장음표시 사용
611쪽
De militate O causis venasionis. cap. tisint plura adlaphora,quibus quis uti uel abuti
. po est, quorum ex numero maxime uidetur
esse uenatio:ea quippe si licHE exerceatur, uenatio artificium uel officium est& exereitiuutile & honestum ut illieite, summae lenitatis& malefici j erit. Iulius Pollux Commodo imperatori scribens li. s. Oaonalli. in priueipio, ut studiosus sieuena tionis admonet,quod hoe studium sit heroieum,eense .rens ad eorporis animiq; bonam eonsti tutionem, si tque mili.taris audaciae specimemque exercitatione essetat robustum, celerem,laboriosum,idcirco uald E eelebre apud Persas,ut siti bit Xenophon lib. i.Cyripaed.& Athenae. lib. i. dipnosoph capi o. utuntur, inquit, apud Homerum uenationibus iuuenes, ad bellica pericula deuitanda, & omnibus indagationibus, quibus robustiores sanioresq; efficiantur . Manet nam ut ait Horat.ode I .lib. r.earmi. iub love frigido uenator, t nerae coniugis immemor &e. Praeludium ad militiam dicit quoque Philo Iudaeus uenatione lib. de uita Moss. multa de iisdem & Xenophon lib.de uenatio.Cicero pariter illud exercitiu li .a.de natura Deoru putat ad smilitudinem disciplinae militaris pertinere.uerum te proprius attigit, du & ad uirium facere sibiecit. Iam uero, inquit,.immanes feras& belluas nanciscimur uenaudo, ut α escamur his, & ut exerce V uὶur In
612쪽
anur in uenado,ad similitudine disciplinae llicae, & utamur domitis & condocefactis,ut elephantis, multaq; ex eorii cot-poribus remedia morbis& uulneribus eligamus 3G. Arbitrox aute ego prima causam uenationis serarii fuisse, ut ab earn trianiuriis se expedirent homines: deinde uictuma neque enim animalibus ab initio seculi uictitatum nil ut plures sereque inmnes probant sed glandibus & teriae frugibus tantum: quinae erant domestica semper animalia, armentalia, & pecora, quibus sine uenation tauti potuissent, siuoluissent in cibum Ii omines, ut ait Genesis cap. 4. Po si modii opinor illud quod primum necessitate fiebat, transi ste in uoluptatem, gula actelectionem ciborii proritantemel animo in saeuitiam ab humanitate degenerante,ut a ferarum morte quotidiana, in homines quoque saeuire aufi fuerint postmodii: non secus ac initium bellorum Romani in urbe faciebant a gladiatocii cru-Aelissimis spectaculis,ut ait Iulianus Capitolin LSic Nebroth. ille primus,ut fertur a Iosepho & alijs, tyranus, robustus erat Menator, Genesis Io. multas enim nouerit insidiaru oportet species uenator, qui feras persequitur, quibus animus semeIimbutus, uix ab insidijs proximorum se potest temperare, ut non immerito fuerit rusticis, regiis constitutionibus Gallicis uenationis usus interdictus, qui deinceps nequirent ob sylvestrem naturam a consuetudine uenandi feras cotinere, quin, ad uenationem hominum & latrocinia transirent, uel saltE cultum agrorum relinquerent, & persequendo lepusculo, tet- pus culturae destinatum.contererent. Refert &Gaguinus litahro decimo, in Ludovico II. Ludovicum II. initio regni, Gmnem propc uenationis consuetudinem prohibuisse, ita ut .esset piaculum aues aut canes alere, cassibus uti,insidiari seris animalibus, nisi quoad ipse permitteret. Inhibuerunt & sacri canoncs uenationem clericis & antistitibus. Non coniiciam Aunc in locum, tumultuosam & inquietam uenatorum viis tam , iniurias quas irrogant agrorum Sc syluaru dominis, ui. neaium fructibus, satis & nouellis plantis, non temporis i cturam,qua nulla maiormon hominum, cans & auium aucupantium ,&uenantium expensas, quae saepe dominos deuo. Tant,ut Actaeon ita praeda suis canibus dicatur fuisse, hoc es omnem illius substantiam illis fuisse consumptam. Omitaram & abusum per quam maximum, ut mulieres etiam nancin uenationem pergant: uelit Deus ne illa ars illis uelam et
613쪽
ium sit turpitudinis &ptostiat eastitatis, ut fuit Didoni M
Venarium Agneas utraquae miseemima Didο In nemus ire parant, c.
Et Daphnae,& Leucippo apud Patthenium in siti. m. i Diodotum e lactem in elegiis, di Philare h. lib. is.' Agathoni&Rheso apud eunderi Parthe:Εtotic. e. 36. Transeo pericula mortis quibusti obiiciunt,uel quae inquirsit uenatores pertinaces,ur uenandi studio usq; ad insaniani Adrianum detineri & ad uitae pericu m usqnicut ait Dion in Adria. quare Bori stheni equo, quo utebatur iit plurimum mortuo , sepul- chrum fecisse & columnam & epigramma, meminit
partia. Possem hic plurimos recensere mortuos uel acriter vulnerat a feris,uel excusos equis, uel occursionibus arbo rum,uel fame,uel temporum tempestatibus enecatos, quo, classici describunt authores.& Ioan . Salesberiensis in Poth craticoli. I.c. . Nolim tamen quis mihi succenseat; uelari prohibenti omnino uenationem, non enim pio hibendam censeo temperata & necessaria;Nam & aliquando M. Antonius Philosophus imperatoriet si studiosus,agrauiorib. reipubli. coeris animum remittens in uenationem pergebat ri scribit Ia Ius Capitolinus in eius uita, interdum piscadose oblectabat 'venabatur& piscabatur non utiquam Alex. Seuerus,alio qniri reipub. intentus, teste Lampridio in eius vita. ualdeq; nece Gfarii sunt qui animalia sera, noeetia capian t & extetminent. Sic enim Orion ob praedam magnam captam ferarum, Helicen insulam cicurem reddidit,autea incultam, ut author Parthenius in Eroticis. Sic cantico . r. capite,uulpes paruulas,ρος demoliuntur uineas,&c. Sic de apris, cernis, leontibus,& limi-
lib. dicendu,quos expedit a fatis & frugibus abigi & capi: minus quoque reiicio uenationem ferarum & animal tu, quae uictui necessaria uel eonducentia sunt,cum Deus animalia ori nia in uictu homini concesserit,Gen .c .probo etia irrualde ea Hciosi ne nihil agentes male agere discant. Dummodo sine iniuria & damno alterius fiat,& seges seruentur. Plat. li. 7. de Legi dam praescribit, uenatorc noctiirnu, retibus & canibksuis fidelem, tiemo uspi S sinat uenari, Anceps per in cui ros agros montesq;.uagari permittatur. A cultis locis, sacrisq; incultis, quo crinq; pellatur. Piscator nec in portubus, nec sinscris. flumis, paludibus, stagnisq; venetur: iustis liceat, duo
614쪽
modo succorum non utatur permixtione.
Quid O quoti pro uenatio. cap. 2. V Enationem Varro, in A. de ling Lati . ab aduentu uel
euentia dici ai quod non certa praeda est: multi Quippe utinantur, ed non omnes praedam eonsequi euenit. Graeci a feris ipsis uenationem dicunt uel γ ν , ut uenatio ut ferarum uel animaliti indagatio uel persequutio. Pla o in sop hii a captu ram,uenatione esse atrinaliu dixi .e o quoque uenationem dici captura fateor, at non perpetuo in Menatione esse capturam. Quamobrem cum genera diuersa sint animatium,saltem tria, quorum cibo utimur, neque uua Grupedia,alia uolatilia, ali a natantia uel aquatica, ideo tot Ipecies uenario tris costituemus, nempe uenationem aucupiuidi pucationem, non enim loquemur de uenatione eicadam. que puerorum, de qua Theocri. sic ait, primo,
μοδων, id eii, ibo ille,scilicet puer,ex Oilmis pulchra,ri cacadis capietidis decipulam iunco concinnans,&c. ne Que etiamt
quemur de pecie uenatoria quam Plato in Sophisia,& 7. de
legibus dixit animalium mansuetorum scilicet,&ommitti. mus praedatoriam hominum,& tyiannidem, dum homines an seruitutem rediguntur, c pituitatem militarem.priuatam Pelluationem,amatorum uenationem; captiones hominum per gratiam,per uoluptatis illecebras, adulationem, tyratica. atrocinia &alia quae uenationes hominum dicit, quae certe verae lutit inescationes, tu uerbo Terentiano utar, dum ait abi, nescis inescare homines, Omittemus etiam uenationem allam ferarum, quae a damnatis in ludum uenatorium, intra cancellos S continentes parietes fiebat, & ad quam rei tanturei criminum damnabantur,ut ait Vlpia .ini aut damnum. I. R. de porn lib. s E. tit. I9. In omni autem uenatione ,eonsideramus Hi summa,animalia ipsa,loca ubi capienda,pei nacquae uenantur, & instrumenta , ad capturam. De vcnatione animatiMm quadrNedum cap. 3.
IN hac serae maiores & minores sunt distinguae; maiores tra-
615쪽
r es,uulpes,ta Ii, euniculi, lepores,in his omni R, personae quae uena tur officium est,ut ait Plato in Lache,ex Horado disquirere, sagaciter insequi, neque ignaue desiliere.&, ut ait Iulius Pollux li., . c. i. vestigia animalium, siue ligna terrae impressa
considerate, recta,directa, consula,abscondita, uelocia, acuista;der sylvas,saltus, lucos, montes,antra,flumenta,lustris, palud s,inculta,campellaia,agros S sata,cubilia,&c. quae persequi 'tur per capita quae sequuntur. De uestigiis etiam & quod hyeme multum lepores procedant, parum ς state, tractat rara X nophon de uenatio Venator quoque optimus serarum, atronoseoniicit ex uelligio& excrementis, in ceruis, ex attri a
contra arbores facto, ex uoce.Capiuntur animalia magna. tediculis, laqueis ualidis,machinis,sossis, leui calamo,copertis seu foveis,canibus italidis, quibus milas uel collare acuminatum pro armatura imponitur, lora & fa ciae, cassi bus, retenti b. iaculis,uenabulis, lanceis, hastis dentalibus,& leones aconito ueneno. venantur Indi simias, calceis, eculis, & unctionib. nam illet imitari cupientes uenantiu in factum, qui se speculo appararu nt,ungentes oculos mel l e, & calceos in ducentes, illae calceis,laqueo,uel unguentis irretiuntur. ut ait Diod. Sicili 17. Biblioth. in anno s. Alexan .eadem imitatione capiuntur otii des,ut scribit Athenaeus it 9 e. i . in canibus, in robor in odoratu, in leuitate est electio facienda pro feratum diuersitate & modo uenandi. Dum uestigiis inhaerendum,maxime odoratu ualere debent, quo aliquando destituuntur,s enim gi tu sit, torpent naribus eanes, nisi dies M Sol resoluat. Deletque uestigia leporu ros multuq,au stralis imber.retinet septentrionalis: in plenilunio uestigia incertissima,quod Lunaextenuet halitum. Perturbantur etiam uestigia,si uulpes antea pertra si erit, storum quoque odores in uere.ante flores certa, aestate, exilia, quia terra feruens abolet quicquid est halitus,cuius rei rationem tradit Theophrastus Ii.6. de caus. plata. c. 29. Inde uera uenatio leporis,a medio Septembri usque ad medium Aprilem. Ex agris subduci debent in lepores canes eursores, indagatoressiacus lenem uenti auram, na si uentus acer & ualidus, dissipatur odoratus, quod de in uenationόω hurnicum Sc perdicum seruatur. omitto reliqua, quae ta- eius quis uidere poterit apud citatos authores, & apud Iacobum Phouilloux qui ex illis nuperrime Gallice edidit librum
616쪽
A Vcupium, dicitur auium uenatio, uel per aues aliorum
animalium,ut leporum.Capiuntur aues retibus,reticulis tendiculis, laqueis,plagis;ut ait Aristopha .in auib. decipulis, pergulis,uisco,& bubone, uolati auium praedatoriarum,canibus, iaculis,& quolibet telo, inescatione, catu fistulae,ut in masicae effectib. diximus.Praedatoriarum uel rapatium auiu plures sunt specis, qualu tibi nomina Gallica ex Bellon eli. 1.deauibus ca. I . &sequentibiis recensebo , a quo uel melius a Plinio & Aristo t. libris de historia animariu naturas hauries, ossifragus,uaultourGiapetus .un busard: Buteo seu triorchis,le sacre;AEulo, lanier; Circus, te seu perdrieux: Stellaris, I 'autour; Accipiter palubarius,le faucon. Pernes Subuteo, te ho-breau. Percus aut spieta,resperuieri Phrino locos, le goiran; L ues, reta erillon.Chalcis, bondree. Sunt& aliae quarum insigne, rostrum incuruum est.. Depificatione. cap. s.
QVando animantia aquatilia uenamur piscari dicimus: eam Plato in sophi na uel de ente, in duo membra diducit:aut enim retinaculis,in quir,aut percutiendo piscamur; reticula,retia, nassa, laquaei, uerriculum,& noctu ad lume, & interdiu. Ad percussionem pertinere putat hamos, qui b. ore capiuntur pisces, trahete uirga & calamo subsidente subere. Ne Io piscatus est rete aurato,purpura, cocco que funib. neris, ut ait Suetoni. in Nerone c. 3 o. Anguillae turbata prius aqua, a piscatorib, capiunturi quia ills purissima aqua delectantur, nam tui bida suffocantur, habent enim branchias tenues,quae facile turbida aqua obturantur, ideo aqua turbidata, ex fundo emergunt,ut ait A thenaeus li. 7. cap. i 7. Manu cancri ex foveis educuntur, & lumine Sc concessione aquae, in modum tonitrua, sub cuius tempus abditis cuniculis exeunt. Forsan haec uenatio inutilis erit Pythagoreis. qua nunquam pisces gustata eum alia animalia mediocriter attingerent, ut ait Athenq. li. 7.c. 1s. Item in Syria, olim in ei uitate Ascalone:ubi adorabat
idolum quod dasuq deae Dercetae semipiscis,& pisces pro diis
habebant, ut ait Diod. Siculus lib. 3. c. I 6. hanc uocat Galid & erroris a fert causam Athenaeus lib. 8. c S. c.o. Atque etiam
AEgyptiis sacerdotibus nephas olim de piscibus gustare,ut ait IIerodo. lib. 2. Sed non particularibus. uel regionibus, sed utilitati omnium publicae haec scripta sunt. SYN.
617쪽
Vbi agitur de artibus fabrilibus.
De se ilium aertium genere. cap. r. -υ- Abrilis artis species uariae su nt: cum hoc nomesit generale ad omnes, qui operantur in materia aliqua dura , seu lapidea, lignaria, ferra ria,aurea,argentea, & ad similes pertineat, a quibus fabri cum additiove materiae, in qua operantur, dicuntur. De architectura. cap. 2.
OVi aedificant domos, & faeiunt statuas,fabri dicuntur a
Vitruvio lib. 1 de architae. i. Atque inter fabrilia in artem transit praestantem secundum Vitruvium in I. c. . Architectura, ars, inquam, bene discandi: sul, cuius uexillo syinbolum dant fabri lignarii petratii, aedificatores & caemen tarii,& opifici j designatores, aedium compositores cum sum metria dc proportione. Vitru . lib. 3. Nam hac artem ratiocinatione & fabrica constare uoluit: Et Leo Baptista in proce. de reaedificato. fabricam ii sus manus exequi tui. ratiocinatio demostrat proportiones,& qui cogian scit materia qua utitur, architectus quod amodo est,ut ait Aristo. 2. Phus. c. a. Et cuiu praescriptio faber aedificat,architectus,& minister quoque. A .risto t. I- magno .Moral. c. sin. differre tamen rossulit, quod archiis
618쪽
chitectus inteli igit quae facit: Lber tamen soliis non intelligit semper quae agit. i. Metaph. c. i. Ita Plato intelligendus est, dum in ii. ciuili uel de regno ait , architectum nullum manuum mini l erio Dri,sed utentib. praesidere,id est,architectura sit magis speculationis,quam mili isterii.Sic in Clitiphone Plato, ab architectura, inquit, duo fiunt,aedificiu uidelicet, Marchitecti ira illud quidem opus, haec autem doctrina. COstat autem ea, at idem ait αῖ .li. l .aedificatione gnomonica, obser Natione,& machinatione. AEdificatio duplex,dublici& priuati operis. Publici operis est uel causa defensionis,uel causa religionis,uel eausa oportunitatis Defensio habet muros, turres, Propugnacula, aggeres, portas,& alia ,de qui b. Alber. Duretus Iib. edidit,& Vitruvius in s .Religionis aedificationes,aedes sacrae.templa &c.de quibus aedificandis Vitruvius lib. 3.& Baptistati. 6.& 7.&Sebastianus Sertio li. s. de architect. Opportunitatis sunt,ut portus, fora, porticus,balnea, theatra, in ambulationes,& similia, in quibus & habetur ratio firmitatis, ut ad solidum usque, quod uocat,baume,fiat funda in entoru depressio & materiae sine auaritia bonς electio. Item utili tatis, stimul
Metorti, regionii & Solis, sed & ex usu loeoria, & uenustate de Iromitur consideratio, quae Vitruvius li. s. 7.& 8. absoluit. Etaec quoque in priuatis consideranda aedificandἰs; nam & domus quaelibet ex philosophorsi sententia, minima est ciuitas: ibi atrium, xystus,coenaculu, porticus & huiusmodi in apta resione simq;, habita ratione firmitatis,utilitatis, honestatis,dignitatis,amiae ninatis,temporis lirberni & aestiui, disic abutur NecesStasprimum uideatur, ad quem usum etdificatur, deinde sequatur commoditas, postea si possit uoluptas. Ibi fenestrae,
scale, spatia,putei,cloacae,praeurnia, cigula Sc. probe dispo
De partibus archise aurae. IN summa,archite mirae partes sex erunt:ordinatio,diispositio, eurythmia summetria,decor, distributio. Ordinatio,est summaria esiprehensio eor si quς facienda sint. Dispositio, apta faciendor u in partes distinctio,idea operis&figuratio, luet triplex, ichnographia, leuis scilitet in solo operis essiguratio, uocausile patu, G. lii; orthogi aphia,erecta frontis operisque .g ,adubrata maiori b. partibus,modelle imparia icte Gallis:
619쪽
iis: scaenograph ia, omnium latersi & part v, in figura consi tactio,est quod diciat, modille est mee, interd m lignea, inter- dii piissilia adumbrata. Emyth π ia est, operis ueniit' a Decies. Symmetria, partiu inter s. con enientia & proportio coime niens. Decor,operis emenda tus a spectus. Diitributio, est copia is lociq;eommoda dispensatio, habita ratione facultatu aedificatis, materiae,quae inueniri potest, rei aedificad aliter enim urbana,aliter rustica aedificantur,aliter diuitum, aliter paupem aedes, aliter parietes firmiores qui duas uel plures c Olignationes ferre debent,quani qui unam: illi enim uel diplinthij. id est,quoru lateru, uel triplinthii esse debenitio es quipedales esse sufficit:aliter aedificatur paries reticulatus, aliter imbriacus,aliter cratilius, aliter formaceris,aliter cratricius, aliter isodomus,& pseudiso domus &c. de quibus Vittu. li. r. chit.c. 2.& ibi Philan de Pliu .llH6.c. 22.de li. I. c. Ιq. Degmmunices parte. cap. q.
GNomonicet architectitrae pars uersatur in geometriae pricipiis,& mensuris,quibus architectus areas possit coinplecti mente,& metiri per lineas,& figuras quadratas, trigonas,& si miles, te quibus in Geometria dictum et .Tractat de de lationibus umbraru per stylum horologioru :3c idcirco annexa habet Astrologiae ea in parte cognitionem, de qua iam proprio li diximus.Explicat autem hane guomonicae parte vitria. lib.9.aichit. De machinatione. cap. s.
DE machinatione quaedam etiam tractaui mos initio mechanicarum: hic tame machinatio ad fabrile fere lignaria operam pertinet,uel ad aliam potius qtiam caementariam qua explicat Vitru .li. Io. in qua agitur de arrectariorioiu uel nansuersariorum dispositione, clatratione, reticula tolle, de quibus de Vitrii. lib. I. cap.3. in sine & lib. a. c. 8. in sine. Machina portio est continens ex materia coniunctio, maximas adori eici motus habens uires. Machinatio autem qua' arte mouetiar circulorum rotundationib., triplex genus; scanso: iii piacumatico u seu spiria uale,cum spiritus expressioni b. tinsulptasta uoceso; organice exprimu tur: tractocium, cum
620쪽
onera machinis trahit tur, aut in altum ducuntur, Inter machinationes quotidianas numerantiar rotae, folles fabrorum, rhedae,cisa,torni, sic culς,praela,vectes.Tractoriς machination aedificationis templorum cantant trihus tignis, trochlea wx-biculis duobus, axibus, succulis, forficibus acced ut machina trispastos colos cotera, artemon tollones. Inter machinas ad
haurienda aquam, tympanu, iles, coctilea, ctesibica, hydraulicaq; alia organa. Sunt & aliae fige a dis palis uel subliciis pronis uel directis,& lapidibus accomodae fistucae maiores & mi. nores. Sunt & ad molendum xota: A tympana. Ad praesidia ,
scorpion es, cata pultae balis . Ad expugnationem contineridam machinae aries, turres ambulatoriae, testudines arietat Ia epibathra seu, ascendes machina, coruus demolitor,uel grus, iambyicha, exostrum,crio doce,uel arietaria trabs, testudines , oryges ad fodiendum idoneae. capreoli,plutei, pinnae,& ex il-
Iis potabulata,aliaq; id genus,de qui b. in re militari ia dictu. D. fabris ministris architecti. cap. 6.
MInistri architecti,& caementarij sunt & qui ex lapidi ei
nis exerunt lapides, marmora,quiq; scindut x pollutae α columnis,figuris, imaginibus distingunt, pauimentis,aedificiis, tectis in serunt,ad libellam n ornam & perpediculum , de qui piniant, fingunt, rinat & decoquunt lateres, ex terra, a f. filics figulis,qui cx terra, quoq- uasa ad rotam componunt, Scsingunt. Adsunt eis de architediis fabri lignarii, qui trabes rudebant, poliunt,dolant,disponunt,& co tabulant: scalas com . ponunt, uel recti itineris, uel cochlides. Fenestras, ianuas,Cancellos, asseres, reticulatas uel spicatas colligationes, ut terra commixta iano repleantur, parant.Subseruiunt etiam fabri ferrarii,qui clauos, uirgas ferreas, pessulos,clathra, lectes, serras,claues suggerunt, cancellos, aliaque inlli umenta contribuunt fabris aliis , ut malleos pinalleolosue, dolabras, secures , scalpra, trullas, rutabula ferrea, serras,cultros, ascias forisci pes, terebras terebella,& sinitia. Et quia ornatur aedes simulachiis Sc imaginibus,statuis diuersirum materiarum, diue
forum quae fabrorum,de pictura,de statuaria arte & plastica aliis agendum erit,& de imaginum opificibus.