Baldassaris Castiglionij De Aulico, Ioanne Ricio Annoberensi interprete, liber primus

51쪽

io B. CASTILIONI I

re, Ut antea semper consueuerat facere,

in hanc potissimum cogitationem, curamque incumbebat, ut domum suam hominib. & nobilitate, & ingenio praestantissimis repleret, quibuscum admodum vivens familiariter mirifica iucunditate perfundebatur. Nec Vero minore voluptate ipse assiciebat alios, quam ab alijs assiciebatur,qubd Graece,& L tine doctissimus cum affabilitate, & lepore sermonis noticiam rerum innumerabilium sociarat. Quid dica,quanto stimulo excelsittas cum animi concitarit, ut, etsi opera equestria, quemas modiim ante id tempus fecerat,nauare

non possiet iam ipse, tamen incredibilicum voluptate nauari videret ab alijs

quorum Vnumquenque pro eo,ac merebatur , nunc increpans, nunc collaudans luculenter ostendebat, qu1m in telligens de illis,&pr stans omnino ha: heret iudicium. Itaque in ludicris ce taminibus,seu eminus hastis,seu cominus gladiis in haec descςnderetur, in equitando,in tractando omne genu S arma, similiter in laetio virorum, mulio rumq;

52쪽

LIB. DE AULICO. iarumque conuentibus, in ludis, in Vo-Cum , neruorumque cantibus, in cum

diis denique exercitationibus, quae hΟ-minem decerent nobilem, quisque magno studio nitcbatur se praebere talem, ut in tam lectorum hominum numero,& cosociatione qui esset,dignus haheretur .Erantque singulae diei horae singulis honestis,atque iucundis tum co Poris , tum animi exercitationibus destinatae. Sed,quoniam Guidus sempera coena ob infirmam valetudinem mox

Gmno se dabat,unusquisque id temporis ad illum locum, in quo uxor eius Elisabetha erat Gonzaga,quotidie se conferebat,eodem perpetuo veniebat Aemilia Pia,quae tam acri ingenio sui scis & iudicio filii, ut quasi dux, & magistra omnium existere, sapientiamque ab illa haustam ad se transfundere, ab illius ingenij lumine sui ingenij lumen accendere singuli viderentur. Ibi igitur ser mones pleni suavitatis, pleni liberaliu-

facetiarum audiebantur, quaedamque

in facie singulorum quasi depicta videbatur iucunda hilaritas ita, ut Guidi W

53쪽

is B. CASTILIONIUhaldi domus propria reuera domus laeticiae posset, sedesque appellari. Minimeque credo, alio unquam in locoque,ac aliquadiu illic, fuisse gustatum, quanta siit ex hominum se mutuo ariste complectentium societate, &coniun- chioste nascens iucunditatis suauitas. Nam,ut silentio nunc transeam, quanto honori cuique nostrum fuerit, talisse principis,qualem dixi, esse familiare, quasi rebus omnibus ad voluntate nostram fluentibus cuncti perbeati nobis esse videbamur, quotiescunque ad VXorem eius redibamus. Tenebatque haec velut cathena quaedam tanta noS cain, tale inter nos deuinctos, nunquam Vt maioI voluntatum consensio, nunquamaior amoris ardor inter germanos fiatres extiterit, quam inter nOS erat.

Pari coniunctione inter se nexς, dc iugatae erant foeminae, quibuscum liberritimum commercium,honestissimumque erat, cuicunq; enim assidere, cum qu cunque & colloqui, & iocari, dc ridere cuiuis licebat Nerum omnibus Voluntra VXOris erat tanti, 7t ea ipia licetitia. instar

54쪽

LIB. DE AVLICO. Minstar freni esset, quo in Ossicio omnes retinerentur, nemoqile erat, qui huic placere non summam Volup tatem,dis plicere no maximum dolorem esse putaret: Quamobrem honestissimi mo- res cum laxissima libertate ibi erant co- iuncti,iocaque,& risus tum argutissimi sales tum gravis,grataque omnibus maiestas ea praesente condiebat. Nam mΟ-

destia illa, illa grauitate, qua cunctoS actus suos, di verba, &gestus componebat,sacete aliquid,iocoseque dicens facit ipsa faciebat,ut etiam ab eo, cui noesset ante id tempus visa, summa omnino foemina, & praecellentissima esse cognosceretur. Atque ita in animis circunstantium velut formam insculpens sui omnes quodammodo ex se videbatur fingere, tum cuncti vel dicendo aliquid , vel faciendo ad consuetudinem,& modum, quo ipsa utebatur, studiose 1e referebant quasi exemplar moru pulcherrimorum sumentes 1 tanta, tamq; eximijs Virtutibus cum 'lata muliere. Cuius diuina bona hoc tempore com memorare no estnobis inanimo, cum

neque '

55쪽

M. B. CASTILION 11 neque instituti id sit nostri,& quasi alto

inl0co ea posita omniu oculis cernan tur,sintque plane notiora,quam vel dicendo nos,Vel scribendo ipsa possimus facere. Eicnim oc illa, quae abscondita forte aliquantum, & abdita latuissent in occulto, fortuna raram ipsorum admirata praestantiam multis calamitat,bus,&calib.aduersis quasi stimulis concitata in lucem voluit, aspectumque producere, plane ut fidem faceret, vel in tenera muliere cu singulari pulchritudine formae prudentiam, magnitudinemque animi, & cunctas Virtutes eas, quae in seueris quoque, durisque viris difficiles sunt repertu, coniunctas pos se,copulatasque existere. Sed,ut de uxore haec praedicare nunc desinamuS,cuncti homines nobiles domestici adlocu, in quo illa crat,repente a coena quemadmodum dixi) te solebant recipere. Vbi inter cantus,& saltationeS, caeteraque oblectamenta iucunda, & assidua bellae interdum ponebantur quaestio neS,nonnunquam ludi existebant ingeniosi diuerso te Ne diuersorum a

56쪽

LIB. DE AULICO. Ubitratu,in quibus cogitationes suas pluribus cipe continuis verborum tranflationibus velatas alii alijs , quibus potis simum vellent,significarent. Aliquando varijs de rebus disserebatur, protriptisue,&salsis dictis alij ab alijs mordebantur, non raro symbola etiam fingebantur , quibus ex rebus mirificam voluptatem cuncti capiebant, qubd do- mum Guidus suam nobilitate, & ingenio praestantissimis ut dixi repleuerat hominibus , quoru celeberrimos scis, ac principes fuisse Octavianum Fregosium, Federicum eius fratrem, IulianuMedicem,Petrum Benabum,Caesarein GonZagam, Comitem Ludovicu C nosiam,Gasparem Palavicinum,Ludo uictim Pium, Morellum Ortouitanu, Petrum Neapolitanum, Robertu Ba rium, aliosque item homines nobiles complures. Erantque porro multi,qui eadem in domo non omne quide tempus, bonam tamen eius partem continenter tererent, ex quoru numero λεre Bernardus Bibiena, Vincus Metinus , Ioanes Chrissiophorus Romanus,

. a Petrus

57쪽

,s B. CASTILIONII

Petrus Montanus,Terpander,&Nico laus Plirigius sic, Ut semper poetae, mu'sici,omnisque generis homines iuc-di, in omnique arte maxime excellenstes,qui in Italia essent, illuc conflueret.

Cum igitur Iulius II. anno M D VI. Ope, auxilioque Gallorum Bononiam sub ditionem Pontificiam iterum subiunxisset,Romam rediens in itinere ribinum aduenit. Vbi,quoad eius fieri potuit, honorate ,& apparatu tam magnifico fuit, splendidoq; acceptus, qua accipi in ullo alio Italiae oppido nobili potuisset ita, ut non ipsius tantum, sed

summorum etiam antistitum Omniu, caeterorumque aulicorum desiderium rerum exquisitissimarum copia,&Va,rietas satiarit. Eorumque nonnulli hominum,quos aiebam, inter se coniunctissimorum capti suavitate Pontifice cum comitatu reliquo discedente dies complures ibi conssistebat t. ino tempore in laetis conuentibus, atq; Oblecta incntis usitatis non modo fieri solita

perpetuabatur , Verum etiam accessiC-nis ad haec aliquid facere cuncti studebant

58쪽

LIB. DE AULICO. αγγ bant maxime inludis, quibus quotidie

se fere vesperi opera dabatur. Eorumque se sic ferebat ordo, quamprimum ad Vxorem illi se collegerat, vel voluntate de- t. lectum,Vel sorte oblatum capiebant lol. cum in circulo,atque ambitu,proptera que singulos viros singulae conssidebant, foemitas,quam diu quidem eae suppetebant,quoniam semper fere illi numero a has longe,multumque Vincebant Exin

a. ad VXoris arbitrium regebantur, ex cu-hi ius voluntate frequentius per Aemili.

iii am Piam id fiebat. Postridie itaque, ii quam Pontifex esset profectus,cum ho

ξ, . ra,locoque solito cohuenissent,multos que suauissime inter se locuti essent,ludorum illa voluit plane hanc facere into. . tium. Quae ubi nonnihil id munus dei, fugisset,quoniam,tandem inquit, Οὐ-ce nino Dux Vis, Ut ludorum ego initium es afferam, par est morem me gerere cupin ditati tuae. Statuoque initium eoruniti introducere, ob quod mea opinionei, non multum reprehesionis habere de- b. beam,minus multum negoti j, ac mole

. Mq,Vt nimirum singuli,qui adsunt prp

at E

59쪽

sentes, in medium proferant arbitratu suo materiam ludi, quo hoc nos tempore cupiant Obicctari, noui, dein exmultarum dissimiliu quasi aceruo communis omnium consensio Vnam excerpat digniTimam consessu,c tuque hoc nostro. Simulque Gaspalem intuens Palavicin una,tu quid cm,inquit primbid facito. Qui repente,tuum est, inquit, primo id facere. Qin ego, inquit illa, id iam feci, vertim tu Dux, ut mihi Obtemperet, huic mandato.Tum Dux arridens,Vt quisque,inquit,dicto sit audi-CIS tuo, in vicem te meam substituo, authoritatemque meam in te omnem transfero. Mirum hercule est, inquit Gaspar,semper fas esse mulieribus laborem omnem a se deonerare, & traijcere in viros, eiusque rei causam si plane nunc auerem scire,iustum esset, ut arbitror,desiderium meum. Sed , ne ego simis, a quo imperium Aemilia tuum recusandi proficiscatur initium, disseia hoc sane in tempus aliud,& a necessitatis, quibus astringor, nunc vinculis me Imbo Existimo igitur,animorum nostrorum

60쪽

LIB. DE AVLICO.strorum in amando perinde,vtin factis

alias, Clinctisque item rebus, contraria inter ω,& pugnantia esse iudicia,ex eoque saepe euenire, Ut idem uni gratissimus sit, odiosissimus sit alij. In hoc tamen eorundem congruentia semper, ει contiententia sunt studia, qtabd caris 11nius nobis, acceptissimusq; sit, quelii amamus, Vsqueadeb, Vt saepe propensionis abundantia, qui omni excellenti virtute sit praeditus,praeter eum Vnum, prorsus putemus esse neminem, persectissimumque ipsum, & summum plane hominem che existimemus. Sed, quoniam nihil in humanani naturam cadit, quod omnibus partibus sit, numerisque expletum , & nemo est cun- ctorum mortalium,in quo non aliquid desideretur, non errare nos id facietes,

i &decipi, quasique caecari amoris ma- , gnitudine, minime profecto possumus dicere. Ego itaque velim, ludum hoc vespere esse, oblectamentumque nostrum, ut quislue exponat, qua potissi- intim virtute ornatum esse cupiat, qua amet,cumque cunctos homines viti