장음표시 사용
301쪽
ctῖeus,& aquilonaris & borealis dictus. Cui alius oppositus
ex diametro, dictus amarcticus:& quia uersus meridiem, meridionalis, ideo polus&uertex, ut consentiunt omnes fere sphaere interpretes, Proclus in I.&Cleomed.in I.&alij. Horum polorum ratione, qui degunt in aliqua regione ex qua
polus arcticus & antarcticus uideri possit, ij rectam dicuntur habere sphaeram. At qui tantum alterum uident illorum ij obliquam habent, uel magis uel minus, prout recςdunt ab altero illorum,dc accedunt ad alterum. Sicut alter uideatur, alter occultetur, ut ait Aristoteles secundo, de coelo, capitulo secundo. Tractat autem plura de declinatione poli Machomet filius Gebri dictus Alba-tegnius capitulo octauo nono, & decimo, libro de scientia stellarum,&omnes classici de sphaera agentes. At diuisio prior , & generalior ad uniuersa, quae hac mole mundi continentur , fit per circulos', qui in superficie orbis ueluti lineae circulares , & cingula', diuidunt mundum laealiter , uel locorum distinctiones repraesentant . Horum duo genera , maiores, δέ minores. Maiores
302쪽
io SYNTAX. ART. MIRABI L. circuli illi, qui sua delineatione totum orbem diuidunt in
duas aequales partes: minores, qui diit idunt inaequaliter, de constituunt ex uno latere partem maiorem, ex alio minorem. Circuli decem: maiores sex,horizon talis meridianus. aequinoctialis, Zodiacus, coluri duo: hori Zontalis seu fini tor, terminus coeli Macrob. libro primo, Saturnalium , capitulo decimo quinto, gyrusque hemisphaeri j, circulusque hemisphaeri j Alphragano: Meridianus circulus, medi j coeli, me dij diei, Astrologis cuspidis regalis circulus, cardo regius, principium decimi domicili j, medium coeli: R: quinoctialis, ἰσημερινος Graecis, circulus alti solstitii Lucano,libro no no , Zodiacus, circulus obliquus, inflexus, signifer, etoophoros, id est, deferens animalia: eo lurus aequinoctiorum: colurus suistitiorum. Minores quatuore, arcticus: tropicus cancri, aliter circulus solstiti j aestiualis, tropicus septentrionalis, tropicus capricorni,circulus solstitu hyematis,tropicus meridi natis: AntaIcticus. De horrioniali circulo. cap. 7.
Horizon dicitur ille circulus, qui uisam partem mundi exhibet, id est, id quod supra nos & ad latera. Circ
lus uel medietas Oibis, medietas rotunditatis, ut hic, & partem mundi, quae non uidetur,a uisa aequaliter diuidit: non uidetur
quippe alia media pars infra horiuetontem. Estque horizon hemisphaerium superius & uisum uel diauisum. horizontis utilitates &officia haec : primo diuidit coelum in duo hemispheria. secundo ostendit quae stellae sint perpetuae apparitionis, uel occult
tionis, quae deinde oriantur & occidant, unde descriptiones temporum poetarum. tertio determinat quantitatem cuiuslibet diei & noctis artificialis, offenditque causam inae qualitatis. quarto conducit ad inueniendum loci latitudinem, loco Iumque distantiam. quinto docet puncta ortus & Occasus stellarum, & quantum eorum ortus distet a uero & aequinoctiali ortu. Et quia interdum, duos polos aequali per ad latus harire quis potest, ut si sub aequatore, is tunc horizonta dicituc
303쪽
habere rectum, qui autem unum tantum uel arcti cum uelanta icti cum uidet, is & horizonta habebit obliquum prout habitauerit uel ueIsus septen trionem uel austum Iongius ala
De Aequinoctiali circuli. cap. 8.AEquinoctialis uel aequator circulus, est line3 quae ei nisgens orbem per medium diuidit consideratione, duaseque partes aequales constituit, unam uersus septeturiones,
aliam uersus meridiem,ut si tibi proponas m tum apprime rutundum habens petiolum seu caudam, qua nectebatur arbori ex altera parte, x ex altera autem opposita ex diametro fio. ris notam pro polorum ligno, & inter has notas diuidas aris qualiter , erit illud quod medio coelo aequatoris nota huius, modi, uocaturque illa diuisio latitudinis mundi. Cum ad eum circulum Sol peruenerit, fiunt dies noctibus aequales aperuera it eo autem, dum is ingreditur prinei pium arietis Sclibrae. In principio arietis est Sol et r. nobis Mart ij. In initio librae sere ii. Septemb. secundum alios I . Veruntamen notandum est, secundum illam latitudinem, ab aequatoreusque ad punctum utriusque poli & extremum cuiusque diuisionem factum in septem partes olim , nunc '. quas climat dicunt. Eil quippe clima , spatium terrae inter duos parallelos conelusum, quibus annectuntur paralleli. Parallelli, sunt lineae intersecantes mundum ab aequatore uersus polos mundi. Latitudinem mundi disterminant paralleli, mensia. Iant meridiani: longitudinem vero dillinguunt meridiani,
304쪽
mensurant paralleli Cum aut in omnes meridiani in polo conueniant, omnes Hi uicem sunt sibi aequales, sunt enim maiores circuli. AEquinoctialis secundum Alielem Bicardum in a. Quae litonum sphaer ede Sacrobosco, est regula primi notus, qui fic spatio et . horarum; estq; mensura terr poris. Ostendit ubi interseca .ur a zodiaci circulo obliquo, ubi aequinoctia, in principio arietis & librae Vocet descensiones N ascensiones signorum etodiaci, unde longitudo diei & noctis artificialis . Diuidit in duas partes aequales caelum, septentrionales & meridionales. Indicat declinationem stellamni & partium ab Ecliptica . Maximi usus in geo praghia, de in inseribendis globo ciuitatibus & regionibus, obseruata cum eo longitudine & latitudine. De meridionali circulo. cap. s.
MEridionalis circulus ille est, qui ab uno polo ad alium
usque polum, rectam lineam extendit, & postea eodeordine ad suum polum peruenit it si lineam supra caput tuufingas, uenientem a septentrione & extensam usque in meridiem, & infra sub terram a meridie iterum redeuntem ad septen trionem, unde eius prius initium, ut coniungat ibi circulum . In eam lineam cum Sol ab oriente processerit se. pra horizontem, fit meridies, infra autem horizontem in ea Iliaca ueniens, facit supra nos mediam noctem.Tot sunt m tidiani, quot habitantibus regiones diuersas ab ortu in o casum possiant etenith capitis, id est, puncta uerticalia, supra caput discerni. Distingunt autem numeros meridianorum, gradus aequatoris, bini singulis; Et idcirco, quia gradus aequatori 3 9O. erunt meridiani I 8 o. quoriam primus, transit per eten illi sortunatarum insularum, in occatu,a quo retrocedendo in ortum per binos gradus, fiunt uumetationes Leundi 3. 4 s. & sequentium meridianorum Meridianus, facit tem es pus meridiei & mediae noctis, ut dictum, habet et nath uel punctum uerticale, ex quo de hinc colli guntur interualla parallelorum . & stellarum hic maxima stellarum & solis alto ludo, meridiana sci.
305쪽
ZOliaeus, et rculus maior qui in duas partes oblique secat quinoctialem, ex una parte declinans uersus septentrio. talem populam dimidia sui parte, usque ad 13. gradus& sere 3 o. minuta , ubi fit tropicus cancri. Ex alia uersus au-yralem, per totidem 23. gradus & 3 o. min. ubi tropicus Capricorni . Hic solus circulus habet cum longitudine lati. tudinem , caeteris tantum habentibus delineationem secundum longitudinem . diuiditur in I 2. partes aequales, in qualibet unum signum stellas compactum , aliqua animalis serma insignitum , unde duodecim surgunt signa: v- num quodque autem signum habet 3 o. partes quas uocant gradus, quilibet gradus 6 o. minuta, minutum 6 o. secunda, secundum , 6 o. tertia, tertium 6 o. quarta,&e. Quia paulatim si ii gulis diebus pereas partes Sol se extollit & graditur ascendendo & descendendo, approximando uel elon gando a locorum regionibus, donec annum perficiens ad proprium pene locorum redierit, a quo coeperat gradiri, excursis 3 6o. partibus & gradibus, unde fiunt anni communes 36s. cum quadrante,&bissextilis 366. Alia diuisio rodiaci
secundum latitudinem est, ex communi antiquorum Astro logorum sententia in t 2. gradus. Secundum autem P. Appianum in I. parte cosmographiae,& alios in 16. hos diuidit linea una, in duas aequales partes, utrinquae relinquens gradus. 8. h cautem linea uocatur ecliptica,alias orbita solaris, ula iterq; solis: nam per eam lineam incedit.& ideo solaris circulus, nunqua eniin a medio ZOdiaci declinare dicitur Sol ad dextram uel ad sinistram.Cum reliqui planetae iasi semper moueantur sub ecliptica, sed interdum ab ea deflectant uet. sus septen trionem,uel uersus meridiem:ad maximam latitudinem sex graduum, praeter Martem & Venerem, qui raro tamen)extra nos terminos evagantur, & Venus interdum. 2.gradibus ab ecliptica elongatur. Itaque eum deelinant in septε trionalem uel meridionalem partem stellae uel planetae ab ecliptica, latitudiuem dicuntur habere septentrionale uel meridionalem .Eesiptica, sub hae fiunt eclipses solis & lunae, est&uia& mensura proprij motus planetar&ollendit uera loca
omniu stellarsi ostendit in quo signo sit stella,quslibet, testς
306쪽
Bicardo in quaestio. ad sph aram libro . i. in circulo Zodiaei.Porro stella dicitur esse in signo tripliciter: primum dum est sub ecliptica, & eo modo sol solus est in signo aliquo uel arietis, uel librae &c. 1. esse in signo dicitur, subeto diaco ense significat hie signum, pyramidem quadrilateram. Et ita conuenit planetis declinantibus ab ecliptica, sub aliquo si guo, in quo dicuntur esse: item & a. esse in signo, est referri ad aliquod signum zodiaci. Totum enim caelum secundum i 1. signa, diuiditura pollo uno in alium, I 2. circa iis facientibus angulum in polo :& quae sunt sub angulis illius stellae, sub signo cuius est angulus, esse diiuntur, siue errantes siue fixae sint, De duobus coluris . eap. it.
Coluri, sunt duo circuli in sphaera: unus quidem transit per principia arietis & librae: alter uero per principia cancri & capricorni, qui sese intersecant ad angulos rectos sphae tales circa polos mundi quos in sphaera materialis, facilius intelliges α- τὰ ινολκρου, quod mutilum & imperfectum significat, quia habeant in sphaera obliqua partes
aliquas, quae nunquam supra horizontem elevantur, pro uaria eleuatione poli, maiores aut minores sub horizonte manentes. Horum colurorum, alter dicitur soli titiorum, alter aequinoctiorum. Solstitiorum est circulus uel linea transiens per principium cancri & capricorni, transeundo notans duo
puncta uel principia, cancri scilicet di capricor. ad quae dum solus peruenerit, non recedit longius ab aequinoctiali: de ideo ab illis punctis, rursum aequinoctialem uersus regreditur . Fit quiem bis in anno haec conuersio : in aestatae, quando dies est longissima circa diem 13. Iuliij, in festo diui Viti. iterum 3chyeme, quando dies est breuissima, quod ac cidit fete circa diem 13. Decembris, in sesto Diuae Luciae. Hinc, vitus de Lucia, tibi dant solstitia bina. Dies autem bremissima contingit,quando sol oritur circa partes remotiores septentrionis. Maxima, quando ab aequinoctiali uersus meridionales, magis sol elongatus est Coturus aequinoctiorum, ea magnitudo circuli transeuntis pet prima puncta arietis Selabiae, α .Plae puncta aequinoctialia dicuntur: quia cum aἀ
307쪽
ea Alpemaenerit, dies aequantur Doctibus, bis scilicetin aniano , in uere& autumno, unde uernum aequinoctium . quod fit fere 11. Marti j in festo D. Gregorii, alterum uero autumnale, quod fit fere. 13. Septembris, triduo ante festum sancti Lamberti, unde uersus Lambert Gregori dies est aequata diei Quamobrem coluri ostendunt quatitor principalia puncta zodiaci, in quibus solis & temporum praecipue immutationes , totumque caelum in quatuor partesdiuidunt. Atque coluriis solstitiorum diuidit Zodiacum, in ascendentem scilicet & descendentem,& meritur maximam solis ab aequinoctiali declinationem, quae secundum Ptolomaeum I. Almage.
cap. I 3. graduum .33. minutarum Is . secundarum ΣΟ. secundum Alcmeonem grad. 23. minuta 3 3. secundum posteriores grad. 23. min. 3 o. secundum Put bach. grad. 23. minuta 28. Coturus porro aequinoctiorum, Zodiacum pati ter diu dit in duas partes, septentrionalem dc meridionalem.
De minoribus circulis cancri ct Capricorni. p. XII.
arculus eaneri, est in eo puncto, quod notat coturus transeundo,ut diximus, co n llitu tus & ductus uersus septentrionem in 13.grad.& 3 o. min. ab qquinoctiali distanain qua parte cancri primus incipit gradus, ad quem cum sol periae nerat,non ultra uersus septentrionem progreditur, sed conuertit se in partem squaloris, a I 3. gradu, ad quem peruenit gradatim per mensurationem circuli meridiani per 22. 2I. 2O.&c. usque ad primum aequatoris gradum reuertendo. Et quia ibi, in cancro, scilicet, sol incipit regredi: ideo circulus ille dicitur tropicus cancri. In eo Tincto regressus , solstitium Gestiuale,& longior dies, eo quod hic circulus, in omni tractu septentrionali ita se habet, ut maior.portio sit supra ho rizontem, minor infra. Circulus Tropicus capricorni , uersum meridiem ab aequatore distat etiam 23. grad. &3O. minu. Per quos elongatur ab eo & declinat, nec ultra progreditur solis orbita in eam partem. Sed ubi attigerit primum gradum capricorni in zodiaco, i qui est in meridiano longEab AEquatore a 3.grad. & 3 .minu. iterum conuertit iter adaequa
308쪽
aequatorem,regrediendo per gradualem subtractionem a s a. oradibus& 3o. minut. per 22. a I. a. o. & scdeinceps, usque dum adaequatorem peruenerit, quando sol peruenit ad hunc cireulum,fit solstitium hyemale,& breuior dies: eo quod eius circuli portio minor nobis, qui elongati sumus ab aequinoctiali uersus septentrionem, supra horizontem, & maior infra est.Quamobrem,tropici ostendunt conuersiones solis, seu solstitia,dies,longiorem,& breuiorem: lis limites,intra quos& quatenus pervagetur;& separant zonam torridam a temperatis,quae sunt extra topicos,& I3. gradum ,& 3 o. minuta ab aequatore uersus utrumque polum, istente in medio torridaec perusta.
CIrculus arcticus est ille, qui distata polo septentrionali
numeratione facta uersus aequinomalem circulum 23. Rradibus ,& triginta minutis . Antarcticus qui totidem di. 1 at a polo meridionali.Sunt extrema illi duo, & minores circuli . ibi sunt poli axis zodiaci. Tanta enim a polis mundi, nempe 3 3. graduum,& 3o.minut. polorum zodiaci declinatio, quanta est maxima solis declinatio, quam diximus esse
23. grad.&3o. minut. Polares circuli, ostendunt polos et diaci,& quantum a polis mundi distenti distingunt zonas Diagidas,a temperatis: una cum tropicis totum primum mobile in quinque partes,seu regiones, quas zonas uocant,diuidunt. Zona a cingendo dicta.Zona autem cingulum sue plaga, est spatium coeli, aut terrae inter duos minores circulos, aut inter circulum minorem, δc polum mundi contentum. Itaque zonae,& terrestres,& coelestes: his, latitudo, & longitudo. Longitudo initium sumit ab occidente, & extenditur per meridianum in orientem,donec per circulum mediae noctis, in occiden.
tem redeat. Latitudinem Zonarum motus solis in zodiaco,& PO et
309쪽
De adia mundildiuisione secundum Usiantiam, per partes
A Lia diuisio mundi est secundum 'substantiam, in aetheis
rea & elementorum corpora.AEtherea regio decem globos continet mutuo se ambientes, intra quos aliae elementorum quatuor sphaerae in modum tunicarum eaepe inuolutat, inter quas media est solida terrae, ut punctus & centrum:Omnium horum ordinem & nomina oculis prius subijcio. Extra mundi compr ehensionem est illud , ubi sedes Dei debeatorum, quod dicunt quidam Empyreum coelum supremunt posteaio Coelum mouens alios. TV Coelum crystallinum. Δ8 Coelum firmamentum dictum,ubi stellet
Ex his ν Coelum sphaerae Saturni. aetherea 6 Coelum sphaerae Iouis. ς regio, s Coelum 1phaerae Martis. 64 Coelum sphaerae solis. γ3 Coelum sphaeret Veneris. S2 Coelum sphirae Mercurij. 91 Caelum sphqrae Lunae. Io Coelum proximius nobis . Ignis.
qua esset mundus creatus, ille erat, etsi is repleat sua ma leuate,uirtute,prouidelia,praesentia totum mundum. In principio creauit Deus cetium & terrana, Genes I. Opera manuumetuarum sunt coeli,psal Io I. d.ad Hebr. I.Dominus Deus creas , elos, psalm. 2. a .hic coelos palmo ponderauit,& mensus est pugillo aquas,Esaiq. c. 4O.Ruisiim,uerbo domini coeli firmati sunt,& spiritu oris eius omnis uirtus eorum, pssia.b. Et lupercosos Deus,& coeli,& c li caeloru eum capere non post uni, 2. B parat. z.
310쪽
paral. 2. Item excelsior coelo Deus, Iob. I I. b.& xa.& ascendit super c tum coeli, psal.67 At quia coeli subij ciuntur Deo, des illius coelum,& terra lcabellum pedum eius, Esai. c. 6 6. Et Matth. s. nolite iurare per coelum, quia thronus Dei est, & a summo coelo egressio eius, psal. I 8. Sic legitur , dominus parauit in coelo egressio eius, psal. I 8. Sic legitur, dominus parauit in coelo sedem suam, psal. Ioi. d. Et Esaiς 66. coelum sedes mea. hunc coelum Dei & beatorum locu , Empyreum dicunt sacrae Theologi ς professiores, παπυριος κρανο ,quasi ignitum, quod puritate caeteros coelos antecellat,ut ignis alia elemen ra. I Iic certe illum primum motorem & unum sempite num omnino immobilem, omnino incorporeum,uirtutis inidiuisibilem, sine ulla magnitudine ponunt, ut tradit Aristo. teles lib. 2. physicor. De caelo primo μιλο mobili. cap. I 7.
ΡRimum mobile,coelum dicitur extremu sine stellis, quod supra polos mundi, qui fixi & immobiles dicuntur, uerti- .
tur continue,& in spatio 14. horarum, in punctum unde incarpit rotari, reuertitur. Rosatur autem ab ortu per meridiem in occasu m, rediens ad orientem rursus. hoc motu, Omnes aguntur & uoluutur sphqrq,quq intra illum concluduntur,ut nauis guens, rapit omnes & omnia quae in ea, etsi ea in illa propria habeant motum: hic que motus aliarum sphaerarum proprij motus ab occasu per meridiem in ortum currentes, reluctantur. Pet.Apia. in geograp. I.cap. 2. vide Fabrum Styreul. lib. I. heoriae Astron. cap. 7. 8. 9. dc Io. & alios, hoc tibi sic persuade exemplo, ut si nauis pro mobili primo posita, fingatur uersus Occidentem ferri, nautas autem, eosdem pro alijs orbibus ac cipiendo,quis dixerit in eadem naui uersus orientem progre-du haee enim fieri possunt sine impedimento diuersi motus, De motu primi caeli uidendus Arist. 8.lib.physic. . De secundo caelo nisauim. cap. 17. CAElum cry stallinum, dicitur seu aqueum gelatum, quoa in illo nulla appareat stella, sed in modum crystalli ,
quod ex aqua gelu uehementiore concreta fit, authore Plimia lib. 37. cap. 2. pellucidum δc concretum appareat. huius duo