Titi Lucretii Cari de rerum natura libri sex. Ex editione Thomae Creech

201쪽

Navigia, in siimmum veniunt vexata periclum. Hoc fit, ubi interdum non quit vis incita venti Rumpere, quam coepit nubem; sed deprimit, ut sit

In mare de coelo tanquam demissa columna

Paullatim, quasi quid pugno, brachiique supernEConjectu trudatur, et extendatur in undas: Quam cum discidit, hinc prorumpitur in mare venti Vis, et fervorem mirum concinnat in undis. Versabundus enim turbo descendit, et illam Deducit pariter lento cum corpore nubem. Quam simul ac gravidam detrusit ad aequora ponti, Ille in aquam subito totum se immittit, et omne Excitat ingenti sonitu mare fervere cogens. Fit quoque, ut involvat venti se nubibus ipse

Vortex, conradens ex aere semina nubis,

Et quasi demissum coelo praestira imitetur. me ubi se in terras demisit, dictivitque:

Turbinis immanem vim promovit, atque procellae. Sed quia fit raro omnino, monteisque necesse est Ossicere in terris: apparet crebrius idem Prospectu maris in magno, coeloque patenti. Nubila concrescunt, ubi eorpora multa volando Hoc super in coeli spatio coiere repente Asperiora, modis quae possint indupedita Exiguis, tamen inter se comprensa teneri. Haec faciunt primum parvas consistere nubeis: Inde ea comprendunt riter se, conque gregantur. Et conjungendo crescunt, ventisque feruntur Usqueadeo, donec tempestas saeva coorta est. Fit quoque uti montis vicina cacumina coelo Quam sint quaeque magis, tanto magis edita sument Assidue fulvae nubis caligine crassa; Propterea, quia cum consistunt nubila primum, Ante videre oculi qu&m possint tenuia, venti Portantes cogunt ad summa cacumina montis. Hle demum sit, uti turba maiore coorta,

202쪽

'ae I B. VI. ' continia, xc stipata simul cernantur, et MoVertice de montis videantur surgere in aethram. Nam loca declarat sursum ventosa patere Res ipsa, et tensus, mdnteis eum ascendimus altos. Praeterea, hermulta mari quoque tollere toto Corpora naturam, declarant littore vestes Suspensae, cum concipiunt humoris adhaesum. Quo magis *dnubeis augendas multa videntur Posse quoque e salso consurgere momine ponti. Nam ratio cum sanguine abest humoribus omnis: Praeterea, fluviis ex omnibus, et simul ipsa Surgere de terra nebulas, aestumque viderius er Quae velut halitus, hinc ita sursum expressa feruntis Suffunduntque sua coelum caligine, et altas Suisciunt nubeis palissatim conveniundo. Urget enim quoque signiferi super aetheris aetas, Et quasi densando subtexit caerula nimbis. Fit quoque, ut hunc veniant in eoetnm extrinsedilis illa Corpora, quae faciuhi nubeis, nimbosque volanteis. Innumerabilem enim numerum, siam mamque profundi Esse infinitam docui: quantaque volarent Corpora mobilitate, ostendi, quamque repente Immemorabile per spatium transire solerent. Haud igitur mirues est, si parvo tempore saepe

Tam magnos monteis tempestas, atque tenebrae Cooperiant maria, ac terras, impensa superne.

Undique quandoquidem per caulis aetheris otiineis, Et quasi per magni circi)m spiraeula mundi Exitus, introitusque elementis redditus extat. Nunc age, quo pacto pluvius concrescat in altis Nubibus humor, et in terras demissus ut Imber Decidat, expediam . primum iam semina aquai Multa simul vineam consurgere nubibus ipsis

omnibus ex rebus, pariterque ita crescere utrasque, Et nubeis, et aqliam. quaecunque in nubibus extat,

ut pariter nobis eorpus cum sangulae crescat,

203쪽

Sudor item atque humor quicunque est denique membris.

Concipiunt etiam multum quoque saepe mari0um Humorem, veluti pendentia vellera lanae Cum supera magnum venti mare nubila portant. Consimili ratione ex omnibus amnibus humor Tollitur in nubeis: quo eum bene semina aquarum Multa modis multis convenere undique adaucta: confertae nubes vi venti mittere certant Dupliciter: nam vis venti contru*it, et ipsa Copia nimborum, turba majore coorta, Urget, et e supero premit, ac facit essivere imbreis. Praeterea, cum rarescunt quoque nubila ventis,

Aut ditatuuntur selis super icta calore: Mittunt humorem pluvium, stillantque, quasi igni

Cera super calido tabescens multa liquescat. . Sed vehemens imber fit, ubi vehementer utroque Nubila vi cumulata premuntur, et impete venti. At retinere diu pluviae, longumque morari Consuerunt, ubi multa fuerunt semina aquarum; Atque aliis aliae nubes, nimbique rigantes Insiaper, atque omni volgo de parte feruntur:

Terraque cum fumans humorem tota rehalat.

Hinc ubi sel radiis tempestatem inter opacam

Adversa fulsi nimborum aspergine contra: Tum color in nigris existit nubibus arqui. Caetera, quae sursum crescunt, sursumque creantur: Et quae concrescunt in nubibus omnia, prorsum omnia, nix, Venti, grando, gelidaeque pruinae, Et vis magna geli, magnum duramen aquarum: Et mora, quae fluvios pysim refraenat eunteis e Perfacile est t*men haec reperire, animoque videre, Omnia quo pacto fiant, quareve creentur, Cum bene cognoris, elementis reddita quae sint. Nunc age, quae ratio terrai motibus extet, Percipe: et in primis terram fac ut esse rearis

Dbter item, ut supera est; ventis, atque undique plenam

204쪽

speluncis, multosque lacus, multasque lacunas In gremio gerere, et rupeis, deruptaque saxa: Multaque sub tergo terras flumina tecta volvere vi fluctus, submersaque sexa putandum est.

Undique enim similem esse sui, res postulat ipsa. His igitur rebus si unctis, si1ppositisque:

Terra superne tremit magnis concussa ruinis Subter, ubi ingenteis speluncas subruit aetaS,Quippe cadunt toti montes, magnoque repente Concussu, late disserpunt inde tremores: Et merito, quoniam plaustris concussa tremiscunt Tecta viam prbpter non magno pondere tota. Nec minus exsultant, ubi currus fortis egusim Vis Ferratos utrinque rotarum succutit orbeis. Fit quoque, ubi magnas in aquae, vastasque lacunas Gleba vetustate e terra provolvitur ingens, Ut jactetur aqua, et fluctu quoque terra vacillet et Ut vas in terra non quit constare, nisi humor

Destitit in dubio fluctu iactarier initis.

Praeterea, ventus cum per loca subcava terrae

Conlectus parti ex una procumbit, et urget obnixus magnis speluncas viribus altas; Incumbit tellus quo venti prona premit vis: Tum supera terram quae simi exstracta domorum. Ad coelumque magis quanto sint edita quaeque, Inclinata minent in eandem prodita partem: Protractaeque trabes impendent ire paratae:

Et metuunt magni naturam credere mundi Exitiale aliquod tempus, clademque manere, Cum videant tantam terrarum incumbere molem

Quod nisi respirent venti, non ulla refraenet Res, neque ab exitio possit reprendere eunteis. Nunc quia respirant alternis, inque gravescunt, Et quasi conlecti redeunt, ceduntque repulsi e

Saepius hanc ob rem minitatur terra ruinas,

Quam facit: inclinatur enim, retroque recellit.

205쪽

I. I. B. Vt.

Et recipit prolapse suas ab in pondere e

Hac igitur ratione vacillant omnia teda, Summa magis mekiis, media imis, ima perhilum. Est haec ejusdem quoque magni causa tremoxi Ventus ubi, atque animae subito vis maxima quaedam, Aut extrinsecus, aut ipsa a tellure coorta In loca se cava terr i conjecit. ibique Speluncas inter magnas fremit ante tumultui Versabundaque portatur, post incita cum Vis Exagitata foras erumpitur, et simul altam Diisndehs terram magnum concinnat hiatum et

In Tyria Sidone quod accidit, et fuit Aegis In Pelopoohesb: quas exitus hic animai

Disturbat urbeis, et terrae motus obortus lΜult que praeterea ceciderunt moenia magnis Μotibus in terris, et multae per mare pessum

subsedere *is pariter cum civibus urbes. Quod nisi prorinuit, tamen iiDeet S ipse:

Et fera vis venti per crebra foramina terrae Dispertitur, ut horror; et incutit inde tremorem Frigus uti nostros penitus cum Venit in artus, Concutit invitos cogens tremere gique moveri. Ancipiti trepidant igitur terrore per urbeis: Tecta superne timent , metuqnt inferne, cavernas Terrai ne distatuat natura repente:

Neu distracta suum Iate dispandat hiatum: Idque suis confusa vehi complere rumis.

Proinde licet, quamvis coelum terramque reantur Incorrupta fore Reternae mandata saluti:

Attamen interdum praeiens yis ipsa pericli Subditat hunc sumulum quadam de parte umoris, Ne pedibus rapti' tellus subtra mi feratur In barathrum, rerumque sequatvr prodita samma

Funditus, et fiat mundi chpfusa ruina. Nune ratio reddunda, augmen cur nesciat aequor. Principio, mare robantur non reddem misius

206쪽

Naturam, quo. t tus filat decursus aquarum, Omnia quo veniant ex omni flumina parte. Adde vagos imbreis, tempestatesque volanteis:

Omnia quae maria, ac terras sparguntque, rigλntque. Adde suos fonteis : tamen ad maris omnia summam Guttai vix instar erunt unius ad augmen: Quo minos est mirum, mare non augescere magnum. Praeterea, magn*m sol partem detrahit aestu:

Quippe videmus enim vesteis humore madentei. Exsiccare suis radiis ardentibus Plem. At pelage multa, et late substratae videmus; Proinde licet quamvis ex uno quoque loco sol

Humoris parvam delibet ab aequore partem :Largiter in tanto spatio tamen auseret undis. Tum porro venti magnam quoque tollere partem Humoris possunt verrentes aequora ponti: Una nocte vias quoniam persaepe videmus siccari, mollisque luti concrescere crustas. Praeterea, docui multum quoque tollere nubeis Humorem magno conceptum ex aequore ponti: Et passim toto terrarum spargere in orbe, Cum pluit in terris, et venti nubila portant. Postremo, quoniam raro cum corpore tellus Est, et coniunctas oras maris iandique cingit: Debet, ut in mare de terris venit humor aquει, In terras itidem manare ex aequore salsis;

Percolatur enim virus, retroque remanat

Μateries humoris, et ad caput amnibus omniSConfluit: inde stiper terras redit agmine dulci,

Qua via secta semel liquido pede detulit undas.

Nunc ratio quae si, per fauceis montis ut Aetnae Exspirent ignes interdum turbine tant9, Expediam: neque enim media de clade coorta Flammae tempestas Siculum dominata per agros Finitimis ad se convertit gentibus ora,

Fumida cum coeli scintillare omnia templa

207쪽

ri Cernentes pavida complebant pectora cura,

Quid moliretur rerum natura n Varum.

Hisce tibi rebus late est, alteque Videndum, Et longe cunctas in parteis dispiciendum,

Ut reminiscaris, summam rerum esse profundam, Et videas, coelum summai totius unum

Quam sit parvula pars, et quam multesima eonstet: Et quota pars homo terra 1 fit totius unus. Quod bene propositum si plane cbntueare,v Ac videas plane; mirari multa relinquas. Num quis enim nostrum miratur, squis in artus Accepit calido febrim fervore coortam, Aut alium quemvis morbi per membra dolorem tobiurgescit enim subito pes, arripit acer Saepe dolor denteis, oculos invadit in ipsos: Existit sacer ignis, et urit corpore serpens Quam cunque arripuit partem, repitque per artus. Nimirum, quia sunt multarum semina rerum 2 Et satis haee tellus nobis coelumque mali fert, Unde queat vis immensi procrescere morbi. Sic igitur toti coelo, terraeque putandum est Ex infinito satis omnia suppeditare,

Unde repente queat tellus concussa moveri, Perque mare, et terras rapidus percurrere turbo, Ignis abundare Aetnaeus, flammescere Coelum.

Id quoque enim fit, et ardescunt coelestia tempIa, Ut tempestates pluviae graviore coortu Sunt, ubi sorte ita se tetulerunt semina aquarum. At nimis est ingens incendi turbidus ardor. Scilicet, et fluvius, qui non est, maximus eii est Qui non ante aliquem majorem vidit: et ingens Arbor, homoque videtur: et omnia de genere omni,

Maxima quae vidit quisque, haec ingentia fingit:

A Cum tamen omnia cum coelo, terraque, marique Nil sint ad summam summai totius omnem.

M Nunc tamen, illa modis quibus inritata repente

208쪽

Flamma foras vastis Aetnae fornacibus effet, Expediam . primum totius subcava montis Est natura, fere silicum suffulta cavernis: Omnibus est porro in speluncis ventus et aer. Ventus enim fit, ubi est agitando percitus aer. Hic ubi percaluit, calefecitque omnia circum Saxa furens. qua contingit, terramque: et ab ollis Excussit calidum flammis velocibus ignem: Tollit se, ac rectis ita faucibus ejicit alte, Funditque ardorem longe, longeque favillam Disteri, et crassa volvit caligine fumum :Extruditque simul mirando pondere saxa rNe dubites, quin haec animai turbida sit vis.

Praeterea, magna ex parti mare montis ad eius Radices frangit fluctus, aestumque resorbet. Ex hoc usque mari speluncae montis ad altas Perveniunt subter fauceis : hac ire fatendum est, Et penetrare mari penitus res cogit aperto: Atque effare foras, ideoque extollere flammas. Saxaque subiectare, et arenae tollere nimbos. In summo sunt ventigeni Crateres. ut ipsi Nominitant, nos quas fauceis perhibemus, et ora. o Sunt aliquot quoque res, quarum unam dicere causam Non satis est, verum plureis, unde una tamen sit.

Corpus ut exanimum si quod procul ipse jacere

Conspicias hominis: fit ut omneis dicere causas Conveniat lethi, dicatur ut illius una. Nam neque cum ferro, neque frigore vincere possis Interiisse, neque a morbo, neque forte veneno: Verum aliquid genere esse ex hoc, quod concio dicat. Scimus: item in multis hoc rebus dicere habemus. Nilus in aestati crescit, eampisque redundat Unicus in terris Aegypti totius amnis. Is rigat Aegyptum medium persaepe calorem, Aut quia sunt aestate Aquilones ostia eontra

U Anni tempore eo, quo Etesia flabra feruntur:

209쪽

Et contra fluvium flantes remorantur, et undasCogentes sursus replent, coguntque manere. Nam dubio proelii haec adverso flabrx seruntur Flumine. quae telidis a stellis axis aguntur. Ille ex aestifera parti venit amnis ab Austro Inter nigra vlrstm, percoctaque saecla calore, Exoriens penitus media ab regione diei. Est quoque, uti possit magnus congestus arenae Fluctibus adversis oppilare ostia contra.

Cum mare permotum Ventis ruit intus arenam.

Quo fit uti pacto liber minus exitus amni, ut proclivus item fiat minus impetus undis. Fit quoque, uti pluviae forsan magis ad caput ejus Tempore eo fiant, quo Etesia flabra Aquilonum Nubila conjiciunt in eas tunc omnia parteis. Scilicet ad mediam regionem eiecta Ael Cum convenerunt, ibi ad altos denique monteis

Contrusae nubes coguntur, vique premuntur.

Forsit et Aethiopum penitus de montibus altis Crescat, ubi in campos albas descendere ningueis

Tabifieis subigit radiis set omnia lustrans. Nunc age, merea tibi quae ut loca cumque lacusque, Expediam, quali natura purita constent.

Principio, quod averna vocantur, nomen id ab re Impositum est, quia stat avibus contraria eunetis, Ε regione ea quod loca cum advehere volantes. Remigii oblitae pennarum veli remittunt, Praecipitesque eadunt molli cerulae profusae In terram, si forte ita sert natura locorum: Aut in aquam, si forte laeus substratus averno est. Qualis apud Cumas locus est mbntemque Vesevum oppleti calidis ubi lamini fontibus auetias. Est et Athenaeis in moenibus. arcis in ipse Vertice, Palladis ad templum Tritonidos almae, Quo nunquam pennis appellunt corpora raucae Corni es, non eum fumant altaria donis:

210쪽

Utqueadeo sustant non iras Palladis aereis Pervigili cavi Graium ut cecinere poetae: sed natura loci hoc opus efficit ipsa sita vi. In Syria quoque fertur item locus esse, videri, Quadrupedes quoque quo simul ac vestigia primum

Intulerint, graviter vis cogat concidere ipsa, Manibus ut si sint divis mactata repente. Omnia quae naturali ratione gerunturi Et quibus e causis fiant, apparet origo: Ianua ne his orci potius regionibus esse Credatur posta, hinc animas Acheruntis in oras Ducere forte deos maneis inferne reamur: Naribus alipedes ut cervi saepe putantur Ducere de latebris serpentia saecla ferarum. od procul ii vera qum sit ratione repulsim. Percipe: namque ipsa de re nunc dicere conor. o Principio hoc dico, quod dixi saepe quoque ante. . In terra cujusque modi rerum esse figuras rMulta homini quae sitnt vitalia: multaque morbos Incutere, et mortem quae possint accelerare: Et magis esse aliis alias animantibus aptas Res ad vitai rationem ostenesmus ante,

Propter dissimilem naturam, dissimileisbe

Texturas inter sese, primasque figuras rMulta meant inimica per aureis, multa per ipsas Insinuant nareis infesta atque aspera odore: Nee sunt multa parum tam vitanda, nec autem Aspectu fugienda, saporeque tristia quae snt. Deinde videre siret qsuun multae snt homini res Acriter infesto sensu, sti aeque, gravesque. Arboribus primiam certis gravis umbra tributa est, Usqueadeo; capitis faciant ut saepe doloresi Si quis eas subter laeuit prostratus in herbis. Est etiam in magnis Heliconis montibus arbos

Floris odore hominem tetro conlaeta necare.

5eilicet haec ideo terris ex omnia surgunt Na