Theatri praecipuarum totius mundi urbium liber sextus

112쪽

Cum apportassent,nec materiam ponti faciundo idoneam ad manus haberent,per quem copias fluuium Coi pim traijcerent: Sisse tum digrediuntur,ubi Croatiae Banus seu PrefectuS iuridicus pontem tumultuario Opere construxerat.Hostes fugere Christianos rati, Colapim incomposito agmine trajj iunt, & in nostros imperum faciunt; quos illi mox expeditis armis instructisque ordinibus non fortiter tantum CXCipruunt, sed fundunt quotaque fugantque &in Colapim praecipites agunt Huius cladis fama tantam in Turcartam Castri S excitauit trepi dationem, Ut copijs magna ex Oarte dilapsis solus Bosniensis cum equitum aliquot millibus & exiguaa Hotiar o xum manu remanserit. Post proelium hoc Christiani Sisseccium eodem die profecti sunt; ibidemque per ponte C ratibuS constructum copias traduxerunt,eo consilio ut hostes in castrIS inuaderent, aut cum Oouus pro UIO decertarent. Pettinam proficiscentibus fulva transeunda erat per quam quum instrUcto αgmine , iam dimidio a Petrina milliari abessent Serdarem Bassam cum octo equitum peditumque mI1HOUSODLtara m nabuerunt Statim fit pugnae initium,in qua quum utrim que aliquam multi cecidiuen lancem in aviani , ares euaserunt. E captiuiS cognitum est,Turcarum castra plane esse deserta, tormenta omnemque apparasum bellicum alio transportatum Initio id credi non potuit repostea vero comperta,laeti nostri αa Cais o PLOp ra-xunt,quae Vama inuenerunt,arcemque omni hostium metu iam liberatam ingressi sunt Et haec quidem lumma est eorum,quae postremo illo inter nostros & TurcaS bello ad Petrinam geualunt. cuius possessio quum ad multas res Christianorum rebus opportuna,& inprinus Croatiae ac Stirlae magno PraeH- c. o futura iudicaretur:Rudolphus Imperator Italum hominem Caesarem Portam nomine,CXstruenQarum αγcium Valde peritum eo misit, qui pristinam arcis ac propugnaculorum munitionem plane immatauit, tum nouam arcem Vltra Colapim ponte iunctum excitauit,Vt qui Vtriusque es rugiem inter se contulerit,ui x veteris vestigia deprehensurus sit.

113쪽

VODa RNicolao nomen habet Oppidum , Turcae occupato Solnoco a quo non longo distat spaCiO,ad eam quae cernitur formam munierunt ut illis quasi propugnaculi vel antemuraIis esset loco. Moenia habebat satis valida, sex propugnaculis eminentibus, atque inferiori parte e saxo& latere constructis distincta : quibus fosa a fatis lata praetendebatur. Ad plagam Meridionalem Sal amnis praeterlabitur. Ager tritici, Vini, ac quorumvis terra nascentium ferax. Oppidum ipsium Turcae insigni elubro Leu Mosquila,balneis, alijsique tam Publicis, quam priuatis aedific1js exornarant,&non paruiS diuitijs cumularunt 3 frequenter inde ad praedas &rapinas egressi. rHa1us pollession em quum Turcae quadraginta & duos annos quietam possedissent di tandem Anno M. D. XCV. die XX. Octobris,inopinato ac Veluti Panico terrore perculsi reliquerunt Ouum enim Caesarea Maiestas Rudolphus II bellum contra foedifragos Turcas summis viribus derere constituisset,&euocato e Belgio ad supremae militiae munuSMansfeldio Comite Archiepisicodalem urbem Stragomum Obsidione cinxisset,Vt hostis Undique distineretur, Maximilianus Archi dux cum Val1dis cop1js 4 1biscum ponte constratum traiecit,conssilium e re nata & occasionem capturus. Ea de re quum trepidam ad praesidiarios huiuS ac Vicinorum locorum perlatum esset nuncium,m1lsis exploratoribuS quum se peti Vel coniecturis, Vel indicijs accepissent ι convasatis quae alportarepoteran acquα non poterant, CorruptiS , ne quid nostris esset usui igne subiect aedes omnes tam publ1caS, quam priuataS concremaru niueatque inde ali Solnocum maxime, dilaopti runt. Id I b1 Archidux intellexi quum ob Solnoci & aliorum Turcicorum pnesidiorum vicinita talem loci defendendi nulla spes esset,adducto propiuS exercitu, moenia ac propugnacula solo ete-quari,fossam expleri, turres ac reliqua aedificia dei jCi,ac vicinum arci vicum incend iussit ne nouum latronibus in Christianorum perniciem receptaculum locus praeberet 'Tantus Uero tum, Ob Strigonium , Vic radum, aliaque magni momenti oppida & arces a Cntistianas occupata,Turcarmn animos terror invaserat, Vt quae olim maximis laboribus mul'toq; Languine loca eXpugnauerant,non hic tantum,Verum etiam alibi passim, ne viso quidem interdum hoste deseruerint Serenissimus certe Archidux,Vt Victoriae insisteret, statim inde copiam partem ad Servassium castellum missit idque XX I I.Octobri S similI fortuna occupatum, trecento

tum militum praesidio firmauit.Vigesimo autem quarto Octobris die, tribus inde milIiaribus di nantem arcem BeKesium,itemque aliam Erdegium nomine,similiter in potestatem suam redegit sicque sex dierum spacio quatuor Turcis loca & statis munita,& tenentibus valde opportuna eripuit,atque ita liberum 'hidem inter Solnocum,& Giulam transitum seu commeatum intercituit.

114쪽

mei tantane iatientiam e Ser. Maximi no i ne Crema uni inmo Donum Μ . U. XCV. dis XX. Octobris

116쪽

AROS siue Saros operioris Hungariae, qua parte Septemtriones respicit, propugnaculum,iam natura quam opere munitissimum ab Vna parte oppidum Eperies , ab altera Sibiniu m habet tam vicina,vt illud quidem Vix quinto lapide, hoc Vero tanto altero plus distet. Situm est in monte edito, hi nc sylvis & virgultis impedito, illinc vineis exculto, Vnde in si ibiectos agros amoenissimus patet prospectus. Radicem montis fluui Ius abluit,ad multaS res, inprimis ad molendinorum Vsum OpportunuS : Citra quem ubido ager in planitiem expanditur, magnificae villae cum hortis icti illimis,& adiunctis aliquaa a multis tugurijs ad instar subturbi j,visuntur. Ab altera parte regio fere omnis in colles attollitur,quorum plures optimum vinum producunt. Laeta hic tam ad aucupium MVenationem,quam pecorum pastum materies,ut Sc aliorum omnium, quae ad Vlum ac cultum vitae pertinent.Olim quidem maximis cum totius Hungarici regni incommodis,Bohemorum latrociantis ut tutam, Ira diuturnam praebuit, Vt ita dicam, Apothecam .Verum ut res ipsa melius intelligatur, paullo alatius nobis totius rei series repetenda est Elisabetha Sigismundi Imperatoris Bohemiae ac Hungariae Regis filia Alberto Austriae Archiduci nupta fuerat,& Vterque post illius obitum Hungari se regno sunt inaugurati ; missa que legatione idem a BOl1emis impetrarunt quibus dam tamen renitentibus,qui Casi miro Poloniae regis fratri regnum detulerunt. Unde graui unum bellum ortum in cuius medio ardore Alberto mortuo, Elisabetha grauida relicta praepropero consilio Optimatibus ipsa de eligendo nouo Rege , ac sibi marito, consilium proponit;quorum suffragia in Vladissaam Casimiri fratrem Poloniae Regem inclinarunt. Regina non multo post puerum enixa,consiliuni illud suum ac procerum decretum irritum cupiebat. Sed frustra : quod Legatis, qui Cracouiana iam Venerant, res non amplius integra Videretur.Illa nihilominus, magnatum aliquot adiunctis sibi studijs, puerum quadrimestrem, indito Ladistat nomine, Albae coronari procurat: nec multo post coronam inaugurandis Regibus antiquitus deputatam, mirabili dexteritate , una cum puero ad Frideriis cum Imperatorem asiportat. Inde in Hungariam reuersa , quum e proceribus praecipuos Polono fauere anumaduertisset, Zolium Oppidum, Cassoviam,aliaque complura, una cum montanae prouinciae Praefectu ra, Giserae viro apud BOhem Os nobili nato genere, & consilio manuque prompto,rapinis insuper obnoxio, dono dedit qui mox collecta tam popularium quam aliarum gentium audacisuma multitudine, minime illis contentuS, quaecumque potuit Oppida vi cepit,ac noua insuper quaedam construxit. In ter illa etiam Zaros fuit: quam ad daodeviginti annos insedit per uniuersam ulteriorem Hungariam ad Paestum usque latrocini js, ct dibus, incendi js debacchatus: adeo ut nemo tanti futurus videretur, qui sanestam exstirpare gentem, dc hac peste regnum purgare posset,nisi Deus Matthiam Coruinum,Vnicum perfecti Regis exemplar, Hungariae regno admouisset. Is enim composito quod cum Caesare gesserat bello,statim ad Bohemos e regno profligandos feste accinxit ac per legatos quod adhuc adolescens esset mira felicitate pleraque ab eis insessa oppida ac praesidia ex pugnauit. Laros adhuc cum paucis supererat quam Pan Matthias,Corabis, alijque notae sortitudinis duces, Giserae nomine,cum validissimo praesidio tenebant. Ad radices montis Bohemi ligneum exstruxerant castellum: quod Stephani Batoris cui belli illius curam Matthias Rex illa parte demandarat) peditatus , ipsis absente, aggressas, vi cepi r. Nec mora descendunt ex Oppido Bohemi;ac conserto cum Hungari S proelio, quasi victores disicedunt. Hinc ferociores facti,Sibinium petunt, ut ligneam ciuitatem incenderent, ac Stephani cohortes delerent. Atrox hic iterum commissum proelium, maiori Gam Hungarorum quasn BOhemorum dam no His de rebus edoctus Stephanus,Vna cum fratre Emerico regni Quaestore,quum vi expugnandi Oppidi nulla spes esset obsidendum statuunt; statinaque omnia itinera & vias ita occupant, Vt nihil commeatuum a Gisera posset inferri quorum penuria laborantes BOhemi, missis ad Batores litteris, colloquium petul,quo impetratopan Matthias cum collegis de deditione Sari eiusque legibus agunt;ac post dies aliquot ita transigunt,ut dedito oppido, vita & fortunis omnibus saluis discedere sibi liceret. Tanti vero momenti fuit oppidi huiuS recuperatio, ut non modo vicina BOhemorum praesidia, Vivarium, Bicli nem,Scepusium,Kesimarcum, &c. secum traxerit, verum etiam ipsum Giseram rebus suis dissidere incipientem,Matthiae regis gratiam implorare ceegerit: qui fortis Iinni viri operam sibi non inutilem fore ratus, non modo venia dignatus est,uertim etiam in prae enci quinque ac viginti aureorum millium dono,& in perpetuum Lippae ac Solij Praefectura,honostissimo insuper coniugi data ei unius e Proceribus filia,condecoraui eiusque forti & fideli opera ad extremum Vsque spiritum deinceps vius est.

119쪽

me nomen haec superioris Hurigariae ciuitas Velam potius acceperit, vim vocis non ignoranti obscurum esse non Potest. Palancameni non Hungari modo,sed Germani etiam ligncam appellant sepem. EUsane ea est omnium tam in Hungaria quam Polonia actota Russia munimentorum ratio,ut pleram, ligneis Constentsepti derrae letis, vi guttis intersertis. Licet vero arxipsa muro cincta sit, sepemtamen e dem habet, ligneam,ad retardandos hostiu assultus percommodam oppidum ipsum, vel Vicus,qui ultra fluuium est,paucashabet aedes atquehabitatores. Quia enim am ipsa infimmior est quam utrimetiamno maximam sustinere posita; variameat tuna sensit Cmodo in Turciarum,modo in Christianorum fuit po testate. Et ab illis quide detenta fuitvsq;

ad Annum M. D.NCIII. quo post Fileccumcaptum, Turcae metu constemati no Palancam

modo,sed plerasquevicin arces ac praesidia, Trigellum, Blauestenum Zetschinum, Itaque Complura,turpi fuga deseruerunt,a nostris postea sinollo laboreaut sanguinises sione occupata. Eadem tamen ad exCursiones,praedasque in hostico agendas valde po tuna eae unde praesidiarij non semel magnis cladibus hostem affecerunt, Sc opimis onusti spoli,Tedierunt. Λnno M. D. XCVI.exeunte Februario ijdem,adiunctis sibi vicinam arcium praesidiarijs de nocte Vaciam usque profecti,id pidum ervallum enixi, oppressisexcubitoribus,&per em aetas portassuisintromissis,subito ceperunt,&magna strage ita,c

uasatis quas poterat rebus,arce etiamnequicquam tentata, opulentapraedam domum re

tulerat.Non procul inde absint duae inprimis munitae arces , Trigellum nempe dc Noui- gradum;utraq; monti imposita,sed haecia tu quam opere magis firma. Non enim murotantum verum etia profunda in saxo exessalossa, tumsepe etia crasissima respinisconserta cincta est;vt a paucis vel magnae copiae facile propulsari possint Hanc anno M. D. x IV. iussu Serenissimi Archiducis Matthiae,nuc gloriosissimi nostri Imperatoris,tu Vero supremi in Hungaria militiae Praefecti, Palphius Hungarorum ductor oppugnare instituit.Idconspicati Turca incense quodmontis iacebat oppidulo,in arcem sese receperunt. EContra Palphius obductis in monte aduersum tribus tormentis arcemvehementerquassauit,&

praesidiarijs multu damni dedit'ui nihilominus tam armis quam missili igne strenue sese, defenderui. Quum autem sequenti dieipse imperator cum mille nigris equitibus alijsque copijs in Castra venisse ubductis in monte quatuor tormentis, dc duobus inferiori par

collocatis,multo acrius in arce sulminari coeptu est,sicut magna muri pars turris portae propinquacontinuis ictibus conuulstac deiectae fuerilit. Quare per1culosito territi Turca ad Imperatorem nonnullos e suis ablegarunt, qui deditione eiusque conditiones paciscerentur. Sola vitae incolumitas abeuntibus Concessa: sicque arx haec quam plusqua sexagintaannos Turcae tenuerint,in Christianorum redijt potestatem. Praedae in arce parum reportum; sed multa animarum millia grauissimae seruitutis iugo liberata sunt , tum vicinis arcibus ac praesidijs,Palanchae inprimis, non parum virium dc securitatis aCCessiit. Begus qui arcem tradiderat,a Bassa Budensi causam dicere iussus, quamuis idoneas afferret excusationes, nihilominus ignauiae condemnatus, a C noctu strangulatus, deinde in publico frustulatim fuit concisus,non tam iustitiaequum vindictae studio,

dc iacturae dolor .