Theoricae nouae planetarum

21쪽

sem e repla ammorare veterum huius aetatis remm .cim tale

narram rerum animos captus admiratione tantae putririt Dison

rasiliter ad virtutem γ ad moderari nem feta QMd 'fertur Orpbeus cantu bluas oes a traxisse hoc Oromines rudes C feres adsec di immis . it vivenA LIs accipcrent, nen asilirer eos madis ictas rei dulcedine captos e . quam monrisaeis reuem calestibus. Nee d te rise albugiatis recta in via natat indoeἱe ita est sequi tantum s laeso arres mirari, Nam cum bosint vis: Musitata, sortitudo etiam in es cellia re citur P ae ammos aduersus Adto epimones eis et peruersa maecia conis te M. Atq: bee tempere vel maxime petiatam est cum indoeI rum pes siem5M. Um eos tum ferrea racmstudiis fuit, quam ista mus res etiamsi sene quaeiam in a BD cause, it Ecliis Uctoe Cometae berum annerum non essuresi ficarat amen praeter seratis causo amne hanc ruin suo scelare iamines imis

preti, quorum anomi ambitione γ auaritia eccupari, vere sonamque ιnee Igere neque expetere re sux Premde minor acti beniae Sedimentio bonis v m, ne latera n t fare quam xtilisur re oppressae Mia tu, intere se artes Deri munus tia end uturm est Deus bis γ ipsi M dona tuentur,mcenseruare fui LM. Erunt oesura ipsa aliquando anιbm aequiora. Forta' bieetiam adolescetes monendi erat, quasi mitti libelliis sit. Sed bais paertes interpretibus relinquum Puriata uti pruden fime in hane epilomen contraxit Ptolemaei do nam de emmum orbium caelorisbum motibus, it Aialosis aditum ad intems Asturationes patio reret. Prodela enim ad difficiles oe longas controuersius ast m

22쪽

EPIsTO LAIMmnam neTIS,m Iutarumentum. Itaque dum hispi Iuno o bium is sivit, tantum τὸ om isa ducam, tradit. Causas vero, cur tot cuiusqueptinetae orbes numeretur, ρο quibus obseruationiabus tanta variet M an ad fasit motu lostea vult ex Ptολmeo petiti vi haec comtu hu elemeti planetara motus ex tal

tu ad iacompositu computara possunt. Id γ': pertinet ad τὸ orti Sed tamen haec primum tradenda iudicauerunt homines periti, Npsea detnonstruisses de causis facibus perci possent. Et inter

dum haec elementasum in mam As artantur intertam cause aliquae simul ostendesntur. Mirabiti enim misculo intersed trinae partes cometexesunt. Platozati sime inquit, re --:ν ἀν κητον indie ses bary μνα . Ma enim docisine copia est inhoegener nee m a ta facili pars est, quin i penitus velimus eam

prorsus Hesti dis addicere lent, tamen hae initia ire rare ἡ mines literatos turpes,o ad num humois M. Q modo sinu contrari' metus orbium, issetis cursu, o es ne remi Tibrum, ac solstitiorum e se, ac metae, cur in asa circuliparte tarda orsit m

tus in alia vestare. Θ nodo fotu - , Quomodo I altitudo 1'aria dierum muteti disine umbrarum Uerentiae, ex D seum adia mulsa depre Uasunt, tu etiam fotu 'r tertiae dines. Qui sint remnumsitus. Quw Luriasvgudis mensi us tetur, postea prodienςpaulatim impleat orbem. Et ianiis causaesint. Haec ars, alia trinita infacili pane hinu, Messi tradutur,quae tamen ipsa locupletisma quanda dubiis ebria time explicari possunt, my muta requiramin exfontib. ibi de ea sis disputatur. Qiwemmis opere eliust unistia si in Mel bello,co nostendo omnes, seduxerose nature dei. 3 tu hi, iniunad cetera in ii animo cotendere debet, it piacherrima oes Mif-s X philosophiae paene alselut ad ritae um accomodare fiant,

ct caifus videre, unde intill rerum cireuitu quos ita vocat PItto,in naturis corporum, o in rebiusprab. qui ortu incrementa inclinationes, s interitus retinent. theses accesserit liberalis a- Earum literarisiacisin s relatonissentia,quid test cogitaritali viro qui j a secutus est,tiatiust ulla regna, i opes nia. Lis voluptates animus G mo'sus his bonis anteferet. Neq; verbvlla ex parte fruetis caperesatis di ullae Mefotaetate dominam qui qumterit. Sed γt m ui ulturium conoetus escit pes

23쪽

sia is artibus is et parit. Id non Agmtis ita re. Si quis

e per omnem vitam tautum in Diacie Maa- . ni metua alia a ditis aridus in crusim ita meantur, is

j, --σ coplet animos vera oe Eo peritum ista ardus, sicut imp it 4 rast. Idus γ y ἡ eretiae θαυματαr ἀδεν vix ποτιτι τε si x . Sederi praeclare me de Nep blicam est. Non est enim ovum, quantum noceat rebus paliacis homines linit σά I p., de maximoribu , M opiniones sommi. Haec ad te decrem risius A sis libenterscripsi, non quia dem tua causa: Adeo enim te rem curses iciter adi Ueomnes em petendum esse disi, Meridere, Ipse nonprocul a meta ales sid Miuuentutem ad haec ilia adhortarentire, etsi arbia tris nultam neque morae amicitiae aptius, neque issita diu esse pM si corobulationum K p iam de Mnestaram B ciplinarum sudiis in quam, hanc ipsam panem de pia his locuti sumus, omnandam se propagandum t sonivi, qua in re nonflumam, ac d binae laudem siquem,sed etiam prudentiae er Mei, quod quasi Asiretam a mill hoc tempore stationem occupa , ei Diphil sophiae ope erendam esepe picis, quae maxime isecerneracta P tinam vera Deus M uspublici tranquillisare re cedat, mi boni viri has aries excolire atque si arare possint, quibus nullam habet haec vita ornamem tum praestantias. Fenerali.

24쪽

PRAEFATIO IN

NIT IO monendum existimo lect em de summa ac fine totius hui libelli The ricarum, de ratione meth di. at lue de ordine quo hieautor in d cndo uti solet. In scholis pnxcipiunt primu uaerendum esse desubiecto, id est . de , materia & capite negoch, de quo principaliter docendus est auditor. Id aliis uno verbo velut titulo indicatur Alias tota oratione ac pluribus verbi; describitur. Solet autem Astronomia diuidi in duas partes seu species quarum prior contina doctrinam primi mobilis. posterior vero tractationem secundorum mobilium, ut planetarum. Si quis igitur interroget, quod sit subiectu seu eorum libellorum,qui titulo Spherae inscribuntur qualis est sphera Procli, Ioannis de Sacro scin& similium commo ie responderi potest. subiectum este primum mobile. At huius libelli subiectum sunt omnia reliqua corpora coelestia praeter primu mobile. Aut si qui omnino velit copiosius huius libelli scopum explicari, is sciat in summa illud luc agi, ut coelestium motuum ac corporum nempe planetarum diu rrta apparentiae saluentur. Ratio enim intuens in plurimas ntegraria periodorum obseruationes statuit haec coelestia corpora moueri aequabiliter ac regulariter,ut Solem treccntenis sexagenis quinis diebus cum quadrante fere peragrare totum Zodiacu ut Marte perambulare eunde Iodiacu ID,binis fere annis. Et sic dereliquis planetis suo modo. Sed in partib .periodoru depreheditur no exigua seu varietas, seu inaequalitas ac irregularitas, ut sol medietatem Σο- diaci septentrionalem percurrit aliquot diebus tardius, R

25쪽

quam medietatem eiusdem circuli australem, cum tamen arcus medietatum omnino sint aequales. Sic Martis etiam motus in magna varietate ac in aequalitate cernitur. ut aliis vix septenis mensibus conficit signum,a: i is etiam diebus quadragenis. Eodem modo iudicari debet de caeteris planetiti Cum itaque tam multiplex sit

varietas motuum & apparentiarum coelestium , quas praeci φα νομενα Vocant, Astronomi summa diligentia, niaximis vigili)s ac laboribus causas sunt scrutati tam disii milium a aparentiarum. Nam quod tanta in planetarum motibus diuersitas non oriatur a quodam irregulari motu ipsorum orbium cczlestium, qui deferunt corpora planetarum, ut imperiti imaginantur. mani se fic reclamant, ac conuincunt integrie periodi seu reu ludione, orbium , quas constat inter se esse aequabiles. Et si enim in partibus periodorum occurrit inaequalitas non contemnenda ut modo dictum est, tamen impossibile est integras periodos cuiusque planetae inter se adae. quam . nisi motus singuloru orbiu prorsus sint regulares. Quare huius tatae irregularitatis. quae cernitur in partib' periodicom motuu, tradat Astronomicausam erudita &plana videlicet mot' aequabiles ac sua natura uniformes,

nobis apparere dissimiles vel φ fiat in orbi, ecce tricis, vel etiam quod multis simplicibus motibus variae simul

quasi coagmentatis unus quidam ex his omnibus irregu laris efficiatur. Ita in genere ad monstrandas causas tam variarum apparentiarum in motibus planetarum posita seu constituta est ab eruditis Astronomis, partim eccentricitas circulorum deseretium. partim plura latas orbium ac motuum. Atque hae septem stellae quae tam diuersis ast ciuntur motibus, vocantur graeco nomine quasi errones , quia habent varios, sed tamen non ince toς aut vagos motus. Nam haec ipsa irregularitas aut varietas motuum suam habet legem atque periodum. Cumque singuli; Planetis sua sit ratio atque varietas, conue

t etiam non eandem rationem Orbium ac motuum omnibus asignare, quemadmodum suis locis singula erunt

26쪽

P R AE F A T I O. Aplaniora. autem hoc pacto magnus coelestium or bium numerus colligitur, id arti vel potius imbecillitati nostri intellectus condonandum est. Et si enim haec se ptem lucida ac pulcherrima corpora diuinitus etiam sortatas sine huiusmodi orbibus eam vim insitam habent,

ut aliud in alia varietate ac irregularitate motuum suam conseruet legem atque perpetuam harmoniam , nobis tamen sine his tot orbibus, saltem rationabiliter , eam , ut sic dicam , harmoniam irregularitatis animo complecti.

ac cogitando persequi perdissicile fuerit. Haec de sub tecto libelli studiosum lectorem monendum putaui. De bet autem hic libellus vel hoc nomine a studiosis ma

gniferi .quod conatus est autor aptis, imo ac breuis me tradere summam doctrinae de motibus coelestium corporum ,&aditum ad μεγάλην σύ ἱ ita cognoscendam patefacere, in qua Ptolem us fontes & causas monstrat

huius pulcherrimae artis,atque ex ipsis fundamentis, hoc est,obseruationibus,quae fiunt per instrumenta. adhibitis geometricis demonstrationibus extruit totum illud aedificium artis. Ac prosccto non est mediocris artificis tales

artium praeformare ac materias propter subtilitatem obscuras.& propter rerum varietatem latis me patentes, breuiter complecti, nec minus tamen perspicue.& quod dici solet pingui Minerua,easdem tradere. Et uautem apud doctos & peritos tanti fit hic libellus quanti debent optimae Isagogae praestantissimarum artium, tamen ut studiosi harum diltiplinarum magis hunc ament breuiter duxi significandam occasionem huius stripti. Versatur in manibus cruditorum Epitome in Alma- gestum Ptolemaei. ut vocant quae inchoata a praeceptoare,iadem a discipulo absoluta fuit. Sicut ipse Regiomontanus testatur in epistola nuncupatoria Ruam nemo philo phico praeditus ingenio legere potest, quin admiretur egregiam virtutem , de suauissimam illam animorum praeceptoris ac discipuli coniunctionem sex priores ii bros a Georgio praeceptore suo esse coscriptos sed quominus inchoatum opus consummaret, in medio cursu hu

27쪽

P R. AE F A T I Ο.ius operis letali correptum morbo animam deo reddidisse. Sic Regiomotanus extincto charissimo praecept re reliquam partem operis pertexuit atque consecit. Haeceb recitaui ut intelligant studiosi nostrum authorcm versatum escte maximo studio in lectione Ptolemaei, quem ita probe calluit, teste Replomontano, ut non tantiim sententias.& Gm ipsam sed verba quoque memoria tenuerit.Cum itaque vidcret Purbacchius nullam citare

commodam inrαγωγην, quae recte ac perspicue traderet

huiusmodi elementa coelestium motuum Cremonensis enim Theoricae multis in locis in te claudicant) etsi in Epitoma satis occupatus es ut, tamen non piguit eum haec quoque rudimenta de planetarum motibus conscribere ad promouenda studia astronomica , ac aedidit ii compendium bicnio ante suum obitum quo etiam tempore Obstruauit cum alia. tum maximam Solis declinaritioncm. Ex his studiosus lector iudicare potest qua occasione, quove consilio impulsus nosta autor hoc compendium scribendum susceperit, nempe ut praecipuos linos& summas disputationum . quae sunt apud Ptolemeum de motibus stellarum. maeno iudicio ac prudenter ele ctas hoc libello complecteretur. Ilaodest enim initio aristis summam quadam tradere, priusquam disiiciliores disputationes proponantur. Ac vi totum consilium autoris melius perspici queat opereprectum est, uno atque alte ro exemplo d:ssimilem methodum in hac & epitoma seu potius μεγαλε monstrare. Duplex

est docendi ratio. Alias enim tantum το οτι artis tradatur,

cum videlicet nuda ac breuia quaedam praecepta, siue sententie aut regulae proponuntur sine causis atque demonstrationibus. Tales in morali doctrina sunt ααραινετμοι libelli, Catonis Isocratis & similium. Alias vero etiamCnliratur. hoc est non recitantur nudae sententiae ac regulae sed accurate inuestigantur proprie causae,effectus ac demonstrationes colliguntur Hoc pacto docet Ethi cen Aristoteles,qui ubique fere sua dogmata studet stamis probationibus stabilire. Ad eundem modum μεγαλ σοῦντα Me & in qομή Regiomontani tradunt διῆι Astr

28쪽

nomicoriam motuum ac Verum haec Isapo ge tantum fere τυ .Πι artis continet. Exemplis hoc discni

mra facili me agnosci potest ut hic libellus in des pilo

ne motus solis tantum sere docci. bd sint tres partia. les orbes spherae Solis, quorum medius cxistat Ecccntricus.& corpus Solis circumvehat. Item quod in hoc orbe moueatur Sol aequaliter, in Σodiaco autem inaequaliter,& esse huius eccentrici orbis aliquod punictum rernotiss. aliquod proximum terris Ptolemeus Giγμον, recentiores Augem & eius oppositum nominant in quibus nulla eueniat aequatio seu discrimen veri ac me dij motus Solis, cum in caeteris locis eccentrici omnino sit utendum aequatione:dmique alia quaedam id genus

exponit, quae ad computandos motus ex tabulis no sunti noranda. Uides hic nudam quandam docuinam motus Solis sine demonstrationibus & causis. Postquam autem adolescens discendi cupidus percepit haec elementa, tum incipit cogitare de caulis harum hypothesiu, ut quare ponatur eccentricus orbis, in qua parte Zodiaci litαπογ9ori. siue Aux, Arabica appellatione, ct quae sit istius rei demostratio, quanta sit eccentricitas Solis h. e. quanatum distet centrum eccentrici a centro mundi, quanta sit aequatio seu discrimen veri ac medij motus, qua ratione& ingenio componantur tabulae.Quare Ptolemaeus longe alia ratione ingreditur in tradendo motu Solis. Cum enim Astronomia sumat initium ab obseruationibus motuum quae fiunt non a quouis, sed a vetis arti dicibus, qui semper in haec studia intendunt animum, oculos, manus, Ptolemaeus Primum hoc constituit Solem in medietate

macisereala semper conficere dies 1ῖν In altera ver dies 178. fere. Nos enim contenti erimus haec tantum

rex I; & exempli causi recitasse. Cogitandum igitur erat Ptolemaeo, quare tam inaequali tempore Sol aequales arcus seu medietates zodiaci peragraret. Hic duae viae

commodiores ei in mentem venerunt, videlicet aut mo.

uera Solem in epicyclo qui vehatur ab orbe concentrico, aut eundem Solem volui ab orbe eccentrico absque epi- cyclo. Huc posteriorem modum ipse vocat ευλογωτε edip.

29쪽

P R AE p A T I Ο.C6stituto eccetrico orbe, postea physic rationes comiteide annectere duos εὐios Orbes .altem supra .altem infra, inaequalis spissitudinis, sicut totalis sphaera mundo fiat

concentrica,ne aut necesse sit ponere vacuum, aut corpora coelestia inuicem scindi. Haec de pluralitate orbium facile accommodabit etiam studiosus ad reliquos planetas. Deinde quia sol in vernalibus signis tunc con ciebat dies V cum semisse, in aestiualibus tantum 9

cum semisse, demonstrat Ptolemaeus geometrice απο- ω b. - solis incidere in sextam partem teminoriam. ade que ante xii tuum solstitium , quod γμον hodie pro . . cesiit ad secundam partem 62. Pari item ratione demonstrat eccentricitatem Solis es te duarum partium cum. gimidio stre , qualium semidiametet cccentrici co continet, id est, proportionem semidiametri eccentrici ad eccentri itatem , sicut 14 adi. Item quod in et punctis eccentrici contingat maximum discrimcn veri seu apparentis ,& medij motus , quem tabulae cstendunt. Item

ubi sint illa puncta & quantum sit huiusmodi discrimen. Ex hoc exemplo credo perspici posse quid intersi in his

cedisciplinis inter doctrinam τι ori Sigiem. Sed sumamus plura exempla. Deserentes augem Lunae. dicit noster autor moueri in antecedentia siue contra signorum Crdinem , hac proportione. ut linea medij motus Solis relinquatur praecise medio loco inter centrum epicycli Lunae 3c απογμορ recentrici Orbis. Vnde tiocinatur lunam in omni coniunctione& oppositione peruenire ad An γε or, eccentrici, ad vero quoties est δι- , seu ut vocant in quadraturis . sic ut singulis mensibus centrum epicycli lunae bis perambulet deserentes augcm. Hoc est το πτι docere. Apud Ptolemaeum

qui διο τι tradit, plane inuersa est ratio sic ut ex antece- cente praecedentis Enthymematis fiat consequens , A tecedens vero ex consequente. Ipsum praeterea antec

dens colligit ex perpetuis obseruationibus motus Lunae quae semper extiterunt sui similes in hunc modum Ponamus Lunam tenere eundem locum epicycli, verbi gratia longitudines medias, cum aut existit σύνοδlos aut

30쪽

γήνορ aut illi res os ostendet igitur obseruatio in αυνό- πανσiλώνω pares quidem . sed minimas existere aequationes , quae nihil aliud sunt quam disserentiae veri aemedii loci Lunae. E contra in dichotomis seu quadratu

ris item esse pares sed omnium locorum maximas. Hinc ratiocinatus est Ptolemaeus heroicus artifex centritam epicycli Lunae in καὶ obtinere kπόmie peccentrici Econtra in ex:stere in eiusdem e centrici. περιγ ιω. Uertim ut hoc ipsum euenire posset necessarium erat centrum eccentrici seu lineam του seu ip s denique orbes qui vocantur deser tes au2cm, moueri in antecedentia aut contra syncrum Cresne . hoc pacto,ut linea non vcri sed med i motus Solis edi ra --ται laee κα. κτανσελήνους perpetuo sibi vendicaret mediutor cum inter duas lineas eductas ex centro mundi. quar altera transiret pcr centrum Epitycli, altera pocent . &ipsam auete eccentrici orbis. de ova iam dictu est Haec enireserenda sunt ad medias καιτ.μου:.qubd harum inr rualla sempcr sunt aecuabilia. V des δi Seti huius partis & quam subtiliter . quit 'ue toler tia Ptolemeus causas homu per obseruatrones venetur. Tamessi video quenda recentiorem praestantis . artificem qui m na de se apud omnes concitauit ei pectationem restituendae Astronomiae & iam adornat aeditionem suorum laborum sicut in aliis Astronomiae parribus, ita etiam in hac varietate motus Lunae explicida.δοῦ διὰ Σοασύρ distentire a sorma Ptolemarca. Tribuit enim Lune epicyclum epi cli,quo posito quia nccesse est tu nam alias propiorem fieri centro primi epicycli, alitas ab

eodem remotiorem, sequitur etiam Ob eam caustam variari ipsas aequationes, de quibus dictum est , perinde ut alias variantur aequationes propter accestum aut recesum centri Epicvcli a terris. Aliud exemptu. Purbacchius narrat in hac Isagoga quod caput & cauda draconis vi vul go vocad Ptolemeus vero

τ&βι ei ζοντα moueatur in antecedetia seu versus occasum

singulisdiebus ad tria minuta Id nihil aliud est praeteret, .ri. Sed si quis causas S: fundamenta huius rei scire cupiat