장음표시 사용
21쪽
aestis. Insitae redud in m. V. . adeo ut legem offendat, si quid quam adversus legis praeccptum dolo malo praeteriverit, fic non jure talis sententia prosem dicatur, in I. i9. D. de peli. QIΘque judex indignus judicio Novesi. 3o. cap. I. atique in terrivilem incidere poc-nam, vid. Const. Leonis & Aleκandri Impp. apud Zieglerum cones. 36. g. Cadit itaque omne judicis arbitrium . quod tamen asin
larga manu DD. ei concedunt,utant Faber de Error pragm. decad.
XXXmere 7 insne summa cum indignatione dixerit Imperitiami Interpretum eo usque progressam esse , u omnia, de quibus usitant ., quantumlibet certa snis ex iuris ratione indubitata, faciam arbitra-νia , non arbitraria vero illa sola , in quibus erram. udit etiam omnis perlonarum respectus; nam si omnis judcx custodire legem, .& secundum eam sine ullo assectu iudicare debet, uti dicitur in v 26. cap. g. g. I, dc d. Nov. 82. lique non animadvertere potest, quid ple velit, sic quid lex cogat , non quod lubeat, sed quod per leges liceat, Cicer pro Cluent. cap. s8 quomodo erso, uni praecatio favere potest Z quomodo hanc vel illam pro labitu amplecti potest sententiam , eamque in judicando sicqui , imo nunc hanc, nunc illam, prout amicorum utilitas id flagitati Praesertim, cum leges aequalem faciant litigantium causam, atque cum omnibus una eademque voce loquantur Cic. lib. II. OF cap. a. Amm. Marcellin. . lib. XXm. cap. 4. Immo paribus in causis parem volunt esse decisionem,& facti quaestionem arbitrio judicis quidem relinquunt, non vero juris l. s. l. r. D. δε Iudic. l. s. D. ad Munic. 4. i. g. . . ad SCium Turp. Certe talis judex peccat in conscientia, recte casus pro amico vocatur casus pro diabolo, quia hic animam talium judicum lucratur, Thcssaurus Decis Pedem . . n. g. dg o6. n. 13. quod fidem Reip. datam , ut amico suo gratificari possent, insuper ha huere , nec non ipsum suum jusjurandum , quod pleraeque gentes maximum Tanctissimum fidei vinculum dixerunt, .uti ex Diodoro Siculo, Philone,' Procopioin aliis quam plurimis constat: dc ideo ubique fere a judicibus exigi sui solitum , ut quos non ipsi ratio innata, cos metus reverentia Numinis , praesentia sua, omnia implentis, cujus iram per exsecrationem in se provocaverant inter honestatis Justitue limites contineret, Orumque pravos ructus compesceret Cic.IL ILL de Μ. cap. io Cum judici, inquit, ,
22쪽
sententia jurat dicenda eris, meminerit Deum se angere testem. mentem suam, qua nihil homini edit Deus disinius Adde cap. s8. Orat pro Cluent. Asconium in Proclem in Verr. p. mihi 48 dc uel isTiber. carp. 33 ubi de illo Principo narrat, quod , Si quem
reorum elabi gratia, rimo se , subitus aderat juricesque, aut e piam , at e quaestoris tra nati, gumo religionis admonebat. Ut autem illuuiastri eluccscat, videamus ipsas uramentorum foris anulas, quibusquesuci bis apud varias moratiores gentes fuerit a judi.
cibus juratum. Apud Enyptios jurabant judiccs, quod nec Re--gis minae. nec justa si a Jultitiae tramite defleXura, transve ius actura essent, narrame Alexandro ad Alexand lib. Q Geuia1. dier. cap. s. Apud Atheniensis, ex Solonis Constitutione jur bant Thesmothetae dc judices, erucundum leges, tacita civit iis sententiam daturos, d non per gratiam ed utroque litigantium pariter audito, pronuntiaturos de ea re , de qua proprie actio erat inllituta. Plato in pol Socrat in Ine. Plutarchus Solane Heraclitus Pontius in Polit. Iulius Pollux lib. VIII cap. 6 2 Io.& Demosthenes in Orat in Ninocratem, ubi integra formula hujusjurisjurandi exstat quam brevitatis causa non exscribo. Id vero non praetermittendum, quod Andocydes p. o. addit in sermula fuisse: Non recordabor injuriarum , quae mihi illatae fuerunt, neque alii rei cuiquam a me des habebitur, sententiam autem feram ex prae scriptis legibas. Plura hac de re vide anua Puteanum in Schedia . de amo. ant)M.tom V et Grae viij 89 . Sami Petitum ad . --.tic. lib. IV. ιit. i. curtam TNmid istic lib. II cap. 26. Graecis postea hic mos Romam fuit dulatus, ubi duo tempora erunt distinguendaci tenim sub Paganismo judices pedanet, ut sensus sorte leves . vagantes Numinis praesentia ad reverentiam excita. rentur, jurare solebant tactis aris quem morem in usu fuisse ex Cicerone pro Flacco eop. 36. Virg. lib. XII. En Vetoo. Juven. Sar. XIV. V 2I 8 constat, isque sorte mos ab Atheniensibus petitus fuit . ubi ex Lege Solonis ad sacrum altare supra dicti u. dices jurabant, Meuritus lib. I. Aliis Lect eap. 6 li UT cap. 7. An vero putea Libonis fuerit dicta illa ara, antiquitatum
23쪽
in orat cis L pro Vere. e. l 3. Symmach lib. I p. 6 ubi araec quam ornamentum Curiae vocat, restitutionem his verbis petit rubi in leges vestras Et verba Drabimus religione mens falserrerebitum p 2 Sub Christianismo alius mos jurandi invaluit . . dum vel laetis Sacrosiuinis reliquiis, quod corporaliter jurare dicebatur, de quo Hac ad Novesi ei Merii l. lib. Vin de
Freher in eorum de A uis sunt adeundi vel iis libris terribilibus p positis in medio jurarent, se omnimodo cum veritate & legum obtervatione judicium eli disposituros l. 4. C. de die seque ni- hil gratia: Moue precibus daturos , quod ex Seneca si M. Con νον ev. a. addi potest verum exclustiniani praescripto in Nov. g. rit 3 illi qui administrationes suscipiunt, jurare de ni se juαstitiam in publicis privatisque contractibus servaturos, utrique Par si in causis aequo futuros, nullique parti . citia quam justum erit, . praestituros ; idque sub diris di exsecrationibus gravissimis, quae
Haec cum ita sint , certe apparet, quam minime judex quidquam amicitiae tribuere possit . dc rectius magisque pie facere, Maeternae sua saluti constiter illos judices; qui amico tale aliquid desideranti occinunt: Amicus sum . M usque ad aram,vid Gella lib. L cap . Et Erasmus in Adag. Mignum quoque est . quod animo insculptum gerant judices , uiati Rutilii
gravissimum dictum hic enim cum amici cujusdam injustae r gationi resisteret, isque per summam indignationem dixisset cuidrer opus mihi es amicisia tua, si quod rogo, non facis pinc sponis dit quid mihi ua propter te aliquid inhones facturassum. Vid. Val. Max lib. IV. cum . . . Atque hoc recte responsum
mihi videtur quoniam talis homo qui petit aliquid, quod amicus absque laetione pietatis, verecundiae di existimationis facere nequit, io ipsas amicotiae leges impingit , quarum praecipua haec. est, ne rogemus res turpes Cic. de Amic. cap I praese tim tales quae absque dispendio aeterna salutis factam quas non po-itcst, uti in nostro casu vidimus. quod etiam bene noverat Catosiarior, dum ait: Magi ratum, adicem, se de eisinarido jure orari debere, nec de injuria exorari. Quapropter nihil nobis ossicit inio tarte aliqui dicent, vim magnam esIe amicitiae ejusque
vinculum potens irae xalidum ex val. Max lib. IV cap. 7 inprim.
24쪽
in ipsus justitiae obligatio quae iudicem suum cuique ita tribuetate jubet, ut non distianatur ab ullius personae justiore repetiit M. I. 33. s. i. Iγ. Depos longe arctior est , Deo enim & justitiae nihil majus in terris existit Novell. I . in Praefat.' igitur AS Di es cedere juyytitia, Ut cecinit Alciatus in EMI. 18. quod etiam Cicero M. III de .ca Io satis ostendit, dicens: Quae videntur utilia, honores, divianis voluntates caetera generis ejusdem, haec amicitiae nunquam an teponenda sum. At neque contra Remp. neque contra jusjurandum amnet causa vir bonus faciet, ne si judex quidem eri da amico rim enim porsonam amici, qui induis judicis e.
Firmata sitis nostra sententia , ordinis ratio postulat ad ratis nes, quibus moti sunt tot viri magni, ut casus pro amico statu rent, pedem moveamus Verum illud praemittendum est, admo dum fragile, infirmum esse ipsum casuum pro amico fundamentum, quod commune opiniones constituunt, quum, ut supra distum est, neglectus sontium iis ansam praebuerit. Quinimo etiam pigritia saepe enim quae ab uno vel altero hilarioris famae approis Data vident, quamvis sint incondita haec alii Doctores, sine veristatis indagine,in nulla lige inspecta, non. secus ac oves vesantccedentium greget sequuntur . idemque cum prioribus bona fide, & carbonaria assurunt vid. rasius in Rep. L a. s. y de Orig. Iuris . et Adde, quod multi dum alia agunt .. quasdam quaestiones leviter tantum attingunt nec inspectis sontibus, quandam de ea opinionem incidonte sequumve, quia colorem additis proposito, summisque labiis aliqui essuriunt idque nulla I ge vel ratione probant; Unde Contardus in I. Diffamari cap. s. n.
II 3 ait: Fit ut communes opiniones non veritate, sed velat ex favore conspirato eorum prodeant, quorum doctrinam, etiamsi extu aligae juris non fustiatur, tueri pergimus, nonnumquam etiam negligen-'
25쪽
. o Doctorum numero communem opinionem aestimare velle. praeterquam quod eos, qui tamen ita sentiunt, satis etiam refutat admorinio illa Justiniani in I. 6. C., V. I E inquientis: Se nrque ex malit/udine auctorum, quod melius aequius si is dicatote , cum possit unius forsan ibi deterioris sententia, V multos
majores aliqua in parte superare. Revcra enim pauci ex piosesiorem tractantes, saepe plus vident, dc roboris addunt quam centium alii, qui coeco impetu ruunt in aliorum sententias, Menoch. Id. f. Praesumi. I n. O. lcgler. Cmes et P. F. 4. quod
innuit illud Phaedri sis. IV. Fab. . in ine. ' Plus esse in an sepe quam in turba boat.
Hinc satis patet, quod tanta auctoritas communibus opinionibus sit tribuenda, nec etiam judex recte illis adeo adstring uur, praesem cum dissicile imo pene impossibile ipsi sit stire quaenam
opinio plures habeat assertores in tot librorum super aliis acervatorum cumulo in dies adcreicentes, ad quos coemendos ingeniuhus sumtibus, qui a paucis fieri alant, e ad coemicis evolve dos non uno die aut altero, sed annis opus est, ouo mcto nullus p.rari posset litium finis, cum maximoin Reip. α partium damno. Licet autem usdam compilatores magno labore communes opiniones conquisiterint, integros libros de iis conscripserint, illis fidem habere judex nullo modo potest, quum saepe contingat, ut iis auctoribus quos ad probandam communem opinionem adducunt talis sententia nunquam in mentem venerit, uti
de Advocatis lepide narrat Criacius Consuli. XIII se laepius, quae illi scriptis Doctorum prodita affirmabant, in medium prolatis e rum libris convicisse, aut non esse, aut aliter esse prodita. Et ita de Michaele Grasso, qui quandam opinionem communem affirmaverat, I ichardus Vol. I. Deci . e. v I 3 inquit Tam inaniter se falso alserat, ut dejerare persancte ausim eum nullum eorum Iosorum, quos adducit, inspexisse addatur Thesaurus Decisis 4. ubi alta Deplorandam nostrorum temporum miseriam considerabis Dqηum parum credendum sciuis Doctoribus, qui audacter contrariam se temtam magis communem dixerunt. His accedit, quod communes Disitias by Ooste
26쪽
nes opiniones quotidie variant, nascuntur, crescunt,in intereunt instar hominum, nunc negativa, nunc assirmativa sententia est communis, adeo ut contingere possit, ut, quae opinio communis fuit, teriore litis contestatae, tunc cum sententia ost concipienda desinat eue communis, Mut in una eademque quaestione ab utraque parte de communi sint attestationes, imo de communiori &communissima, quo pacto judeX haerebit perpetuo, totumque jus incertum fitin infinitum. Igitur melius erit, ut hane statuamus communem opini nem , quae pluribus balidioribus rationibus fulcita, atauemunita est . utque judex illam sequatur sententiam , quae justitiae' veritati convenit, arg. l. I. D. de Res m iri non vero illam , quae a pluribus adprobata est , secundum monitum latonisi Pythagorae , qui ipsam veritatem perquirentibus, multitudinem vitandam esse censuerunta licet enim plus videre possint oculi, quam oculus, communis tamen opinio tam est communis error, quum non tam bene cum rebus humanis actum sit, ut meliora pluribu placeant. Vid. Matth de Iudis. Disp. IX. n. 6. Denique aude in tali quaestione, quae ab utraque parte praegnantes habet rationes, his probe examinati atque accurate pernensis, sententiam serat, eam secutus partem, quam veriorem,ti legibus buris analogiae magis convenientem esse in conscientia convictus est, a Li. D. de Testib. I. ix o D. de Lego. LI. S. 8. C. de Q. T. E. Diligentia sine in bono judici equi
Noverit, , mersum latebris educere verum.
Et ideo ubique,' in legibus di in Canonibus, Mab aliis scriptoribus judicibus commendata est l. I i. r. . de Poen. Sed perpensi Iudicio , prout quaeque res expostulat , satuendum s. l. 9.C. de iudie judices oportet in primis rei qualitatem plena inquistione discutere adde et C. de Sent ex peric recit. Freher. lib. I. meris cap. 6 Cap. I. Caas XXX quaest. s. Iudicantem oportet cuncta rimari, inordinem rerum plena inquisitione discutere Cap. 3. Caus
27쪽
Exploranda es vervas milium prius. Puam stulta prave judicet sententia. Cui addi potest Tertuli de Paenit. e. a. Sc Senec. lib. II de nacap. 20 camque diligentiam, si judex adhibeat, causamque plene discutiat, saltem non saepe talis crit in quaestione juris ambiguitas
atque obicuritas, quam superare non potur, adeo, ut in unam potius
inclinet partem, jusque potius in judicando rationem habendam esse putet, dum mala absolet veritas praebere vestigia Di, uti Li. vius inquit pariter ac de quaestionibus tacti, quae posscssionem con- .cernunt, ait Menoch de Post retin Rem III. n. 779 quod fieri vix possit, quin bene oculatus, doctus, diligens judex, adhibito omn1 studio, habito etiam peritissimorum consilio, aliquibus conjecturis diprehcndat, quas in posscssionearinis sit. Conser Zie. gler concl. t. q. 9.
Communibus itaque sententiis quum tantam vim tribuendam non esse satis ostensum est, Casus pro amico, qui illis tanquam suo fundamento inaedificati erant, concidunt, atque ruinam patiuntur, adeo, ut nullius sero momenti sint, quae ad eos probandos superis sunt argumenta. Dicunt quidem Doctores, quod, sicut tunc, quam do duo aeque digni occurrunt, eligi potest , in quem velimus beneficium conferres ita , quando duo litigantes parem Doctorum numerum sibi suffragantem habent, uni ex his, quasi aeque dignis favere liceat verum, ima inter haec exempla ratio est disparit iis in priore enim, nihil, quod jure persecto competebat, perditis, qui non eligitur, at in posteriore, i, qui condemnatur, uinsertur aliquid , ad quod exigendum jus plenum, par et , qui
absolvitur, habebat, rigitur summam iniquitatem committit u- dei, qui dum omnibus ut sol communis esse debet, uni plus sauci, qu malteri, quique ei quc in amat, totum adjudicat, alteri qucm minus amat, illud a udicans. Frustra quoque asseri. tu , in casibus pro amico nullum personae esse respectum nam
quomodo judex , qui litem dccidit in gratiam amici, di aliter de
28쪽
cisurus esset, si hic amicus non esset, dici potest ad personam non respexisse quare hanc prae alia amplectitur sententiam, nisi ruta favor amici id suadebat quare omne id, quod in judicium eductum est uni donat, alicrum vero jure suo privat, nisi quia prioris persona sibi gratioris acceptior erat λ Et licet concedamus, quod illi volunt acceptionem personarum locum aliquando habere in justitia distributiva, utique tamen illa in commutativa, ut prava, canequeet angue pejor a judice fugienda est is enim cum boni viri ossicio in omnibus fungi debeat, nihil magis peccat, uuam si de jure unius, ut alteri morem gerat, quidquam austri, alicrumque cum alterius actura locupletiorem reddit, sed hac dere jam latis supra actum est Vide etiam Zimierum comi. XLLI. i 2 ci seqq. Tandem non mermittendum cit, parum prodesse coma iunium opinionum propugnatoribus comparationem, quam Alciatus lib. LV. Pare . c. 7. facit inter illas , d collegia , curia o consilia publica , putans . quod . pariter ac in his decisio secundum plura vota facienda est, ita in quae ilione juris , super qua diversae Doctorum sunt opiniones , judex debeat sequi pluies
octores unam sententiam adprobantes, O numerare κνtius, quam
ponderare sententias etenim in collegiis icc res nullum invenire potin exitum, nisi pars major minorem vincat, ob varias rationes a Zieglero concl. o. datas hic autem multae aliae superiunt, nempe ut ipse judex diligentiam adhibeat, d aliae mox secuturae. In collegiis aeterea de pluribus suffragiis semper constat, hic vero epissime nescitur, quaenam opinio a pluribus sit approbata, quaeve communis sit habenda ; Denique certum cst , judicem leges, non opiniones sequi debere, ut e praecedcntibus satis apparet, nec non ecl. 3. C. de Sent. Ei Interloc omn.jud ubi dicitur:
Non exemplis, sed legibus judicandum esse. XIV.
Hoc autem dissentientibus ambabus largimur manibus, incidere posse casus in jure non dccisos multas enim formas edere natura novas de Operat , ut inquit Imp. in I. 2. S. I 8. C. de V. 7. E.
29쪽
ra, vel quia privilegia paria, vel probatio aequalis utrimque adducantur, vel quia testes utriusque partis, nec integritate, nec fide, nec numero sibi invicem cedant, vel denique quia dubia utriusque argumentorum est fides ut judici aqua haereat, isque quavis etiam diligenti caularum momentorumque discussione adhibita, nec
videat, quid judicet, nec sciat, quo pergat, ut de se ipso dicere positi, quod canit Ovid. lib. V. Fast in prisc. Non satis e liquid cognita ausa mihi. Ut flat, lis incertus, qua sit sibi nescit eundum,
Cum videt ex omni parte viator iter.
Sic, quia posse datur diversas reddere causas, suo ferar ignoro copiaque Esa nocet. Verum his casibus alias debet ingredi vias, sique actor amicus est,
reus inimicus, pro reo tamen potius pronuntiare tum, quia favorabiliores rei potius , quam actores habentur ι. 3 l. Ias de r tum, quia faciliores, promtiores est debemus ad liberandum . 7. D de O. N A. expressum eap. 3. X. de Probat. Seneca Ep. 82. Semper quidquid dubium est, humanitas inclinat in me s. cui adde eap. D. X. de Transact. Paulum lib. IV. Sent rit ia. s. s. Hinc inter pares numero judices, si dissoris sentcntiae proserantur, reo favetur l. 38. D. de Re jud Z cum partium jura obscura sunt, reo favendum dicitur potius, quod actori cap. II. . de R. I. confer vimenb ad I Ias is R. P. Menoch. lib. II. Pr umi. oo n. . bi . tum quia actore non probante reus ablolvitur I. 4. C. de Menae La . D ad SCt. Treb. quod nondum fatis momenti est ad mutationem Jam vero in tali casu ubi vel probationes, vel testes adducuntur utrimque aequales, actorem probasse, quis umquam dixerit Z Etenim , quum probatio ad hoc sit necessaria, ut judici de re dctia , controversa fides fiat, ea, quae tam sortiter repellitur, quam adducitur , non potest dici judici fidem fecisse,& igitur reus omnino absolvi debet vid. I. I 88.ri R. . Denique, quia Rei p. interest , ut aliquis litium sit finis, in tali dubio, occipiti casu necessarium est, ut pro reo pronuntietur Cl. Huber. D. lib. XLII. sit. I S. 16 id quod etiam ipsa flagitat natura de
30쪽
sensionis mure si par aequalis est probationi agentis merito
praevalet, quoniam actor instar militis cum hoste mox pugnaturi paratus ad agendum procedere debet, quum sit in illius potestate,
quando velit experiri l. 2. δε R. . d. q. C. de Edend. l. 7. C. de T sib. Aristot p. xxix cap. a. Contra autem reo saepe inopinato,& non parato in jus eundum est, quapropter, quod plurimum defenἀsioni sua pondus addidisset id ab eo per errorem , aut oblivionem omissum esse, verisimillimum est Alciat Reg. III. Praesumi r .dcPechius ad cap. LI. n. 9. ad cap. 12. X. impr. de R. . Atque has ob causas non modo apud Romanos, ubi jam Marcus Cato se a majoribus accepisse dicit, ita unde stitur potius credendum esse, apud Gellium lib. XLV. N.A. cap. a. sed ab omnibus moratioribus gentibus hic favor reis tributus fuit. De Alexandro M. Macedonum Rege nam a M. Aurelius Imp. in Epis ad Antigonum e illum,
quum actorem audiret, alteram aurem occludere solitum fuisse, cum vero reum nullam, vid. Ferand Adduens lib. I. Explie eas aet. tom. II. N. Apud Athenienses reus ad dextram judicis stabat, vel ut indicaretur, reorum salutem judici potius curae esse debere Faber ad I ias de R. I. vel ut reus se poste adversiario aequare, cum res faciat accusatorem superiorem Arist. I. Problem. Nemo Amoen. eap. D. Apud eosdem reus, si par esset numerus votorum,
absolvebatur Euripid Elinr etfIχ68. Ceteris hae dicenda sex est, Paribus reum semper vincere suffragiis. Vid. Grotius lib. II de . B. N P. cap. s. s. I 8 GKae notae&Cl. Huberus in Diff. p. 286 6 sto Tandem, ut olim apud Hebraeos, ita in plerisque tribunalibus reus absolvitur, etiamsi calculi, qui damnant illos uno excedant qui absolvunt. Vid omnino Menag. l. L& Menoch de Retin. pus. Remed. LII. n. 738 ουθα ubi pluti
Secundo judex pro dote pronuntiare debet, cujus causa semper de ubique praecipua est,cum Reip. mersit, mitem non esse indot,