Theatri praecipuarum totius mundi urbium liber sextus

53쪽

IVIT AΥEM hanc aliqui Helibrunnam, lassi Hero fontem; alij Hai rutinam id est, utare ontem appellant. Sed posterius Gomen magis Videtur Veritim de .' quum 2 constet tam iucundas,quam falabres potu aqua Vel forit passim hic sca1,re. E pa go ciuitas facta est Anno,ut quidam Volunt, M. LXXXII VCI Vt alij Censent,es rea an num M CC. LXXXV.imperante Friderico II a quo inter liberaS Imperij ciuitateς eo Optata fuit,inter quas etiamnum censetur. Sita est in Ducatu irtembergico, ad Nicrum nimium, agro omnium rerum,quae ad Vitae neCessitateS pertinent , vini in primis ac frumenti,admodum ferace. AEdisicia tam publica quam prauata habet elegantia,plateas mundas,forum spaciosiam,Curiam splendidam , cum nitidissimo Rrti si ioib horologio,solis ac lunae meatu ad instar Argentoratensiis illius,repraesentante. Opulantum hies it C rmelitarum coenobium, e peregrinantium eleemosynis Olim Constructum. Hic enim ad fossam ςmjx xj. Q arbusto quodam ligneam B. Virginis Mariae statuam siue imaginem cum rustica iter illac facien-xς sermocinatam,eamque imaginem multis deinde miraculis claruisse ; deinde magnam hominum frequen-xi'm Rd locum illum religionis ergo concurrisse ferunt. Durauit haec hominum deuotio ad annu M. D XXV. quo seditiosi rustici & ipsium oppidum ceperunt, & Monasterium cum templo diruerunt atque euerterunt. Anno Μ. CCCC VIII. Sueuior Nobilitas solennem hic Equestrem lusum,vel potius Ius rationem TOrneame-xum Vulgo appellan celebrauit, cui multi Principes, Comites ac BaroneS, praeter magnum Nobilium nume

Icina Hailbrunnae Reuttinga & in medio fere eitas dem Ducatus, ad eundem fluuium sita, Circa ib lem Dre tempus,eiusdem Imperatoris beneficio,ciuitatis ius nam ipsa pagus ante fuerat, ade-Px legitur Posita est loco ad omnes resperopportano, maxime: ob duorum fluviorum Vieinit remmicri & Echetiij, quibus quam plurimae ad varios usus molae sunt impositae, in primis ad p pyxum conficiendam,cuius magna vis inde alio a portatur.Non paucaS quoque ossicina S habet ferrariaS,Optimis ferramentis cudendis nobiles ut Reuttingens es glaciij passim in prouerbio sint. Asylum hic quoque e1t, insigitibus & quorum similia vix alibi reperias, priuilegijs donatum. Tapublica quam priuata a disicia mediocrem praes erunt ornatum Cives humani si intued animosii & libertatiS amanteS. q non semel peri Clitatam,contra omnem vim fartam rectam ad posteros transmiserunt.Anno M. CC. X in ipsis sui exordio ab Henrico Friderici Secundi filio obsessa sed diuino Beatae Virginis beneficio λςr xδ Vi uitare,ci es sacellum ex voto exstruxerant ataue Deiparae Virgini consecrarunt. Cum VV1rse H Ἀζrgkςkβ

' - - - - - - et sociarum

jguis cladibus non Gemel represserunt. Anno M. CCC LXXII. atroci inter Ebertiar in Comitem V Virtem-bζrgisium,& ImperialeS, quae in eius agro si erant,ciuitates igne flagrante,quo i,ille ac ducenti Orinter pagi usti,Vineae dc arborCS caesis,prata aratro secha, amas ale dc sinapi consper , noctu la de jque hostilitati genus intermissum fuerat, Reuttingenties subs1gnis egressi armenta aliquot & pes ra V Virtembergicorum Zoegerat: Comite Vero cum magno Nobilium numero ad portas usque ciuitatis o Persequerit idem per PistuMO Lymsubita er aptione ficta tanta vi in V Virrembergicos illati sunt ut mauectam NobilItatis partem conc1derint,reli- Ob fuderint ac fugarint. Interfecti sunt in hoc proelio tres Coi ef,Fridericus Tollerent IS , Viricus 1 ubinges , Ioarines SChVVarrZenburgicus Ipse Comes Eberharduca pio Vulnere,aegre Clapsus eis. SuperἶΟrIS quoque saeculi anno XlX Vlcicus Dux V Virtembergicus Retilli M a vi in suam redegerat citὶonem 3 sed eo proscripto ac Sueuici fCederis armis prostigato,ciuitas ad primnam redi je Imperj j libertatem , eaque inteSraa-uc

fruitur.

R IS ALSATI AE OPPIDUM.

men hoc idem sona quod Mouru domm Sua eit haec CiuitaS m ΠgOuIA, LCrint mmd mPEDUM, A l tiae regione. Tam natura,quam Operibus munita est,Vt quae quatuor fossis circumluatur, J V totidem pontibus adeatur. Solum habet Vini ac frumenti, aliorumque terra nat entium valde

s ferax Aretentoratensem olim Episcopiam dominum habitat eidem a Rudolpho Habsipurgensi Comite erepta qui etiam arcem,d O viri sepsimanis obsessam, & tandem ciuium auxitus c, ptam

55쪽

ptam demolitus est .po autem ad Romani regni fastigium evecto, Muthusium una cum aliis quae eadem fodituna usae fuerant,ciuitatibus,sub Imperij ditione e1Ie coepit. Circa annum Μ CCCC. LXVIII. ciuesΜuthusiani, libertati suae a vicinis Regulis insidias fieri animaduertentes, cum Bernatibus, Solodurijs, & Friburgensibus in XV.annos foeduS icerunt, Nobilitate Vicina Valde fremente, & eam iniuriam uti putabant multis damni S Vindicante : sic ut simultas haec tandem in apertum eruperit bellum, quo plerique Songouiae pagi direptionibus atque incendijs foedum in modum fuere Vastati. Μuthusiani ergo ut rebus suis melius prospicerent, auxilia magis in propinquo haberent, Anno M. D. VI cum Basileensibus, ac tandem Anno M- D. XV. Cum tredecim Helvetiorum pagis foeduS inierunt. Postea Vero,nimirum Anno M.D. LXXXVI. auu xciues arma contra Magistratum arripuissent,Senatorum quosdam in Vincula coniecissent quosdam eieci illant, alios alijs indignis modis tractassent;moniti etiam a Coi foederatiS Vt resipiscerent, & ex vi foederis ves Cre Senatum in pristinum locum restituerent,pertina iter m rebellione perstarent,atque ipsis quoque Legati β R. parcerent Helueti, coactis aliquot armatorum millibuS,Ciuitatem Obsederunt, eaque capta, & seditio λβ choribus punitis,qui confoederatorum nomine ius diceret, praetorem constituerunt Sed non multo post, i Cm pe Anno M.D. LXXXIX. ciuitas eorundem beneficio plenam libertatem recepit sed mansit, immo recruduit inter Senatum & ciues simulta adeo Vt sequenti statim anno ciuium nonnulli nouarum rerum, vindictae praecipue studio,clam antroducto milite ciuitatem occupare,aC Senatum exterminare conati sint sed re detecta,& antesignanis supplicio

affectis,tumultus omnis conquieuit.

56쪽

nam,EIustrum,& Parda,amnes confluentes sita. Ex pago Lipta,quod lingua neta,rruliam significat, in tam augustam magnifiCentiam,temporis successu, Imperatoria in ,S a mniae Ducum,&Μarchionum Misiliensium fauore ac gratia excreuit. Ridam Comiti Merseburgico olim paruit, sub Othone IImperat Ore Ridam autem absq; sobole maDcula mortuo, Henrico I I. Caesari Cessit circa Annum Christi M. XXL Ab hoc, Mersebum gico Episcopatui una cum Lipsiensi pago studis iuribus.®alibus, traditus cst ismitatus;& in eius potostate mansit ad annum Christi M C XXV UI. Frant tunc crebraevectiiones falis & aliarum mercium per hanc oram quae Occasionem & facultatem am gendi pagi LiptZ dederant.Ftittulit adi umenti non parum Aula Marchionii Misiniae, quae Landisbergae erat: donec anno Christi uel C. XXXI V Otho Conradi filius Marchio Mitinensis, facta cum Merseburgico Praesule permutatione, LiptZPro castris,&Vicis quibusdam acquisiuit: ea tam Cn conditione, ut Antistes Merseburgicus directum dominium retineret, Princeps utile haberet. Hic peripecta commoditate &Opportunitate loci, de condenda Vel augenda Vrbe consilium cepit. Itaque muris Opidum cinxit, vel Certe nouis munitionibus auxit tum priuilegi jS&statutis decorauit A quo etiam insignia sua habet ciuitas; ex Mishicis scilicet,& Landisburgensibus conflata, coloribus dantaxat maratis. Quod factam esse apparet anno Chrosti M. C. LXXIV. Arx in hac noua urbe erat ad Plitinam,Versus meridiem. Hanc una cum opido demolitus est Otho Romanorum Rex.Ciam Vix reparata esset VrbS, denuo ob rebellionem quamdam adortus est eam Ditericus Marchio & postquam ea potitus est,tres TurreS,sive Arces in ea aedificauit cistinctis locis, Vbi postea extructa sunt Monasteria, Francis canorum,Dominicanoruin &castrum pleis en burgum. Non multo post condidit idem Marchio coenobium S. Thom anno scilicet Chr1sti Μ.CCXVI.S. Pauli vero coenobium aedificatum est anno salutis Μ C. XXIX. Belli incom modis non nihil liberata ciuitas aedifici js & opibus creuit, & caput sit pra aliaS Vrbes extulit, Vt quasi oculus quidam Mitiniae haberetur. Emporium celebre, quod in ea est, Mers burgi primum ab anno Christi Μ. CC. LXXX. frequentatum est, inde Grimam,tandemque Tauchim,postremo Lipsiam translatum est a Theodorico, fuit ijsque tam ab eo quam a sequentibus Marchionibus vi niae confirmatum anno Christi M CC XXUHl. Q Od indicant diplomata non solum Theodorici Marchionis:sed Imperator in quoque Romanorum complurium. Accedit ad hanc solennem Panegyrin, qu se ter annis 11ngulis celebratur , deponendurum mercium iuS dc cautio. ne in vicina Di zesi Ullue nundinae indicerentur

In bello funesto Adolphi Caesaris,& Friderici Tigena annique fratrum Miciniae M rchionum a 'psia quoque Occupata est ab A dolpho,Anno Chri siti M. CC. XCVI. Occupata est eadem quoque a U Vol demaro Marchione Brandeburgic sed recuperata anno Christi M.

CC.XIII.a Friderico Admortio, nouisque acceltionibus aucta, atque Ornata est. Habet praeter Emporium frequens etiam fulu is,prata, hortOS, muros fosso,turres,castrum, duaS Parochiales Ecclesias adprime Oritatas, 1 holas duas particulares, Scabinatum,prouinciale i udicium. Ac Scabinatus quidemsiae ordo iudicum de iure respondentium coepit Anno Christi Μ. CCCCXX. Prouinciale vero iudicium Alaberius Saxonia: Dax inst tuit anno Christi NI CCCCLXXXVIII . Contulere ad hoc iudicium aliquid opis resubsidii consequeri tes Saxoniae Principes Fridericus,Ioannes,Georgius,&Mauritius. Ampliauit vero, R pers

cit maxime Augustus. Porro uniuersale studium Lipsiam quoque vehementer exornat. Id autem quando,& quam ob causam ex Pragensi Universitate Lipsiam transsatum fuer1r,explicat Dubrauius in descriptione BOhemiae libro x XIlI, Albertus CrantZius in sua Metropoli lib. x s.cap VH i. Et D. Iacobus Middendorpius lib. V. de Universitatibus ex

AEnea Sylvio hunc in modum Li ensis Vniuersitis initium seu set ex Pragens πνρ Domini 1 ΟΙ propter secta

Hu tarum in Bohemia, i nn equeset a con mala .Rexerant Scisolam Pragensem inque tu ea tempora utones id molestis mumdohemi uit,hominibuου natura feroribus es indomitis. Ex quibin vir qui munere nobili ex domo, quam putridi piscis voratnt,apud Oxonium Angliae GuItatem litteris uisu cum Ioannis se Vitaem libros essendisset, quo us de Realibus Vniuersatibus titulus inscribitur magnopere illis oblectatus, exemplaria secum attulit, imbutusque Vicleuistarum venem, O ad nocendumparatus, tum,quod erat miliae pisae cognomen, putridum piscem d est , fgtidum virus

in ciuesseos euomuit. Commodauit autem scripta quae attulerat. Votissimi ,qui Teutonicorum odio tenebantur inter quos Ioannes emicuit,ob curo loco natus, , ex vista Husi cognomen mutuatus. Hi cum esset ingenio peracri, lingua diserta, multum vi dialecticis ob citaretur peregrinaae opiniones amaret, avide admodum Vmcleuitarum doctrinam arripuit,eaquct Teutonicos vexare coepit perans eo modo confusos Teuton es scholas relicturos Euod cumsuccederet , a Vence o Rege impetratum, ut Pragensi omnasum risu Pari ensi gubernaretur Ea res magistratum scholae Teuto

nibus ab ut ob caussam commoti Magini, se dis uti Teutonicigeneris, iureiurando adaiari, uno die, supra duo misisa eos secuti,apud Lip am risitae ciuitatem,trium dierum itinere a Praga distantem, Uniuersa stadium erexere. Eohemta ergo sichol mutabernatio liberepatuit, quando Germans Professoressucceserant, patriamque suam il-Myrrare malebaut quam apud Bohemos oleum se opera redere . Et ne Nohemis, quorum VniuersisAEN ad conseruanda meram Religionem innitura erat, ad si mando haereses auxilio fuisse υiderentur,toannes Cochiam libro primo Hi arta Husi tarum paulo apertius haecperscripsit Euod nimirum Bohemi a Rege obtinuerint,eam Academiam Agubernaciei ot ist in mater Pari enogubernabatur, id est cum hactenus quatuor in ea Academia nationes, Tohemica, Polonis

eis, Saxonica,Nauarica. eandem per omnia authoritatem habuerant, nunc una Sohemica rantum authoritaris haleret,

est expromotionibm in omnibus quatuor fac stat bHV xaratum emolument perciperet, tantuque in eum lin adori

58쪽

eia, .raebendasAd nitates eret quantum reliqua natio ves tres simul. sod cum contra vetera priuilegia, quis rem,se inramentum m esse cognserent, ct ad raucedinem vociferarentur, nec tamen impedire si rar/i iam se nia Piciis tuaque munimentitas mensis Academta iam olim celebris,ac polennibus ms inj μη ,-n uitioris literatur ac linguarum accessione Per tesic es exornata, t caeterarum cedat. Conter x Orem mia riuas habet, &Cancellarium Antistitem Μersieburgentiem. Pagos renet proprios,& Carionic*xu. m VCP Viri Cri eburg1ca, Misinica,Νumburgana & Cigensi Coenobium Paulinum cum omnibus quae aci ,liud pertiriciat Mauritias Dux M Elector Saxoniae Academiae donauit. HuiuSDacis,& fratri S illius August tum H Omnibus partibus correcta,aucta,&locupletata est Academia Petrus M OlcllanUS, GI ' Tum in hac Academia Professor ad Georgium Saxonia: Ducem sic loquitur Euantum ergravis r V - ροι us a tis

artium dijs indies maiussumat incrementum diu id ego nunc commen ore lendis N a I 'Tum discent, Anaum docen i mpartim Atelartim etiam a maetoribus tuis hic mum et Gue Lassiorum eis cui quid annuos reditus turbuue omnibgeneri cientiaru- I ro so - 'F-n-e a T.

Iaudem bo rarum Arriua &encomton Reipublicae,atque fundatorum. Et ut singul1s anni S statuta , niuersitatis legerentur. Quo die Rector Magnificus de vita,& moribus studiosorum,de osticio praeceptorum, ac viscNpulorum,&similibus Academicis exerciti js deesamabat Sicuti ex ijs Orationibus colligitur, quaSVtroque tempore Conradus V Vim phinas a Fagis Rcchor Lipsise habuit,quae&typis excusi circumferuntur Huius Academiae Alumnis notandum,& stadiorum promouendorum cavsh diliger ter Itandum erit,quod refert Agneas byiuius, ad librum primum Panormitant,de gestis Alfonsi Regis. iam Leonardus quidam eques di nobilis cognarum suum Lipsiae bonis literis operam dantem salutaturus aduenisset,quaesissetque, uti valciret,&quem in bonis literis prostresItim fecisset VnuS e commilitonibus respondebat, pim,e quidem se ami ustuus gerit,nam inter mille quingentos studiosos hic unus bibendi palmam obtinet. Gravi obsidione cincta.& oppugnata fuit Lipsia a Ioanne Fciderico Saxoniae Duce &Elactore, Anno Olutis M. D.XLVI a decimatertia die Ianuarij ad vicesimum septimum eiusdem mensis, tantoque displosorum totimentorum fulmine verberata,Vt Vix maior Vis adhiberi potuerit,sed conatu tamen irrito. Curia, Lipsiam multum exornans,aedincata fuit anno 1 alutis Μ.D.LVI.

De Lipstatic Iulius Scaliger in suis Vrbibus:

Li a se offentans siublimibus aurea tectis, Lumina dum saturat,mens perit acta fame .

Vecta quibuου ratibin longinquae marmora terrae

Vnde equens ut pura nitela Tagi' Huc Caprum,huc Temesum Uuc Arabas,hucserica dices, Sedibus euulpa huc Indica regna sivis.

Cum gemma bibitur,mincuntur necrare gemma; Sed linguae varius vincat utrumque nitor. Nec Germana tamen vitiarur Libia luxur

59쪽

ILESIA ,cuius uniuersae latitudo trium, longitudo sex dierum iter pates

Polonici Olim regni pars mitiante ducentos fere annos Bohemiae adium cha,cuius rex ditionem hanc beneficiariae clientelae seu laudi nomine a RR.I. noscit ac tenet.Praecipuum in ea emporiam & metropolis est Vra listavia;Episcopalem sedem ac cathedram Nyssia habet ad cognominem fluuium sita ciuitas;quam Casimirum L POloniae regem v rati auiae instutuime nonnulli scribunt qui regia ortus familia, Religioso Cluniacesium ordini nomen dederat quum vero e regia stirpe nemo praeter ipsum superemet, Pontificis venia aC disipensation ea conditione, Ut singuli den rii in sinmala regni subditorum capita,CXcepta tamen nobilitate,Romam quotannis mitterentur,

impetrata, regno fuerat admotus Sed VerisimiliuS est, quod alij tradunt, primam Episcopalem se dem in Silesia aΜiesicone qui etiam Mieci ilaus appellatur,&primus Poloniae Principum, ducta in matrimonium Bohemotum regis Bolestat filia Christianam fidem amplexus est Smograe vili nunc paRo constitutam, inde sitinam in Brigensi territorio,ac tandem Vratissauiam, ab praedito Casmiro transi atam,& insula illa,quam circumfluens Odera facit,dotatam Ipsa quidem Nysse sis ciuitas mediocri est amplitudine ac nitore amoeno loco,fertili,& ad commercia ob Νyssam flata uium qui e Bohemicis ortus montibus,& Gortitium ptieterlapsus in a Crossam Oderae commisiceitir opportuno sita. Episcopatum hodie tenet Serenissimus Princeps Carolus Austriae Archbdux Ferdinandi coronati Bohemorum Regis & Leopoldi, Argentinensis & Passauiensis Episcop &c.frater qui ut bono publico diu superst sit,Deum precamur.

N. JGNICIENSIS oppidi primordia iuxta cum omnium fere totius Silesiae initiis ignoarantur quod nec e Vestigi jS ac monumentis,nec vetustis Annalibus,hostilium 'asta rionum & incendiorum frequentia absumptis , quidquam certi erui aut inuestigari possit.Initium tamen cum multis ala, Silesiae ciuitatibus, Uratissauia,Glogouia, δαο circa annum M .XLVI II .cepisse Monnulli coniectara ducti affirmant. Alii, in quibus Munsterus,a Boleslao Poloniae ac Silesiae Duce,circa annum ΜCXC aedificatam vota Iunt. Quidquid sit, oppidum est natura potius quam operibus munitum : Vnde Ducatus Liagniciensis totius regionis maxinne potens denominatur : praeter quem complures alii tam in Vitaque Lulalia,quam Silesia hodie numerantur. Ducatus huius possessio,

Fridetico Duce Anno MDXCVLsime liberis defuncto,ad Ioachimum