장음표시 사용
501쪽
ALBERTI Pii vobis constituta est siciacis Uolint i mr tas per Ioanne cleclarare iussituesse rem improba,sed munus eme probanta,modo mistites ab officio ob liceti via α audacia non discedat sed iusticam colentes seriarent domam prFem. . Prgerea si Christianis prorsus inhibitum esset lege euagelica belligeratimo profiso tepore nascetis ecclesie,quo maximus vigebat feruor dc spmtus apud
eos si Christu induebat, ta ta fuisset militu Christianoru frequetiai quae in fiale permagna, ut historiς gloria teporia ab Ethnidis coscriptς testatur, G etia squapersecurio urgeret sub varus principibus .Ex qua ec plurimi martytii palmam cosecuti sunt,iussa ptinei temnentes propter Christit. Quare perspicula Mmilitia Christianis nolaiste interdacta te em ab illa abdieassenticu sacris Chii sti fuissent initiati .Qui enim Clitisti amore se hac luce priuabat N animam cum sanguine profundeba proprium corpus hostiam offerentes,eiusde intuitu longe magis ec facilius interdictam militiam posthabuissent. Multi tamen in munere perstiterunt,ec alii post indutum CE istum in militia nomen dederut.Ta ta enim fuit eorum copia,ut eodem loco plura illorum milia ob Christi nomi/nis consessionem,principia iussu fuerint morti tradita None legimus apud Alexandria sub Adriano principe decem milia Christianorm militu a ceteris legio rubus crudelissime una die istae enecata Partim eculeo crucis amaeos, partim trucidatos None ec in Galliis sub Maximiano integra legi ρος Thebeorum dicta ducebatur, duce Mauricio patiter est Intercisa: Omitto recitare alia plarima exempla,quora pleni sunt libes,ne sim plus ς quo morosus.Prsterea tantasuit eorum copia,ut Iulianum Apostata proficiscente ad expia tione Parthica Antiochiς coegerit in eoru gratia ingredi ecclesia.Et interesse rei diuinς sacrisis solennibus,quae sanctissima nocte natalis domini celebrabantur, uti traduistoriae.Ad h c,quid dicemus de illo nunq satis laudato Sebas no Narbonen si cohortis praetorianς proe isto,qui Diocletiano principiebatissimus erat Noone du suo munere fungeretur Christianoru martyria alas quad I poenarum timore percitos,ipse Christianus solabatur,c5firmabat red ais inuietos Quid
dicam de Grysogon Victore,Georgio,Panthaleone,Gorgonis aeterisvnumeris,quorum gloriosi triumphi ec magna certamina, toto terraru orbe ce Ieru antur quos si recenserem nec dis mihi sufficeret.Plura etiam exempla Caesarum Regum ac ducum recitare possem,quae omnia praeterem: At inquis γαc videtur fuisse sententia Ai Hieronymi,ut est videre Tomo
p imo operum ipsius.Tantuam abest ut Hieronymus id sentiat,quantu ipsum dogma a istitate.Nec enim Hieronymi verba hoc astruunt, immo nec in in
alit quide. Na quis Hieronymus detestetur bella inter Christianos peragi,ut pote γε vel ini 2 e suscipi utur,vel leuioribus de causis, quamobre prsaret ea omittere u persequi:cum videlicet reipublicς plus obsint 4 prosint, non tamen damnat Gla,quae vel aduersus Barbaros re infideles, vel pro necessitate de commodo reipublicae suscipiuntur: sed ideo detestatur bella, ut oc plures alii sancti faciunt,quia ex Chrithanorum prauitate proueniunt, qui si probi essent,
nequaquam bellare oporteret . Non igitur condemnatur bellum, quia ex leprauum aut importunum , sed quia vi plurimum prouenit ab alterius
partis iniustitia: ad quam capessendam necessario absinnitur bellum, uti
502쪽
amara potio ad vitium corporis propellendum: quaesit Ortim ore recte administretur, salutaris esst: si secus,mortisera. quia cum nonnum contrugae accidit ut M pharmaca condemnentur, quantus tota haec sit ministrorum cula parita quoq; dc in bellis et lenit arti non administrantur, prout instituta sunt. seruata militari disciplina Sed tanta est mortalium peruersitas, re in tantum
res prolapis sunt, ut ipsi milites, qui ad seruadam iustitiam, & ad prohiben das iniurias constituti sunt, in primis violent iniuriast inferant, ec quidem trocissimas. Cuncta certe diripiunt,nec magis parcunt amicis γλ hostibus, Omnibus sunt insuti ta erga deum blasphia ii quorum auaritia inexplebilis, libido inexhausta, crudelitas plusqnfina, mores nefandisssimi: vis paucis eo rum mores complectar,omnis humani dii iii iuris ec ipsius numinis contemptores impiissimi.quod inde prouenis, quia fere nullus is γέ vere virtutis a morere pro ingenuitate militet:sed sere quotquot sunt, vel matitia vel ambi. tione, siue furore acti militant. Quis autem tam hebes parum pius, qui holusce generis belluas, ne dicam homines, non Mestaretur, statuerret potius a bellis abstinendum,nisi res valde cogeret, quam per tales ministros bina geris Quis non censeret potius ferenda esse plurima incommoda, quis illis la rare habenas ad mille iniustitias ec piacula perpetranda Quod secus esset, si laeda rite ec iuste administrarent . Attamen cum ingruit necessitas, oporten illa suscipere sed eurandum principibus ac ducibus, utquM commodissime ec modestissime fieri possit, peragantur Qui semper des gloriam do honorem eii s praeceptorum obseruationem propriis commodis praeserre debent Sua dent igitur sancti non bes landum esse, ob ea quae inde proueniunt mala: nitamen praecipiunt.Idq; intelligendum quotiescunt res non postulat,nec urget necessitas.His rationibus pontificiς leges no omne bellum improbant Diuus August. aliquot probat, Sc diuus Bernardus milites quosdam laudat. u au tem cora ra horum omnium sententias ist δι forte minimandum Augusti num non tam accurate vidisse euangelia, legisse Paulum re caeteras scri pluras,ut tu ipse fecisti:quod hF in illis deprehenderis quae ipse non cognouerit. Inquis enim, Tota Christi philosophia dedocet bellum . Apes est nus, quam non improbant, quamis nec unum tantum locum id vidirentem ad ducere possis. Quod si alicubi scriptura Nel aliquis sanctorum patrum beυla improbaret, causam belli detestatur, ic scelera quae in illis admittuntur, non bella necessario me opportune susceptae quod optime docet diuus A ginta . Tu autem illa in uersum damnatis, Christianis nedum sas non esse et assetis inter se bellare, sed nee aduersus retas quidem aut caeteros chri stianae religionis hostes: quod postremum sequitur ex tuis placitH quae in Annotationibus se ibis ab Augustino dissentietis. Quapropter in Epistola ad Volfium , omnes ad suseipienda bella aduersus Turchas des,3rtaris standem p sententiam confirmans in Institutione prineipis ita inquis , Ego
nec in Tarchas bellum temere sulcipiendum esse credo. ec neque fortasse conueniet aliis racionibus vindicari,ec caetera Illat duo verba temere dc fortes
se interposuisti,ut effugia tibi de more parares:sed si quis diligetulus perspiciar
503쪽
ΑLSERTI PII parum certe tibi opitulari possunt. Nemo enim est tam amens qui afferat bellum aliquod temere esse suscipiendum. Nihil igstur doces cum ais, ha tur
chas non esse temere sustipiendum, sed tu per illud temere aliud sentis, γλWrbum exprimat.Vis enim sim' ester non esse inferendum Turchis bellum quod aliis in locis deel aras in scholiis inquam in Hieronymum,ut supersus re citauimus.Sed quid sibi vult quod super primum Tomum ais, Haec Ch immens omnino latae videtur,ut tolerantia vincant Christiani, non armis. Tua igitur sententia ne dum licet Tureas bello inuadere, nec illis nos adorieritibus resister sed illis cedere,vi tolerantia vineamus Quid N illa verba sibi volunt. Nel fortasse conuenit ditionem Christi aliis rationibus vindieati,quis, qui bus orta propagatal est, nisi φ cum illa clara arma orta Zc propagata suerit, non liceat silam tueri re vindicare immanis viribus terrenas potestate . Illud aut ,fortasse,quod ad effiigiendum subiunxisti, nequaquam tibi patrocina/ri valet. Cum in Sabium reuocare non liceat id quod certum constitutum*est reruta decreto patrum sententiis re populi Christiani consensu. Quemata modum enim ad Hus illud quicquam statuer scelus est,ita culpa non vacat
V Ecclesia autem statust re lueerrita expedire tueri Chtissimam teli sonem, viri si re humana potestate ab hostibus illam defendere. Temerariumssi es
se diuinam tantummodo expectare opem, quae miraculo ec prodigus nos de/fendat. Citra omnem operam nostram, milem id emet illi sententiae, quae vult citra omnem sudorem nostrum ec opus quodcunt sola si sitia nos apud omnipotentem iustis es.Cum enim omnipotens dedetit nobis vires, tum mentis, tum corporis, voluit ut illis uteremur, dc essemus ipsius cooperatores.
par autem est semper opem diuina implorare,ills p in primis fidere citra quam nec quicquam a nobis peragi posset i sedesopera nostra interponenda, faciem dum y quod in nobis est,m,ignari simus diuini decreti statuentis, aut ex sese prodigiorem peragere, quod non sepe saest, aut potius nobis laborantibus, re ipso cooperante. Potuisset nanque dominus terram promissionis tradere filiis Israel citra omnem eorum sudorem. Uoluit tamen vi belligerando e summis vitibus contendendo magno cum labore illam obtinerent. Potui me Philistem petimere absque opera Satis is, Goliath trucidare sine David. Antiochum Regem citra Macchabaeos r tamen istorum opera alio rum uti voluit, pro beneplaesto suae sapientiae, Omitto alia multa exempla quae adducere possiem. Ex his autem dignoscitur stultum esse, minimare
res partas eisdem rationibus esse tuendas quibus partae sunt. Voluit qu. pe dominus religionem suam constituere citra omnem potentiam huma. nam, eo quod terrenam potentiam per quam princ*s huius mundi tyran nice regnabat. virtute ec spititu superare volebat & contraria contrariis exopugnare. Euangelium enim spiritale est, quamobrem cum illud propa μgaretur multiplicibus signis re prodigiis fuit confirmatum. Quo per uni
uersum confirmato, non tam erebra de expressa prodita sunt miracula a
sed humanis etiam rationibus voluit dominus illud quod paratum eradis ritu ec prodigiis custodiri ac seruaria o tamm semper concurrente. Non igi
504쪽
tis. Non enim iisdem res conseruantur quibus parantur. non res familiaris, non opes,non gratia semper,non potentia,& caetera huiuscemodi: qui mino ren minil dauer A.Si militer quae a natura sunt non seruantur eo pacto prorsus
quo ecconstituuntur.Decuit quidem euangehum prodigiosedc miraculo seriae propagari. At ob id non oportet eadem Methodo nunc citra,omnem allam
rationem conseruariAlioquin eo is euangelium religi cq Christiana parta fuit apud Arabes,Suros, Caldaeos, dc Iudaeos. apud Asiaticos,& Ponthi incolas, Graecos,Gallos,ae Hispanos, cperast nationes Apostolica praedicatione non conueniet illud seruati aliis rationibus Sed quid cum scelere,ata re armis ne fandissimi Mahumet ec posterorum eius violatum valdes debilitatum fuerit, occupatis plurimis regionibus partim fraude partim virear misit antal sit et a iactura ut de uniuersa Africa Asias ta magna parte Europς iam actum sit, non solum non licebit ablata recuperare,ic nostra iura vendicare,sed nec pa Ilum quod restat Eurom defendere: Si certe id par fuisset,serenissimus Hunga. tis θι Boehemis Rex Ferdinandus debuisset hoc praesenti tempore potius per mittere Menam insigne urbe,uniuersami superiore Pannonis perdi re ad T cham principis imperium accedere,potius il armis ac vitibus ab eius impetu, ec squa oppugnatione defendere.Abhorrent haec Erasme non modo a commoni ommum sensu,sed prorsus ab omi exacta ratione, a sacrς scripturs exemplista testimoniis,ab Ommiam sanctorum patrum sententus. Condemnantur hoc
placito omnes Christiani principes, qui pro republica meda re amplificada assi uersus barbaras nationes me bella peregerunt.Quid non conueniet Christianis Ma sibi ipsis vendicare ρος vi re potestate Barba ica eis erepta fuere dc occupata C eris autem quibuscunt populis N gentibus dictante ipsa natura urebi uod si esse miserrima prosecto foret C mani populi conditio.A t in quis Christi mens fuit ut tolerantia vincant Christiani,no armisis te assumes ex illo Christi diei Si quis percusserit te in maxillam unam, p- α 5c altera,ec si arripere voluerit tunicam dimitte ei re pallium ece Res deo illud no esse
domini praeceptum,sed consilium rexercendum non semper re quocul in negociosed quando tempus aut res postulat.At serendum Augustinum ad implendum spiritu ec animo magis u opere aut facto. Hectora enim est perserre in iurias re patienter illas tolerare Cum amplior Dei gloria exinde sit prouisura, non autem cum secus Quod ec ipse dominus exeniplo declarauit cum in maxilla percussus coram pontifice,non alteram praebuit sed generose questus percutientem coercuit .Quo exemplo ec Paulus apud Festum Procosulem percussus pariter seuerioribus verbis Ananiam pontifice increpuit inquiens.Percutiat te De paries dealbateiquod εc aliis exemplis comprobari potest. Si autem adhue contendens diceres longe ab am esse rationem repelletis Niurias S i eren is bellum ultro: uemadmodum re longe diuersum est sua bello repetere ab eo quod est aliena in clare Christiani autem non solum sua repetunt,sed etiam quae nune sui iuris fitere inuadunt re occupant, opprimetes manihil de ipsis meritos ponderem me non inficiati inter plurimum
505쪽
ALBERTI p II essedi e mini si attamen horum quodlibet licere re nonnunq expedire. Cum enim Christolati data suetit omnis potestas in caelo M In terra,nullus erus h stis quibusvis in terris ius aliquod dominandi habere valetequamobrem si quis illi aduersans ullas possi clando occupat terras,licet istium ut mi ustum posses42M rem deturbare,ec terram ad ius republicς redigere.Supremi quidem principis rebelles do hostes undecunt detruduntur, Κ quodcu* ius habuisentvita per dunt,mcapaces I redduntur cuiuscunt honoris & commoda. Quicunt igitur Christo domino aduersantur esuis glorie obsistunt,propagationem euangelaina dientes,sane ab omni potestate sunt deiiciendi, cum istia abutatur aduersus supremi principis agnitatem dc amplitudinem.Illis enim res moderatibus nee licet ponalis eorum tyrannidi subiecistis euangelicam legem recipere nec permittitur illam proicari quamobrem ad illam promulgandam Christus gloriam amplificandam,licet ec expedit pro locomtepore illos inuadere,ec Christi su
in iugo subigeret δε etiam nos minime lacessentibus,nec terras nostras obii
nentitias ρος una a nobis pestis iuefint.Iuris enim Christi sunt,quod vindicare phas est Ch seruostmodo igitur hoc proposito,videlicet propagassi magelii ed gloriς Christi amplificandGbellum assumatur,piu ac sum erit.Aduer.
sus autem Turchas ta Sarracenos licebit belligerarem ter illam ratione,P nostras terras occupet,c , Ethnius ec gerilibus cstetis longe peiores sunt nom preipublicς putida membra,quq ad sanitatem non nisi ferro vel igne redigi pos
sunt Quid enim obsecro aliud sunt Agareni siue Ismaeliis a Christiani listineae qui ab ipso Mahumet partis seducti partim coaeti in Arrianam resim propulsi sunt,amerentem Christum domatium meram esse creaturam, dc alias se ras blasphemias quos ecclesia sanxit ecptine es pluribus edictis statuerine diripiendos esse,N earum fortunas ab unoquo* inuadendas. Y Ipsos vero eccsteros iniquos rerum possessores vi deturbandos esse e pro priis sedibus eomprobatur scripturae testimoniis N exemplis Et praesertim illo P in caelesti regno peractu est.Nam Larciser eum satellitibus suis conspiras c tra altissimum deturbatus este celo,cum uniuersis suis sequacibus, pugnante strennue contra illum Michaele archan o Inquit enim scrisinita, Et laetii est pii elium magnum in cφ Michaelec angeli Eus praeliabantur cum dracone. ecc.Quo etiam astruitur bellare non esso inhibitum Christianis cum illud res ratur a Ioanne euangelista in Apocalypstquamobrem nee dedecere milite esse: cum angeliei spititus ec milites fuerint Ec eorum officio fimch.Quamobrem ecabissimus dicitur dominus Deus Sabaoth,id est exercituu in pluribus scripturae locis.Ubi aute exercitus, ibi ec milites. Vnde N Esaias dies Levate in excelsum oculos vestros dc videte quis creauit hς qui echirit in numero militia eo xum,ec omnes ex nomine vocat.Micheas quo dicit, Vidi dominum sedentem in solio suo, di omnem exercitum caeli in stentem ei .ec Neemias,Tu ipse domine solus secisti caelum ec omnem exercitum eorum, Nexercitus caeste adorat. In nouo etiam testamento ita vocatur Scribit enim Lucas,Et facta est eum a
gelo multitudo militis celestis laudantis dominum eis.Et in Apocalypsi Et vocabatur nomen eam verbum Dei:& exercitus qui sunt in caelo sequebantur euinequis illasia: si dixeris EF nomina improprie in caelestibus metti com
506쪽
denominationes a nobilioribus & verissimis ad ea quae minus vera sunt Ze perseetiora tras serri debeat ec no ediuerso, nisi eum vocum penuria prestat, ribus imposita no sint nomina. q, incognita inferiora ad superiora trasseruntur. nium autem creatoti nihil incognitum,quamobrem re cunctis rebus se nomina imposuit:omesa enim ex nomine vocatTu igitur dominus his no mim bus militis ac exercitus usus fuerit,eonuintitur ibi vetissimos esse exercitus
ec militia dc Inoprie ita appellari.λςterea ex his omnitio couincimur etia si tibi detur ex terrenis qu da nomina ad diuina quados trafferri nome militis & ex ercitus no indicare re iniqua detestabiliave ec propterea Christianis inhibitam cum scriptura nunq vsurpet nomina res detestabilis ec damnate ad ea que optima ec meliora sunt nuncupata quod tame tu ccses rem eme plusq tartarea in quies in institutione p incipis Christiani.No pudet episcopos versari in eas si illis Chtisti eorpus S cum re plus' tartarea miscent sacramenta dcc Nam locum in initio recitauimus, cui cum iam sere responsum sit declararum p nullo loeo per euangelium bella iusta esse damnata,restat tantummo δdo respondere illis inbutis quibus execratis Christi corpus in castris versa/xi, ec sacramenta in tam cruento dissidio adhiberi Si quidem verum esset quod tu assumis, quasi iam probatum videlicet bellum rem plusquam tartaream esse certe nec liceret bellare,nec eum bestatoribus sacratistima symbola intereυse.At cum id a vero alienum sit, quare neptas erit dominicum corpus in castris deserti aut morari Nunquid ne polluatur sanguine eorum qui iure caeduntur
Nunquid quia illuc non possit reuerenter deportati aut illic esset Nil id quia minus opportunum re ad nullum commodum cedes.De primo nihil est opus dicere.Alterum perspicuu est posse videlicet tibi reueretissime sacra peragi my steria eo Christi corpus tractari.De tertio superest dicere.Multa quippe com da ex tali delatione euenire potant. mu ex promtia lati saeramenti defluere speradu est gratia ec ope qua hosau vires fragatur animis debilitetur: nostrorum aute confirmetur Na delata arca steticis inter exercitu populi Israel, hostes semper nisi fortasse id populi culpa impediuerit profligati fuerunt,ec Israel victoria potitus est.Ipsi spientia hostes territi aquς Ior es decurretes sis, Ritere quasi illi parentes ec uniuersus populus siccis pedibus pertransiuit in si
ab ea tantum emanabat virtutis quae solam umbra re typus suis nosti i sacra tissimi lymboli, quanto maiorem ex illo prouenire posse existimandum est: superari enim possunt canetς dissicultates tanti sacramenti proentia dc ma/iestaterprserea ec expiari plurima errata quς in ipsas castris emitti solent. Adhse ec opportunissimu est vi pristo sit eu illud ministrare oporteat e vita deco douibus quod frequerissime accidit bellatibus Eos aut e morieres in ossicio nopar est defraudaci lacratissimo viatico quo coiirmati peruerere valeant usi ad ad mole Dei Oreb. Attame no desertur ipsum dominicu corpas in castris, nisi potifex maximus illis intiuiserit .Quo ster agete semper soleniter deserti sedet
eo q, coueniat domini vicarium ob oculos versante dominu semper cospicere. Cuius verenda maiestate monitus ac excidatus.tanto magis eum sulpiciat,greses que omnes ta acta istus ad honorem S gloriam eius dirigat. Dii relin
507쪽
ΑLBERTI PII agat quod tantς maiestatis promtia indignum sit. Quapropter etiam tutum ut signum dominicae micis ubicunt si erit semper silli adstet. Et Ad id vero quod ala in Annotationibus taxans epissico H l, copias habent gladios lanctas re bombardas die is supinoribus satissimam est, cum decla .. ratum sit illaeis licere dc conuenire az opportuna esse praesertim r publicam administrantibus. eid repugnat Pauli sententiae dicentis,Arma mih tis no strae non esse carnalia dcc Cum ibi intummodo agat de militia spiritali,cui sin
filiabus telis ac a k opus es .Haee autem carnalia ec terrena illi deseruire Eeministrare extemae debent quemadmodum ec corpora animis cum pertam cotingat illa,nec ruta esse nec comode administrari posse ab his destituta. Qua obrem nec illa possident ut tyrannidem exerceant sicuti tu illis de more impugis sed ut iniunctum eis munus secutius ec commodius perficiant At nonnes h sunt qui non minus vibraritis lingus telis tyrannidem exerceant,q alii lancessec bombardis.Non enim vitam dixi defendo abusus multorum praepostere commodis rebus utentium,sed ipsas res non improbandas defendo. Superest respondere illi loco quatu ad confirmandam illam sententia, i, Christianis non liceat belligerari. Inquis, Hieronymus Deum amare posse negat qui pecuniam amat rubisunt Christiani quidam qui permittunt ut bellum ec pugna pocun causa suscipiamus on certe permittunt Chiistiani ut pecunis amore bellum suscipiatur Erasme. nimo vetam illa peragi pecuniae cupiditate. Interdicunt enim sacra constituta omne bellum quod inium sit. At licere dc nonnunqexpedire sua occupata vendicare etiam armis,quando alia via id perfici non possit edocentiquod ec naturali rationi ut diximus est consentaneum. Cum igitur bellum aliauod peragitur ad proprium ius repetendum,non inserentis est cui μpa,sed proteres occupatoris vi obsistetis es qui sua recuperare studet. Nec suscipitur binum solummodo pecunis repetundς gratia,sed quia expedit ec ita exsegit iustitia.Ex his puto satis responsum esse argumentis tuis quibus probare niteris bella omnia Christianis esse interdicta.quod sane falsissimum de erronesies .auis non omnia quς h cent ut inquit Paulus Jsemper expediant Nos autem probauimus non solam licere,sed ec quandol opus esse bella suscipi.
Vic aute placito aliud annectis non minus erronet ages
de iureiurando, eriat pari modo ec illud prorsus esset interdictum Christianis in re bellu. Inquis enim in Sup
putationibus,Si Christo placuitiusiuradi meassum dixit illa verba.Ego autem dico vobis non iurare omnino. Sit Christianis inle est iurare, quid ipse docuit quid addidit
dominus legi MosaicWquq ut ipsa vetat periuriu.ita pro hibet etiam ne nomen Dei assumamus incassum. Et m notationibus noui testamenti de hoc contendens iis
508쪽
DE IUREIURANDO. LIRXXII. CCXLVt quis Fatemur Apostilum iurasse,verti pro re saeraSed in negocus huius mundi iurare fortasse non est ingenui Christiani: Sc.Verum enimuero si iurare prorsus a domino interdicitium est sequitur nee pro re sacra nec prophana iurare si ocer nec discrimen ullum est videre latex iuramentum quod pro re sacra sumi μtur ab eo qd P Pphana,si iuradi necessitas vel opportunitas utrobi s inueniae in autem iusiurandum non sit ex sui natura execrandum, cetia a Christo Bprchibitum,probatur Maemplis tum omnipotentis Dei pluries iuratas, tu Pauli Apostolli quem loquentem animaduertas obsecro.Ad Hebraeos erum sic seri μbit,Deus quoniam neminem habuit per quem iuraret maiorem,surauit per se i
metipsum in Genesi scribitur. Et subiungit, Homines enim per maiorem se tu
rant: dc omnis controuersiae eorum finis ad confirmationem est iuramentum.
In quo abundantius volens deus ostendere pollicitationis haeredibus immobi Iitatem consilii sui interposuit iusiurandum: ut per duas res immobiles quibus est impossibile mentiri Deum fortissimum solatium habeamus εχ.Si Paulus censuisset iusiurandum prauum esse letestatus fuisset morem hominum iurantiumsuorum finem controuersiarum ad confirmationem dixit esse iuramen μtum. Si autem ea dixisset sentiens aliis licere,Christianis non item:illos excepisese quemadmodum agens de matrimotuo edocuit eis non licere repudiare uxorem,quod Iudaeis permissum erat.Tamen idminime facitised absolute consu tudinem probat intantum ut velit omnipotentem Deum ad confirmanda pro missa sua eos quibus illa pollicebantur iusiurandum maximum anterposuisse. Quibus conuincitur ipsum non sensisse iusiurandum prorsus Chrsianis esse interdi etiam: quod si initasset certe nec ipse unquam iurasset.Iurauit autem se pius ut in eius epistolis est videre. Ad Romanos enim ita ait. Testis est mihi Deus cui seruio in spiritu meo P sine intermistione in orationibus meis memo riam vestes laeso. Et ad Corinthios. Ego autem testem Deum inuoco in
animam meam, P parcens vobis non veni ultra Cotininum . Praeterea ad
Philippenses . Testis enim mihi Deus est, quomodo cupiam omnes vos in visceribus Iesu Christi ecc. in si dixeris dominum In euangeliis Interdixisse iuramentum cum per indit Cingum EF dicat Audistis quia diebim est antiquis,N5 pe iurabis d&.Ego aut
tem dico vobis,non iurare omnino: sp per caelum,quia thronus Dei Abneque per terram, quia scabellum est pedum eius. Sit autem sermo vester est est, non non. Quod autem his abundantius est, a malo est, re caeter. Resipondeo do minum his verbis non interdicere prorsus iuramentum, sed tantummodo cis terrere a iurandi facilitater quod praeter caetera Pauli exere sis declaraturi qui pluties iurauit. Vt enim inquit Augustinus contra mendacium scribens, plerat verbis intelligererum valentes colligimus in sanctis quemadmodum oporteat illa capere: quod facile in aliam partem duceretur nisi exemplis eo rum reuocaretur. Iuravit Apostolus in epistohs suis. Et sic ostendit quomo, do accipiendum est quod dietiam est. Dico autem vobis non iuretis omnium ne scilicet ad facilitatem iurandi vim atur rex facilitate autem ad consuetu din rea consuetudine in periurium Midatur. Et idi non inuenitur iurasse
nisi in scripturis,ubi consideratio cautior uon habet linguam praecipitem et ec
509쪽
ALBERTI p II tamen dominus ornesm alti non iurare. Non enim concessit ut liceret seri natibus.Nephas autem dicere Paulum praeeem violati reum esse, praesertim in istolis e scriptis. Intestigendum est igitur illud quod positum est,ut quare tum in te est non affectra,via quasi pro bono eum A qua dele statione appetas iusiurandum 8ω Facto igitur Pauli ic Augustita sententia manis him est,iusurandum non fuisse illis verbis omnino vetitum sed solummodo detectatum.N quia sui natura prauum,sed quia illius Destitas peierandi occasionem praestet. Quod quidem nephandum est eo P omnipotenti Deo inlutiosum Tote adducto in testem mendacii.Quamobrem ec scriptum erat in lege veteri, Reddes autem domino iuramenta tua,id est si iurare contigerit per creatorem iurabis, ec vera iurabis. in autem iuramentum frequens peierandi prςstet occasionem testatur resam Chrysostomus super Matth in his verbis.Nemo enim semeter iurat qui Galiquando periuret: sicut qui secit consuetudinem multa loquendi aliquando loquitur importuna, i ec prser adductiam locum astipulatur Augustinus coni
trafaustum scribens taenim habet. lavero Hurare graue peccatum est, longius autem remotus est a periurio qui nec iurare e5sueuit,q qui iurare pro clivis est:maluit domitius nos non iurantes non recedere a vero' verum iuraures appetopinquare periurio Ad EF ec in de verbis domini in moeite,Non enim potest peierare qui non iurat. Iurat autem qui adhibet Deum testem dcc. Cu igitur lex Moysi iurare permitteret, Iudaeus procliuiores essent ad iusiurandum non solum per Dem sed etiam per creaturas, pote quia populus dum ceruacis ec se litas ad mentiendum mentiti autem est persaepe iurare ut iuris iura, di aut ritatesidem mendaciis laciat dominus volens Christianum populum longe illo esse per morem,statuit non tantum liciti esse peierandum, quod lex Moysi solummodo prohibuerat,sed nec de facili esse iurandum illive ullo pacto assuefaciendumiri non solum peierandi iniquitatem iugerent verumetiam occasionem,quod persectorum est.ta iurandi enim licentia de lacili prolabitur quis in periurium.Hoc igitur superaddidit dominus Mosaicae legi agenti deperiurio non aut simpliciter vetuit esse iurandia,qd 5c verba illius indicant quς Diuus Hieronymus animaduertens ita scribit Jenil considera φ hic saluator εnon per Deum iurare prohibuit, sed per caelum.terram per HierosolymMec per caput tuumHanc enim per elementa iurandi pessimam coiissimidinem semper habem Iudaei noscunturQui autem iurat aut veneratur aut diligit eum per quem iurat. In lege autem praecutum est ut non iuremus nisi per do num Deum nostrume&.Augustinus autem his consentiens inquit in libro de sermone doenini. Iudaei non itabant se teneri iuramento si per ista iurassent. ideo periurabant. Dominus autem illis verbis edocet e trisum ec eos debe re domino iusiurandum,quia per eam iurare conuincuntur qui per illa iurant. movester est est, non noni conclud- his verbis esse utendum, exclusis his
γα amtauerat, per quae nini stam inam sol ant , sed etiam primm .
tum thronus eiusmterra i bellum pedum eius. erololyma ciuitas
magni regis illa cum caeteris per quae iurabant,ad summum Deum reserati xur Quibus recitatis non sessiunxit doeninus nem per Deum iurabis sed sit se N
510쪽
Quod m genere die tur postmodia in suas partes distrivitur. Mas re eas a
simius edietas esse intelli gendum quae in distribu sonesuere explicatse Cta 1g tur dominus in genere edixerat,non esse iurandum dc deinde explicuerat illa per
qaurare non decet, intelligi urtantinnodo per illa oc illis similia nequaq eme Iurandum: delicet per creaturas,per quas etiam peieratur si quis salsa furet. De creatore autem nihil addidit eoi per ipsum iurare quando opportunum sic vel necessariumised nee per ipsum faciliter leuit causa Iurandum est vi pefferant di occasio diffugiatumquemadmotam superius dictum est Non aute pugnant inter se edicere non esse de facili iurandum,& tamen iurare quando B permitte
re,videlicet cum id res postulat aut necessitas exigit,aut ad magnum bonum consequendum,aut ad ingens malum vitandum.Alioquin non est iurandum Minnino, sed tantummodo, licet conuenit pro re Zc tempore ad fidem faciendam
negocio quod ad Dei gloriam cedit.Qua ratione iurauit Apostolus vel ad comtrouersiam tollendam.qua urgente magna incommoda ruenirente de quo genere dixit Paulus Omnis controuersiae fita est iuramentum quod tamen a mor
talium infirmitate prouenit .vel horum qui iusiurandum suseipiunt vel quibus iuratur in fidem praestetit.Si enim prorsus veridies essent qui aliquid asserum pariter de lita quibus illud affirmant,ut de eorum fide controuersiam'contere tionem non excitarent,sane iurare superuacaneum esset.Propterea dixit domi. nus, quod autem a sermone est est ic non non abundantius malo est. Quae verba animaduertens diuus Augustinus inquit Ilias non dixit quod abunda rius est malum est,sed a malo est: id est si iurare eogeris scias tinxessitatev nire infirmitatis eorum quibus suadestiaus Hil infirmitas malum est, cogeris enim iurare ob eorum infirmitatem dcc.Ctaec consentit Hieronymus dicens. Euangelica igitur veritas non recipit iuramentum: eum omnis sermo fido Elis iureiurando comprobatus esse sit censendus recta autem intelli dum de perseetis Dominus vero persectionis semitam edocuit. Volo autem cunnes vos persectos esse inquis,quemadmodum pater vester caelestis persectus est. Per cra enim nequail iurandum est nisi ex magna necessitate . quod ec Ainusti nus declarat his verbis Qui arbitratur non in bonis,sed in necessariis imi a tionem habendam,refrenet se quantum pratest ut non ea utatur nisi necessita cum videt pigros esse homines ad credendum quae utile est credere nisi iurei rando fit metur M.Sed inquies Chrysostomum in Homeliis super Matti uiri nullam admittere excusationem necessitatis ad iurandum Respondeo ipsum desila necelsitate intelligere quam explicat exemplis plurimis, non fit hester de quacun* necessitate Necessarium quippe multipliciter dicituri id enim qd valde utile Sc commodum est quando p pro nec Tatio accipitur. Praeterea 5c illud sine quo vix rct aliqua perfic potest,valde surget M tae de illud quod eoa chivum est,ita quod sine eo res perfici non possit,idi potissimum N primo ne cessarium dicitur De hoc autem non loquitur Chrysostomus,sed de aliis generibus,re cum concionaretur ad populum videtur ad unum extremu descendere ut eos trahat ad medium Cum enim homines procliues sint ad iurandum,id pde facili ec nullo negocio contingit ut ad illud excusandum per spe mant seipsos aut superiores fallere studia i , asserintes se necessitate adductos illud