Expedit a coena unam aut alitaram horam honeste confabulando , autMusiucae concentibus,aut alio quopiam modo, tatando tempus transigere , quam statim coena peracta,somnum apessere. Forma decubitus, secundum communem sententiam, si in dextrum primum latus,ad promouendum cibidescensum, ut eo promptius cibus in ventriculi fundum descendat,dein conuertendum in sinu strum, quo jecur incumbens, coeptam coctimnem adiuuet. Decubitus supinus, caput, neruosque offendit, stuporem, paralysim apoploxiam,& calculum procreat pronus voro,ijs p tissimum noxius existit , qui oculorum defluxione laborant,

234쪽

aetenta progrediendum est. Breuem namque,a.

vitam efficiunt teste Arist: lib: delongit: & bre

uit: vitae, excrementorum in nobis prouentus,& eorundem plus justo retentio, cum inutilia snt, morbos generant, & vitae cursum intercidunt, eorum autem praecipue, quorum corpus multa prauorum humorum saburra oneratuL

Nod testatur Hipp: et aph: quando inquit, Wbi alimentum praeter naturam plus ingestum est,hoc morbum facit: ostendit autem sanatio. Nemadmodum autem plures sunt excremetitiarum superfluitatum differentiae, ita varias etiam & diuersias natura ijs destinauit sentinas, cloacas & emissaria. R epleti namque ocula per

corum cauitates: caput per aures: cerebrum,

per nares & sternutationem: thorax, per pulmonem & tussim: ventriculus, per vomitum &screatum: intestina, per aluum: renes,per vescam: lien, per haemorrhoides: cutis,per poros dc inserissibilem transpiratipnem natura valida existente) euacuantun Quando igitur natura sua sponte de dictis membris, &per ea quae enarrata sunt instrumenta, debito modo , ordi

235쪽

secernit, tunc salua res est,&nulla querimonia.

Quid si autem ab actione sua impediatur, &aeger persentiscit plethoram illi molestam fieri. tunc morbus quicunque in promptu est , nisi

per artem inanitionis promoueatur: ars enim naturae imitatrix si itaque natura,munus diarium consuetum non perfecerit,ars eidem opitulabitur: ex retentione enim & constipatio- est,..ia alui,plurima mala euenire possunt,ut catar- rouisiai rhales destillationes, ast lima , vertigines, pa- - ralysissimo ipsa apoplexia. Nam astricta Auo laborat detentis faecibus caput, statimque fumis, tetrisque vaporibas tentatur, vertigo ob0ritur,liebetantur sensus, sitis,oris amarities,ton potitaedium fere vitae, onerosa denique omnia

redduntur, adebque iniucunda: cor fuligini bus oppletur, jecur concalefit, obstruitur: niger aut flauiis icterus in astrictiore aluo suboritur: inappetentia, halitiis foetor, omnia denique in morbum prona, si venter reddendo cο- tumax. Aluus itaque semper lubrica & mollis seruanda: siquidem nihil est quod Hypochon-driacos magis infestet,quam alui adstrictio, vi scerumque obstructio. Quod ad remedia vero adstrastioris alui attinet, certa desinitione

236쪽

C A p V T X IL . I99 praescribi nequeunt. Erudito itaque Medico

negotium hoc committendum, qui cathartica pro cuiusque indiuidui temperamento, aetate, regione, humoris prae dominio, exhibere poterit : nec fortioribus solutivis,sed magis laxatiuis utatur: nam nulla est medicina solutiva, quae non aliquam de viribus& substantia corporis nostri partem depraedetur: & uti Hipi': docet, medicinae purgant & inueterant: potius cassiς florem,mannam,rhabarbarum, cum frequentissimo Clysteriorum usu imperet : Omnibus enim seculis sinquit Celsus lib. a. de med: cap. ia. nihil inuentum est mitius, nihil beni sem thgnius, nihil utilius, si aluus parum suo officio respondet quam Clyster sapienter accomodatus; & ubi caetera purgantia, quantumuis mitia sint, ventriculum peruertunt, appetitum de- ij ciunt,sitim inducunt,&diu morantur, dc alias secum trahunt molestias: ibi Enemata operationem expediunt statim,trahendo per successionem, non tam quae sunt prae foribus, qua quae longius remota. Ἀφ utique causa est, cur Itali hoc inanitionis tutissimae genus seruitiale nominent, ceu gratum aliquod ad sanitatem seruitium, quo Magnates Italiae & Galli; singu-

237쪽

Clyster est juvamen seu medicamen nobile,e uacuans ab inferioribus,&diuertensa superioribus, cumprimis atine in laypochondriacis,&c. Reliquas inanitionis species, cum magis pertineant ad Chirurgiam& pharmaciam hic fusus tractare intermittamus. Tandem procedimus ad Animi assectis siue pathemata, quae sola affectum hypochondriata producere valent, pristentemque miris modis vias/η . fouent&augenti Tria suntgeneralia animi vi-- - ria, quae tribus animae partibus re se ad quas stilicet referuntur: Plato enim in Timaeo,& . de rep: tres tantum ficultates constituit, quas partes animae vocat,nimirum rationalem siue intelligibilem, animosam, & concupisci. bilem: singularum vi suae sunt actiones, sic divitia. Ad ptimam enim, quae mentis & ratimius author est , referuntur jmplomata par Dorica, quae rationem &intelligentiam principis facultatis actionem depravant; quae quidem i. ad pathologiam reuocat. quod grauem aliquem corporis affectum consequam tu nec nis curato corpore mitescant Ab animosa vero iacultate, quae in cordesta est, ania

238쪽

c A P UT XVII stoimi pathemata excitantur, eaque tanto leuiora aut grauiora, quanto illa languidius aut vehementius commouetur : quae facultas, licet sit expers rationis. ei tamen assidet Enquam auxiliaria , sed ad cohibendum cupiditatis impetum , si quando rationis iussa respuerit. Tertii generis sunt amarinimata , quae Aristo s. Ethic, sunt tantum leuia errata: sed apud Xen Donus. Paed: etiam pro grauioribus peccatis sumuntur. Galenus eo nomine quaelibet morum vitia intelligit, siue ex falsa opinione sue ab immensa quadam gloriae,pecuniae, ciborum,u neris cupiditate proficiIcantur. Ex quibus c5stat, non ad solam vim concupiscibilem quae in jecore sita est, eaposse referri, clim mesta ex iis pendeant, partim ab animali appetitu, pamtim a voluntate,quae cum sit homini propria si rationi obtemperet, nihil appetit, nisi quod sit honestum, di virtuti consentaneum. Quod si

sensuumillecebris adhaereat,nec rationisfraeno coerceatuti bonis apparentibus delusa, nihil aliud quam monstra vitiorum producis et 'uae non solum animi temperamentum, sed etiam

totius corporis oeconomiam non raso peruem

tunt, & animae lathum adferunt; Moderare D d 3 autem

239쪽

etor Ma COSMI BCPOCHO MAClautem, & ea juxta normam rationis guberna re, ne suos cancellos excedant, soli is S. Seiri tus auxilio & verbo Dgi possumus, juxta illud Gen. . sub te erit appetitus tuus omodo autem sint gubernandi, in eo praecepta omnia Decalogi, tota philosophia Moralis, &uniuer fa luridica facultas occupata est. Est igitur perturbatio animi,motus quidam in spiritibuspreceps & inordinatus, turbulentu

Cum itaq; animus cu corporeindis lubili qua.dam unione cohaereat,ut impossibile si unum valere, altero languente : ideo cura haud leuis esse debet,frenare & adhibere modum & ratio. nem, graues hosce impetus & sanitatis hostes

compescendi. Variae autem numerantur specicies a M edicis perturbationum mentis, qu lon. poeuitatis fila praescindere consueuerunt: velu-

dia, Venin, & huius generis aliae. Quae quosdam angunt de die , inquietant de nocte, urgent in aurora, stimulant vesperi , ut tandem harcina ingrauescente) ante diem succumbere necesse sit. Quamobrem Gai: cap. 23; art: medic. salu bessime praecipiti omnibus ab. elusinois animi

240쪽

c a P UT XVII. Io, affectibus cumprimis abstinendum esse , eo quod eorundem magna vis sit ad corpus alterandum, & a naturali statu euertendum: nec ex illis omnibus vllus usus,praeterquam j eXistat: hoc enim solum teste Fernelio, cor exhilarat , spiritiisque latitia distundit, natiuum calorem suscitat, sanguinem humoresque extenuat, quibus salus comparatur, conseruattir-que sanitas: animus enim gaudens ut ait Salo mon)ςtatem floridam facit. spiritus vero tristis, exiccat ossa;&sanetri uia carnificina est, ani in itismum hominis exedens , planeque conficiens, ex quo Chrysippus ipsam moestitiam, aegritu animi. dinem appellatam putat, a graeco vocabulo

lypyn quasi lypsin , id est solutionem totius

hominis; nec immerito: siquidem homo moerore confectus tabescit, macescit, senescit miser. Vnde non abs re celebratum olim extitit Samij Pythagorae symbolum. Cor non comedena dum: quod lignat moerorem exanimo eij ciendum: simus ergo in gaudio, in hilaritate: simus

animo,quantum licet, defoecato: simus exporrecta fronte, non corrugata; imitemur Socratem,qui in omni aequalitate mrtunae ac mentis,

semper fuit serenodi tranquillo animo. Denique