장음표시 사용
32쪽
retur;omnibus tamen rebris Quae Urbem,vel faciunt vel exornant, pauciS cedit, muItas vero ant cellit. Et Vno quidem omneS, quod uniuerso prouinciae Consilijs ac si1premo
Dicasterio domicilium praebet. Hic olim Hollandiae ac Selandiae Comites Regiam habuere; huc subdit i tamquam ad summi m Iustitiae tribunal confugerunt. Et loci quisdem genium contemplanti, minus mirum videbitur Principes olim hic domicilium sibi potissimum delegisse,ut quo non modo in tota Hollandia, sed etiam Vbicumque alibi vix quidquam amoenius inueniri possit. Situs hic pagus est quasi medius inter duas amplissimas ciuitates,Lugdunum Delphos, itineretamen nonnihil ad Septemstriones deflexo, & ab hac quam ab illa propius distans . Qua Septemtriones spectat , ab Oceano mille circiter passus abest, ubi Scheueringa piscatorum pagus; Vnde recentes quotidie pisces Hagam comportantur . Circa id
litus incredibilis cuniculorum Vis in arenarijs collibus quos Duynen voeant, stabulatur; gratae mensiarum delitiae Comitum Palatium fatis amplum est, muro & fossis inclusum : Gulielmi Comitis,qui etiam Romanorum Rex fuit, OpuS. In eo prae caeteri S conclavibus, admirationi est unum spaeiosissimum nullis innixum columnis, sed trabibus non valde a S contignatum. Ligna ex quibus aedificium hoc constat,aiunt ex Hibernia Vsque al-1atalin quibus nullae aranearum delae Videntur,nulla caries, occulta Naturae vi,animaduertitur.Libri hic Sc mer-cra omniS generi S Vaenum expositae rnuntur.Septemtrionalis palati j latus stagnum claudit seu Vivarium cita
enim etiam Vulgo appellatur cui quam late se protendit, colliculus leniter decliuis imminet, Vmbrosis arboribus consitus; sub quibus aestiuo tempore amoenissima est deambulatio,etiam sessio, paratis in eum Vsum passim sedilibus.Tergo colliculi imposita est longa magnificarum edium serie,in quibus magnates fere ae SenatoreS habitant. Porta Occidenti Obuersa exeuntibus ad dexteram vetus, sed magnifica structura occurrit, cum turrinoua superimposita: Mauritij Nasso iiij iam domicilium. Egressis inde&ad Aquilonarem plagam deflectentibus ubi aream quandam lapidibus stratam, & ad eius frontem locum maleficorum supplicijs destinatum Praete irieris, via lata sese offert, tilijs utrimq; consita, utroque late aedificiis referto ,arcus in modum ad Ovientale palati j latus, ubi Viridaria sunt sagittariorum ac iaculatorum exerciti js destinata,ie reflectens. Hoc arboretu nemus sculo prctentum est, quod Orientem versus, quaLugdunu itur, ad mille dequingentoscirciter passus in longitudinem patet. In eo quemus,fagi,alni: tum herbae variae,&ad medicinam expetitae . Hores insuper tam aspecta quam odore iucundi,ut lilium convallium, sigillum Salomonis,anemon euphragia ue quaeque alia magna cura plantantur hic sponte Naturae proueniunt: ut ad voluptatem a Natuta ipsa factus hic locus Videatur.Ηine, stiuo praesertim tempore non interdiu modo,sed etiam noctu frequentes ibi videas deambulantium,paene dΙXer1m, greges: in quibus etiam Μagnates ac Consiliarii, qui publicarum rerum cura animum defatigatu hic recreant. Pag ipse aedificiorum frequentia mediocres urbes sequat,ambitu etiam vincit .Latitudinem eiuS ab Austro ad Septemtrionalis finem lateris semihorae spadio vix cmetiaris:Nec minori spacio longitudo patet. Templum ibi pereleganS, iuxtaque Ciaria & forum. Aedes pleraeque omnes nequaquam rusticanum quid praeferunt;intuS prς-cipue Urbana munditie politae. Horti undique &prata circumiecta. Vtrum utilis foret huius loci munitio , iam olim inter ordines djs eptatum. Superiori 1 aeculo,quumMartinus Rossemus Geldrici exercitus dux pagu hunc diripuisset, MagnateS plerique ac ditiores ciues qua cuique commodum erat aufugerunt,relictis hostium libidini fortunis. Cladem hanc quibusdam loci,hostium incursioni semper patentis infirmitati imputantibus , alii hoc ipsum magnae regionis parti Sc i psi quoq; pago saluti fuisse dicebant. Neque enim dubium esse,quin Gcldri locum Vel munitum aggressuri fuerint: quo capto id quod tum non dissicile illis fuerat quis dubitet, quin magno imposito praesidio, agrum omnem vicinum depraedaturi,praedamque omnem eo congesturi atque ita bellIibi sedem fixuri fuerint-His forte eadem mens ac sententia quae rustico illi,qui quum aduentantibus militibuS , e prςdio suo sese alio in tutum subduxisset, post exactum triduum seritis nunciantibus , male cum ipsiuS fori nis agi,quod milites omnia domestica supellectilia confringere,ac paene ipsas sedes demoliri inciperent, Iaeto animo nuncium accipienS.Eia, inquit, bene nunciatis. Iam enim animaduerto,commorari illos tantum apud noS, non habitare velle; iamque prope esse ut discedant. Innuebat scilicet, satiuSesse semel quam semper expi ari. Ante qaudraginta tamen circiter annos Haga muniri coece t. Sed conatus hic postea nescio quam ob uti tam fuit intermissius.
33쪽
35쪽
iMPORIO huic non Batauiae modo,sed totius etiam Furopae celeberrimo nomen ab Amstelo amne & agger quem Belgae Damm Vocant,inditum,extra Controuersiam est.' Ab eodem fluuio A m stella quoque nobilissima olim &late imperans familia nomen
traxit e qua ortus Gisbertus,Equestri dignitate ac multis opibus florens, opidum hoc, quod pagus ante fuerat,ante annos CCLXX pluS minus,portis,pontibus subliciis, propugnaculis ac turribus muniri fecerat in quo postea eius ob conspirat1onem & caedem in Florenti Batauiae Comite perpetratam profugi filius Arnoldus re coniux obsess1,acis dedere se coacti,tam oppidi huius possessione quam toto fere patrimonio multati sunt. , Inde sub Comitum imperio Amstelodamum tam frequentia quam opulentia ciuium mirum in modum crevit;donec prolatis aliquoties,&quidem nuper etiam pomoeriis, ad eam, quam nunc non sine admiratione videmus,magnitudinem peruenit: Vt hanc urbem in Venere illa Mnadyomen e, alsis e fluctibus os exserente, o masque explicant designare VCIuisse Apelles videatur. Sita vero est in intimis Batauici sinus faucibus,ad Amstelam, quem diximus,fluuium, qui mediam interluit, aggeribus atque emissariis passim Opportune ductis,quae sordium colluuiem reciproco maris aestu exonerant, aquarum, silente aut plena luna Vel tempestate, augescentium aditum excludunt, & nauibuS tutissimum receptum pret bent. Solum admodum palustre est minimeque firmum quae caussa est Cur aedificiorum fundamenta incredibili sumptu iaciantur, adactis per fistucas palis & magnis arboribus,aut substrata materia per sublicas connexa, putanturque fundamentorum impenta totius reliquae structurae sumptuS aequare, ne dicam excedere. Tam i
ci natura quam operibus Vrbs est munitissima. Praeterquam enim quod aquis tam palustribus quam fluentibus ac profundis fossis undique cingitur, vallum habet praealtum, & duodecim amplissimis propugnaculis sibi inuicem ad ictus certius collineandos aptissime correspondentibus,distinctum Qua parte Sinu Australi vulgo Bubersee alluitur,ab Ortu ad occasum,quam late patet urbis latitudo,incredibili labore ac sumptu duplex sepes e longurijs in aquam adactis ducta visitur,intra quam plus quam mille magnae naues vi de mediocribus &pa uis,quarum infinitus fere est numerus, nihil dicam tutam haben t stationem. Ad publica aedificia quod attinet,
praeter duo pulcerrima templa,quae noui de vetusti appellatione distinguuntur, etiam tertium nuper de nouo plane exstructum est,non procul a porta Antoniana.Curia magnifica admodum est,in Aggere Dammum vernacule vocant posita. Nec procul inde domus libratia,in qua omnia mercium,quae quidem appendi solent,po-dera examinantur unde communi aerario immensus,&alijs sane locis incredibilis infertur prouentus. Adipsum Aggerem nouum spςctatur opus seu aedificium Xysto quadrato,cum area subdiali in medio,inclusum, de mercatorum aliorumque quorumvis quotidianis conuentibus ac deambulationibus desti natum. Est& lia domus perquam ampla & splendida,Principis aula vulgo dicta, eo quod in ea tam Mauritius quam alij viii Principes, si eo forte Venerint,excipiantur In hac etiam maritimarum rerum Senatus Collegium Admiralit iis vocant haberi,deque omnibus rebus ad nauigationem & maritima com mercia spectantibus consultari solet.In platea,quae Vulgo nomen habet, ingens quoque est aedificium , in quo tanquam penu seu horreo merces ex Orientali aduectae India,aromata inprimis conduntur, omniaque ad nauigationem necessaria arm menta atque instrumenta,uti de pecuniae ingens Vis,asseruantur. Sed tam utilitate quam admirabili disciplina inprimis ardes illae com medantur,quibus homines nihili,iuuenes praesertim prodigi,temerarii,feroces,im minrigeri,quique alij frugi esse nolui nclusi ita compescuntur,ut no modo nihil mali facere possint,vertim etiam Velint nolinr,boni quid facere,& labore victum sibi parare cogantur.Frontispicio sedium,sub urbis insignibus, insculpta pictura tam praeclari instituti finem fatis testatur. Videre enim ibi est depictum currum grasiliano ligno & graui serra onustum,auriga quatuor leones aprum,lupum squibus vitia iuuentutis fere communia donotantur Velut equos currui iunctos, flagro impellente. Inferius sequentia verba descripta sunt: Virtutis es δε- mare quae cuncti poeni. AlijSin aedibus allexius sexus carcinomata sanantur ubi foeminae stilutioris vitae pensum absoluere quotidie coguntur,& non secus quam Vestales quaedam pudicae asseruatur. Quid ego Pardotrophia,NOsocomia,Xenodochia, erontotrophia utriusque sexus,Furios0rum ergastula,aliaque id genus pietatis V lut Asceteria commemorem Non inuiti sane fatebuntur omnes,quotquot Vrbem hanc Viderunt,tam conci n tam prudenter in ijs omnia esse disposita,ut non facile alibi vix quicquam simile reperias.De priuatorum inpibus nihil attinet dicere quas unusquisque e tam ampla ac quaestuosa negociatione facile aestimabit. Tantae certe sunt,Vt nulla re magis quam nin1ijs opibus Amstelodamum laborare Videatur. Haec est,quam iure non Belgica modo, sed & Italia aliaeque regiones facto semel atque iterum, malignioribus praesertim annis, rei periculo)cellam penuariam uti de Sicilia Cato ille sapiens olim iudicauit atque horreum suum agnoscat & vocet. Hic contubernij necessitudo nationibus omnibus ex aequo patet ut de ea dici possit, habere hospitalitatis ianua
numquam cuiquam obseratam. Hic enim videas diuersari Italos, Hispanos, Lusitanos, BritannoS, Scotos,GabloS, SarmataS,Danos,Suecos,NoruegΟS,Cimbros, LivonoS;quin etiam Turcas,ArabaS, Iudaeos, quicumque Mer curio illi Lucrioni velut secra faciunt qui virga sua mercatorum animos regit ac moderatur: hOS ad praesentiSemolumenti & exspectati foenoris vitam ab orco reuocans,illos per iacturam,& e malis nCminibus dispendia, perque aes alienum ad tartara demittens.Obstupescat sane necesse est,quisquis viderit tot tantasque classes on rariarum ex omnibus Orbis partibus appulsias.Sed multo magis illud mirandum est, quod intra septimanae sp cium exoneratae,mox ad nouum iter omnes instructae apparent.Insignia huius Vrbis sunt tres Cruces perpediculariter Vna alteri suppositae, in campo nigro quibus corona imperatoria imposita cernitur. Aiunt eo priuil gio VrbCm ab Imperatore Maximiliano I. donatam, quum ciues ei magnam pecuniae Vim honorari j nomine obtulissent. Ijdem pecuniae beneficio a Principibus impetrarunt,ne Vel arx Vel praesidium praeter eorum Voluntatem ciuitati imponeretur tum ut Praetoris seu Praefecti Iuridici,qui a Principibus antea dabatur,constituendi ipsi ciuitati ius esset. Qus tempore Anabaptistae in VVinphalia omnia miscuerunt,& Monasterium prim riam Vrbem occuparunt,perditissimi homines ab eis submissi, Amstelodamum, nocturnis habitis conuen tibUS,ac m ulti S nefarijs perpetratis rebus adeo ut nudi quoque triusque sCxus homines interdiu discurrerint, in non lCue periculum coniecerunt,arreptis etiam armis sed multis caesis ac profligatis reliqui in Frisiam inde atque alio scue receperunt:cuius rei historia etiamnum in Curia depicta , isitur.Plura ac fortaue non minus me
moranda de hac urbe dici possent;sed quia exacta eius descriptao integro libro comprehensa exsta finem facio,
curiosum Lectorem eo remittenβ.
38쪽
horarum itinere Brugis distas paguSprimum fati, pictatoribus habitatus;sed initio belli ciuilis per quadraginta fere annoS in Belgio gesti, ab Ordinibus,loci sequutis opportinitatem,leuibus primum, e palis scilicet & longurijs, deinde firmis operibus & vallo muniri coepit Fluuio alluitur, Ipperlea nomine qui Vbi in mare exit, sinum facit & po tum recipiendis nauibus idoneum. Oppidum ipsum fatii amplum est, quippe cuius moenia vix horae spacio circuiri possunt.1ncolis tam frequenS olim fuit , ut ad tria ci---uium millia numerarentur. qui quum primum Obsideri coepit oppidum, ad ducentos Circiter & quinquaginta erant redacti.Saepe a multis frustra tentatum est: &ab Alexandro Farnesio Duce Parmensi cuius tamen virtuti & singulari felIcitati pene omnia procliuia fuerunt & a Lamotta Greuelingae Praefecto: quorum hic quum Veterem iam ciuitatem occupasset quae pars est oppidi,titori proxima inde rursius non sine suorum stlage est eiectus. Sed postea quum Serenissimus Archidax AlbertuS Caletum primum Gallis,deinde Hul stam Batavis eripuisset, mirum in modum munitioneS ei S creuerunt. Nam duplici vallo & duplici fossa undique tum munitum erat, ea altitudine & profundibtate, Vt non facile superari possint,si vel a mediocri propugnatorum numero defendantur. Qua mare spectat, nudantibus se aestu recedente arenis,aditum habet faciliorem,eoque infirmius ibi aliquanto est . sed paucarum horarum id periculum est,&idem,aestu rursus,ut statis horis semper fieri amat, oppugnantibus maXime formidabile. Portus ad occidentem aestiuum se pontigit,non altus quidem ille,aut magnae classiS capax , tutUS tamen. Praeter hunc fluctus marini in terram irrumpentes canalem oblongum fecerunt , a forma Faucium Geuis Vulgo appellatum,ultra viginti passus latum,& profunditate vel magnorum nauigiorum patientem sperquem ceu perennem fluuium naues ad extremum usque obsidionis exire atque ingredi 1olebant. Portus hic v- niuersuS tanto opportunior est,quanto breuior inde 1n Selandicas insulas, Batauiam, Galliam & Angliam est traiectuS. Hunc cum oppido ordines Belgij Anglorum Reginae, una cum Flistinga, Briela, &Seburgo seu R meken arce, hypothecae nomine olim tradiderant;eaque semper e suis Praefectum eo misit cum valido Anglorum &Belgarum praesidio quod postea Flandria ad obedientiam Regis reuersa, Vicina omnia longe lateque infestis excursionibus assidue vexavit,& immania tributa non pagis modo & Villis,sed oppidis quoque nonnullis extorsit. Quocirca Flandri saepe multis precibus apud Archiducem institerunt, ut spinam hanc e pede Flandrici Leonis euelleret, promissa ad obsidionem magna vi pecuniarum. Primo ergo multa castella oppido ci cumposita, inque eis,ad cohibendas oppidanorum excursiones magna praesidia collocata sunt quorum sustentationem nonnulli nonagies millenis aureis in singulos menses Constitisse aiunt. Sed quum ne sic quidem Flandriam fatis tutam esse animaduersum esset ex ea expeditione,& quod hanc sequutum est, cruento proelio
ad Neoportum commissis neque enim in Flandriam Mauritium,nisi Ostendam habuisset, Vnquam tum deia censurum fuisse credibile est,in qua, si quid aduersi accidisset,spes ei omnis erat) Archidux habito cum suis con silio, summis id oppidum viribus oppugnare decreuit.Sic ergo obsidionis initium die X X V.Iulii, Anno M.DCI. factam,Scorimis fere diebus veteris portus usus obsessis pene inutilis fuit redditus : sed illi continuis labori bus & nouum sibi portum aperuerunt,& aggerum perforatione Obsidentes sium mouerunt. Ad huius obsidionis famam Angi a & Ordines Belgij Confoederati praesidium ad eum auxere numerum, Ut iusti exercitus speciem haberet ad octo millia fuisse dicuntur j tum omnia ad obsidionem tolerandam necessaria,praeter magnam vim
taria necnon infinitam quasi variae materi ,ligneae praesertim,Vim eo comportari iusserunt.Qua inde alacritate, qua pertinacia Utrimque pugnatum sit,commemorare hoc loco nihil attinet, quum ea omnia in h1storijs fuase descripta exstent.Illud certe omnes fatentur, nullo tempore,nullo loco , quamdiu bellum hoc in Belgio duarauit,vel plures machinas ad oppugnandum ac defendendum excogitatas, vel plus laboris in exstruendis munitionibus,&tam agendis quam subruendis cuniculis insumptum;vel plus nitrati pulueris in displodendis utrimque tormentis perditum; vel plus denique humani sanguinis effusum .Quum initio lente procederet Oppugnacitio, Ambrosius Spinoia tandem castris Praefectus,aliam oppugnandi rationem institui quae tamen & ipsa, ob summam obsessorum alacritatem ac pertinacia,adeo erat difficili'Vt pedetentim quasi summouere eos, coarctare oportuerit,donec tandem X X .Septembris. Anno M.DCIV .post integrum scilicet αCO amplius triennium, quod restabat oppidi faciem namque urbis pene omnem amiserat deditum fuit;& paullatim deinde restauratum.