장음표시 사용
261쪽
liu caprificati sep --ho gnantibus , abortum prohibent. Praeterea in usa eiusd-mmeetes ex Serapione Zad stimulandoS concubitus valet , florem & fructurn pa
- AF e uota spatha prodeut maturi fructus, ut fretus in secunda. Perdit etiam ficus suos Oartus ante maturitatem inter omneS, ob id rePerta caprificatio. Ex pomis anne et hi iee, eetredientes perforant ficuum cacumina, & in causa sunt, ut sui fructu per ' Ausent & maturentur: ficus enim ad muliebria valet, ut diXimus. Intremuntur in qui hiis dare inquit Plinius, sicut in marmore,centra,idest duritia clauo similis, inamaca seriis & quaedam sorte accidunt, lapide comprehenso, aut recepto in corpus, aut altei ius alboris ramo: feruntlapides ita inuentos, ad continendos partus esse rem e cito. FE AN TM, ET ANIMALIA A WAE FACILE PARIUNT. prae sunt adpartas fucistarem. Cap. XVI. ID ENT VR facilitatis partus quan Ham imaginem plantas illas asser re, qua supra solia fructus producunt , quasi mirando hoc opere a tura, consopitos mortalium sensus comoueat, has plantas ad partus facilitatem, ' ad naturae locos valere. Myrthacantha,sue rursus e medijs foliis, ritu cocci baphicaeό herentes singulis sngulas baccas osten --di t ruberrimas: cuius radix trita cum vino vulvaru purgationi & di1 . scili urinae valet. Hippo glossum e medio solio, quasi cauo aliud folium linguae instar insitum, inter quae baccula etiam rubra, rusci instar insit: in uteri affectibus magno datur iuvamento. Bralucet genus etiam supra folio cauli culti promit, suspiciendo Na tu rae mistaculo: eius cibo purgatio sceminis accedit, cruda si edatur, partus mortuos pellit; Unde ex his facile parientibus prodesse poterit. In ilice coccifera e medi s foliis excrementa Quae am , ceu globuli rubelli, eleganti Naturae opere visuntur, amicas cordi vires h a het, catera adhuc inexperta. Animalia, quae facile partiunt, quae non laborant mora in partu, homini praestant ad facilitatem partus. Vulgare dictum est,catas cum dolore eo cipere, sine dolore parere, nuper enixae canes fugant, ct saepe parturientes per gradus,&scalas aediti expellunt , ex Aristotele: adeo fucilem partum praestant, ut fel cati, prae cipud sylvestris, scelum mortuum ex utero extrahat , t subtus suffatur, mistum cum stercore nigro alicuius cati, ex Rasse. Torpedo non Oua, sed scelus vivos ex ouis, quae intus es cludit. Hos in metu intra se recipit; es emittit, Aristotele authore,& visa est torpedo, quae scelus intra se Octoginta haberent: si capiatur, quum Luna in Libra fuerit, trici uoq; asseruertur sub dio, faciles partus faei postea quoties inseratur, adiuuat.Pa stinaca no recipitsuos partus ob aculeum caudae, di aculeus eius existimatur faciles pariatus facere, se s quatina,&galeus. Vipera & si ouipara sit, viuipara est tamen ob partus facilitatem , eius occi rius pr gnanti abortum facit. Equa facillime omnium parit, ex Aristotele, caeterae quadrupedes a centes psere solent, at vero equa, quum tepus iam partu ededi appropinquatierit, erigit se, stansq; emittit partu mi lien equi ex aqua dulci potus,ci cit partu item ungulae sussitu ,aut fimum aridu, ex Plinio. Si quis surripiat oua
anseri, ne incubet, parier,donec rumpatur, ta Plinio subdititium ad eliciendum moratuum statum valet, testam recentem,&adipem anseris terat,di apponat ex Hippocrate. Lupi omnes intra decem dies pariunt, cuius causam sabulose ad Latonam reserunt,
quod totidem oberrantem diebus ex Hyperboreis Delum deduuerit sub specie lupae: equa, quae lupi vestigia preserit, abortitur: ob id mulier, quae abortu feceiit significaniates Iegyptij, equam pingunt, quae lupum presserit: diximus carnes lupi parituris es asprodesse, ex Plinio.
262쪽
PVLCHERRIMAE PLANTAE, ET ANIMALIA AD PULCHEOS
---- l IS subnectere visum est, quomodo possimus pulcherrimos filios generare, scilicet si pulcherrimas plantas continuo pertractemus, edamus, vel nobiscum asseramus. Sed ut ad es empla accedamus.Palma pulcherrima planta est, Homeri iudicio, qui Phoeniciae puellae venustatem palmae ramo assimilauit, tereti surgit, & procero trunco, coma omnis in cacumine,pulchritudine speetabilis, liorum aequalitas, quae quasi inuicem insurgere, es concurrere videantur, folia firma & semper durantia , nam neque laurum, myrtum, neq; oleam, neq; aliam arborem earum stirpium, quae soli s negantur spoliari, videmus eadem folia seruare, sed alijs desuentibus,ati s suppullulantibus , palma nullum abi,ciens solium, suis constanter semper ornatur. In Syria & Aegypto
halanos producit tanta aspectus iucunditate,ut trasemata omnia,bellariaque praecellat, inter Phoenico balanos eximia pulchritudine praestare, quos vacant Nicolaos, Imperatoris Augusti cognomine, qui ex Nicolao iucundissimo, pulcherrimoq; , balanos hos pulchritudine praecipua, Nicolaos cognominari instituit. Heliochrylis eximium aurei coloris decus, ad Solis radiorum repercussum cor ascam lucem, & vegetam intuentibus vibrat, speciosam corymbi figuram ostendit eorymbaceae umbesiae, multi sebulldscvtantibus circinatae,aureoq; aspectu micantes, diuturna gratiam aucupantur: ob id alij amaranion, ex quo Deorum simulacra coronarentiar Huius nominis Ephesia virgo coronauit Dianam primo. Heliante vocat Plinius solio myrthi in Themiscyra regione,&Ciliciae montibus maritimis, persimilis solis. spectanda venustatis sos croci est, filamelis aureo cruore nitentibus, intensi odoris , calice caeruleo, pulcherrimi iuuenis Crocisormam referens, cuius amore flagrans smilas, mutata est in herbam sui nominis: nec aliud eiusmodi fabella Poetae innuunt, quam venustam hanc,& sagrantem scitis spoclem. Pinus a vertice ramosa, eximiae proceritatis, solium capillameti modo praetenue, longumq;. Pytis puella fabulata est antiquitas perqua illustris, rivalis amore neci da tas & in hanc arborem mutata. Non illepide Poetae hoc inuolucro arboris eximiam formam demonstrantes. Quid melle clarius, nitidius,& fauentius Θ quid myrrha & arubore pulchrius, &fragrantius Θ Narrat Plinius. Heliantem Vocant in Themiscyra regione,&Ciliciae montibus maritimis,solio myrthi, hac cum adipe leonis decocta,addito croco, &palmeo vino perungi Magos, & Persarum Rege vi fiat corpus aspectu iucudum, ideo eandem heliocallidem nominari. Hermesias ab eodem vocatur, ad pulcros liberos generandos,bonosq; , non herba, sed compositio e nucleis pineae nucis, tritis cum melle,myrrha, croco, vitio palmeo, postea admixto theombrotio, ex lacte, bibere generaturos iubet,& a conceptu puerperas partum nutrientes, ita fieri excellentes anLmo, & forma, atq; bonos. Cotonea mala aureo melino colore speciosiora, ob id chry. somela Graecis, Maroni aurea mala dicta praestantissimum odorem vibrantia, tenuibus incisuris crispata , tenuiq; lanugine pubescentia, circinatae in orbem rotunditatis,quae non solum uisu voluptatem, sed odore salubritatem asserunt. Solon mandauit,visponsa manducato malo cydonio in thalamum veniat, non , ut plutarchus putat, ut prima salutatio iucunda,& non ingrata esse debeat, sed ut ex primo concubitu pulchri, & industrij iiiij nascerentur: si praegnans eo vescatur industrium, & sermosum puerum paritura . Plinius ait. Omnia iam virorum,& mulierum salutatoriues cubiculis includi, simulachrisq; noctium conscijs imponi. Est& inter animalia pulcher lepus, ob id leporem Graci amoribus sacrum fabulantur, etymi argumentum quod λὰγ in dicatur μία νὴρωτες a verbo se viroq; visum significante: unde leporina carne vescentes,sermo si fiunt aliquot diebus, ex quo Martialis
Cum leporem mittis semper mihi Gellia mandas,
263쪽
Septem formossus Marce diebus eris
3 Λ a--ς erus Imperator quotidie in mensam lepusculos admitteret, da
tum gui en tum A genere cibi formae gratiam comparari. Extant verseuli.
Fia Dum quod Odes esse nostrum Regem, Γ, Syrum sua detulat propago,
V natusfacit, s lepus comesus, Ex quo continuum capit leporem.
A PVLCugasIMIs PLANTIS Nos TRA COMMODA, Adesrmihi incommodispr enire. Cisp. XVIII. Ea plantarum pulchredine discedamus, monstrant' suo vultu vitia, I & virtutes platae, & olim probauimus formoso corpori formosam ani mam, & monstrum in corpore, monstrum in anima esse. Omnibus in conseso est, 'conuenientem & proportionatam membrorum compositionem amplissimas virtutes sortiri, sic difformen, mancam, & disto tam vitia, &imperfectiones. Plantarum consimiles vultus animorum habitum nequam , vel bonum esse rei plantariae consultissimos admonere , immo perspectilis, sincerius he in plantis perspicitur, quum non possint plantae tibi faciem mangonietare, nec amplectendi, fugiendiq; virtutes & vitia electum habeant,ut homo . Sed quid per venustam, S inelegantem plantam intelligamus, aperiamus.Optima est planiatarum figura, s altitus o latitudini respondeat, vel paulo maior, si radicum,sorum, fo-1iorum, & fruduum proportionata dispositio. Flores Optime colorati, elegantis effigia tutae, peramoeni, ridentes' , ut maxima cum iucunditate spectantium oculos ad se alliciant, id nobis argumentum praestat, quammaximis pollere dotibus. Cato de brassica crispa loquens ait. Brassica crispa aspeetu & natura hona est. Adeo est elegantiae rotasorma, ut si Iuppiter vellet soribus Regem imponere, rosa inter sores regnu obtineret. Tertis est ornatus, oculus forum, plantarum decus, & pulchritudo coruscans, Veneris conciliatris: colore, qui rosis emicat, quid gratius visitur aspectu ἡ Aliae sunt quoq; Anacreontis Poetae laudes. Ob suam pulchritudinem Poetae Veneri dicarunt,
Sudrei oe oris domina est et Ventis.
Philostratus Cupidini dicauit. Quid pulchrius lilio spectari potest hortis, & viridariis
expetita planta,recto caule consurgens,in cuius summitate sores intaminati candoris, solioli, dispositi striatis, & repandis, quas resupinati labri, essiliem calathi exprimentes, e quorum medio crocea stamina educuntur languido semper collo, non sufficien te capitis oneri, e quibus es uuium emanat blandi, concupiti, & diuini odoris ob eximiam eius pulchritudinem Graeci ,εῖς θω. vocarunt Veneris volupe,&Iunonis rosa, e cuius lacte estuso, galaxia in aethere sydereo candore Visenda, ut diuinam ei originem assignarint, Salomonis etiam solio insidentis gloria conspicuu. Iris amoena varietate, & coloris, caelestis arcus aemula est; nam ita suum sorem depingit, ut opacae nubis ob ijce,solis obuerso repercussu luminis pingitur in coelo, hians flos, & alternans frondes in ansulae speciem curuantur, radice, nedum flore perquam olida, solis ora diductiores,litantes';: cuius multiplex variorum colorum mistura, qua in diuersis plantis, in Vitius dun taxat foris spectanda venit, ut non alias cedat, sed eum reliquis de venustate certet. Tanta est oleae pulchritudo, Vt Homerus, quum egregiam aliquam sormam iuuenis
264쪽
iiivenis depingere quaerit, oleae comparat, quae humi laetitia,cceli clementia niteat. Eu- sorbi a Menelao caesi comparatur mors oleae, vetorum vi deturbatae, viri fortis quercui. Et in sacra pagina, ubi necesse est speciei meminisse, olea commemoratur. Quasi oliva speciosa in campis. Nam virginalis pudoris speciem quandam praefert, quarum dotes propemodum infinitae, &immensi commodi medici. Contra quid ipso aconito delammius Θ ut fingant poetae e spumis Cerberi canis, extrahente ab inseris Hercule, & apud Heracleam Ponti, ubi monstratur is ad inferos aditus, gigni, cuius fores deformi pal-Iore tabescunt: ita atrociter interit, ut ne remedium si adhuc ad inuentu contra. Quid retrius odore cicutae quid aspectu foedius P cannabis folia grauiter olent, item anag tis,s quispia fruticem commouerit,tetrum quendam odorem remittet,vnde adagium, δαγυριν --, idest anagyrim commoues: Folijs madragors virosus odor. Apocynum viticulis male oletibus fruticat, deleterie facultatis omnes. Quid moestius ipso cupressoΘarbor suspendio eligenda, ut eam fingant Poetae Diti sacram. Sic & sabina ipsa, ad dispergendos conceptus nata. venenati sungi deprehenduntur colore extra luteo, intus pluheo, aspectu barbaro, rancido habitu, hiulcis canaliculis , lurido per ambitum marmne, aut summo pallescente labro. Causam naturalem addemus, quod plantae, quae humidae,calidae,vel ficcae fuerint hilari aspectu, ct odoratae sunt, at qu frigidae,humidaeq; plerunq; insipidae,inolidae, & minus vescae, di quia inconcoctae, sapores habent deteriotes, &odores foediores, & humanae naturae contrariae. NAGNAE PLANTAE EFFOETAsVM UIRIVM, PARVAM
I redie meminerimus, quae in humana physiognomonia disimus, ho- istines vasti corporis, di membrorum, stupidos, timidos, insulsos &imbecilles esse pro nuciauimus, quum nonposit Natura vires suas in
tam maxima membra diffundere e medio eos tollendo, quos reliquarum partium proportio comitatur, &sic mitius mali significabunt. Sic parui corporis homines, calidae,& vehementis operationis esse,ut in suo corpore vix capere queant. Eodem modo plantae sunt, quae cumaximam molem capiant, steriles sunt, de encerarum virium, paruae vero,ut radicule, di vis sensu apparentes,validaru virium. In arboribus enim, qui magnis luxuriant bracta p, Natura quod tribuit magnitudini, dempsit viribus, ut in pinu,abiete, cupresso &palma, sic platanus, populus, ficus aegyptia, & aliae, quarum nullae ascriptoribus narrantur vires, aut perpaucae. Aristoteles Problematum libro querit, cur tenues radiculaeacutae sintὸsoluitq; , quod ampliores itidi spatio temporis longiori plenius concocte vi rescunt: potest esse& naturalis causa. Quae humida& calida sunt, facile crescunt, &in perando fatua, que autem non crescunt, siccae, & sunt in operando vehementiores Τheophrastus inquit. Que locis opacis, & afflatu silentibus sunt procerae, is ues,& excelso res exurgunt,contra vero, quae locis flatibus & vento expositis, & apricis, vel raris,so Iuli R. exeunt, minus tales evadunt. Incrementiam enim profunditatis altitudinem vetat, ct satus exasperant,nodosq; faciunt, tum solutiora, humidiora, imbecillio Faq. his 1b is conficiuntur, quia neq; Sole, neq; salibus, vel frigoribus densitate suscipere possu ur. Plantas, qus locis humidis exurgunt, magnas esse diximus, quae vero siccis lapido sis,& Soli expost)s, paruas, exuccas ob alimentum & coeli stum, ob id validioris operarionis, unde vis operandi. Animalia parui corporis, ingeniosiora sunt alijs magni corporis, Ut apes, aranee, formicae, salangij, ut videri possit Naturam in viribus abundas. se, hi defecerit iti corpore,sc paruae herbe,& semina in operando valentiora sunt, vi
piper, sinapi,& smilia, ut ad causas confugiendum sit, quas disimus in humana Physiognὀmonia. In locis siccis ligna contorta,&parua eorpora', ut Aethiopes, qui blesis
265쪽
nedibus sunt, magna corpora in humidis. Vrban arbores, quae humidae, magne sum, heneste sieta & paruae. Platanus celebrata in ambulatione Academie Athenis cubito
u m xκκυi unius radice Tam OS ante edente. Nunc est clara in Lycia gelidi se iis lacia
amoeni a te, itineri apposita, domicilia mod0 caua LXXX, atq; uniuS pedum specu, nu
me osse uertice, & se vastis protegens ramis, arborum in I ar,agros longis oti tinens v m
hiis, S alia quae de sua magnitudine tradit Plinius . Dioscorides ad inflationes valere disit. Lotus prscipue domibus e&petita ramorum petulantia, lati sima expati tium umbra Sin vicinas domos sepe transilientium, nulli rami longiores, validioresque, aut plures, ut dixisse totidem arbores liceat, cortice pelles tingunt: nilq; nisi altringendo prosunt. Indica ficus euilia poma habet, vastis diffunditur ramis, quorum imi adeo inter ram curuantur, ut annuo spatio insigantur, nouamq; sibi propaginem faciant cir. ca parentem in orbem. Intra sepem eam aestiuant pastores , opacam pariter & munita vallo arboris, decora specie subter intueti, procul ire fornicato ambitu. Superiores eius rami in escelsum emicant, sylvosa multitudine, vasto matris corpore, ut LX paulis plersq; Orbe colligant, umbra vero bina stadia operiat, Foliorum latitudo peltar efiigiem ama zonicae habet, fructus rarus, nec fabae magnitudinem excedens, viribus vacans, que a nullo saltem scriptore memorentur. Ahies ingens arbor de excelsa,& laris, immo omnium arborum alitissimae rectissimςq;, nauium malisbantemnisq; pr feruntur . Amplissima laricum visa Romae Tiberi faris tempore in ponte naumachiario, fuit pedes CXX, bipedali crassitudine equalis, quo intelligebatur vix credibilis reliqua altitudo fastigium ad cacumen estimantibus. Abies admirationis pricipus visa est in naui, quae ex Aegypto C, Principis iussu, obeliscum in Vaticano circo statutum,& cstera, qui de eius
vastitate tradit Plinius: ex ea res naresudat, qui vis ad vulnera , psoras ,& calculos v let.In herbis faba aegyptia, cucumeres,cucurbite,& melones ingentis fructus, folii, vel radicis, ad paucos, iue nullos usus. In paruis vero herbis peterit quisq; videre ingentes vires, ut in piperes, sinapi, ysopo, aristolochi S, centaurio paruo, ruta, men tha, origano, aconitis & reliquis
p LANTAS, IVAT SAXA FRANGUNT, AD FRANGTNDoa
nancisci poterant, superest contemplari loca, quisus prosiliant,&modum, nam alia non nisi super saxa, suaq; ut ea frangere, di aliae supra arboris ramos nasci avent, & quid tu simulachris portendat Natura. Ad diros igitur renum, & vesicae cruciatus, quit m ea loca calculis turgent, commendatissimae dotis platas benigna & indus gens Natura donauit, satisq; ampla demonstratione indicauit, cacrebris,& estguis fibriliis lapides saxa,in quibus nascuntnr,qua.
si veruculo terebrant, vel valid Issimi cuneis scindunt.&aperiant unde apud Bmnes ab
ansgni liurus facultate, indice nomine,saxifragς vocat qui Grecisi lithon Aba dici put .sent, quasi lapidum terebras . Sed varia est fasifragum tribu, quae eiusmodi frangis in renibus lapidem prerogatiua an niuntur. Dioscorides genus unum, quod alia saxi fragon, & em petron, Romam saxifragiam vocant, frutex surcul5sus in petris &asp tis locis nascens, epithymo silmilis, quod calculos vesice frangit. Polytii ehon Plinuisvmbrosas petras, parietumq; aspergines, ac fontium maxime pectis tequitur, de satia manantia: calculo&h corpore mire pellit, frangitq; , qua de causa potius, quam quadan saras naisretur, a nostrisi I fragum appellatum crederem. s..t , apud' recentis:
res permultae saxifragili ynacsisAnicula ceto solijs, longioribus, ekiguis, de raris ,
266쪽
bellisera, de semine petroselini, radice pastina ea , quae magnis saxis, mon tosis, & sterilibus arenis nascitur: frangendo calculo plurimum praestat Est&aliud genus foli sterrestris hederae, caule tenu piloso, forenili candido, semine nullo, radice grandinosa, pendula, qualis cheli nis minoris decoctum es vino renum calculos frangit & veucam abstergit. Tertium lapicidae genus, frutex lignosus, contortus,crebris surculis, di subalbidis folijs, eviguis, oblongis, acutis,semine rubro, nascitur in vivis lapidibus, tadix saxorum interuenijs adeo depacta viuit, ut vix diuelli possit . Est&bipennella hircina, saxifragie nomenclatura,a creberrimo radicis via frangendo calculo lotioq; proliciendo, adeo facie smilis bipennellaretiit, ut eadem plane putes: nam non scillim a viroso & insuavi hirci odore sic dicta hircina, sed quod ea adulti hirci, sanguis, &carnes eximium sit calculosis praesidium: nascitur in petris, quas findit, ob id vulgo rari iam
is dicta. oreoselinum D petroseinum in montibus ,& petro se nascitur, unde eorum nomen ex Di scoride, pota calculos pellunt,quia eiusdem Iacultatis cum cieteris: ob id hirci sanguis, qui oreoselinum, & siler montanum ederit, ad conterendum in vesica lapidem valide efficax habetur. Cenante herba nascitur in petris: radix vescae vitiis medetur, ex Plinio. Ficus muris, & lapidicinis nascitur, easq; mire frangiti vescae utilis &renum vitiis, ex Plinio. Hel sine, siue parietaria diista,quia in parietibus,& lapidibus nascatur, super tegula calefacta. vinoq; cretico irrorata,&pubi illita, calculosis medetur. Muscus lapideus, qui super saxa nascitur, certissimo esperimento ad frangendos calculos valet. Hys pus, quae nascitur in muro, mire calculos e renibus deturbat, cons
sto ex eo *rup' cum tantundem aquae parietarit, & per decem dies ieiunus hauserit. a long rima racti:ce esti nascitur in montosis&parietinis, ut per triginta pedes suffodiat. Meuae prodesse calculosis dicit. Adiantum nullibi frequentius, quam saxis riguis, petrosis, fontium, aut puteorum labris, vel asperginibus nascitur, Dioscorides calculos frangere dixit. Trichomanes eisdem locis, quibus adiantum, eademq: praest repotest. Asplenum, siue scolopendrium nascitur in parietibus, saxisq; siliceis: calcmios in vesica comminuit, es Dioscoride. Gerontopogonsam sola plerisq; dieia,quod inter saxa gignatur, longa barba, folijs instar capillorum praelongis, ideo Hera salsa Romanis nuncupata, a Nicandro geranospogon, hoc est barba senis appellata, tragopogoni fere similis: renum vinis, & Vescar succurrit.Calcifraga Latinis em petron Graecis, nascitur in marinis, haud temere alibi, quam nudo saxo: decoctum in aqua,vel tritum calculos frangit. Qui fidem promisso huic quaeru fit, assirmant lapillos, qui sufferue sat
una, rumpi. Fungus est in saxis nascens, ab aliquibus lyncurius dictus,miro experimen eo frangendo calculo, quippe umbra exiccatus, contritus, potusq; a ieiuno cum urina veteri, ita renes expurgat, ut nunq; in eis calculi regenerentur; frequenter nobis usq: ag admirationem expertum . Eiusmodi herbae quae saxa frangere solent, mirifico Natu luxu, etiam nobis ostendunt, dentibus inditae, eos frangere,& funditus ehcere. Medici optimi, qui ex incommodo commodum nanciscuntur, si qui sunt in ore dentes, qui frangi, vel elici poscunt, vel eorum viiijs occurri, ijsdem utuntur herbis. Hede xa sepulchra,ac muros rumpens, penetransq; erosis dentibus inditur, qui fiangi, rum-piq; postulant, pro&imis cera munitis, ne laedantur, ex Plinio. Gummi etiam quaerunt in hedera, quod utilissimum dentibus promittunt. Cedrus magna nascitur in monti hus inter saYa: cauis dentium indita cedria, eos irangit, ac dolores sedat. Chamaeleon
in clinosis tractibus, siccis, & maritimis nascitur: radix concis ac aceto decocta, scriptorio stylo feruens admota, dentes frangit.
267쪽
T sa ficae plantae in saxorum interueni s nascerites,se eorum iaceo pascentes, possunt & saxa, vel calculos in renibus & vesicis frangere, sici animalia quae lapidibus vescuntur, internas; eorum natui a commi nuere eos & concoquere possunt, eandem vim sortiri, non est a ra tione alienum argutari, videamus nunc si aliqua menti Occurrunt -- exempla ex animalium historiis, & Medicorum, quae hanc coniectu ram certiorem reddere potiunt. Struthio camelus festu deuorarum concoquit, lapides deuora sin Omaso propereticulum asseruatos concoquit,ex Aeliano: ventris corteae
interior sumptus, calculum dissoluit ex R Mose. Gallinacei arenas, & lapillos inglutile sua deuoratos dissoluunt: ob id lapillos, qDi in gallinaceorum vesica uentre: nam vefica carent volucres) inueniuntur conteri,& potioni inspergit aduersus calculos iu bet Plinius . Columbae lapillos uorant, ct propter stomachi feruentiam cone quunt, ut & turtures 1 fimum vitium ex mulso propinatum calculosis , lacit, ut per urinam cernantur, ex Galeni Euporisto. Corui, & cornices multiplici cibo utuntur, υniῆ uersis seminibus & studii bus, es Macrobio, in cornicum ventriculo sepius lapillos offendes, quos vorant, & coquunt: quorum fimum inditum cauis dentium , eo .
frangit,sextus: ob id auguror & lapillos in vessea rumpere posse Passer Tragio ditis, passerculus minim us. Utitiaepes S mu ros victum quaeritans, animal culum hoc omnium
avicularum minimum, ea excepta, quae regulus appellatur, di breues volatu sacit, naturalem vim omnino admiratione dignam habet ad calculos comminuendos, hyeme apparet, potest sale eonsitus seruari: crudus, & coctus ira cibo acceptus morbum san*G&ab eius usu nunquam amplius ab ea asiectione vexatur, eius puluis idemetiscit, de plumis in Ollam con citur,ac deinde, operculo addito uritur, animaduersione assidua habita, ut in cinerem reducatur, & ne in aerem exaletur, aut vi ignis consumetur, exhi:
bendus cum modico phyllo , aut pipere admisto, ut sapidior fiat, ex Aetio, Aegineta,
iacens quomodo earum minutes eaera si possint. p. XXII.
M E M A D M C D V M herbae supei lapides ita &super arbores nascuntur. Sed quid per herbas super alias herbas nascentes, viventes'; nobis Natura demonstrare voluerit, sedula vestigatione sciscitandum est. Natura enim, ut diximus, quum aliquid colura perpetuas suae in Bitutionis leges insuetum exhibe no fortui id, sed eximium aliquod &coeleste munus exhibitura, latentes diuitias ibi te non latere admonituram conspiceris velim. Nobis vero ansii animi, & mirabundis, quid statuendum foret alternantibus,nec potior, nec verisimiliter occurrit ratio,minusq; alioquin aptiorem locum naetiaris in uniuerso opere, quam hoc sed prosecto paradoxum videtur, re contra Natur leges sancitum, quod plantae absq; radice uiuere valeant, ac si diceret quispiam, sine ore,aut ventre hominem vivere posse.Sed hie in duplici disteretia sunt, aliis uero sne seminio,& radicibus natae in alienis arboribus vivunt,eqimium sane Naturm opus, non tam raritate, quam specie visendum, ut Viscum, ni tiscus, lichen,& similia, aliae capillamentis, quas clauiculis, ct statuminibus f nitima plantas amplexantes, complexantes'; earum ruccum depopulantur, & melius alimeniti nacitae, relicta suapte,
a se adolauerant radice, alieno fruuntur genio, ut non suis sedibus exertae,sed ibide
268쪽
natae vigeantur , ut cassutha. Aliae namq; alienis radicibus adnascentes, spuria proles, ut hippo cysthides, hippogenista, vel caudicibus, ut agaricum, fungi , gallae super frondes, excrementitia quippe, sed aspectu perquam miro, & eleganti. Coni)cio quod plati ipsi terrestri succo,sceculentoq; uiuere nescientes, expurgatiori, eΣ imo ad celsiores ramos subiecto humore vicium duciat, utpote aereo,& maxime tenuitatis. Succus enim, vaporq; uiuificus arbori instus, per tempestiuos, es genitales Soles maturatus, subrecturi; per latentes trunci poros, ct per co ticis meatus illabens in plantam, purius, ela horatiusque mi aistrat alimentum, nec aliis viribus eas pollere puto , quam i s , quibus subiectae pollent plantae id tamen inter eas discriminis, quod sqbtiliori, & penetrantiori vi sint , ut excoctam materiam vi caloris trans alembici syphones expirans vapor, e tisan*dvertitur in subtiliores, & lympidiores latices, ob id consul id siet, si quid th mi, aut alterius plantae esse, vel usu medico imbecillioris, & nauseabundae naturae aegroto ptopinandum sit, e cadyta evulso surculo, thymo vel alijs plantis iniecto, non multo intercepto tempore, vivens illa, & ex ea humorem hau riens gro exhibens, voti fiet compos.llae plantae parasiticidici possent, quod semper aliena victitent quadra. Cassii tha quit m suam sede non habeat,in aliena vivit, n umerosa cirrorum caesarie, implicatastantes herbas; ubi se super thymum implicuerit, illi radiculae exarescunt alimentum .berius nacta, multis osculis, quasi synastomosicς eius succum depopulatur, unde pro, as vires non habet, sed e sinu cuius vernaculu ebiberit humore,eius de parentis ingenio refertiunde eiusdem thymi facultates reseth sed purgatiores, penetratioresq; ob id Galenus, valentius, quam thyinu atram bile excernitutem cirM Tempe Thessalica quae polypodion vocatur,de quae dolichos, ac serpyllum,oleastro quoq; deputato, quod gignatur, vocant phaulos, quod vetAin spina fulloniastiypopheston, ex Plinio. Viscum an quercu ti terebintho nasci dixit Theophrastus, ct Dioscortiles robori, ilici, sylvestri pyro, pinu,abieti Plinius, nobis visum in amygdalo,castanea es sorbo. Diuersis valet facultatibi praecipue ias, quibus pollent subiectae arbores Galenus ex plurima aerea qualitate, quia ex elaboratiori succo subiectarum arborum vivit, Polypodium quia potissimum vetustisimis arborum caudicibus & praesertim quercuum nascitur, ob id ma&ime. lecat, ut quercus, sed magis extenuat, quia tenuori succo vivit praetulit Mesues illud quod in arborum caudicibus gignitur, quam illud, quod solo, aut muscosis lapidibus innascitur nam suo incocto humore ventriculo nocet.Muscus e variis arboribus depe
cedrinum, minus populneum, quia cedrus refertior est viribus populo, & in Italia me lior qui in larice, quia astringetibus arboribus nascitur,astringentis est virtutis, quam in populis, quum astringendi vim inualidam habeat, qui io cedro reperitur digerendi ct emolliendi facultatem habet. Lichen nascitur in petris, ut muscus arboribus, viptatreus muscus ilici possit: Galenus exiccanti, &ahi ergenti facultate pollere dixit,quod petrae siccitate vivat. E media cisthi radice hippocisthus, v elut infixa pullulat, &fi cisho vis astrictoria, hippocisthus astringentior, atq; siccantior, Orobata che aemula fungosa sobole. Agaricum caudicibus arborum innascitur,& praesertim larice, vires laricis habet, & cedri,quibus frequetius adnascitur, vel quercus Galenus exsubstatia aerea co stare. Eiusdem etiam conditionis, & qualitatis hedera, fungi, &similes, quos diximus..IN MUNDI LOCIS, UBI A LI EV O DOMA LV M, IBI ET
IXIM VS consideranda esse maxime loca , in quibus plantae nascuntur, scili-θ-ῖ cet satia & arbores, nunc prius quam ex his locis discedamus, inter caetera ad uertendum, considerandumq; a Naturae rerum vestigatoribus, ut eis secreta pandantur, ex luculenta ipsius benignitate loca considerare: nam ubi malum aliquod,
269쪽
ueI morbus, ibi de proxime a Natura remedium opportunum exhibetur. Vbi suit culast non defuit gratia. Orpheus ad id.
Ipsa terra nigris intili senis hominibu ς erat maliti , re doloris auaeilium tDiu ς, Uerra quidem reptilia generauit, genuitq; super ipsa auxilium.
Nunc in locis ostendemus, nam herbis & animalibus iam diuimus. In quibus enim aliqua fuerint perniciosa & exicialia, non longe ab ijs remedia absunt, ne longius a n his sint emendicanda. A mundi locis in ei piemus nam si aliqua fuerint, in quibus lues, aut morbus aliquis grassatur, rem egiis destituta esse ne ambigito. In occidentali Inia dia passim omnes venerea lue corripiuntur, estq; peculiare earum insularum mulum, ubi nullam aliam, quam solius guaiaci ligni opem adferentes, sese ab huius morbi noxis vindicant, huic ligno non rebellans vitium cedit. Africa serpentum feracissima, ubi scoHoneris vocata nascitur, & aromata, quorum usus aduersiis serpentes. Melitaea Italiae insula, serpentum abundantissima, nascitur ibi lapis aduersus earum venenum. In Thessalia serpentes tanto numero generantur, ut nisi a ciconiis perimerentur, inco as excedere, & tota regione migrare coegissent, quo circa honos latus in Thessalia est ciconijs, ut eas occidere fit capitale. In Argo copiam serpentum nascitur,contra est ibis duersas scorpionis pugna, ut cum scorpionem viderint, insurgit in eum ,& interimit. Pado innascitur succinum,annexae causae videtur causa , hodieq; transpadanis agresmhus sceminis monilium vice succina gessantibus, di maxime decoris gratia, & media cinae , quando tonsilis eressatur resistere, di fauciu υitiis, vario genere aquarum iuxta illos infestante guttura,ae vicinas carnes, e Plinio. Magno mari marinum leporem nasci ait Aelianus,ad quem s quis manum admouerit , aut bacillo tetigerit, perit, ac si basiliseum tetigisseti radicem ad idem mare nasci ferunt, hauquaqua vulgo ignotam, quae animi defectionibus illius, qui se affectus fuerit, medetur, naribus enim admota, facit, ut reuiuiscat, & recreetur; si negligatur, tam robusta pernicie praeditus, ut ad mortem usq; morbus procedat. Achates lapis nascitur in Sicilia, iuxta suenta eiusdem nomi. nis, utilis est contra ictus scorpionis, & cum eo scorpionum pestis oestinguitur. Leon-thophonos herba nascitur ubi leones maxime in homines saeuiunt, quem occidit. Diristhinus serpens sub'quercus radicibus nascitur, fructus ex omnium glandiferarum ar- horum genere, & tusae radices contra illius ictus auxiliantur, ex Dioscoride. In Apu Ita genus phalangi viget, rarum tu vulgo dii tu, cuius morsus perniciosssimus, nascitur & ibi copiosissinum frumentum in quo & cantharides oriantur e Nos hac contemplatione imaginati sumus, tres, vel quatuor in potu datas, succurri posse ab eodemorsis, nec fefellit experientia, nam verum compertum est periculo facto. In Aethiopia gens, ore concreto,& naribus caren uno tantum foramine spirans,quod auenae calamo trahit,& grano eiusdem auenae sponte nascetis,ad vescendum utuntur: ex Plinio. R d externos fines Indiae orientalis, circa fontem Gangis Astomorum getem sine ore, halitu tantum viventem, ex odore, quem naribus trahant tantum,radicum,ssorumq;
vario, & sylvestrium malorum, quae terra fert abunde,& secum portant longiori itin re, ne desit olfactus,ea Plinio. zAMPO IE, EVO NECESSARIM SUNT, PLANTAs NA .
Iuram produeera, o primι de vere. Cisp. XXIIII.
T locabita etiam tempora suis remediis non destituit Natura, ut illis morbIs oecurri possi, qui eo tempore oriantumvnde solertes arcanorum exploratores
non leue principium nancisci poterunt ea in uestigandi, qutim tempus diligenter obseruauerint, quo res Natura perducere solet, nam si alio tempore, quam necesse
270쪽
eese fuerit, produceret, frustra id ageret. Idem tempus morbi,&plantae considerando,
quae eo tempore nascuntur , vel vegetant, non leui coniectura ad eos valere argutemur.
Quod videtur Plinius animaduertisse, inquiens. Quaedam quoq ; animalium remedijanascutu locupleti diuinitate ad gerenda praesidia,ut non sit mirari satis ingenium eius disponentis auxilia in genera, in causas, in tepora, ut alijs prosit, atq; aliis horis, dies'; nullus prope sine praesidi s reperiatur. A vere anni initio incipiemus. Theophrastus loquens de floribus anni toto tem pore nascentibus, ait. Florum prima viola alba se ostedit, emicat ubi coelum clementius statim enim non dum hyeme exacta, ubi vero immitius postea. Vere nonnunquam cum viola alba, aut paulo post lilium exit, es quae violasam mea vocatur, haec caeteris omnibus, quibus coronarii utuntur, longe praecurrunt.
Post haec narcissus sequitur, vitifora, ct nigra viola, e sylvestribus aurelia, & genus si e .mij, quod limonium vocant, & pugio, ct hyacinthus. Rosa hisce serior est, nouissima
quidem erumpit. Hippocrates in aphorismis morbos enumerat, qui vere prouenire so-Ient. Vere quidem furores, melancholiar, morbi comitiales, sanguinis profusiones, anginae,grauedines,leprae, tusses,impetigines, alphi,pustulae ulcerosae, tubercula, ct articulorum dolores accidunt. Vere sanguis crescit, vigetq; rosa eo tempore florescit, flos sanguinem expurgat, quo maxime vere indigemus. Melancholiae verno tepore sunt, non quod eo temporc generentur, sed quod hyeme procreatae, ac corpore delitescentes, veris caliditate diffusae,malancholiam, & furorem pariant,beto nicae solia hausta ad melancholiam valent:datur Smaluae succus potandus melancholicis,&insanientibus utiliter ses unciarum pondere. Bugiosi vis magna ad melancholicos effectus, eius decoctum ex vino propinando. Melis phyllon atrabitares vapores a spiritibus eiicit, &psanguine, ex Avicenna. Comitiales morbi&si verno tempore deteguntur, hyeme generantur,propter pituitam e capite natam, ac vere commotam, diffusamq;. Populi nigrae semen potum ex aceto comitialibus utile est, quod vere fundit. Betonica medetur comitialibus ex aqua pota, sic plantago, sinapi, scilla, coniga, vitis albae, nigrae viticulae, quae primo partu erumpunt, achillis altera eX oximetite pota, garyophyllorum flores,
galegae succus, helioch isos. Ad tostiarum inflammationes morus valet,purpures violae ad anginas. Cutis vitia emedat, & lepras tollit thapsa, narcissu vitis sylvestris, brycinia, lupinorum decoctum, lapathum, xiphia. Ad lepras vimi folia, brassicae, sinapi, nasturtium, ranunculus, ex Galeno, & lilium .impetigini ,&serpentibus ulceribus thaninus illinitur, plantago, gentiana, scabiosa, lupulus, ct narcissus. Τussi medetur tussita go, dracunculus, asphodelus, scilla, marrubium, helaine, hyoscyamus, bryonia, phu,& arum. Nascuntur vere etiam arbores & herbe, quae serpentum morsibus medentur. Fraxinus contra serpentus succo expresso ad potum, di imposita ulceribus, opifera, ac nihil aeque reperitur: tantaque est vis,ut ne matutinas quide, occidentesve umbras quam sunt longissimae, serpens arboris eius attingat, adeo ipsam procul fugiat, s fronde ea gyro claudatur ignis &serpens,in ignem potius , quam in fraxinum fugere serpentem. Mira Naturae benignitas, quae priusquam hae prodeant, sorere fra&inum, nec ante conditas folia dimittere. Miraculum est dracunculi exeuntis a terra ac primas serpentum
vernationes, rursusq; cum eisdem se condentis in terram, nec Omnino occultato eo apri
paret serpens, vel hoc per se satis officioso Naturae munere, si tantum promoueret, tempusq; sor dini dem stratet, ex Plinio. Sigua sunt tot herbae,& arbores, seu liceri;
ab emersu earum ad latebram usq; vernantes, di vel fraxini tantum solia, nec postea nascetitia, nec autem decidentia. Ari nidore, cum crematur, serpentes,& priuatim aspides sugantur, aut inebriantur, ut torpentes reperiantur. Trifoliu asphalaites, immo tradunt totius fruticis radicis,foliorumq; decoctum, tu dolores eorum finire, quos ser
pentes percusserint, qua autem aqua sanatus quis fuerit, si ea quispiam alius foueatur, qui ulcus habuerit, perinde assicietur, ut a serpen te demorsus. Dracunculum, sabentes serpentes fugiunt. Abrotonum serpentes nidore,&substratu fugiunt. Sic pulegium, origa-