Terentius, a M. Antonio Mureto locis prope innumerabilibus emendatus. Eiusdem Mureti argumenta in singulas comoedias, & annotationes, quibus tum correctionum, magna ex parte, ratio redditur, tum loci obscuriores explicantur

51쪽

ANDRIA

suorum amulari eXoptat negligentiam Potius, quam istorum obsiuram diluentiam. Dehinc ut quiescρnt porro, moneo, ct desinant Maledicere, malefactan: nosiant sua Favete , adeste aequo animo, O rem cognoscite Viper sicatis , ecquid syeisit relliquunt, Tosthac quas faciet de ivtegro como/j , ectandae , an exigendae simi Mob Esui,

sI os istaec intro auferte: abite . Sosia V Miles dum: paucis te uolo. s o. di Iuputa. Nempe ut curentur reue b ec. β Ι immo aliud. s O, qμid est, i. 'od tibi mea ars escere hocpossit amplius ρ. s 1. 2 ibit illac opus eri ρrte ad hanc rem quampgro Sed -s , quas semper in te intellexi sitas, i Fide , oe t4citumiigie hs o , exstelio, quid uelis s I. Ego postquam te e mi aparuulo , ut semper tibi Apud μ tuM , σ clemens fuerit seruitus . Scis . feci, e sitruo ut esses libertus mihi i Tropsere4 quo ferulabat liberaliter. Luuod habui summumpretium, persolui tibi. so. In memoria habN . s I. haud mulst se tum s O. I licto ,

52쪽

tigratumfuisse aduorshm te, habeo Patiam. Sed mihi hὸc molestum est: naM istaec commemoratio. uuasi exprobratio est immemoris benefici. uin tu uno uerbo dic, quid est, quod me uelis. s I. Ita faciam. hocprimum in hac re praedico tibi: ratias credis esse has , non sunt uerae nuptiae. so. Cur Vulas igitur ψ SI. re omnε a principio audies. Eopanto est gnati uitam,qconsilium meum Cognosces, O quid facere in hac re te uelim. Nam is postquam excessit ex ephebis Sosia, Liberius uiuendi fuit potesas: nam antea ui scire posses, aut ingenium noscere, Dum aetas,metus,magisterprohibebotin s o. ita egs I. Quodplerique omnes faciunt adolescentuli, Ut animum ad aliquodIudium adiungant, aut equos iere, aut canes ad uenandum, aut adphilosophos rHorum ille nihil egregie praeter cetera Studebat, O tamen omnia haec mediocriter Gaudebam .so. non iniuria: nam id arbitror Apprime in uita esse utile , ut NE QV I NIMIS.s I. Sic uita erat: facile omnes perferre, acpati: Cum quibus erat cumque una , s sese dedere , Eorum obsequi 'djs , aduersus nemini, quampraeponssisse ali s. ita facillime . sine inuidia inuenias laudem, O amicos pares. s o. Sapienter uitam instituit: namque hoc tempore

s I. Interea mulier quaedam at hinc triennium

53쪽

ANDRIA Ex Andro commigrauit huc uiciniae, .

i Inopia , ct cognatorum neglegentia b acta, egregia forma , atque aetate integra. SO. Hei uereor, quid Andria apportet mali. SI. Primum haec pudice uitam,parce, ac duriter hinebat , lana, ac tela uit Ium quaeritans: . Sapostquam amans accessit, pretium pollicens . Vnus , is r item alter i ita ut ingenium es omnium Hominum a laboreprocliue ad lubidinem, Accepit condicionem, dein quaestum occipit. Qui tum illam amatant, forte , ita ut sit , iam

Perduxere illuc fecum, ut una esset, meum. Egomet continust meclim; certe captβs esset Habet . obseruabam: mane illorum seruulos Venientes, aut abcuntes: rogitabam, heus pμeri '. Dic sodes quis h i ci sedem habuit/ nam Andris

Illi id erat nome. so.teneo. sI.Tha :dru, aut Cliniam Dicebant,aut 2 iceratum. nam hi tres tum simul

Amabant ebo,quid Pamphilus quid symbolam

. Dedit , cenauit. Gaudebam. item Mio die uuaerebam: comperiebam nihil ad Pamphilum . uuidquam attinere. enimuero Pectatum fatis . Tutabam, O magnum ςxempli continentiae: Nam qui cum ingenijs confriatur ensimodi, P eque commouetur animus in ea re tamen Scias posse habere iam ipsi suae uitae modum, , cum id mihi placebat, tum uno ore omnes omni Bona dicere, O laudare fortunas mζas,

uui gnarum haberem tali ingenio praeditum, uim uerbis opus esἶbacfama impullius Chremes.

54쪽

Ultro ad me uenit, micam gnaram uani Cum dote siumma filio uxorem ut daret. .

Placuit: destondit hic nuptiis dictus est dies

sO. Quid obnat, cur non uerae fiant in s I. audies. Fere in diebus paucis, quibus haec acta sunt, Chrysis uicina haec moritur. so. o factum bene: Beani: metui a Chryside. si . ibi tum filius cu illis,qui amarant Ch fidem,sina aderas frequ&: Curabat una funus : tristis interivi, 2 2nnumquam conlacrumabat. placuit tum id mihi. Sic cogitabam: hicparuae conssuetudinis Caussa mortem huius tam fert familiariter:

id, si ipsie amasset ' quid mihi hic faciet pauit

Haec ego putabam esse omnia humani ingeni Mansiuetiq. animi sia. quid multis morori Egomet quoque eius caussa in funus prodeo, Nihils yicas etiam mali. so. bem quid estἰ si .scies. fertur: imus . interea inter mulieres sutiae ibi aderant, forte una adisticio adolescentulam, Forma. SO. bona fortasse. sic o uoltu Sosia Adeo modesto, adeo uenusto, ut nihil supra. Quia tum mihi lamentari praeter ceteras Visa est , O quia erat formapraeter ceteras Honesta, ct liberali; accedo ad pedisequas; uuae sit, rogo. fororem esse aiunt Chrodis. Tercussit illico animum . at ut, hoc il&d est, 'Hinc illae lacrumae, haec illa est miseericordia.

so. Quam timeo, quorsum evadas. sI. funus interis Procedit: sequimur: ad sepulcrum uenimus.

55쪽

In ignem posita est: fletur. interea haec soror, Quam dixi , ad flammam accessit imprudentius, Sati cum periculo. ibi tum exanimatus Pampbilus Bene dissimulatum amorem ,'celatum indicat: Accurrit: mediam mulierem complectitur: Mea Glycerium inquit, quid agis ἰ cur te isperdit ις Tum illa, ut consuetu facile amorem cerncreF, Niecit se in eum flens quam familiariter .s o. Quid ais ρ sI. redeo inde iratus, atque aegre ferens. ec satis ad obiurgandum causae. diceret, .uuidfeci quid commerui, auipeccauipater euraesese uoluit in ignem injcere, prohibui, Seruaui. honeria oratio est. so. re teputas: msi illum obiurges , uitae qui auxilium tulit; uid facias illi, qui dederit damnum, aut malum δVenit Chremes postridie ad me, clamitans, Indignum facinus, comperisse, Pamphilum Pro uxore habere hanc peregrinam . ego illud sedulo Negare factum. ille instato tum . denique Ita tum discedo ab illo, ut qui se liam eget daturu.so.non tu ibignatu' SI. ne haec quidenti' uehemens caussa ad obiurgandu. SO. qui, cedoζSI. Tute ipsi his rebus nempruδri Ilipater: Prope aderi, cum alieno more uiuendum est mihi:

Sine nunc meo me uiuere interea modo .s o. Dis igitur relictus eri obiurgandi locus es I. Si propter amorem uxorem nolit ducere. Ea primu ab illo animaduertenda iniuria est. Et nuric idneram do, uiper falsas nuptias Vera

56쪽

Vera obiurgandi caussa sit, si deneget; Simul, sceleratus Davus δε quid consilli

- Habet , consumat nunc, cum nihil obsint doli Quem ego credo malubres , pedibusq. obnixe omnia , Fasturum , magis id adeo, mihi ut incommodet, uuam ut obsequatvrgnato. s. quapropterisI. rogasin Mala mens,malus animu . que quidem ego sisensero.

Sed quid opust verbis ἐφ eueniat, quod ustio , In Pamphilo ret hil sit morae t restat Chremes ruui mihi exorandus en, spero eon ore. 2 tunc tuum est osciu, bas bene ut a simules nuptias, Ferterrefacias Davum , obserues filium, uuid agat , quid cum illo consil3 captet. so. sat est Curabo: eamus iam nunc intro . SI. i prae, sequar. Non dubium est quin uxorem nolit filius: Ita Davum modo timere sensi , ubi nuptias Futuras esse audiuit . sed ise exit foras .

n. 1R AB AR , hoc si sie abiret: ct heri fem- M per lenitas ,

Verebar, quorsum euaderet. Quipostquam audierat non datum iri filio uxore suo, mquam cuiquam nostrum uerbum fecit, neque id aegre tulit. s. At nuc faciet,neque,ut opinor; sine tuo magno malo . D. Id uoluit , nos sic nee opinantes duci falsio gaudio , Sperante

57쪽

Sperantes la amoto metu, interea incitantes opprimi, Ut ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias: sute. s. cum ex quae loquitur c D . herus est, neque praeuideram. s. Dave. D. hem, quid est ρ s. ebodum ad me. D. quid hic uolt ζ s. quid ais e D. qua de re Φ s. rogas/Meum gnatum rumor est amare. D . id populus curat scilicet. S. Hoccine agis, ari non e D. ego uero istuc. s. sed nune

ea me exquirere,

Iniqui patris est: nam, quod Glebae fecit, nihil ad

me attinet: Dum tempus ad eam rem tulit, mi animum ut e

pleret suum:

Nunc haec dies alia uita affert, alios mores postulat. Dehincpostulo , siue aequum es, te oro Dave, ut redeat iam in uiam. D. Hoc quid sit e s. omnes qui amant , grauiter sibi dari uxorem ferunt. D. Ita aiunt. s. tum si quis magistrum cepit ad eam rem improbum, Ipsum amimum aegrotum ad deteriorem partem plorumque applicat. D. Non hercle intestigo. s. non in hem. D. non: Davus sum, non Oedipus,s. Nempe rgo aperte uis , quae resant, me loqui. D.sane quidem.

s. Si si fero hodie , quidquam in his te nuptiis Fallaciae conari, quo fiant minus;

58쪽

ΥΕRENTII suelle is ea re oriendere, quamsis callii ir, ii I Verberibus caesum te in pinrinum Dave dedamusenue ad necem, Ea lege, atque omne , ut , si te inde exemerim, ego i pro te molam. . 'sQuid, hoc ἰ intellextin'δ an nondum etiam ne hoc . . t demi D. immo callide: Ita aperte ipsam rem modo locutus: nihil circuitione i Mys es.

s. misis, facilius passus sim, quam in hac re, me des Iudier. D . Bona uerba quaeso. s. irrides Φ nihil me fallis .sed diaco tibi, Ne temere facias,neque tu hoc dicas tibi nonpraedι. ictum. caue.

N I M v E R o Dave nihil loci estsegnitiae, Ε nequefocordiae, Quantum intellexi modo sinis sententiam de nupti f. Quae si non astuprouidentur,me, aut hem pessumdabunt. ec, quid agam, certum est, Pamphilum ne adium tem, an auscultem feni. Si illum relinquo, eius uitae timeo ;sin opitulor, huius minas: cui

59쪽

ANDRIA

Cui uerba dare difficile est . primum iam de amore, hoc comperiit Me in ensio seruat, ne quam faciά m nuptuis fallacia. Sisenserit, peris; dut, si libit ueris,caussam ceperit, reo iure, quaq. iniuriapraecipitem in pistrino dabit. ' haec mala hoc mi accedit etiam i haec Andria, Sive ista uxor, siue amica est , grauida e Paphilo es r audireq. eoru est operaepretium audaciam: am inceptio eIi amentium, haud amantium: uidquidpeperisset, decreuerunt tolleret Et fingunt quandam inter se nunc fallaciam, .. ciuem Atticam esse hanc: fuit olim quidam senex , Mercator: naue ιs fregit apud Andrum insulam in obi t mortem t ibi tum hanc eiectam Ch mis Patrem recepisse orbam, paruam. fabulae Mihi quidem non hercle sit uerisimile. Atqui ipsis. commentum placet . Sed Vsis ab ea egreditur. at ego hinc me ad Dru,ut conueniam Pamphilum , ne de bac re pater imprudentem opprimat.

v D t v 1 Archillis iamdudum: Lesbiam A adduci iubes. Sane pol illa temulenta es mulier , ω t

meraria , Vssati digna, cui committas primo partu muliere: Tamen

60쪽

6 Tamen eam adduca. importunitateste late aniculae: via compotrix eius est. Di date facultatem obsecro Huic pariundi, atque illi in aliis potius peccandi locu. Sed quidnam Pamphilum exanimatum uideo ψ ueta reor, quid siet. Opperiar,ut iam, numquidnam haec turba tristitiae asserat.

A CT Vs p RIM 1 SCENA V

PAMPHILUS, ΜΥSIS.

oc CINE est humanum factum, aut

Η inceptum ψ hoccine officium patris fauid illud est ἐγro deum, atque hominum fidem, quid est, si non .

haec contumelia est ἐVxorem decreuit dare sese mi hodie: nonne oportuit Praescis se me ante ἰ nonne prius communicatum oportuit ἐ. Miseram me, quod uerbum audio ' P . quid Chremes ρ qui denegauerat, Se commissursi mihi gnatam suam uxore: id mutauit:.

Quoniam me immutatum uidet.

Ita ne obriinate operam dat, ut me a Glycerio misi rum abstrabat '

Quod si sit, pereo funditus.

deon' hominem inuenutium esse , aut infelicemqtiemquam, ut ego sium 'Tro deum, atque hominu--, nullon' ego .