장음표시 사용
101쪽
X omnibus arcibus acprassidiis,quae Turcae hoc tempore in Hungaria tenent,vix vlturci est Solnoco non tam operibus quam natura ac situ magiS firmum atq; opportunum. Arx est cum oppido,& illa quidem longe hac munitior; Vtrumque fossa Vel potius c, nati Sagiae fluminis ab inuicem separatur. Ad Orientem Tibisicus fluuiorum qui vLpiam sunt piscossissimus ac nauigabilis praeterlabitur;ab Euro Austro Sagia itidem n uium mediocrium patiens,ad hanc ipsam arcem triplici Canali in Tibiscum se e n. dit quorum Unus oppidum ab arce,Vt diximus,separat, iecundus Versus Septemtrio nes eidem arci pro fossa est,Vna cum tertio Versius Candem plagam aliquanto removitiori insulam constituit amoenissimam,hortis & pomarijs mirifice excultam. Ager ipse citra & vltra utrumque fluuium itidem hortis,uineis & arboretis consitus, tum des, ctationi,tu ira Vitae usibus totus insemu it is denique h uius loci genius est ac natura,vi commodior optari vix que at eoque factum,Vt quum Turcae minus accurati ac sumptuosi sint in exstruendis aedibus, haec tamen & arx MOppidam elegantibus tam publicis quam priuatis aedifici js exornata sint. Ad munitionem quod attinet , certe ViX Vlla est in tota Hungaria, cui Turcae magis fidant, non tam,ut diximus,ob mCeniorum firmitatem, quam vis
triusque fluminis opportunitar m. -
Superest ut quomodo in Turcarum venerit potestatem,indicemus Temesaaria&Lippa Transylvaniae opis pidis, multisque alijs castellis Anno Μ. D. LII.occupatis, Ferdinandi quoque regis copijs ad Draegelam circunuuentis ac profligatis, Aly Bassia Turcici exercitus Imperator tot prosperis successibus elatus,ad Beglerbegum Mipsum Sullanum scribit,si Solnocum & Agria in potestatem redigantur , faCile totam Hungariam Turcarum ditioni acquiri posse se igitur,ut posthac nihil victoriam moretur,utrumque ObssiderC decreuissi nec de expugnatione dubitare,quod exploratum haberet,sum nuper Ferdinandi exercitu,nullum adfore subsidium , quo Christiana res subleuetur Hoc consilium quum Sullanus approbasset, Aly Bassa. SOlnocum obsidione cingit. Earant ibi in praesidio trecenti Germani ducenti Hungari,centum Bohemi, & Hispani quinquaginta. Prineipio statim Oppugnationis Hungari sarcinas stias collectas plaustris imposuerant,quasi mox fugam inituri. Ea re mo ii Germani &Bohemi,Praefectum adeunt,& quandoquidem Hungati ad fugam se parent,nec se qu1dem mania suros in dicant.Ille Hungarorum factum excusans,minime eos ad fugam spectare inquit,sed ab incedio, si quod
forte in aedibus oriatur,inrtunas suas conseruare velle,quas in tanta trepidatione Conuastare dissicile esset.Quare ipsi potius secum dispicerent,quomodo arcem contra Vim hostilem tuerentur,quam ignavae fugae praetextum quaererent. Quam hoc non successisset,illi alia via rem aggrediuntur;&stipendia magno cum tumultu poscunt. Hic quOoue Praefectus eadem dexteritate usus,argento ab amicis sumpto,quantum cuique debebatur persoluit, iterum obtestatus ne locum tam munitum tamque opportunum per summam ignauiam desererent. Sed nihil eos mouere potuit,quo minus fugam dies noctesque intenti explorarent. Eius ineundae commodissima ratio
visa est,si impositis in scaphas sarcinis atque impedimentis in aduersam Tibisci ripam euaderent. Hoc illorum propositum Hispani Praefecto indicant, rogant,Vt sugam commilitonum,quibus possit modis,impediat.Ille boano eos esse animo iubet se enim cymbas omnes per ratas in profundum Velle demergere. Interim Hispanidum vigilias circumeunt, Germanos cur11 impedimenti S ad fugam paratos,Ηungaros etiam eodem consilio Gquis insidentes conspicantur. Accurrit mox Praefectus ab Hispanis admonitus;orat,obsecrat, ne se, ne regem,ne Hanoariam,ne totam Christianam rempublicam hosti tam turpiter prodant.Sed Illi surdis auribus haec accipi entes in coepto persistunti& per posticum arcis Vi effractum erumpunt. Praefectus Vero quod sceleris eoru par ticeps esse nollex in arcem se condidit Turcae qui e proximo tumultuantium portasque molientium strepitum paullo ante audiuerant,tam repentinum silentium mirati,ad arcis portas quam proxime subeunt, & admotis auribus ubi omnia silere animaduertunt,arcem,portiS effractiS,inuadunt,nihil in ea deprenensium,praeter Prae fectam &vnum& alterum ministrum equo quum Aly Bassa quae acciderant cognouisset, fugientes illos in. sed ut iubet & ad unum omnes cadere;Praffectum vero,Vt Virum Iortem,collaudat,comiterque habet.Efugientibus ii potissi mum perierunt,qui fugae primi erant auctoreS qui dum scaphaS c ΠΟ & aquae immersas extrahut& purσant,dum eas a terra propellunt,aut ab arena,in qua nimio onere depreta pleraequet subsederant, molinatur a Turcis superuenientibus oppressi perierunt. Hungari tamen Vadum nacti plerique euaserunt ; itemque
Hispanorum multi,dum Turciae GermanOS Caedunt,m aduersiam ripam enatarunt.ΗOC modo c1tra ullam suorum sanguinem Solnoco potitus Aly Bassia, locum statim tam operibus,quam ValIdo militum praesidio diligentissime communiuit,cuius opportunitas Turcis dein ae ad multas magnasq res feliciter gerendas adiumento fuit.
104쪽
VAE vuIgo Totis, Hungariae arx, dicitur, Tatam vero nomine appellandam. exH1ngaricarum rerum monumentis constat. Aiunt enim Gey a Duce Hungariae imporium moderante , Virum quendam eximio Christianae religionis gelo flagrantem, Cnobilissima Sonseverinatum Comitum familia, Theodatum nomine Italia ei chum in Hungariam venisse,breuique & pietate & prudentia sua maximam sibi apud Gessam Regem existimationem conciliauissGVt pro singulari,qua ab eo colebatur obseruantia, ad filium Stephanum e facro fonte leuandum pater lustricus fuerit adhibitus a quo deinde sacrosancti patris iure semper Vernacula Italorum lingua reuerenter Tata, id est, Parer, salutatus est. IS quum postea Regis liberalitate adiutus, Monast rium cum adiun cha villa exstruXisset, tam VtrumquC nominari Voluit. Locum hunc in arcis formam reda Gequentes Reges, & inprimiS Matthias CoruinuS, ita eXOrnarunt,tantisque exstruxerunt impendijs, ut Bonfinius scribat, eam omnibus sui temporis arcibus potuisse anteferri quam idem dicit,hinc lacu, hinc duplici fossa,exciso saxo& erecto aggere ita fui e munitam,Vt nulla ex parte potuerit oppugnari. Quanta vero huius Arcis & amoenitas fuerit & magnificentia, idem ostendit, inquiens G ultraprogrediaru'1cegradum intellitigit,aqua versus Batonios monteS non longC abest Tatam ossendes,quae meo iudicio caeteris arcibin anteferri in tamia breuitatepotest. Hic enimperpetuo crassertae aggere convallium aqua sua tur, stagnat, ac lacum iugerum sepxenorum fere mr sum e fit. Pi inae ad emiserrum aqua umentariae ex ordine nouem: quae arci fine cohaerent, oe numquam besti auferri queunt. ci orma in ostragalis ciem, plici muro propugnactilis eos a munita breuis interporticum
area ; quam auratae comationes, 'scaque bicula circismisant: laqueatae contignationes, multo auro caelaturaque
cons nouae Emissae lacu aquaesaepe re itur ,es scino haud in ira facit inuumerru, magna luporum se carponum copia. Duo strimque pagi non ignobiles, aeque basilicae, Circumstantso F quoquoversiumpatentissimi, ut non mediocre o. rarum copiam alunt iure haec quidem arCIS huius Anio ait Bonnaij tempore fuit facies : quam sequentia bella, ut& oleraque alia regni halus oppida & arces plane deformarunt: eaque quae hodie restat , e ruderibus antiquae est restaurata,oppido,quod Olim adiunctum habuit, omnino deleto. Et illa quidem terreis aggeribus S ligneis sepimentis, pro more gCntis,contra Vim ΠΟΠ maXimam fatis munita est. Quum vero una cum Vesperino ac reliquis eius tractus arci us, Solymano imperante,in Turcarum venisset potestatem,multa sane Christian ram rebus incommoda attulit donec tandem celebri illa expeditione, quam Maximilianus II. Imperator, re Germanite, & Italiae Principum ac Rerumpublicarum auxilijs adiutus, contra Turcas in Hungariam Anno M. D. LXVI suscepit,ac satis feliciter perfecit,ab Eccio Salmensi Comite, Iauarini tum Praefecto , expugnata est.Is enim quum ex oppido sitae arce hac,Vtpote inter Iavarinum & Comaram sita, proximis locis plurimum damni atque incommodi inferri,ac Victoriam, qua VicinaS aliquot arces, Vesperinum inprimis occupau tat, inutilem pene reddi animaduerteret pridie Calendas SextiliS prima luce Iauarino cum suis copijs egressus, ad moenia castra pos ait: ac statim e praesidiarijs aliquem facie ac nomine sibi notum,ad se euocari iussit, publica fide incol amitatem ae liberam adscios reditara sipondens. Is ergo assentientibus praefectis ac commilitonibus ad Salmensem egressas, cum his mandatis remissius est : Si arcem quam primum dederent,& vitam, & fortunas eas omnes saluas permissaram in Vim expectarent, nemini Virio sie pars urum esse. A d haec ille, Nullam spem esse aiebasicommilitones ad hanc descensuros coaditionem, praesertim quum Badeniam Praefectum cum validis auxilijs in propinquo esse scirent. Indicaturam se nihilominus quae iussisset rogare vero ne interim quidquam hostile renterar;id Vt ex altera quoque parte fiere fedalo sis caratarum. Raam Uero ad horam condictam ites non adfaisset. Sal mensis adinotis copus, magaa Vi oppugnationem aggredita nec minus strenae obsessi
ad defensionem sese comparant virorumque tamen conatus nox ingruenS diremit. Ea nocte opportuno loco dispositis tormentis,Salmensis tam prima luce Verberationem instituit tanta Vi atque impetu , Ut magnam valli partem intra horas aliquot disiecerit sed hostes in reparandis ruinis,ac cuniculis, qui interim non minus strenue agebantur,contraria suffossione excipiendis, tantam adhibebant diligentiam,vi Vix oppugnationi locus iam relictus videretur. Salmensis nihilominus Villardano mandarat,vi cum suis copijs arcis muros disiectos adoraretur verum perspecta periculi magnitudine,tutiorem oppugnandi rationem excogitauit. Quum enim millenos cu in scalis & alio ad oppugnationem necessario apparatu duobus locis summisisset, ipse cum duobus selectorii millibus porta aggreditur;dataq; omnibuS simul oppugnandi tessera, dumTurcae ad ruinas, Vim propulsaturi,accurrunt,erfracta porta,irrumpit,& obuios qctosque caedit nec quisquam euasit,praeter quinquaginta, qui turri se incluserant, ac vitae incolamitatem pacti,sese dediderunt in quibus & ipsius arcis & Vesperinierat Praefecti,ac quid ann alij pri mar4,quos Salmensis Uiennam ad Caesarem transmisit. Ex illo tempore ad aanam Ut qae M. D. XCIV. Tata in Christianorum potestate permansit : quo quidem
anno binari Basia, lauarinam Obsessurus, Ut a tergo pacata omnia relinqueret, eam nullo negocio CXpugnauit, post a magno cum rei Christianae incommodo, Iauarino quoque potitus. Vtrumque tamen diuina benigniatas,fine ullo fere cruore aut labor Tatam quidem Anno M. D. XCVII. Iavarinum vero Anno M. D. XCVIII.
stratagematis beneficio restituit. Rei apud illam gestae series sic se habet: Bernstentus, Palfius, Pegius, viri fontes,quam e1us arcis In Iadendae cepissent Consilium, milites de reliquu m apparatam nauibus imponunt,& Coamata secundo flamine dilapsi,ad Alma iam pagum exponunt: sed vi ventorum A imbrium frequentia impe diti eam noctem per quietem ibi agunt,tam prudeater dispositis excubijs , Ut nulla indicia ab hostibus potu rint deprehendi. De media nocte inde profecti primo tres milites 1 cicae linguae peritos portis adequitare iubent:
106쪽
iubent: post hos instrumentum pyrobolare Petardam vulgo vocant ) currui eum in usum facto impositum
Vehebatur,adiunctis qui scienter id portae admouerent, Sc mature ignem sabijcerent , estis etiam,qui scalas Sreliquum apparatum ferre Dr. VeliteS tres, quos praemissos diximus Turcae excubitores inclamant: cuiates sint rogant. Edocti illi,Iauarinenses sis emesia1ulant Buda venire Solymano Garbasiae Iauarini Prefecto commeatus ab Achmete Aga iussu eius coemptos aduehere, te via fessios paulisper velle qaiescere. Hoc responso conrenti, mandanx ne mane prius discedan quam Arcis Praefectum Begum conuenissent. IIIlfacturos se recipiunt;iblud etiam addunt,litteras se ad eundem scriptas habere, eas se mane oblaturoS. Durante hoc Colloquio, Bem-
stentus pyrobolum rotis actum propelli iuber. quod vigiles conspicati: Quid, inquiunt, VOS Carram portis obseratjSin pontem subducitis. Respondent illi faceretie id metu Haiduccorum : a quibus si forte invadantur,Commodiorem sibi hunc fore ad defensionem locu m Inter haec admota machina &igne seu bdito, horrendo Cum tonitru portae dissiliunt, pons pensitis dii spatur Mox nostri ponte, quem secum adueXerant, fossis ini cto,per aperta introrumpunt,alij alibi per scalas in moenia enituntur CustodeS arciS , qui primo impetu non oppressi,qua qujsque poterant, aluti suae consulunt e decem, qui in fossas subiectaS se deiecerant, quatuor ab Qquiij bus excubia S agentibus deprehensi, unus dorsum casu fregerat;reliqui per arundineta, tenebrarum beri licio, elapsi. Qui restabant, turri inclusi,qua poterant ratione oppugnantium impetum aliquam dita sustinu runt;sed circumuenti tandem & multitudine oppressi ad unum omnes vel capti sunt,uel interempti. Haec facta sunt X. Maij die. Praesidio arci imposito,& de proximis locis apportata annona, captiuisque, inter quos Azgus
cum VXore erat ac liberis,abductis, gratiae Deo actae.
Sed minime diuturna Christianis haec fuit laetitia Fo ioso enim anno nostris ad Comaram desidentibus, me ad Tatam positi S castris,summa vi arcem oppugnant Eam Christophorus V Veida cum ducentis quinquaginta circiter praesidiarijs tenebat. Is etsi boni ducis ossicium magna animi virtute explebat; tamen cedere ramdem. ac suae & suorum saluti consulere est coactus Nam Sc a1sidue sine ulla intermissione fulminabant Turca es patefacto aditu, multoties irrumpere conati , praesidiariorum virtute semper sunt repulsi. Interea cuniculi S actis,subiectoque puluere,Vnum ex arcis propugnaculis conuellitur, magnamque secum ruinam trahit. Periculo iam propiore commoti milites quorum bona pars perierat superstitum alii Vulnerati,alij puluere afflati, & ruina perculsi,vix fatis ad arma tracianda virium habebant, Praefecto periculum Ostendunt,& ne se ScVniuersos in praesen S exitium praecipiter, monent. Communicatis igitur consilijs, nCcta clanculum per pse dothyrum seu posticum ex aciuersia arcis parte egressi, magno cum silentio Danubium petunt. Interim hostis arcem summiS Viribus oppugnat , ac militem per ruinas nam alterum quoque propugnaculum Vis pulueris dissiparat immittit. Vbi vero arcem defensoribus vacuam, seque elusum animaduertit, ad praedam Intentus miles Undique discurrit, quae tamen CXigua admodum fuit, Omnibus a praesidiarijS, praesertIm nis aeneis,corruptis Mox puluis a discedentibus fomite attemperato idoneis locis ignem concipit,&obuiis quibusque disiectis ac discerptis, magnam
stragem edit Et haec quidem Tatae hactenus se quae etiamnum cum bona Hunparte sub Turcica gemit
107쪽
APPA Inferioris Hungariae oppidum , non procul a Bakone sylva longissima,&montibus, quibus nostrates a Clypeis nomen indiderunt Vulgo situm, v riam,non minus quam plura alia ejus regni Oppida,fortunam expertum est. Olim quidem non magni fuisse nominis, illud in icio est,quod nulla pene eius apud antiquOSHungari rum rerum scriptores mentio cχstati Vnde credibile est, superioribus cum imman1ssima Turcaram genre bellis demum muniri coepisse, inuitante Ioci Lpsius natura, ac situ ad hostium reprimendas excursioneS Peropportuno. Ab ortu
nim & solum paludosiam , & lacus non exiguus,piscium copiam oppidaniS abunde suppeditans, ei praetenditur ad cuius veluti exitum , &ad portam,qua Albam reg Iem itur Arx visitur,& intra oppidum sui S etiam munitionibus separatim inclusa. Vallum quo oppidum cimgitur, terra aggesta,loricae Vero ligneis sepimetis firmissimo Opere e vimine & salicibus contextis, ac terra oppletis constant quod quidem munitionum genus contra machinarum ictus fatis est validum , ac longe tutiusquam murorum substructiones. quae dispersiS faxis facile & stragem inter defensores dant, & uno casulatam
Porro Arx haec quum hactenus Christianorum in IIungaria rebus non parum adiumenti ac praesidij attulicset tandem Anno Μ D.XCII Vna cum Sisseccio,Vesprimio, &Palotta, a Sinane Bassa continuatis victorijs expugnata,in Turcarum Concessit ditionem;non sine detestanda transfugarum quorundam perfidia, qui facilioris oppugnationis modum,& loca oppidi minus munita hosti commonstrarunt. Quod si nihilominus r liqui ea, qua par erat,fide ac Constantia in propugnando usi fuissent, multo adhuc sanguine expugnatio illa comitiiura fuisset. Sed& hi ignauia suae graues poenaS luerunt Pacti enim,ut tradita arce, cum impedimentis & a mis liberi dimitterentur,in itinere a T rcico equitatu circumuenti,fere omneS perierunt, paucissimis,quibus fuga & latebrae salutem dederant,elapsis Quinquennio post, Anno nempe M.D.XCVII. dum in Hungaria bellum inter Christianos&Turcas acer time geritur, MaximilianuS Archidux,cui summam rei militaris Imperator Radolphus frater demandarat, collectis circiter viginti quat or armatorum millibus , Nadastum & Coloniisium ad itinera exploranda prae mittit qui quum in ducentos Ianiis aiOS incidissent,octoginta eorum caesis,reliquos , &in ijs auos Agas captiuos ad Archidacem adducia At Quorum indicijs edoctus Archi dux, Pappam obsidere decreuit. Cuius quidem obsidionis xiv. Sextilis die factum est in itium eaque tanto studio fuit continuata, ut breui ad hostium muni tiones peruentum sit qUibus tormentorum Vi conuulsis, milites aliquot immissi,MOrspurgio & Rofvvurmio ducibus sed non sine vulneribus reiecti. Et ductam Vterque quidem vulnus in Conflicta accepit ; sed ille lethale.
Ad famam aduentantis Turcarum exercitus,qui obsessis subsidio missuS ferebatur, iterum coepta est oppugnatatio,tanta militum alacritate,Vt cum Turci S acriter sese defendentibus,Oppidum captum sit. Praesidiarij in arce se receperant,in qua quadringenti e Christianis captiui asi eruabantur. Horum Vitae Vt parceretur, Turcis perta missum,ut cum omnibus suis fortuniS incolumes abirent. Interea VValoneS in arcem irrumpunt, Omniaque ferre,agere , rapere incipitant. Ad hos igitur continendos Ederus militum tribunus cum alijs duobus signis a cem custodire iustius. Tu se VValonum Uim In tuontes,Confusis ordinibus, arce egrediuntur, quorum loculis excussis auri aliquid apud eos repertum. V lones ergo 1pe praedae allecti, inuit S ducibuS dedititios concidunt, concisos vestibus spoliant,& farciniS direptis,nuda ac lacera cadauera, immani spectaculo,relinquunt. Bassam aegre seruatam,& militum furori ereptum cum ijs qui sirpererant erant autem centu circiter & sexaginta) dea ducere 1ussius Coloniisius,& HomirchiuS cum Austriacis signis in arcem introductu S. Vix mille passus progres si fuerant Turcae,quum ecce turris quaedam,in qua magna Vi S silphurei pulueris erat reposita, tanto cum im petu & fragore conuellitur,Vt non modo maior arcis parS labefactata,Verum etiam ducenti circiter praesidiarij, cum multis captiuis Christianis ambusti fuerint&ruina oppressti Hoffirchio etiam grauiter Vulnerato. In cendium hoc quum Turcarum fraude praeparatum multi suspicarentur;statim mis II sunt, qui e via eos retra herent ac nisi multis argumentis facti conscientiam ac culpam a se remouiuent,ad Vnum Omnes internecio ne fuissent occisi. Casus hic praeterquam quod arcem vehementer deformauit quidquid reliquum commeatuuerat quoque absi1mpsit. Septem Bribegi sic transfugas & exploratores Vocant in arce comprehensi,vsitato apud Hangaros in proditores si1pplicio,palis transfixi,in summis cruciatibuS Vitam misere post longam moram ei
Porro ijdem illi, qui, Vt diximus,Turcas contra fidem datam inuaserant ac spoliarant, triennio post oppidum hoc&arcem per summum scelus ac perfidiam Turcis prodiderunt. Praesidio enim circiter mille ac ducenti ex
ea natione ibi relicti,quum serius aliquanto stipendia soluerentur, nec alimoniae magna esset copia, tumultua ri,imperiumque detrectare coeperunt quumque id agi animaduerterent, Vt inde abductis nouum praesidium submitteretur,cum Turcis egerunt,ut certa pecuniae summa sibi numeraretur, ipsique tradito loco in tuta de dacerentur . em quoque faciunt,se ducem imum Schvvarigen bergium, recenti Iauarini CXpugnatione tum maxime celebrem,qui ad comprimendam seditionem cum magna Vi pecuniae propediem Venturus dicebatur, intra oppidum recepturos eisque postea tradituros aut si id Turcis minuS placeret, ad ZIsne am viam obstaderent, nec de consili j euentu dubitarent. Post hanc tractationem, tribunos & Centuriones Omnes ossicio de iecerunt,& e suorum numero quendam, Lamoriam nomine,ducem sibi constatuerunt: idichaelem Marotum loco Priefectum,cum Omni familia in vincula coniecerunt nisi quamprimum Lytron,qUOd 1psi dixerant, per solueret;Turcis in seruitutem cum suis omnibus eum dediturOS interminati MOX Tur captiuos laberant, dc ipsius Praefecti armis vestibusque exornatos Albam regalem mὶtrunt: in bus O IV Π ibas Uireptis, praedam v num in locum comportant vexillum Caesareanum TurcIS traatant: ac randem post m aS tro citroq; act1o
109쪽
nes proditionis mercedem paciscuntur. Turcae fraudem sulpicati, primum cunctantias agebant sed tot tamdimanifestis defectionis signis se prodentibus,occasioni minime defuerUnt. Ne tam CH damnum alicui nimia credulitate acciperent,copias confirmant, Vt si forte nostri eOS insidijs aggrederentur, auxi lia i n proni utu habe rent Schoarizenbergius assi1mptis binis equitum peditumque millibus, 'appam Verius proficiscitur cum oueiam duobus milliaribus abesset,viginti quatuor equites praemittit,qui monerent praesidi ariOS , ut ad ossicium redirent,spemque facerent,fore Ut propediem quidquid stipendiorum nomine ipsiS debebatur,om ne persoluci retur Hos Pappienses conuicijs&ludibrio exceptos abegerunt: nec quidquam propiuS fuit , quam vi ccsidem inuaderent& discerperent. Sic ergo SchvVartZenbergius hac spe destitutus, simul aquarum illuuione progre di prohibitus,Iavarinum retrocessit. Inter praesidiarios interea maxima dissidia exstiterunt , adeo ut ad manus fuerit peruentum,& passim multae caedes perpetratae. ussa erat, quod nonnulli deditioni sieta cum Turcis ptactioni millime assentiebantur,non quod fidem Imperatori seruare Vellent,sicci quod proditionis merces non dum tota effet deprompta.De hoC monitus Schy Varizenbergius, Scharpffensisenum XX II Iuni:,cum multo instrumento militari,& tribus peditum millibus praemittit, & fortunam experiri iubet. EOS perfidi muris succedere patiuntur,quasi abiecto propugnandi consilio,Vltro etiam Vt accederent hortantia r Srare enim sic cum ipsis,& liuenter intra oppidum recepturos, ut communi auxilio proditoribus resistant. Sed mox sicalis delea hi quoscumque possunt,commilitoneS suos&populares interficiunt, exprobrantes , quod hanc fortunam Germanispraeriperent,seque primoS periculis Obijcerent.His ita repulsis, Turcicos frumetatores intromittunt,& plaustris exoneratis,ChristianoS captiuos, cum magna imbellis aetatis&sexus turba imponunt & Vesprbinium Albamque regalem in miserrimam seruitutem O scelus f O inauditam perfidiami )abduci curant, Interea Marotus occultiS nuncijs SchVVartzen bergium monet, Vt quandoquidem praes1diarijs non satiS inter se conueniret,occasione Vteretur,& si stratagem ate intercipere arcem non posset, Vi aggrederetur simul locu mdesignat c0ntra Vim non satis firmum,per quem facile aditus aperiri posset. Ille ergo coactis nouem circiter millium armatorum c ijs, X II. Quintilis castra ad Pappam ponit , & tormentis dispositis magna vi muros quassat.Perfidi aliquoties eruptione tentata,semper cum damno sunt repulsi. Vni e centurionibus ipsorum ca pio cutis vivo fuit detracta. & cum capite infixo,e lancea sustensa,& ad terrorem pia blice Oculis praesidiariorum exposita. Non multo post SchVVartZenbergiuS molam,quae ad arcem ei expugnauit, licet acerrime eam defenderentperfidi,quod per eam quouis tempore magnum praesidium intromittere possent. Tu rcae interea de perfidorum edocti periculo,magno studio ad obsidionem soluendam necessaria compararam sed quum alia tum maxime inundatio e continuiS pluuijS Orta,quominus in tempore adessen Geos impediebat. Et nostri non machinis tantum,Verum etiam cuniculis,alijsique operibus Obsessos oppugnabant adeo ut iam aqua e fos sies defluat facilis aditus breui patefieri posse videretur. Summa praeterea apud obsesos erat alimoniae inopia. Nec enim vinum,nec panem,sed fallS aliquantum,& sexaginta equos habebant ; quibus in cibum distributis, iniserrimam vitam sustentabant.Quum ad Veniam nullum sibi esse receptum intelligerent, mortem potius fortiter pugnando oppetere,quam e pectare,dum per summum cruciatum & ludibrium vita ipsis eriperetur, deereuerunt.Noctu igitur pridie Calendas Augusti,eam partem castrorum, ubi M er purgenses stationem ha hebant,inuadunt,milites temulentos partim sternunt,partim in fugam agunt , & terrore Omnia complent. Tumultu excitus SchVVartZenbergiuS ad eam partem,qua maxime uti laborabant aduolar, dumque neceTaria procurat,glande plumbea Ict S cadit.EiuS mors magnum in castriS excitauit moerorem. Reliqui duces ni hilominus coeptam obsidionem Vrgebant,nec minus alacriter obsessi se tuebantur In Schvvarigenbergi j locu suffectus fuit Melchior Rederus.Iam obsessi desiperata loci defensione,& summa annonae pressi inopia, fugae consilia inibant ac tandem IX. Sextilis duabuS ante Solis ortum horis, per stagnum aqua emissa pene siccum, esitum tentant,& quum solum Vliginosum OnUS non bene ferret,e cratibus, saccis aliaque materia Viam si hi muniunt.Rederus de fuga ipsorum admonituSNadastum,Thurnium Comitem,Coloniisium cum leuis a maturae equitibus fugientes insequi & comprehendere iubet. Illi iam ad fallum usque pene euaserant sed in ip se aditu interclusi,& magnam partem ibi caesi sunt. Lamotta perficiorum caput Coloniisio tradere se recuta san glandetraiectus occubuit Eius legatus cum alijs quibusdam seditiosorum antesignanis captus est. Dum perfidi in fuga toti sunt,Μarotus aliique,eXcussis compedibus,per arundinetum in castra evadunt. Caesariani a perfidis desertum ingressi oppidum,captiuos liberant, mox perfidorum reliquias ad internecionem usq; ferro delent. E captiuiScognitum,sex tantum Primos misse cum Turcis tractat1on1s & proditionis auctores ; sed postea demum communibus suffragj jS Omnia acta:in quae qui consentire recusasset, e vestigio fuisse confossum captis,quod omnia diuina & humana Molassent,per arces & praesidia distributi horrendis suppli-
cijs fuerunt excarnificati Hoc pacto nefarie tentata proditi acerrime Vindicata est cuius historiam,Vt quae non pauca memoratu digna complectatur,fusius hic repetere nobis non abs re visum est.
110쪽
Π RX haec est Croatiae seu Liburniae non quidem an agni nominis,commodissimo tamen loco ad Colapis seu Culpae & Petrinae confluentes sita ab hoc etiam nomen sortita. De. η dem quod pacis Anno M. D. XCH a Turcis rapta , ei serta tutis fuit initiam quo tempore Anaurathes Persici belli metu liberatus,nostris nihil tale metuentibus Asianem Bas. 14 sam cum valido exercitu ad Croatiam oppugnandam misit, loci dtactu S Opportunitate, quod inde non in Germaniam tantum, sed Italiam quoque commodissimus sibi fui ruS aditus videretur Is igitur Primum Castrouitium proditione, Villitium deinde vi ce aditus videreturns igitur primum Castrouitium proditione, Villitium deinde editis utrobique magnae crudelitatis exemplis Impositis praesidijs, Petrinam Castellum,paruum illua quidem,sed rebus suis valde opportunum, ibi loci, bi adhuc visitur,eXCjtauit,& quantum potuit muniuit tum ponte Colapi flumini imposito, ac traducto exercitu, quidquid Dgri fluuium hunc& Sauum interiacet,diripuit ac vastavit. Ad famam hostis tam Vicini Stiriorum ad duo circiter millia coierant sed dam incautius agunt,quam in tanta paucitate par erat, ad Vnum Omnes Caesi perierunt. Magnum haec clades Christianis earum regionum incussit terrorem .Quocirca ad prohibendaS hostium pop. IationeS, Thomas Erdodus Stauoniae Banus, cum septem armatorum millibus inter Villitium & Carolst dium castra locat,ex aduerso pontis quem Colapi a Turcis impositum diximus sed ab Asiane Bassa circumuen. tus & tormentis Omnibus amissis profligatus,omnem Duropoliam hosti diripiendam reliquit. Hoc successis elati Turcae,Sisseccium permunitum oppidum iusto exercitu oppugnant; sed graui accepta clade, omnem fere superioriS Victoriae fructum corruperunt. Verum enim uero quam Varia belli sit fortuna,quam incerti eventus, ea quae circa hanc arcem paucis mensibus gesta sunt, statis docuerunt. Dum enim Caesarea Maiestas Germaniae Principes ac Ciuitates de auxilijs per litteras de nuncios interpellat septem armatorum millia ad reprimendos Turcarum conatus,Thoma Herielio, Georgio Gleicspachero&Dionysio Denckio ductoribus, mittuntur. Sed quum ad Colapim fluuium non procul a Petrina castra metati,paullo negligentiuS agerent, quod ab exploratoribus Turcas retrocessisse relatum esseruesubito hostium aduen tu oppressi, aegre arma expediunt. instructa tandem Vtrimque acie,primum hostium impetum leuibus velitationibus acriter excipiunt; sed pugna inuales cente&superante hostium multitudine,omnes eodem in Vestigio,quod pugnanteS Ceperant,CCCiderunt ; ex mmni numero Vix octoginta elapsis, praeter militum praefectos, qui fatali quadam ignauia plerique omnes fuga mature sibi prosipexerunt; sea capti postea & capite plexi,iustas poenas dederunt. Non tamen incruenta haec Tur cis fuit Victoria, quorum multo plures quam Christianorum desiderati eo in praelio dicuntur. Multa iam hye me,Turcae Petrina egressi, maximis cum laboribus Jc periculis Nobilis cuiusdam arcem, omniS generis praeda,1 rusticanis eo tamquam in tutiorem locum congesta, refertam diripiuerunt Idem non multo post tentarum a
iij, 1ed non pari successu. Glacie enim fracta,in aqua omnes perieriit,& qui praedae inhiaran Neptuni pecori ipsi praedae fuere. Primo vere sequentis anni idem Assan Bassa Sisseccium iterum obsedit ; sed multo infeliciori quiuantea euentu,Vt qui non exercitum tantum,Verum etiam ipsam Vitam , cum plerisque,qui partem aliquam muniorum bellicorum administrauerant,dc ipsius Amurathis ex sorore nepotem amiserit. Hac occasione Cae sareum ad prosequendam victoriam exercitum Petrinae oppugnandae admouent.Sed quia conti Huae eranr pluia mete,obsidio aliquot diebus fuit didata quod machinae bellicae & commeatus,Vus coeno profundis , dissicillime aduehi possent Tandera comportatis omr1ibus, obsidij sit initium : moenia quinque continuOS dies Verberat tur.Nec vero segnius hostes ex arce & castris tela spargebant, miscentur quOridie VelitationeS leuioresque alia quot pugnae; ad 1 una mana rei tamen nihil proficitur.Tandem ob sidentes traductis per notatam pontem, quem super Colapim exstruxerant,copijs,Turcas suis in castriS adoriri decreuerant Veruna quum Graeciae Praeses ad se rendam obscisis opem cum exercitu aduentare nunciaretur, ne quid detrimenti acciperent, milItem in loca maiagis tuta deduxere. Et ita tum quidem frustra tentata fati Petrina. Non multo post vero, nimirum Anno M. D. XCIV. dum Turcae Iavarinum seu Rabam omnibus copijs oppugnant,Seren1ssimus Archidux Maximilianus, Stiriorum & Teutonici ordinis,cuius Magister est, auxilijs adiutus, Petrinam itemque Castrouitium,&illam quidem Vltima inintilis in suam redegit potestatem, Turcis plerisque,quibus nocturnae fugae consilium non successera interemptis. Magna hic bellici apparatus vis repe ta inter alia machinae grandioreS triginta. Postea Anno M . D. XC v I.Turcarum Imperator Mahumetes,tot cladibus & infelicibus suorum proeliis inprimis Strigoniensis urbis amissione irritatus cum ducentis armatorum milIibus Belgradum,inde Budam perue-n Lbellum ipse administraturus. Primam eiusde Agria obsidenda fuit consilium:qua & non multo post cepit. Vt vero Christianos undiq; distineret, Assanem Bassam Bosniae Praeside ex itinere cum viginti armatoria millib.
ad Petrinam obsidendam misit Stiri j igitur Sc finitimi populi,collectis omnibus viribus,ad opem sui S ferendam itidem magnis itineribus Petrinam contendunt: sed quum in tanta celeritate exiguum apparatum bellicum si