장음표시 사용
211쪽
sag Ioa Is VITAE PLANTAE, ANIMALI AtaVE AD 3rb
iae ἔν itatem malere. Cap. III L
. --- l TSI ex contrariis, quae diximus, contrarium patere posset , exemplal tamen aliqua apponemus , ut certiores fiant, & sibi consulant homi
k l ties. Breuiores vitae plantae, & animalia, quae maturius sene stuic con εῖ-i fetutitur,&qua putrefactione nascuntur 'putrescenteS sunt, ita pu
s i Ell trefactionem, perniciem, di interitum inducere possunt.Jungi imbre
s1 α - ti proueniunt, cito nascuntur ,&putresunt sintra septem dies eorum ortus,& interitus, immo exputrescentibus lignis, alijsq; rebus nascuntur,& quanto citius putres uni, ac marcore vitiantur, peiores sunt , di petnicioso res Esi nocent, aegrius concocti strangulant, & choleram, morbum citant. Tuberibus putrescendi ratio communis cum ligno, nascuntur omnes, quum imbres autumnales fuerint,& quibusdam locis seruntur riguis, gustu aquoso, nulla insgrii qualitate, unde crassos humores, S atrabitares, ut frequenter deuorati, amplexiam,¶lysim inducant . Fructus
quoq; qui cito crescunt, cito etiam marcescunt; sicut cucurbitae, pepones, mora, cera.
sa, & eiusmodi, & qui in humidis nascuntur, S putrescentes humores gignunt in coraporibus. Ex carnibus pisces breuioris vitae, ex qui cito senectute conficiantur, citissime putrescunt, & membris alienum humorem imbibendo, di si quem necessarium humo rem membris ingerunt, citae corruptioni subieetiam donant, unde cita canities,pallor,& senilis rugositas. Eisdem viiijs obnoxiae cochleae, anguillae, &s miles quae ex luto& putrescentibus aquis gignantur, sic humidorum animalium, vel aquis degentium carnes, S praesertim quae ees putrefactione suos natales habent, quia maximehumidio res improbantur. Ranarum carnes, quia laxe, ct humidae sunt, putrefactioni obnoxiae. Unde tutius, S longe laudabilius existimandum hos cibos interdici, aut parcius sumi, quam vitam tali periculo committere, praesertim ij, qui vitae perennitati student. PINGUEs AIA ORAS. ET ANIMALIA AD IMPINGVin
A T v R A L E M morbum iam diximus, si morbus est, qui humido naturali desciente, tabescit, ut senio, non morbo interijsse videatur.Nuc dicemus morbos praeter naturam ,& primo de eo, qui ex nimia bona habitudin e euenit,&intrinsece Morbi enim plantis, vel ex copia,vel inopia alimenti eueniunt. Est enim genus arborum, cui intrinsecus sponte euenit ex nimia pinguedine, quum radices sucei copia in taeda abeunt, ut quedam animalia, quae pinguedine suffocantur. Theophrastus picearum genus enumerat, ' aliarum quarundam arborum, quae nobis non parum commodi aserunt, quum Naturam se pandentem, & prodentem contemplabimur ad nostram pinguedinem, &decorat ionem valere posse. Quae enim tam satis pinguescunt,& nos pingues acere possunt. Oleosae arbores pingues sunt, D corpora nostra dulcibus, & pinguibus, cibo,& potu augescunt,pinguescuntq; &iam vulgatum est Medicorum dogma, minui aridis, siccis, & siti, pinguescere dulcibus, humidis,& potu . Pinorum generi corruptio accidit sponte ex nimietate, & excessu nutritionis , quum enim per taedam pabulutransmittere nequit, perit, dirustici strangulari aiunt obesitate atq; pinguedine, quippe omnia spiritum aliquem desiderant, vel solutionem, vel meatuum libertatem. AUicenna pini granum esse impinguatiuum docet. Et de picea eadem prodit, quum eiusdegeticiis, di etiam nimia pinguedine ted escat. Amygdalus arbor pingui succo turget, eu Theophrastos adeo virium soliditate valet, ut eximio alimento in germinum lusu,tiam proruat. Rustici castigando eam,tollunt nimiam alimenti copiam,paxillos arbori
212쪽
adigendo, vel confossas radices ostendunt imbribus, ' frigoribus; A uicena dicis su Ad
qui dulces amygdalas vorant,pinquescunt. Pistaceoru arbor in nucum genere nota est enim domestica terebinthus: obesitate perir, ut diximus, nam resini sera est, 'resini ferae ex Plinio pereunt obesitate: eosdem usus pistacea habent, quos pinei nuclei, ad inducendam enim pinguedinem valent. Sunt &indicae nuces ex oleo sa arbore,& pingui, earumque substantia pinguis,ut butyrum referat,cuius vis praecipua macros impinquare est. Auellana nucum genere, oleo copiosa, nis retonsa,&resecata fuerit, adeo pin. guescit, ut in corpulentiam omne alimentum absumat , Sob id sterilescat. Pinguedini adeo confert, υt fidem superet,&plusquam verisimile corpulentiam augeatu sagorum fructus pingue oleum resuda D t,vt alibi diximus, ct copiositis, quam par sit,quorum esum ire pingue icunt sues, immo ex fracibus, extracto oleo, maxima animalibus inducitur pinguedo. Glires quoq; saginat,&ideo animalis una eius prouentus, ' mire saginati capiuntur . plurimum olei ex lini seminibus exprimitur, cuius fraces & retrimenta re ponuntur saginando iumentorum generi, praecipue bubus obestate sesa Hoturis instagnibus, quales interdum coronati ad ostentandam altilis saginae molem per urbium copita circumseruntur oleo a&iuglans, cuius fraces saginando pecori valde accomodas experti sumus. Laser, pinguis lachruma, desudans e plantis, vesci pecora solita, quo pinguescant ex Cyrenaica prouincia non defertur , quoniam publicani , qui pascua conducunt, maius ita lucrum sentientes , depopulantur peeiadum pabulum . Hypear sue viscum , quod in larice, re abiete nascitur,ole sum , & pingue est. Ad saginanda pecora utilius, quia & alimenti plus, & pinguitudinis in larice , de tibiete sit. Ut tia purgat primum , deinde pinguefacit, quar suffecere purgationi. Iri Orecentiorum,fahiti gladis cons mile nucleo granum facit , cuius estu boues , iumenta , & pecudes vehementer sagina gliscunt. Sed pinguedines aliae in ii Ostris corporibus durabiles, aliae
cito abolentur, ex tarde crescentibus arboribus, tardeq; maturescentibus pinguedo diutilis ermanet, ex 'cito erescentibus vero,&maturescentibus cito abit. Fictis cito crescunt, maturanturq;: quantocius saginant'; sed extemplo abit eorum pinguedo, quod Galenus ex vinearum custodibus probat, qui per duos menses quum fictibus ue scantur, Obes, & pingues fiunt,ac cares,quae ex ipsis signitur, haud firma, sed celeriter, eum eis vesci desierint, contrahitur. Ficus corpus augent, & ob id antea athleis hoc cibo utebantur . pythagoras exercitator primus eos ad carnes transtulit. Citrijs fructus pinguis, & cortex ole sus, extrahitur ex eo multu, & Odoratissimum oleum. ob id eius decoctum impinguat, ex Avicenna sic etiam pinguibus animalibus uescendo, sagina
ri homines solent , pinguia dicimus animalia , qua nimia pinguedine strangulari so lent, vel supramodum pinguescunt, & turgida sunt. Inter animalia sus mssiste pinguescit,&adeo ad summum pinguedinis peruenit, ut se ipsa stans subistineri non pomi Varro narrat in Arcadia suem spectatam, quae pre pinguedine non modo surgere non posset, sed eiam in eius corpore sorex, exesa carne, nidum fecisset,& peperiiset mures Crescit pingue ad pedem & tres digitos, & sexaginta diebus pinguescit is Aristotele & Pli nio. Animam illi Chrysippus pro sale datam dixit, scilicet ut interpretatur Cicero, ne illa pinguedo putresceret, animam datam pro fale, qui seruat eam. Nos eius pinguedine utimur ad omnium rerum condimentum. Calenus eius carnem concoctu facillima, di suauissimam dixit, praesertim media aetate, sanguinem quoq; probum generare, Omniumq; ciborum potentissime nutrire, propter similitudinem, quam cum humana camne habet, & qui in famis necessitate humanam carnem gustavere, similem suille prodi dere, ex Simeone Sethi, Castrati citius pinguescunt. Albertus, si rapacem auem Obmfam vis habere, pasce eam carne porci. Ali) fictili nouo butyrum coquunt, in hoc deco cto lauant carnem porcinam, quam aut bis in die propinant. Post suillam carnem licedina est, ex Caleno, teneri, pinguissimi sunt, & grati saporis: solis hoedis in macie utare, dixit isem; nam facile eius caro coquitur, bene alit, sanguinem bonum generat, D praesertim
213쪽
sortim tu aridie ς estii optimi sunt, caprina caro ad alir, ut Clitoninchus Carthaginensis Thebanum quendum athletam hac carne vescentem reliquos sim aetati thletas Vistribus susterasse scribit. Caprae adeo pinguescunt, ut pinguedine sterilescant, ex Plinio. Ad nimiam accipitris maciem , vervecum carne pascito paruis buccellis, de i es aurabis. vitulorum carnes hcedinis meliores sunt, & commodius concoquutur, post hcodinas prestare dixit Galentis Ad impinguandum aues rapaces dat Albertus carnes vitulinas. Inter aues gallinar maxime pinguescunt, & ut pinguiores sant, usum Veneris prohibet, vel lumbis adussis candende ferro, aut intus cruribus: caponis car nes corpus obesant,eκ Platina . Si pingui lacertes hali nitro, eum inoq; farinam tritici miscureris gallinς hoe cibo sagi natae, adeo pinguefaciunt homines,Vt disrumpantur. Lacerti maxime pinguescunt: impinguat vehementer caro, & adeps lacerti, & proprie mulieres, Au cenna. Scinci supra modum pinguescunt: scindi caro impinguat corpus, ex Rhasi. Anates simpra modum obesantur, multumq; nutriunt, crassiores sunt , quam reliquorum domesticorum animalium carnes, ex serapione. Avicenna homines obesare scriptit, pluriamumq; conferre nutrimento, sed non admodum laudabili. Anatis adeps maxime impinguat, ob id Albertus, cum accipitrem pinguefacere quarit, dat ei in cibum anatis carnes. Butyrum ex lacte pinguissimum est, linit ut ex eo corpus, ct impinguat. A qua casei impinguat, ob id pastorum canes pinguissimi, ex Avicenna. Caseus pinguem reddit corpus & comeditur post eum mel. Lac eadem operatur. Testudo turget, di pingu em reddi t:vnde qui obesare quertit equos, testudine cum molli pabulo decoquunt, unde equis magna, sed falsa pinguedo accedit, ex Alberto. M AGI LENTAE PLANTHA, ET ώNIMALI A M AC ILINTIAM
I contraria his, quae diximus, propinabimus, plantas, animalia, caeteraq; macra, macilentiam inducunt. Exempla erunt. Fraxinus sicca arbor est, di siccum profert semen, ut muscarum alae: cuius seme Obesum corpus leuat onere, sensim ad maciem reducens. Idem efficit c camum; lachryma arboris, pinguedinis omnis expers , ex Dioscori. de . Animalia,quae sempet macra, macilentiam conciliant. Lepus carnosus & n u nquam pinguis: h uius carn ibus viantur, qui macescere, vel estenuari cupiunt, ex Elon do. Durities leporinae carnis facit, ut sero , parumq; nutriat, quod dura omnia faciunt, eademq. durities euidentis siccitatis indicium est, ex
Galeno, cui Pselius, & Paulus subscribunt,& recolligetis Simeon Sethi quicquid ab antiquis scriptum, inquit. Carnes leporis his, qui corpus extenuare volunt, valde condicunt. Perdix non pinguescit. Volateranus ex Aeliano dicit, perdicem allia degustan rem, macrescere, ut ab aucupenegligatur propter maciem, & virus odoris, Plinius per dices pinguescere negat: praestare videtur,ut elixentur potius, quam assentur, quum assati plus secescant, ct torreantur. Isach Medicus subtilis alimenti esse dixit. Lupus piscis quum nunquam pinguescat, Caleno,&Celsosgnificatur non multi alimenti, sanguinemq; gigneretenuiorem Sylvestria animalia quia minus pinguia, quam domestica, magiiq; sicca, ideo de macrant, &iis vescenda pr cipimus, qui ddmacrari cupiunt sal quia secum, S durum, & stim inducit, maciem affert, ideo auceps ad demacrandufalconem, dat ei saJsum cibum, vel de perna salsa. Sal, vel Oleum omnium vehementis sinum eY calcan tho ob id nil mirabilius ad demacrandum frequenti periculo laeto vidimus, quam oleum vitrioli, si quotidie gutta in vino detur. Acetum, vinum est omni pinguedine orbatum, mazime demacrat.
214쪽
- XTRINSECUS euenientes morbi, aut secundum Naturam, aut prster naturam erunt; nam qua temporis ratione eueniunt, non praeter naturam censendi ardore scilicet, & algore. Dicemus postea de extrinsecis praeternaturam venientibus Extrinsecus euenientes secundum naturam,erunt aut publici,omnibus communes, vis eratio, se hace- a. lismus,&vermiculatio: aut particulares. Loquemur nunc de sphace,
limo, translatum nomen ab effectu simili, quod etiam in animalibus reperiatur, est vero quum radicibus ex vulnere, aut ulcere propter putrefactionem citor extinguitur, quasi mortificatio. Cicer non ex vulnere, sed elota salsugine interit, syderatio ex vulnere, totaq; coelo constat, ct praecipue moriuntur nouellae arbores, ut vitis,&ficus, ex Theophrasto.Cicer,qui perit ipliacetismo, contra carcinomata valet,&ulcera, quae cacoetha vocatur cum melle, I hordeo,ex Dioscoride salute foliorum squalor cinereus, pallensq; facies, arenti, & marcescenti similis; qualis in torridis collibus enatae, occatio suit πιλι φαιορ nominandi, quas sole assatam, aut tabefactam dicas medetur sphaceio demortuis partibus, quibus calorem natiuum, roburqi infitum reuocat, qua pDllet familiari facultate. Ex cauliculorum crematorum ficus cinere fit lixivium, quo spongia assidue imbuta, & superposita gangraenis prodest, na expurgat, & consumit quae exarescunt. Sic uua passa sine nucleis trita, & cum ruta imposita, gangraenas, & enatas in articulis putredines sanat. Percrpesyderatas punicarum radices nimio aestu vidimus, cute nerrimae fuerint: expressus nucleorum succus mali puniet, ad virilitatis, S sedis vicera, & raduuias valet, es ad ea, quae in corpore extuberant. A REO IES, ET FRUCTUS, I V Ε RMIC VL A N et V I, IN
corporisus nostris mermes generos , o mermes non proricen
ses, contra eos valens. Cap. VIII.
ST ' altera arborum exitiales lues, vermiculorum, pediculorum, aliorumq; animalium generatio, na ab eis roduntur, Voranturq;, demonstrante Natura earundem fructus in nostris corporibus eadem animalia procreare, ut ea vitare possimus. Duplex est vermiugeneratio es Theophrasto,alia in ligninalia in fructibus,ut fit communis omnium fere arborum mors vermiculorum generatio, &quibusdam plus, minusue accidere solet. Peculiaris malo, pyro fi . cui,& viti, immo& vermes, qui in fico nascuntur, alios vermes patiunt,qui incerastem figurantur Fructus arborum etiam vermiculationem patiuntur, ut oleae, pyii, mali, mespiti, punicae, sed punicae, & malo dulcibus magis, quam alijs ac cidit Leguminibus etiam vermiculi innascuntur, ut fabis, dolichis, & aphacis, quae celeti ter hoe morbo pereunt. Singula pro suo humore peculiare animal creant, ceu tri licum, atq; hordeum curculione , faba animal, quod aliqui midam vocant, simili modo desens, lenticula, pisum, de alia. Avicenna fructus enumerans, qui vermes in frui tu creant, humidiores esse dicit, ut mala, pyra, ficus, vitis, & eis similes, & legumina qua in ventriculo vermes creant, sunt phaseli, fabae, triticum, & similia. Ficus non admo dum probum generat succum, quapropter pediculorum agmen semper eos comitatur, qui eo titinuo eis vescuntur, inquit Galenus de ab eo Simeon Sethi. Ocimum commanducatum, & Soli expositum, vermes generat, & pediculi semper in eo generantur. Diodorus pediculos, &Mermes creare ocimi cibum fatetur, ob id eius esus copiosior decli. nandus, idq; exceptum ferunt incrementitio humori, quo imbuitur, qui male conco
215쪽
ctus nativo herbae calore, quas superuacuum citam noscit putrilaginem, facile In pediculos, & vermes abeuntem. Diophanes adiicit, ii tritu operiatur lapidea corpionem hi
onere &multis, qui miro eius odore oblectarentur, in cerebro natum scorpionem in uenere. Sunt & arbores, quae vermiculationem non patiuntur, ob id neq; in nostris corporibus nasci, di uiuere patiuntur, & si qui nati fuerint, cito dei ciant: Theophra. sus omnes arboreS, quae acres,&lamo succo turgentes sunt, vermibus non infestari tradidit, minime ctiam vermiculari, quae acerbae, & vehementes sunt, non modo quia minus pia rescunt, verum etia quia acerbitas partu animaliti prohibet. Argumento lautus est,quae quia breui putrescat, non breui vermiculetur, eaq; de causa nec caprificus, nec ficus,lac eius omnino acerbius est Omnia quie scills inserta terrae madantur,minus vermiculatione sentiunt,odoris, seruorisq; causa. Optime serua ntur lupinus & cicer, quia amaritudinem quandam, & acerbitate habent, que quidem qualitates seruare impune possunt, quamobrem & corrupta haec nullas bestias creant, nec quaecunq; sicca, ct acria. Avicenna contra vermes recenset grana lauri, cortices punici acidi, ea leguminibus lupini, ciceres. Et olera,quae non vermiculantur, valent contra vermes, ut cuminum, sinapi, men tha , foeniculum, apium,semen caulium, nasturtium, abrotonum,
absinthium, tisimilia, sic rapi, raphani, erucae, porri, origani, satureiae,&corianni,hscenim postrema semina ad durandum firmiora,contumacioraque exTheophrasto sunt &ad summum quae acri saporis. Et si omnibus oleribus culices, aut vermiculi in nascunis tur, his minime Vt olera infesta animalia non generent, men tham pluribus locis, maxime inter caules seras, hoc praestare sertur eruum aliquantulum satum , praecipue ubi
radices & rapa nascuntur: valet ad serpentu ictus, ct mentha aspersa in poetionem,uen tris animalia pellit, & serpentes fugar. Olea ct oleastrum movet mes , nec tineas senstiunt, amaritudinis enim causa non rodunt lignum,ex Theophrasto Avicenna oleum et mes interficere dixit, & praecipue omphacinunt propter suam amaritudinem . Codrus nec cariem, nec putredinem,aut tineam sen iit,fructum enim producit proe nimia acerbitate in gustabilem: corpora a corruptionis labe vendicat, ver uulosis auribus instillatur ex aceto, per uncia tendes & pediculos perdis,contra verni es,s tineas subter in aluum fusa praesidio est. Citrium nec vermes, nec tineas sentit succus serpentis inter scit, vermes in aluo,vestiarijs conditum vermiculorum erosionum novas prohibet:
pressi materies nec cariem sentit: foliorum succus rem a vermiculis quibuscunq; ne tangi, neq; erodi sinit. SIN G V LA I ES A R BOIVM NORII AISDEM NOSTRI a
I M VS uniuersales arborii morbos, nunc ad particulares accedalo mus , an bus Naturae spectaculo admonemur ad eosdem -Dullianos pin fr radicibusi narescens interit, quum in re Ε am Uer falluginem eluerit, iactura salsuginis uelut sphacetismus est: ait stabiem, impetiginem, & ad alios salsi humoris morbos vallat ,
Dios ride.Accidit 'lee impetigo, &lichen magna ex parte, ex Theophrasto, sudor ligni iuuenis oleae aecens manans illitus, sanat liche
Des, ilia jure ,α scabiem . Muscum Iubrum, di si os eam Cato infestare uadiderit, in ut tas tamen arbor sinus lit, ut etiamnichen. Muscum inueniri in cedro arbore, populo alba & quercu Ddo corides dixat,Galanus in piceis, & congeneribus plantis pinu larice, Sabiete,ego in trahi ni λ& lagis potissimum inueni, S iuniperis. ArbCres ergo,.quorum cortices eiusmodi morbo dehonestantur, ad lepras, lichenes, &scabiem valere, nemini dubium es e debet: codria in Elephantiali linistu proficit, icabiemq; quadrupedusanat, ex Dioscotide. Aqua, quae inmarcescentium quercuum teperitur cauitatibus, scabi cm
216쪽
scabiem omnem ulcerosam sanat: E pinus; & piceae ramis dependere canos mulci villos diximus, quarum cortices illi tilichenes, ct impetigines sanant. Larigna reuna a phosabhergit . Fraxini, &iuniperi cinis es aqua illitus lepra; eximat. Nos diis mil-s me obseruauimus inquam plurimis arboribus,petris uesa pissime muscum, impetigenes & lichenes gigni, cum humore labant, apparet foris viriditas quaedam, patrihetim capessit incrementum, & se induit in frondes, vi pyro , ficu, olea, vite, impero ,& ali s: & lichene ipsa ex arboribus derasa, decocta , illitaq; , impetigines emendauimus: lacteus fici succus lichenes, vitiligenes,& p ras expurgat, lachivima VIDtium illita, lichenes & psoras vino perfricatas sanat lichen ipsa asperginosue locis adhae
haeret ad pudendorum ulcera,&scabrities corporis valet. Ficus glabrationem patitur: si enim imbres nimi, fuere, radix deglubitur,quod vitium aulam appellant: morbus hic radicibus paulo superius, isq; ex humorum nimietate accidere solet: ficus cum atra mento sutorio deploratis fere tibiarum fluxionibus, & cacoeticis victribus medetur. vitibus morbus peculiaris articulatio, vel germinibus vi tempestatis ablatis, vel culturae imperitia laesis, quarum iniuria in articulis sentitur: enatas in articulis putredines imposita uua passa sanat, & podagris illinitur. Ficus scabiem patitur humore nimio, accidit quum Virgiliarum exortu acciderint minuti res pluuiae , quae ubi insiderint hae rent, &feruent: succus eius Iacteus cum polenta lepras, lichenes' vulgares p rase purrat viti etiam accidit mratio quum fores rorem excipiunt, humiditate, veluti rorem procreant, & si plus equo in ualuerit, alimentum auertit: hac causa acini partim lahuntur, partim remanent, ut non attingant debitam magnitudinem: vinum temper, re haustum, concoctionem in quavis corporis parte auget , ad roborandum corpus eias cacissimum. Olea clauum patitur,quidam fungum appellant, ali ollam, hoc est solis es ustio, tyluestris olea carbunculos, reduvias ,& nomas cohibet, ct crustas emarginat. Quibusdam arboribus excrescentiae quaedam innascuntur, quae ad n 'thri corporis ex crescentias Valent. Agaricum eqcrescentia est laricis arboris, veluti iungus t eius pro pria facul tas expurgare es clemeta, qua spinali medullar,neruis &jusculis adhaeserint. Funous caudicum, vel terrae excrescentia est: plinius excrescentibus in carne mederi dixit, nam ea extempore absumit. Theophrastus quercum multa adferre es crementa suis ramulis dixit Gignunt & alae ramorum pilulas, corpore, non pediculo adhirentes Fertri ea Phlym urendi vim habentemue & multas gallas, ut dicemus. Dioscora des gallas omphacite tritas excrescentias in carne cohibere dixit Plinius omnia gallarum genera excrestentias in corpore tollere dixit,& Avicenna. Eschara,scopuloru excrementum: ad crescentia, valet.
VNT & peculiares animalium morbi, qui etiam homines inuadunt his nostris mederi posse ostendemus.Caliginem oculorum caprinum pecus
patitur,eamq. Optime curare noscitiquum enim conturbatum oculum,& non probe affectum sentit, eum ad rubi spinam & admouet, & reserandum permittit, oculum vi pupugit, pituita statim euocatur,& nulla pupillae lasone facta, videndi usum recuperat. Hinc enim homines hoc curationis oenu; edidicisse e istimatur ab Aeliano, Medici in suffusione uo
cant eam, quae acu fit, puncturam: collyrium ex selle caprarum telam oculorum sanat,
ev Rhase Udem crebro lippirent, nisi quasdam herbas ederent; se & dorcasest ob id
earum fimum cera noua Luna circundatum deuorare iubet Plinius contra hunc moriabum. Caprarum oculi glauci sunt, ut videantur cotinuo glaucomata paci Diosco raden
217쪽
fel sylvestris capra contra glaucomata valere dixit. Aliae quotidianum morbum ingruere dicunt, a quo non prius leuatur, quam posterioris pedis ungula auriculae sinistrae immiserint ungulam,aut parte eius,aut anulu inde factu qui habet,eiusde morbi amuletu gestat. Asinus uno maxime morbo laborat, quem malida vocant. Vitium a capite rari.
tur, facitq; ut pituita multa rufia effluat, si ad pulmonem descenderit, moritur, as ni num lac commendant ad tussimi sanguis, vel pulmo s tritus bibatur, ad anhelitum,&tussim, eu Hali Arabe. Asinus alces species est, & ipse comitiali morbo laborat: ex eo ad comitialem morbum remedia multa as ni cerebrum ex aqua mulsa, in fumatum prius in foliis, semuncia per dies potum, ex Plinio, ad id valet, sed non pauciores, quam triginta: sic testes, medulla,vel sevum, ungularum cinis, caro, sanguis di lac, aliaeq; eius partes. Boves duobus morbis tentantur, struma S podagra ex Aristotele: bovis ungulae cinis ex aqua illitus: strumas discutit, es Plinio, sic simus illitus cum aceto ex Dioscorideo fimum recens calidum podagram lenit, ex Marcello. Taurorum sanguis fibris re-1ertior est, ob id celerrime coit, di densatur ex Aristotele, ob id potu pestifer, ex Calvinoi si sanguis eiiciatur, efficacem tradunt bubulu languinem imo dice& cu aceto sum ptum, nam ex taurino credere temerarium es,inquit Plinius: cornua tauri usta sangui mem cohibent,ex Galeno. Canes tribus laborant viiijs, rabie, angina, ct podagra, ex Aristotele, Plinio, & Polluce: Necantur catuli statim in aqua ad sexum eius, qui momorderint, ut iecur crudum deuoretur ex eis Aliqui demoi s e cane rabido, ut a pavore aquae tuerentur; vermem e cadauere canino adalligauere: corrigiam caninam tercollo circundaram remedio esse ad anginam, ex Plinio.Canis adeps podagram lenit .ex Aesculapio. Scabie i nfestantur etia canest scabiem curat ante omnes sanguis caninus, ex Plinio. Capras nunquam febre carere Archelaus est author , ideoq; fortassis, quod anima his, quam ovibus, ardentior, calidioresq; concubitus, Plinius: caprae stercus aridum, tritum, cribratum,coclearii mensura ex vitii odorati cyathis quatuor ieiuno & Ioto euhibe febrienti, es Galeno libro parabilium . Fimi hirundinum dragmam unam in 1actis caprini,vel ouilli,vel passi cyathis tribus aduersus quartanas ante accessiones dat
Plinius.Plutarchus rerum natura haudquaquam imperitus, capram praeter cetera animalia comitiali morbo tentari refert, propterea veteres sacerdotes ea vehementer, ut
morbida abstinuisse, quoniam gustantibus, aut tangentibus modo,aliquid morbi eiu affriceretur. Cuius causam affert pororum angustiam, quibus obseptis, pissime includatur spiritus. Cognouerit autem hoc ipsum quis maxime ex ovibus, & praesertim c pris, hae enim frequentissime corripiuntur, quod si caput ipsarum dissecueris, reperies cerebrum humidum , sudore refertum &male olens : ut Hippocrates libro de morbo sacro habet. Comitialibus dantur carnes caprinae in rogo hominis tostae, Plinius & Seditus. Cerebrum caprae per anulum aureum traiectum, piusquam lac detur insantibus instillant, contra morbos comitiales, Plinio. Hircis alarum foetor, ob id dieius: hircinus odor: hirci maturioris cornu rasum, vel exustum cum selle eiusdem mascetur , di Pondere aequo my rilia adiiciatur, deinde alis, demptis prius pilis,assidue perfricantur, ex Marcello Cerui vermes omnes continent in capite vivos,qui nasci solent sub lingua
in concavo, circiter vertebra, qua ceruici innectitur caput, magnitudine haud mino-xes ijs vermibus, quos maximos putres canes aedunt. Gigni uniuers, atq; contigui solet numero adeo circiter viginti, ex Aristotele & ab eo Plinius. Alij inuolucris intestinorum coaceruari dicut, & serpentium usu necari, quos spiritu Darium e cauernis elici ut Cornu cerui combustum, cum melle potum, educit lubricum rotundum, ex Caleno libro de theriaca ad Pisonem, S ab eo Sextus,Marcellus,& Rhases. Elephantes alui suo retentantur, nec alia morborum genera sentiunt, ex Aristotele , es ossbus elephanti puluis eum succo plantaginis ad dysenteriam datur, ex plateario. Equo tres acutis mi morbi, uesica, it eos, & cardiacus,fit & ashmaticus, & rabiosus. Caseus equin us ventrem reprimit, ct torsiones tollit, ex Aesculap io 1 tussim sanat saliua equi triduo pota, di equura
218쪽
di equum mori tradit Plinius. Equi saliuam s biberint phthisici, & qui maleni essiciuntur, Sextus & Marcellus. Leo febri quartana affligitur: etiam quum lai fatefrui videtur, perpetuo, nisi enim hic morbus vim, & impetum eius cohibere , ong*no his haec fera perniciosior esset Philesi adeps leoninus cum rosacea quotidianis febratius medetur, ex Plinio, sed Serenus hemitrita is dicit sed cor in cibo sumptum qua rei medetur ex Plinio. Lupus tribus morbis laborat, rabie, synanche, di podagra, Alber tus ex Aristotele, sed Aristotesta eo loco de canibus tantum scribit, fieri tamen p'teli, ut i sdem morbis lupus, tanquam sylvestras canis tentetur: Ad podagram magnificant Iupum vivum incoctum cerati modo, donec Ossa tantum restent, ex Plinior Qui per rupi stultur biberit, certissima salute euadet, Agritola. Pellis lupi si gestetur ab eo, quem
canis rabidus momorderit, noncineidet in metum aqum, ex Hali. Oves comitiali morbo lapis me corripi,Strabo author est, quia humidum eorum cerebrum est;cognouerat autem hoc ipsum mavime, qui ipsum dissecuerit, quia humidum ,&male olens inueniet, Hippocratervid comitiales sanguis pecudu potus valet, Plinius sel laudat. SusLium genus maxime obnoxium angins, & struma, exstinior es Suillo adipe, vel axungia sanantur strumae, ex eodem, ex felle etiam. Ad equorum anginam suillum stercus propinat Herocies, melle illitum. Viso oculi hebetantur crebro, qua maxime causa fi uos expetit, ut conuulneratus ab apibus os, leuet sanguine grauedinem illam: omniuoculorum obscuritatem, incipientemq; suffuscine curat fel urtinum cum aqua duplo, ex Galeni Euporisto. Vulpes aestate morbo, ab ea alopecia nominato, laborat, quod pilorum desuuio constat, unde captarum pelles non sollim inutiles, sed noxiae ei solet, Aetius. Adeps vulpinus alopecias sanat: in alopecia, ubi iam vulnera ad cicatricem v verint, caput vulpeculae urito, alcyonium, anchutaq; nigrae sella contrita super inunctioni inducito, ut caput pilis co 1 tegatur ex Aegineta. Mustelis morbus accisit, vel ita ex natura hahent brachia, vel pantes circa cubiti sexuram, siue gibbum tumidiores,didi γου δεκώρες. Hippocrates libro de articulis, qui paruum, & macilentum atrophon ahrachium habet,& cubitum tumidum,eodem vocabulo vocati Avicenna ex cinere muselae imponit arthriticis doloribus: Crocodilo oculi hebetes, Aelianus, cuius sanguis inunctus visus claritatem donat. Plinius. Accipiter oculorum hebetudinem paritur, ob id hietaeio herba discutit eam Plinius: accipiter decoctus in rosaceo, efficacissime omnium remedium Oculorum viiijs putatur a Plinio, Oculorum habetudini a Galeno. Aecipiter patitur febrimi ergo alis a collo suspensis salutare remediu. Coturnices mor hum comitialem patiuntur, & propter eum morbum despiciunt eas, quae solae anima Iium sentiunt, praeter hominem Plinio, & solino. Ad comitiales, coturnicum cere, hrum, ex unguento murteo tritum stanneo vase reponitur, eoq; iaciem illinito, & assimiraberis medicinae efficaciam: nam statim aeger exurget, ea Galeno. Circius altero pede claudicati ad podagras, & articulos valet. PLANTAE s VPER PLANTἈS NASCENTES, RASAVE Ex
v N T S alii extrinsecus euenientes morbi,qui plantis ipsis inna seu nil itie vel irrepunt , alimentiq; rapina exitium, & perniciem afferunt, nam amplasu suo alimoniam auferunt, succumq; extrahunt unde eutenuant, & strangulant. Vestigandum nobis erit, quid hoc portenio mirabilitate pleno Natura demonstrare voluerit, ut in visco, cu seu ta, hedera&similibus videtur, quar non nisi ad extenuandum in terna viscera, extrahendumq; pus valere conijciemus Hedera egerminibus radiculas emittit inter solia,quibus arboribus adhaeret,quasi de industria a Natura exhibitis succu e trunco exhaurientes .PuIulantas auribus medetur,1 ol 1aq; in vino
219쪽
decocta omnium ulcerum generi illinuntur I pediculus Vulliae inditus,partu extrahi is oecocta omnium 1 hhi cibi timit, cum auripigmento ungues extrahit Eoi humum bilem extrahit iacile di sine molestia, lieniq; medetur. Castucha uuastos lienes extenuat: &biliosos humores extrahit.
PLANTAE, ET ANIMAELIA, EVAE CAUDICIS IS SION a M
r VNT & uiolentae ablationes, extrinsecus aduenientes, quae arbori η bus mortem inferunt,emq; sunt partiu ablationes,& vulnera. Aliqus enim sunt arbores, quae si Vulnus accipient, intereunt, suae siccitatis& imbecillitatis causa, ut palma, vulnerato cerebro perit: sunt& ariabores, quae non solum i sinum vulnus, sed partium caudicis απ-l tionem tolerant, ut quae humida sint,&perbelle germinent, xttvl- mus, platanus, &qua iuxta aquas vivunt. Sunt quae vulneratae motiorescant, vi vitis, scus. malus, olea; amvgdala,harundo,&pyrus ,& caudicis fissione tolerant. Theophrastus docet modu coficiendi resina. Vulneratur pinus, & detrahitur taeda in vulnus iniectum humor copiosior costui sic in abiete, I picea, vulneratur terebinthus caudice, & ramo. Reliniferae platae Omnes ad vulneru cogi ut aliones valent. vlutur enim chirurgi passim ad vulnera cosolidanda terebintho.Expinu,& p1cea fit c glutinat ortu Τerebinthina res a cauis ulceribus inditur, generat carnes, & sanat ossa fracta, & se de caeteris. Sylvestris olea vulnera cOglutinar VImus no solum vulnera sed fracta ossa ferruminar, sic platanῖcinis, ex Avicenna. Vitis cenanthe, di vinum sanguinolentis vulneribus imponuntur. Exscens cinere fit laxius um, quod conglutinat, puraoat & carne replet , Oras committit, non secus atq; emplastra. Punici cythini sangui nolenta glutinant Mali folia & cbrtices consolidant, vel succus ex eis expressus,es Auleentia. Idem depyro sentiendum. Inciditur & myrrha' bis a caudice usq; ad ramos, ex
Uinior capitis vulnera glutinat, & ossibus nudatis medetur. Balsami frutex vitreis, autos is cultellis, sed in solo cortice artificum plaga vulneratur, ex qua suauitatis etiimiae pulta manet: capitis vulneribus cCnuenit, nihilq; efficacius opobalsamo ad glutinan da citra cicatricem vulnera, ct sc de reliquis, nam alia taedet reserre, suspicantes iam dicta, suffecturas. Animalia etiam,' quae dissecta incisau; iter u coalesci, & conglutinari possunt, facultatem possident nobis posse ulcera, vulneraq; conglutinare. Si qui fori tuito lacertum,seu consulto in caluariam percutiat, & virga medium discindat, huius partium neutra moritur, sed ab altera seorsum utraq; graditur ,& duabus pedibus ad lenti, vivit,deinde sic coitio utriusq; cum altera fiat, consenso ne quadam tacita, ct na, turali collioatione veluti conseruntur, conteciunturq;, atq; ex seperatis duabus partihus, unus, atq; idem rursus eis citur lacertus, & tamet si loci prius affecti vestigii m et eatris indicat, tamen & vitam pristinam retinet, de ei persimilis est, qui talia nunqua perpessus sit. Aelianus, & ab eo Philes. Lacertus dissectus iterum coit. Sanguis eius ad rupturam valet infantium, cum insident in eius decoctione. In pisce acu Aristotelis , Na- iura sagax rimam post podicem dilatat, donec pepererit, quia post partum ita coit, vi coalestere uideatur, quanquam fieri possit, ut coalescat, eu Aristotele ' Plinio. In An glia ichthyopolae lucios cultro dissecat, ut pingues esse empturis ostendant,quos non emptos in vivaria conijcii t, in quibus vulnus coit, & coalescit. Quod Natura rerum periri liticis ascribunt, quia ijs lucij se adfricant, ut illarum mucore visci do vulnus illi nant & sc rimae ora committuntur, ut proprius etiam iospicienti,cosuisse videri pos sint hoc ad conglutinanda vulnera con hcimus. Audiuimus lumbricos dissectos iteris coalescere, sic & 1erpentes, ob id ad Vulnera, & incisos valent neruos. PLANTAs
220쪽
PL ANTAS, ET ANIMALIA EVAE CORTICEM FACILE
abycrum,' Emundundam hominis e rem vatire. p. XIII.
O R TICIS cireumalbatio communis arborum mors,aut plurimarum, quum principalis maxime pars sit, adrachne excepta, sed veriusiubere,
cortice enim in orbem detracto iuuatur, quum caeterae necentur arbores: classescentes enim perstringit, & strangulat. Cerasus etia delibrari solet, alioquin pro cinditur potius, quam filo eodem detrahi possit,re
reliquuinq; durare, arboremq; tueri valet, nec iactura corticis arbor ipsa emorit ur: nam dempta exteriore tunica, eius vice secundo an no tenuior subnascitur, priorisq; damnum resarcit. Inter corticem & lignum illeae tenues tunicae, multitiplici membrana, e quibus vincula illeae vocatur,tenuissimum earum philyre, coronaruiemniscis celebres, cortices pro funibus expetuntur. Viti rimosus cortex, fp tm; rumpitur, adrachna , unedoni, & malo cadit. Cortices e fago, abiete, tilea& picea in magno stant usu agrestium, qui vasa, corbesq; , ac patentioris oris quaedam messibus, divindemijs convehendis factitant, atq; praetexta tugurioru Quercus cortex,suberic genetis, ad malefica ulcera, & ad duritias, quas cacoetas vocant,valet. Vitis lachryma, quae veluti gummi caudicibus coalescit, illita, lepras, psoras, nitro prius perfricato, s nat. Sic etiam lambrusca easdem possidet vires Resina pinus, laticis,&piceae ad lepras, psoras, es eiusmodi cutaneos morbos valent Si allio tuniculas demas, nil heseris, nam
multiplicibus tunicis tegitur, sic scillis, ea pis, & smilibus bulbis,semper his aliquid eximi potest, ex Theophrasto: ad lichenes lepras,fursu res valent cum melle. Frumenta cea fere omnia follicellis constant,granus epientibus glumis & aceribus tritici furfures acri aceto elixi,caletes illiti, lepras pellunt,& vetustas impetigines sanat. Hordei cataplasma es acri aceto impostu,tepris medetur,auena eisdε utilis,quibus & hordeu,alica,qus fit 1ea decocta in aceto, Iepras tollit, & vnguium scabrities extricat. Ostendit etiam plovida Natura quam Iurima esse animalia, quae senectam exuunt,hominem admonendo, ut quam ipsa postident qualitatem, eidem profuturam, scilicet ad cutis decorticati nem,uel innovationem valere,elephantiasin, lepram, alphos, ploras, impetigines, &squamas . sed quae suerint animalia docet Aristoteles inquiens. Nonnulla ex ijs sene.ctam exuunt est autem senectus cortex, qui velut operculo inest cuti Vt ex sanguineis ea, quae cortice molli intecta sunt, scilicet serpen tes, & lacerti. Insecta autem quaedam senecta exuunt, silpha, culex, & ea, quorum pennae vagina continentur, ut star ei, di omnia quidem . ubi iam factum est, quod gigni debuerit, exuunt. Quaedam inter marina senectutem exuunt, ut locustae, gambari & cancri, serpentes vere & autumno sene. etam exuunt. Viperarum carnes totum corpos per cutem purgant. Galenus de iis haee
habet In Asia homo quidam elephantiasi laborabat, amici constructo illi tugurio, tan. tum illi cibum ferebant, quantum victui suppeditaret. Accidit ut vipera in vas vino ple num decideret, messores cum id animaduertissent, veriti ne si ipsi. hibissent; aliquid mali eueniret, praemisericordia elephantiaco propinant, rati expedire illi potius mori, quam in illa miseria vivere, & cum ille bibisset, tuberosum omne illud cutis non aliter, quam animalium testa excidit, & sanitati restitutus est. Idem etiam in Mysia acet Ait Elephanticus quidam profectus ad balnea, sperans inde commodum erat illi ancilla, quσministrabat, incidit in urceum vini vipera, & extincta est, ancilla in lucrum id teputaς, quod sors euenisset, hero id vini propinat, sed quuum ille hibisset, eodem modo sana tu est, quem diximus. Antonius Musa Augusti Cesaris Medicus, quibus insanabilia Ut
cera erant, viperas edendas dabat, miraq; celeritate persanabat,ex Plinio. Ceruus senutiens se orauatum senectute, spiritu suo e cauernis serpentes eκ tractos, di pedibus con culcans ita enectos vorat, & iuuenescit. Vt aues mutent suas penas, serpentibus utitur auceps