장음표시 사용
101쪽
quentiae ρ ex prioribus Geometria probat insequentia, ex certis incerta, non ne id in dicendo facimuse denique probationum, quae fiunt potentissimae , lineares demonstrationes uulgo dicuntur, Ouid autem magis oratio quam probationempetit j Haec ille Iam illud reliquum est, ut ad Iurisiprudentiam
quoq; et Medicinam matbematicarum usium pertinere ostendamus. Ac in primis rationes illae
spectandaesunt, quibus ipsas uniuerso disiciplinara generi prodesse ostendimus, quoniam scilicet ingenia disicentiμm explorant, O exacuunt, rerum ιιeritatem perspicue ostendunt a nobis percipi, ordine admirabili, firmissimisq; rationibus utuntur , ut nullum prorsus ea emplum tradendae doctrinae
praestantius esse possit. bed neque propriae quaedam
rationes desunt. Iuris enim prudentis prosiunt, quoniam praecipuum legum fundamentum iustitia est, quae in proportione quada consistis,in arithmetica quidem, ea quae in emendando, in Geometrica uero ,ea quae in distribuendo uersata uuamobrem recte Uthagorici iustitia octonario numero tanquam eius pulcberrimo simulachro significabant. Hic enim numerus,quod cubus est, solidum iustitie fundamentum exprimit;quod uero est pariter par, aequalitatem illam Arithmeticam declarat, quae ih commentis adbibenda est; sic enim in bis quatuor oluitur, ut etiam in numeros aeque pares d hυ- uisio ipsa procedat, nimirum in bis duos , O qua r
102쪽
aequalitare dissoluitur,eadem quoque componitur, cum bis duo bis octonarium consituant. Quod deinde ad quaternarium eam rationem habet,qua hie ad binarium, Geometricam illam proportionem OIiendit, qua in ciuitate pro meritis honores praemia distribuuntur. Quapropter, O Orpheum per octonarium numerum iurare solitum ferunt,si quando diuinae iunitiae te limonium affferendum esset: Et apud Eeoptios iunitia octonaris numero inscripto designabatur: ct crisiu, orbium iustitiam siphae s odio costare antiqui om-Mes arbitratisiunt. Ad haec accedit, quod multa in legibus sancita siunt,que Geometriae cognitionem requirunt;ueluti quae defluuiorum insulis, O eorum alueis inter uicinos diuidendis pertractan- tur: quam materiam Bartholus in siua Tiberiade multis adbibitis figuris Geometricis est persecutus; edinterdum, ut eius artis non admodum p risus,in rebus illis explicassis es lapsius,quod ian- dudum a Ioanne Buteone Delphinate ostensum est. Me minus in partitione haei editaria crebro est opus Arithmetica; uelut in ea de qua in digestis, 'Titulo, De liberis,et posthumis,Lege,si ita criptu, qua diuisio haereditatis traditur, ubi post mortem patris mater geminos parit, cum pater ipse Mum natuerit, quid agendum essere, si filius aut filia Ma keretur: Et Titulo,ad legem falcidiam, lege, ut quadringenta, ubi statuitur: Cum testator nia bona Da in legata distribuit, aliud statim
103쪽
dandum,aliud post tempus aliquod, quomodo legis
fastidia sit habenda ratio, quaestatuit, quartam partem bonorum, elusiq; fructus heredi deberi. Titulo,Soluto matrimonio, Lege Diuortio,qua fructuum dotalium diuisiones post diuortium faciendae pertractantur. In his autem alijsq; huiuse di ueteres quidem legislatores matbematum fuisse peritissimos apparet, legum uero interpretes harudificiplinarum rudes minus recte interdum eorum mentem explicasse minime mirum en Verum Medicinae magno sunt usi mathematicae;quoniam O Logica disiciplina, o naturati philos hia, ipsum indigere constat, illas uero usante ostendimus mathematicis. sed ad corporum etiam dissectionem conferre ponunt ; diligentius enim uir mathematicus , ct singula dissecabit, Opartium omnium situm, figuram, uperficiem, co-
tactum, connexum, O constructionem obstrua- bit. Deinde ct corporum temperamenta, qua a
medico diligenti me cognostenda sunt, sanitas, quae est eius finis, Orobur, O pulchritudo,qu e ab
eius consideratione aliena non sunt, in θmmetria quadam omnia consistunt : nam cum in humano corpore sint elementa, O membra, eum similium, tum dis imilium partium, in elementorum quidem 1 mmetria sanitas,in membrorum θmmetria,quae' sunt similium partium, robur, in eorum uero, quedissimilium,pulchritudo consistit. Quinetiam medicamentorum compositio pars artis utilissima
104쪽
nihil adtad fere magis requirit, quain simplicium
medicamentorum ommetriam . sed quis magno Hippocrati non credat, qui ad regilum filium suumscribens ita inquit. Ad cognossendam Geometriamo numerorum Mentiam mi βι multum nudi, adhibeto; non enim Dium uitam tuam illu-Ωrem, et ad multa commodam in humanarum rerum statu escient , sed etiam arimum acutiorem, o clariorem reddent ad omnium , quorum usius in medicina expetitur,utilitatem consequendam.
Iam igitur ex bis quae dictahunt mathemaritaram usum patere existimamus , quem si quis sibi paucis exponi postulet , ad omnia quae as homine possunt intelligi, aut agi, aut esci,utiles esse mathematicas dicemus. Quamobrem non iniuria uetentigraeci homines prudentismi has disiciplinas tam avide uni amplexi,ut nullus eruditus putaretur,qui matbematteis non e set i utus; tatoq; Iudio prosecuti , ut eas nobis ornati as, admirabiliq; strie ac diligentia traditas reliquerint. quare mirum non est, Aristippam philos bum Geometricas figuras hominum uestigia appellaser eam enim naufragio ad M odiensium, siue ut ali' scribunt, ad oracusanum litus eiectus esset, erceometrica quaedam schemata consiperisset, excla- mauisse ad comites fertur, Bene speremus, hominum enim uestigia uideo , ac ciuitatem ingressus , ibiq; disputans, amplis muneribus est donatus.
His autem disciplinis iustrum ueteres res in philo
105쪽
sophia progressus fecerunt, quos nune admiramur quidem d longo distantes interuallo nequaquam assequimur. Caeterum nonnulli sunt, ct quidem non ineruditi homines, qui mathematicas ea rationζ uituperant, quod suppositionibus,ut aiunt,quibusidam
utantur, quarum rationem reddere nequeant; ex
his autem reliqua probent, quae cum ex ignotis consequantur, ipsa quoq; ignota esse necesse est. Hacipsi ratione mathematicas damnant,mchoroficientiarum excludunt quodq; maius uidetur uorum dictorum Platonem te Ilem producunt, qui in septimo de p. inquit. Geometria, eivss; comites circa ipsam essentiam quodammodo somniant , sincere autem quicquam cernere non possunt, tanti per dumsupposivionibus haerent, ea'; ratas, immobiles adeo seruant, ut illarum rationem re dere nequeant: nam ubi principium quidem ponia tur id,quod est ignotum, finis autem O media ex ignoto deducta mutuo connectuntur, collectam inde assertionem quonam pacto scientia uocemus e Nos igitur ab instituto nostro non alienum existimauimus, se quam breuissime respondere, eosque
ab hac sententia ,siper nos feripobsit , deducere.
Illud autem primum ad memoriam reuocabimus , Platonem ipsium mathematicam disiciplinam ea ui, ac natura d se, ut animum purget, ct instituat, aperte pronuntiare, quippe qua caliginem aufexat a diuino illo mentis nostrae lumine,quod magis
106쪽
. quam decies mille corpores oculi, iuxta Homeri eam Palladem, seruandum est; ipsamque passim fientiam appellare; maximamque his, qui eam adipisiuntur, felicitatis causam asserere . sed quidnam is pbilosophus sibi uelit in septimo de R . csi ab ipsa scientiar nomen aufert, iam dicemus. sicientiam Plato uniuersalem omnem cognitionem frequenter appellat , a sensiu, qui singularia cognoscit, ipsam distinguens: quo sane modo. in ciuiali, O in Lopbista silentia nomine usius uidetur si um etiam sopbisticen silentiaingenerosam appellans, quam Socrates in Gorgia peritiam quandam esse dixit: quinetiam ipsam adulatricem aliasique
peritias, qua uere cientia non sunt, sicientiae nomine nuncupauit. Hanc autem uniuersalem cognitionem tu eam distinguens,quae causas contem platur, Oeam quae res sine causis cognostis,illam quidemscientiam appellandam censet,alteram uero peritiam, itaq; artibus quidem scientiae nomen tribuit, peritiss uero nequaquam. Quomodo enim, inquit ine in conuiuio, ratione carens cognitio erit cientia' omnis itaq; cognitio rationem habens, causas contemplans scientia esi auam quidem mentiam a peritia dintinctam ex rebuς subiectis diuidit, alia enim in opus prodit,et in rebus sitimulis exercetur,alia uero contemplatur ea , quae per se rebus insunt, Ofemper eodem modo se habent; atq; illam quidem appellat artem, hanc Mero fientiam. vrsus uero Mentiam hanc ab ar-
107쪽
testiunctam partitur, aliam enim absique suppositionibus e se decernit, aliam uero suppositionibus inniti; atque illam quidem uniuerse omnia contemplari, donec ad bonum ipsium, si iremamque omnium causam ascendat, quem siuae perscrutationis finem connituit; quae autem suppositionibus utitur, certa quaedam principia statuit, atque ex his probat quae sequuntur omnia, non ad princia pium sted ad finem tendens. 1taq; mathematicen quisii siuppositionibus utatur, perfecta illa *pr ' maq; scientia, quae nullis suppositionibus est inniara , inferiorem esse pronuntiat; non quod propria ignoret principia , sied quὐd ea sine demonstratione μab illa sumens ex his reliqua demonstret. Mathe manere igitur ex Platonis Rutentia, siuprema quidem sapientia inferior est, si cum ea conferatur; imperfecta, scientia nihilominus est, quoniam aeterna contemplatur, O eorum quae cognoscit rationes habet O causas. uuamobrem nihil impedit Platonis sententia, quae nobis obstare uidebatur, quin mathematicas disciplinas uti Rudio dignissimas
Nolinulli etiam fiunt, qui has disciplinas alia ratione despiciunt;quod cilicet in humili, et en
bili materia uersentur. cum enim scientiae , in quiunt, ex rebus subiectis suam dignitatem Iu-mant, quemadmodum illa, quae res praeclaras, eximias tractant, praestantissimae siunt, ut prima
philosephia, oesicientia de anima, ita illas,qua res
108쪽
tractant humiles, abiectas, inobiles esse necesst eni. sed quantitatem, in qua uersantur mathematicae , rem esse dicunt ignobilissimam, esse enim accidens, prima materia comunctismum, quod nullam eius praeparationem requirit, nullam ad agendum uim habet: quamobrem ex eorum stntentia mathematicas ignobilismas esse consequitur. Verum ijs nos respodentes illud primum dicemus, mathematicas, quanuis praestantissimis illis cien-rijs longe inferiores uideantur, esse tamen illis ad humanae uita usium magis expetendas: non enim si quid melius est, id necesse est etiam magis expetendum esse: philo bari enim,ut Aristoteles ait, meliui est quam lucrum facere, attamen ei,cui res Wis umendum necessariae non siuppetunt, non magis . expetendum est. sunt autem mathematicae propterea magis expetendae, quod ad usum humana uita sunt magis necessaria , ut ex his, quae ante dicta μης , perspicuum esse potest . fere autem ita euenit, ut necessaria magis expetenda sint, non necessaria meliora. Illud deinde attendendum est, nou tantum ex rei Abiecta dignitate, quam iniflamstectasse mihi uidentur, sed ex praestantia
quoq; demonstrationum scientiarum nobilitatem sumi: illa enim, quae exquisitius demonstrat,nobialior censetur, atq; praestantior: cum autem ma
thematicae dissiplinae exquisitissiμ demonstrent, ipsas hac iuidem ratione doctrinis omnibus prae flare dubitandum non est. Uerum cum daa scien-
109쪽
tiae ita disserunt, ut altera exquisitius demonstret , altera de rebus praestantioribus agat, iure dubitari potest, utra praestantior existimanda sit. illa quidem praestare nobis uidetur, quae exquisitius demonserat; quoniam scilicet demonstratio
forma rationem habet, res autem ubiecta materiae, demonstratio enim praebet esse rei,quaestitur, ea ratione qua sicitur; atq; ita se habet inscientia, ut figura in statua, in oratione compositio,. in homine anima niuodsi demonstratio quidem forma, res uero siublesta materiae rationem habet, scientiam quae magis exquisite demonstrat,ea quae de rebus melioribus agit, praestantiorem esse consequitur . nam ct formam materia meliorem esse,
O ouod re meliori antecellit, praestantius esse constat. idq; ex eo confirmari potest, quod Om- tuarius praestantior existimatur, qui formosem statuam facit ex aere, quam qui deformem ex asero ; O poeta prisantior, qui humilia canit egre-
se , quam qui grandia uulgariter. suod si haecitast habent, mathematicae disti ine, quae tam
exquisite demonstrant, ut in omni aetate, O apud omnes gentes , eandem habeant firmitatem , atque constantiam, alijs doctrinis, in quibus tam
u.rriae sunt, tamque inter β d repantes sint entiae , ut nihil in ipsis stabile, aut firmum esse vi
deatur, longe praestabunt . praesertim cum earum usius amplisimus sit, O maximus. Ouamobrem non es, quod eorum uerbis commoueamur, qui
110쪽
mathematicas ut ignobiles , O' abiectas de piaciunt, cum omnium potius disciplinarum 1 n