Baldassaris Castiglionij De Aulico, Ioanne Ricio Annoberensi interprete, liber primus

81쪽

LIB. DE AVLICO.

tiar ascendia ni gradum. Ac, Vt ea,quae dicimus, cuiusmodi sint, demonstremus exemplo, cn Hippolitus Estensis antistes Ferrariensis, qui cum stlicitate hac susceptus cst in lucem. Nam&figura corporis,& facie,&sermone,& cunctis motibus praeditus est ita scite ab ipsa natura,& Venuste cosormatis, ut inter bomines sui ordinis natu maximos ipsc iuuenis grau issimam reprςsentans authoritatem magis ad docendum idoneus, quam doctrinae indigens csh vidcatur. Idem in cogressu,& sermone, qui cum cuiuscunque ordinis viris,& foeminis ei est,& iocando,& facete, Ibaneq; ludendo sic dulcis est, sic amabilib. orna-tUS moribus, xl, qui compellet homisnem, vel videat saltem, atque aspiciat, is summa in ipsum, & perenni beneuolentia propendere cogatur. Sed inter caecellentem hanc venustatem,&illam

stolidam insulsitatem quoddam reperire licet interiectum quasi medium, possuntque ij,in quibus natura quidem venustas inest,sed non ita persecta,& absoluthmagna ex parte studio eam,&labo

82쪽

B. CASTILIONI Ire quasi limare, & perpolire. Sit itaque aulicus in hoc mihi felix, ut super nobilitatem,& splendorem generis nosolum ingenium habeat,figuramq; corporis, & faciem pulchram , ertina etiacertam quandam Venustate, quendaque ut nos loqui solemus) sanguinem, qui primo statim aspectu acceptu eum res dat videnti,atq; amabilem, quique Velut ornamentum componat,& comendet omne id,quod agat,in fronteq; hominis lucens dignum ipsum esse ostendat omnis plane magni principis cosuetudine,acgratia. Hic diutius non eXpectans Gaspar Palavicinus,ne legem,im quit,ludo nostro constitutam neglige, re , potestatemque contradicendi nobis permissam parui ducere Comes Videamur,in aulico aio claritate generis mihi videri non usqueadcb esse necessariam,&,si dicturum me putarem rem nouam, nostrumque alicui incognitam, Commemorarem multos, qui natalib. illustribus orti viiijs redundarunt, & C- Contrario non paucos proferrem igno

biles,quiposteritat m sitam virtute il-

83쪽

i LIB. DE AULICO.

lustrarunt. Ac, sit Verum esset id,qtiodi . tu modo dicebas, cuncta in re inesse oci cultam illam vim primi seminis,Omni' una certe hominu par essetandiffere noque conditio,siquidem idem principia habuerint plane cuncti nec Vnus n9bilior existeret alio. Ego autem discrimis nima inter hos, quibus tanquam gradi- bus quibusdam superiores distat, & internoscuntur ab inserioribus , multas alias causas esste credo, earumque principatum puto tenere fortuna, cum omni in re dominari hanc cernariuS. qu

sique ludentem saepe velut ad coetu ex-l tollere, quos velit, etia indignissimos, dignissimos verb,qui extollantur, tamquam ad inferos deprimere, atque demergere. Probo quidem,quod de felicitate dicis eorum, qui bonis tum ani- mi,tum corporis ornati nascuntur, sedi id cum nobilitate plabi cernitur esse comune,quoniam in naturam non cadut

distinctiones istς tam subtiles quin imo saepe ut dixi)in infima sortuna homi nil bus summa illius, & illustrissima dona

1. , apparent. Proinde,cum nobilitas haec

84쪽

44 B. CASTILIONI Inec ingenio, nec vi, nec arte com paretur,ipsumque esse nobilem laus sit maiorum potius nostrorum,quam nostra

propria,nimis absurdum, & auditu mirabile mihi esse videtur,velle te, quae in aulico nostro sint praeclara,idcb perire, qtibd parcntibus sit natus ignobilibus,

nec fatis esse, ut summus possiit, persectissimusque euadere, alia illa, quae aiebas,cum habere, ingenium, faciem, &figuram coxporis decoram, Venustateque, quae primo statim aspectu gratisJnaum ipsum , acceptismimumque Unicuique semper reddat. Tum Comes,non inficior,inquit,in hominibus humili loco ortis easdem posse lucere virtutes, quae in nobili splendent genere natiS, sed,ne repetam,quae iam diximus,neue multa affera alia,quae ad nobilitatis possent redundare laudem,cui, cum cosentaneum sit, a bonis ut nascantur boni, ab omnib.honos est habitus omni tempore, quoniam fingendum nobis sumpsiimus aulicu detractis viiijs omni laude cumulatum sic, ut nihil d esiderari inco possit, dcrequiri, milhi videtur nobi

85쪽

LIB. DE AULICO. Glis faciedus necessarib cum alias ob causas complures, tum in primis propter

'nam opinionem omnium, quae de nobilitate, ubicunque ea apparet, subitb existit. Fac enim in aula aliqua esse duos,qui bene, aut secus factis itidicia de se hominum nondum ulla concitarint, quam primum palam fiet,& percrebrescet, alterum patre nobili procreatum esse,ignobili alterum, loge minoris ab omnib.hic,quam ille,sestimabitur,multoque labore necessc erit, & sensim longo tempore in animis hominum ut idehic opinionem de se imprimat bonam, quam ille unico temporis puncto crit,sblaque ortus sui fama cosecutus .Quanti autem referat, quantique momenti

sit, eiusmodi de aliquo opinionem semel haberi caeptam, unicuique non difficile est ad intelligendum. Nam,Vt Verba de nobismetipsis facia, vidimus hac, domum venire quosdam, qui etsi insipientes fuerunt, summeque inepti, in. ' omni tamen Italia permagnum in aul, cis nomen habuerui,& quanquam sto

ditate sua linquam indicio quodam,

86쪽

B. CASTILIONII qui homines essent, tandem ipsi patefecerunt,tamen multos de nobis fefellere,in qu e animis nostris opinionis de se semel inlitae, quasique signatae vestigia reliquere sempiterna, quatumvis, quae agerent, facile cerneremus ex virtute proficisci no magna. Vidimus alios minimi quidem initio fieri, sed ad extremum stare praeclare . Atque horum errorum causae existunt Variae,quarum Wna obstinatio est, & pertinacia principum,qui,Vt faciat, quod omnibus moueat admirationem,nonnunquam beneuolentia complectuntur,& beneficijs cos , quos ipsi dignos putant odio, saepe etiam se fallunt. Sed,quoniam aemulos semper, atque imitatores habet innumerabiles,quςdam de ipsorum beneuolentia longe, lateque diffunditur fama,quam in iudicando fere homines sequuntur,sique in his,in quos benevolentia illa nauatur, Offendunt quippia, quod communi sermoni opinentur, de

commendationi non respondere, me- xuunt,ne Opinione fallantur,semperq;

87쪽

LIB. DE AULICO. 4τsingulare, quod necesse utique esse exbstiment,ut vero nitatur,ex iustisq; causis manet, quae omnium mentibus sit comprehensa,opinio. Ac,quoniam animi nostri facilime tum amorem suscipiunt,tum concipiunt odium,id, quod cernere licet in his, qui, aliquos vel dimicare, vel ludere, Vel quoquo modo inter se certare dum vident, in unam siepe partem sunt propensiores, Utque ea Vincat, & vincatur altera, summo studio cupiunt,tametsi manifesta,cur id faciant, causa nulla appareat,fama seu bona de hominibus,seu mala statim, 't auribus est accepta, illarum perturbationum mentibus nostris affert alterutra, pxoptereaque frequentiuS bene, male-ue de his Opinamur, prout Vel amore,

mel odio impellim ur. Quare etiam,atq; etiam omnes Videte, quati reserat, qua quis de se opinione hominum animos primum imbuat,quantoque studio debeat,& cura eniti,statim ab initio ut imbuat non mala,qui in aulicis haberi volet,& numerari bonis. Sed,ut de officio

aulici dicere incipiam & quidem articu

88쪽

4s B. CASTILIO Niriatim,ac distincte,quod potissimum

fiteriis debeat, existimo esse rem bellicam, Voloque, hanc Viuida cum alacri tate Ut Obeat plus, quam cunctaS caete-IaS,Volo,sortitudine, eiusque datis speciminibus,& fide erga illum, cui nauci operam,ut sit notus,& inclytus inter lios, quarum virtutum famam ita de-naum colliget, si actionibus earum se probauerit hominibus Omni tempore, atque loco,ncq; enina,nisi summa cum labe,atque infamia de hoc curriculo ipsi unquam deflectere est licitum. Etenim, quemadmodum sexus memineus maculam, quam pudicitiae semel inus sit, nunquam potest eluere,ita si homo

nobilis, qui cum telo est, de se fama vel minima in parte ignauia,Vitioue,quod opprobrio illi fit,alio semel maculariit,

cum Vituperatione ea, ignominiaque coniuncta est sempiterna. inanto magis itaque aulicus noster c teris praestabit arte militari, tanto magis, Ut laude ciatur, merebitur. Non existimo ra- men perfectam huius, & absolutam co gnitionem, teraque, quaein militum pria O

89쪽

l LIB. DE AULICO. Ut praesecto requiruntur, illi esse necessa, a ia,sed,cum ingenti haec, immensoquel pateant campo,satisfaciet nobis spectait' ta fidei integritate, ut diximus) dc ani- ς mi robore,siquide omni tempore cona stare in eo sibi videbitur. Saepe enim in

rebus paruis magis animus fortis cerni tur,quam in cotrarijs,nam aliqui, cumi; res geruntur plenae periculi, & magniti momenti,praesentibusq; geruntur mulat iis testibus,etsi cunctis artubuS tremui, j atq; exalbescunt pene morieteS metu, - tamen vel turpitudinis stimulati vereis cundia, vel instigati a socijs quasi cum 'elausis oculis feruntur in discrimina, fad ciuntque si dijs placet ossicium suum, i ijdem rebus, ut in discrimina se obhcei re habeant necesse,non usqueadeb pret, mentibus cum declinare ea, & vitare se e posse putant sic,ut macula, ignominiaque nulla notentur,facile in tuto collocari se sinunt ab animo paruo. Verum: enimuerb qui tunc quoque, cum, Vt V lspectentur,vel videatur,vel cognostantur, neutiquam cogitant fore, animosii sivit,& sortes rem notam etiam minis

90쪽

mam praetermittentes, quae omissa iis

figere ipsiis posset turpitudine, hi sent, I i qui virtutem illam habet animi magni, & excelsi, quam in aulico nos inesse nomo volumus. Qui idcirco tame se prae- i hebit non ita ferum,Vt continenterma it gnificis glorians verbis loricam se dicat duxisse uxorena, horrificisque illis vultibus minetur, quos saepe fingere Vidi- imus Bertum.Nam id genus hominibus il iure potest dici, quod in nobili conuen jtu,ac coetu praestanti Virtute foemina te spide dixit,&festiue cuidam, quem no . minare nunc non mihi est in animo. Is i& saltare, & mnis mu sicis aures praebe- ire, & plurimis oblectamentis aliis, ad iquae honoris causa ab illa inuitabatur, vacare recusans cum elusinodi rebus te uibus operam dare professionis dixis ilet esse non suae,idque repetiuisset saepi- i. US,&,quidnam ergo prosessionis suae es iste diceret,ab eade illa interrogatus tru- ici cum vultu respondisset,pugnare,tan idem ipsa,cum,inquit,nunc non sis mili itiae,nec,Vt pugnes,postulet tempus,&- iceris sane perbene, si te probe VAE' Cu- - i