장음표시 사용
21쪽
suisse tradit: oc Iustinus ait,cum contra Lacedsmonios Imperatore profectu, a.de Divin. uictore redinisse. Mirii quod Cicero de hoc poeta scribit. cum enim ex aede Herculis patera aurea surrepta suillet, in s binnis Sophocles uidit deum dicentem sibi quis hoc fecisset quod semel ille,itemineglexit.ubii de saepius accepit, in Areopagii rem detulit. Arcopagite comprehendi iubent eum, qui a Sophocle suerat nominatus is quaestione adhibita conscisus, pateram retulit. quo facto fanum illud Indicis Herculis est nominatum.Vixit ad quintu ec nonagesimum annum:&co tempore mortuus cst, quo Laced onii duce Lysandro, . . Allienarii urbem obsidebantide quo ita scribit Plinius: Obsidentibus Lacedimoniis Athenard urbem,Liber pater iussit Sophocle, Tragici cothurni priniscipem sepeliri: Lysandro rege in quiete cepius admonito,ut pateretur hum ri delicias suas. ndam aiunt,eum accepto uictoriar nuncio,ob immensam istitiam interitisse. Lucianus, grano uuae stran latum prodidit. suod Sotadestinatur: Σοqeκληρξάγα φαγων ταφυλὰ πνιγειρ τέθνηκε. Quanti uero fuerit aestimatus Sophocles apud antiquos,declarat illud Virgili j:
Rursim illud Ciceronis ad Tyronem: An pangis aliquid SophocIatum Aut Pindaro. Pindarus Thcbanus genere fuit, Scopesini tibicinis filius, a quo datus in disciplina Lassi Herni tonari Lyriciuatis, magistrum longo interii allosa
perauit. tantumq; profecit, ut Apollinigratissimus esse iudicaretur,adeo ut eorum munerum quae in Apollinis templo osterebantur, partem acciperet. itavnomen cita mortui familiae Baeprosuit. Nam cum Thebas Nexander diripe Iab. . ret, Pindari uatis familiae quod Plinius scribit penatibusq; parci iussit. quod Δ antea Lacedaemonios fecisse legimus,cum hanc inscriptione in aedibus uia diisent, πνιειρου ---πιῶ ἀὐ ςεγαμ μα καίτε id est, Pindari poetae tectum ne cremate. Vixit annos quini Sc quinquaginta, ut Suidas est. deinde cva Deo petiis Iet,ut quod optimum eisset,sibi daretur: cum esset in theatro, in genibus Lib. 2. P. a. sibi dilecti pueri mortuus est Val. Max. de huius poetae morte ita scribit: At Pindarus, cum in gymnasio sit per gremium pueri, quo unice delectabatur, capite posito quieti se dedi siet,non prius decessiisse cognitus est, quam Gymnasiarcha claudere cum iam locum uolente,nequicquam excitaretur. QPintistianus ita de Pindaro scribit: Nouem Lyricorum longe Pindarus princeps, spiritu magnificentia,sententiis,figuris, beatissima rerum uerborum* copia,ffc uelut quodam eloquentic flumine: propter quθd Horatius eum merito credidit nemini imitabilem. Nota est Oda Horatii,qua Pindarum sumitus ad coelum effert laudibus.
Nec uero AristoteIem in Philosophia deterruit a scribendo,amplitudo Platonis: nec ipse Aristoteles, admirabili quadam scientia
Sc copia,Caeterorum studia restinxiti Secundum exempIum a Philosophis: quorum principem ubim PIatonem facit, secundo loco ponit Aristotelem. qui duo quamuis reliquis omnibus prgstent multi tamen post eos celeberrimi fuerunt. Non igitur Plato Aristotele, nec Aristoteles caeteros posteriores deterruit. Amplitudo Platonis. Fuit enim Plato uasius, multiplex, Sc copiosus, ut in Academicis ait Cicero: c ius admirabilix eloquentia prodigio declarata fuit. Cum enim infans adhue Lib. i. cap. Q estet in cunis, apes in os eius mel intulerunt, ut Valerius Maximus scribit. Diogenes Laertius ait, Socratem uidissic per quietem, oloris pullum in gremio suo plumas emittere, qui statim in sublime uolans, suauissimos cantus ederet. Postridie uero cum ad eum ar patre Plato ductus fulisset, dixtisse, illu esse cygnuque insemnis uiderat.Tantus deinde euasit,utetia ab hominib.sui temporis tanqj numen aliquod coleres uin sine causa Platonis amplitudinem dixerit hoc loco Cicero. Aristotclas uero uiginti annos Platone audiuit, cum decimum
22쪽
c o M M E NT ARI Us. decimum N septimum annum natus, cum audire coepisset. Postea uero desciuit a magistro Ulatone,aliamq; docendi oc scribendi rationem secutus, quanto Platone dicendi copia suit inferior, tanto in tradenda scientiarum metho do, hoc est uia oc ratione, superior a doctis existimaturo Quanti autem Aristotelem fecerit Cicero, cum alibi multis in locis, tum hic praecipue declarat, ubi scientiam eius admirabilem appellat.
Nec solum ab optimis studi js excellentes uiri deterriti non fiant, sed ne opifices quidem se artibus suis remouerunt, qui aut Ialysic quem Rhodi uidimus non potuerunt,aut Coae Veneris pulchri
Tertium exemplum inopiscibus ductum, quorum duo genera comm morat : hoc es h pictores, Θc statuarios. ec primo a picstoribus argumentatur.
Quamuis inquit Protogenes oc Apelles praestantissimi pictores fuerint,
non tamen reliquos deterruerunt, quo minus pingendi artem discerent, licet nemo potuerit operum eorum pulchritudinem imitari. Nec so ium. Argumentum a minori: Si opifices non deterrentur multo minux
in optimis stladiis excellentes uiri deterreri debent. Aut Ialysi. Quid Ialysus fuerit, aliqui dubitant. Sunt qui putent, Satyrum hoc nomine fiuste. alii Bacchum, qui a Rhodiis ita uocaretur. Qui melius sentiunt, aiunt Ialys im fitisse unam e tribus antiquissimus Rhodiis ciuitatibus. Pindari interpretes aiunt: Cercaphum Solis 5c Rhodi nymphae filium, tres liberos
procreasse, Ialysum, Lindum, Canaim: qui tres ciuitates in Rhodo conditas, 1ius nominibus appellariit. Ialysum igitur miro quodam artificio Protogene Piimit, quo tempore Demetrius Poliorcetes Rhodum obsidebati erat autem eo tempore Protogenes quietus in suburbano, quem accessitum Demetrius interrogauit, qua siducia extra muros ageret respondit,Se scire illi bellum es se cum Rhodias,non cum artibus. Protogeni patria fuit Caunus, Rentis Rho- PD u. .iόdiis subie 'ar. Rhodi uerθ floruit adeo, ut clarissimus pidior Apelles, ad eum uisendum Rhodum accederet, & in ductu linearum cum eo certaret: quo incertamine seperior Apelles discessit. Tradiit hunc Protogene, quo tempore Ialrsum pingebat,madidis lupinis uixissie: quoniam simul laniem sustinerent, ecsitim,ne sensus nimia dulcedine obstrueret. haec tabula postea Romae dicata est in templo Pacis,ut auctor est Plinius. Cicero fatetur ea se Rhodi uidisse, eo fortasse tempore, quo in arte Rhetorica Apollonio Moloni opera dabat. nam uliodus insula quide est una ex Cycladibus, sed in ea ciuitas est eodem nomine celeberrima, quae & legibus,ec rei naualis scientia,& literarum studiis maxime floruit. inde dicta, quod cum sdificaretur, ibi rosa fuerit inuenta. na Rhodon Graecis idem est quod rosa. Soli uero sacra fuit, quoniam nunqua tam nubilum coelum est, ut in Rhodo sol non appareat quod etiam Syracusis accidere, testis est Cicero. Pindarus ait in Rhodo aurum pluisse, ob eximiam in- τ.in verem. hulae sertilitatem. Hoc nostro tempore in Turcarum potestate posita est. Aut Coe Veneris. Hoc opus Apellis fuit,sed imperfectum. Cum enim caput 5 summa pectoris pinxisset,morte preventus perficere non potuit. quod Cicero Epist. lib. i .innuit. Fuit Apelles patria Cous,tam egregius pictor,ut o- itines prius genitos futuros* postea superarit, ut ait Plin. Zeusidis suit disicia u.cip.io. Pulus. Cum aliorum pii torum opera miraretur,dicere selebat,illis nihil deesse praeter eam Venere quam Graeci Charita uocant. Cum Protogene dixit paria sibi esse omnia, aut etia illi meliora: sed uno se pretestare, quod manum ille
de tabula nesciret tollere: in orabili praecepto, nocere saepe nimiam diligenistiam.Tame Apelli fuit ea consuetudo, ut nunqua diem ultu prstermitteret, in
quo lineam ducendo non artem exerceret. Vnde prouerbium, Nulla dies sit sine
23쪽
H IN ORATOREM sine linea. Alexander Magnus ut Horatius scribit edicto uetuit, ne quis se praeter Asellem pingeret, aut alius Lysippo duceret aera. Cum Alexander in eius osticinam uenisset,ec de pinηendi arte dissereret, comiter illum Apes.les admonuit, ut taceret: quoniam a pueris, qui colores tererent, irrideretur. Haec autem tabula Veneris Coae de qua meminit hoc loco Cicero, ideo re mansit impersecta,quoniam post Apellis mortem nemo unquam ausus est illi manum extremam addere,cum tamia ost cum multi suerint egregi j pictores. Apellis euam dictum illud celebre est,Ne sutor ultra crepidam.
Nec simulachro Iouis Olympii, aut Doryphori statua deterriti reliqui,minus experti sunt quid efficere, aut quo progredi possenti
quorum tanta multitudo fuit, tanta in suo cuiusque genere laus, ut cum summa miraremur,inferiora tamen Probaremus. Nunc ad statuarios transi,quorum principes fuerunt Phidias 5c Polycle. tus: ille Iouis Olympii simulachro,hic Doryphori statua clarus. Phidiasta,
tuarius Atheniensis fuit nunquam satis laudatus,ut ait Plinius. Simulachraim Iouis Olympii fecit ex ebore,tanta cura ais magnificentia, ut inter septem o bis miracula numeraretur.Fecit etiam Venerem Hellensibus,quae altero pe de testudinem calcaret. quo symbolo significare uoluit,oportere mulieres domum custodire,& silentium Geruare.Idem etiam simulachro Palladis dracone 1 .cap. s. apponere solebat Ostendens,uirgines peruigili cura custodiedas esse.Hic pri mus ut ait Plinius artem toreusicen aperuisse atque demonstrasse merito iudicatur. Tantopere uero Phidiae opera laudata haere, ut quae primo st
sim aspectu probantur omnium sustragiis, placere dicantur,ut Phidiae signa. Sie enim Cicero de Claris oratoribus: Nam Q. Hortensii admodum adolescentis ingenium, ut Phidiae signum, simul aspectum 5c probatum est. Aut Do phori statua. Hoc opus Polycleti fulti erat autem puer hastam ferens, unde etiam nome habuit. Polycletus Sicyonius ibit,Agesadis discipulus, diligetia ec decore supra caeteros, ut ait annulianus. De hoc meminit etiam Ede Orat. Cicero,ct in Bruto. Multa egregia signa finxit,quae numeratur a Plinio. inter quae fuit etiam hic Doryphorus, de quo meminit hoc Ioco Cicero. Quo progredi. Metaphora sumpta a uiatoribus,ues a nauigantibus. Tanta multitudo. Plinius libro . magnam nobilium statuariorum multitudine, ic lib. u. pictorii numerat. Sed qui max.floruere pictores,multi sinit: ut Eumarus Atheniensis, qui primus figuras omnes imitari ausus est: Cimon Cleonaeus, qui articulis membra distinxit,& uenas protulit: Polygnotus Thasius,qui primus mulieres lucida ueste pinxit: Zeusis uero superiores omnes antecelluit, oc ex arte pieturae magnas opes acquisiuit. Clari fuerunt etiam,Timantes, Androcides, Eupompus, Parrhasius, infinitis alij. Sculptores avitem restatuarii praeter Phidiam ec Polycletum, permulti nobiles fuerimi: ut Euphranor, Mentor, MEO, Lysippus, Praxiteles, Scopas, innumerabiles*alij. Licet igitur inquit Cicero) praestasium opificum opera miremur,tamen
In oratoribus uero Graecis quidem admirabile est, quantum imter omnes unus excellat. attamen cum esset Demosthenes, multi m, ratores magni Sc clari sueriit,&antea fuerat, nec postea defeceruta Quartum 5c ultimum exemplum est ab oratoribus ductu, quorum nemo Demosthenis praestantia deterritus est. AdmirabIe est. Omnes enim alios longo interuallo post se reliquit Demosthenes, cuius industria primo de Gratore ad extremum celebrat Antonius. Eius est illa praeclara sententia, λ τη πή me quae facileuel ignauum excitare potest. Mulci oratores. Plutarchus decem oratores celebrat, qui apud Graecos maxime floruerunt: Antiphon
24쪽
Antiphontem Rhamnusium, Andocidem Cydathenaenim, Lysiam Syracusanum socratem, Aeschinem, is eum Chalcidensem, Lycurgum, Demosthonem, Hyperidem, Dinarchum. quorum etiam singulorum uitam describit. Antea fuerant.) Cicero in Bruto est,ante Demosthenem in eloquentia floruisse Themistoclem, Periclem, Cleonem,Alcibiadem,Critiam,Theramene, Thucydidem: ec dicendi magistros, Gorgiam Leontinum, Thrasymachum Chalcedonium, Protagoram Abderitem, Prodicum Chium, Hippiam Ela: una, nonnullos. alios. Nec postea defecerunt. Post Demosthenem non ita multi numerantur,propterea quod in seruitutem Macedonum Athenienses deuenerunt. Fuit tamen Demetrius Phalereus oratione maxime suauis, ecDemochares. Rhetores uero quam plurimi: ut Apollonius Molo, Areus, Dionysius Halicamasteus, Apollodorus Pergamenus,alijss pene innumerabiles: qui magis ad imitationem praestantium oratorum, ad eloquentiam in
flammarentur,quam eorum excellentia deterrerentur.
Quare non est cur eorum qui se studio eloquentiae dediderunt, spes infringatur, aut languescat industria. 'Conclusio est praecedentis argumentationis: Non debemus, inquit, sipem abiicere,aut studium remittere, etiamsi perfecti oratores fieri non possimus. Spes perueniendi quo uelis, citat industriam: sed cum spes infringitur, statim languescit industria. Spes infringatur. Metaphora sumpta ab instrumentis,quibus utimur in opere faciendo: quibus fractis,statim ab opere cessi mus. Est autem infringi, ualde frangi. quod sentit Seruius in eo Virgilii:
rimu ut infractos aduerso Marte Latinos Defecisse uidet. Frangitur etiam exercitus, cum fugatur. Languescat in dustria. corpore sumpta metaphora, cum fgrotat.languor enim a morbo Prouenit. Industria uero maxime alit ingenium. Cic.pro Cael.
Nam nem illud ipsum quod est optimum, desperandum est: Sc
in praestantibus rebus magna sunt ea,quae sunt Optimis proxima.
Hoc corollarium est sententiosum, quod ad plenam conclusionis probationem adhibetur. Nihil enim tam alte politum est a natura, quo uirtus cniti non possit: & ut ait Seneca) animus hominis quicquid sibi imperauit, obtinuit. Quodsi summam eloquentiam assequi nemo potest, propius tamen ad illam accedet, qui maiori studio atq; industria usus fuerit.
Atque ego in summo oratore fingendo, talem insormabo, qua Iis sortasse nemo fuit.
Post adhortationem, nequis desperatione debilitetur, ad propositionem suam reuertitiisiati ostendit rem ipsam se considerare uelle per sese, non autem qualis in hoc aut in illo fuerit. Nemo enim integram eloquentiam assecutus cst unquam. Fingendo. Translatio sumpta ab ijs qui uasa conficiunt
ex argilla, qui a fingendo figuli dicuntur, ec ipsa uasa fictilia uocantur. ut Tibullus, Fictilia antiquus primκ ibi fecit aresiis. Fingere dicuntur etiam statuarii, non autem pidiores, ut quidam existimanti hoc enim inter se differunt,quod pictores non fingere, sed pingere dicuntur. Ciceros. Epist. Necpenim Alexander ille gratiae causa ab Apelle potissimum n es a Lysippo fingi uolebatnec ita multo post: Nec minus csi Spartiates Agesilaus ille perhibendus, qui ne* pustam, neq; ficitam imaginem suam pacsiis est esse. Verum hoc loco Cicero uerbum hoc ad scriptionem traduxit. Informabo. Perstat in metaphoraeforma enim ea est, quae superinducta male riae, facit utres ipsa nomen habeat. Ea uel attificiosa est, uel naturalis. Artificio s quam artifex inducit: ut statuarius e marmore serniam hominis fingit. Nai, turalis,
25쪽
, IN ORATOREM turalis quae proficiscitur a natura: ut e semine equi nascitur equus, nona utem hos N ita de reliquis. Sed haec forma in alijs persectior est, in aliis minus per secta. Praestat enim homo homini, dc equus equo: sed in nullo tamen indiui duo persectissima reperitur. Hoc est quod ait Ciccro, summum oratorem fuis
Non enim quaero quis fuerit, sed quid sit illud, quo nihil possit
esse praestantius: quod in perpetuitate dicendi non tape, atque haud scio an unquam, in aliqua aute parte eluceat aliquando. idem apud alios densius,apud alios fortasse rarius.
Rationem adseri,quare talem informare uelit Oratorem, qualis nemo in
quam suit. Quoniam inquit non est nobis proposita quaestio, quis sunt mus Orator fuerit: sed quid in summo oratore cile debeat. Quid sit illud.)Hoc est, quae sit ratio uel definitio summi oratoris. Solae enim definitiones persectae G perpetuae sunt, si per se considerentur, non autem suatenus in aliquo subiecto sunt. Vt uirtus non consideratur qualis est in Platone, aut Socrate, quoniam in eis non est integra, sed qualis est per sese: quod idem fit in alijs rebus. In perpetuitate dicendi. Raro inquit accidit. 8c seratasse nunquam, ut in tota oratione persecte dicat aliquis Orator, cum tamen in aliqua orationis parte nonnunquam eluceat id quod praestantissimum est. Eluceat.) Abastris,uel ab igne ducta translatio. Sic etiam dicimus ora tionis lumina, splendorem uerborum. In aliqua parte.) Sunt enim qui in exordris maxime excellunt, ut Demosthenes: alii in narrando, A rem ante oculos ponendo, quod de Crasso di Hortensio legimus: alii plurimum ualent in refellendo. ut M. Antonius ille disertus, oc ex Christianis Lactantius, de quo ita Diuus Hieronymus: Vtinam tam nostra bene confirmasset, quam aliena destruxit. Sunt qui in perorationibus potissim una excellant, ut ipse Cicero, qui in hoc opere de seipso ita piaedicat: Quid ego demiserationibus loquar, quibus cosum usus pluribus, quod etiam si plures dicebamus, peror tionem mihi tamen omnes relinquebant. Densius. Nam quanto quis melior est Orator, tanto pluribus in locis in eius oratione elucet id quod pratis
stantissimum est. Rarius. Sicut in poetis Cherilus ille, de quo sic Hor
itus in Arte poetica, Quem bis terci: bonum cum risu miror.
At dicet sertasse quispiam, Si in nullo fuit unquam homine, neque setura est persecta cloquentia, ubi igitur ea est Certe in eo, in quo est omnis persectio,
nempe in Deo, siue in mente diuina, ubi sunt cxemplaria persecta rerum o nanium, quas Plato Idaeas appellauit. unde etiam mens diuina dicitur Iouis paradisus, quod in ea quasi consitae sint,conditarum rerum omnium Q at: quas quidem nullo sensiti nos percipere possiimus, sed tantum cogitatione
complectimur. hoc est quod Cicero subiungit,
Sed ego sic statuo: Nihil esse in ullo genere tam pulchrum, quo non pulchrius id si unde illud ut ex ore aliquo, quasi imago exprimatur, quod neo oculis, neque auribus, ne* ullo sensu percipi potest,cogitatione tantum Sc mente complectimur.
Species rerum a materia separatae, sunt adeo pulchrae, nihil ut eis addi possit: sed cum in materiam delabuntur, magnam pulchritudinis suae partem sta tim amittunt.Vt architectus exempli gratia pulcherrimi cuiusdam aedificii modulum animo complectitur, cupit aedificando serinam illam quam antimo concepit, primere: sed quod cupit, nunquam assequitur. Pulchriorem enim semper in animo larinam habet, quam sit ea qua sermatur aedificium.
26쪽
Quod idem fit etiam in reliquis rebus. Est enim se a nescio quid diuinum, ut sentit etiam Aristoteles. In ullo genere.) Genus hoc loco pio multitudine indiuiduorum intelligendum est: non autem pro natura,ne pro notione,
lus ad diuersas species attineat. Vnde illud. Speciem, siue Idaeam intelligit, quod etiam exemplar, ec a Grscis dies D in dicitur: propterea quod ex ea res quae sensu percipiantur,effluunt A ad eius similitudinem 5c quas effigie con formantur. Vt ex ore. Metaphora sum pia a pictoribus, qui ex ore cuiuslibet hominis imaginem exprimunt. Sed haec est differentia,quod pictores saepe formam naturalem arte superant. Post int enim aliquem longe pulchriore, quam reuerast, effingere. Sed nes ars,neq; natura quicquam idaea pulchimus efficere potest. Imaginem appellat eam,quae est in indiuiduis, in quibus nihil est quod uerum siti ut in Socrate non fuit sapientia, sed imago quaedam sapientiae:in Demosthene non eloquentia, sed eloquentiae quaedam imago.Cicero primo de Officiis, sim ulachrum uocat, quam hic imaginem: Quonia autem inquit uiuit non cum persectis hominibus,sed cum iis in quibus prae clare agitur,si sint simulachra uirtutis: etiam hoc intelligendu puto, neminem omnino esse negligendinin quo aliqua significatio uirtutis appareat. odnem oculis.) Plato in Timaeo duo genera rerum lacit: alterum quod semper est,necp ullum habet omini alterum quod gigni re nunquam est. illud quod
semper est,& nullum habet ortum, ait intelligentia re ratione comprehendi, unum ait idem semper ciste: quod autem gignitur, ait ciste rationis expers, octotum opinabile, quod adfert opinionem sensus, ct interit, nec unqua esse uere potest. Res emo quae sensu percipiuntur,non uere sunt, quia continenter intereunt quae uero intelligentia comprehenduntur,solae sunt aeternae, atque
persccte. Necpullo sensu.)Oculi&aures non sunt sensus, sed sensivum imitialia enta. Et mente. Atqui etiam mens ipsa sensus est, ut alibi ait Cicero: sed hic de exterioribus intelligendum. Sunt enim exteriores ec interiores sen
Itacp Sc Phidiae simulachris, quibus nihil in eo genere persectius
uidem iis,& his picturis quas nominaui, cogitare tamen possumus
pulchriora. Exemplo probat id quod propos ierat. Phidias,de quo supra meminimus, multa simulachra snxit, ut auctor est Plinius. Nam praeter Iouc Olympium, , ..ω ν
quem nemo aemulatur,fecit ebore Minervam Athenis: ex aeresecit Amaa ζ onem,& Mineruam tam eximiae pulchritudinis, ut a forma comomen acceperit. Fecit 5c tertiam Mineruam, quam Romae Paulus Aemilius ad aedem Fortunae dedicauit. item duo signa, quae Catulus in eadem aede posuit palliata Haec simulachra Phidiae inquit Cicero pulcherrima quidem sunt, sed i men cogitatione nostia possumus etiam pulchriora fingere. Quod idcm accidit etiam in picturis, ec in aliis rebus omnibus. Quas nominaui. Hoc est, I
lysium Protogenis,& Coam Venerem Apellis. Nec uero ille arti sex cum saceret Iouis formam, aut Mineruae,
contemplabatur aliquem E quo similitudinem duceret sed ipsius in mente infidebat species pulchritudinis eximia quaedam, quam in mens, in ea que defixus, ad illius similitudinem, artem & manum
Phidiam etiam ipsim ait egregia illam formam Iouis Mineruae, quam in
ebore finxit non a sensibus,sed ab intelligentia ac mente sumpsisse. ille ari sex. Κατ' I Ut Phidiam intelligit. Apud Ciceronem nulla est inter opificem re artificem differentia. Faceret formarii. Proprie locutus est. non enim mab , t etiam,
27쪽
is i N ORATOREM teriam sed forma artifices saciunt: ut faber no lupia, sed lec tu ec inensiam facit: ., Sstatuarius non marmor,sed homine&equii e marmore. Contemplabat. Vocabulii est augurum, sed usiti iam generale factu. nam templum, spacium id erat,quod augures ad auspicia capienda designabant. Equo similitudine. Quemadmodii pictores solet,cum alicuius imaginem ait euigiem delineare uolunt. Species pulchritudinis.) Mens cum sormas abstrahit a materia, longe pulchriores eas cogitationi repraesentat. unde fit, ut amatoribus amics suae multo pulchriores, quam reuera sint, uideantur: quoniam de illis sic luenter cap. m cogitant. In eam defixus. cogitatione scilicet. Nam ut ait Valerius Max. culavis Olympii simulachrum perfecisset,interrogatus ab amico,quonam mentem suam dirigens, uultu Iouis propemodum e coelo ipso petitu eboris linea metis ellet amplexus Homeri uerlib. illis, quasi magisti o se usum respondit,
Vt igitur in formis Sc siluris est aliquid persectum S excellens,
cuius ad excogitatam speciem imitando reseruntur ea, quae sub o culos ipsa cadunt: sic per se star eloquentie speciem animo videmus, effigiem auribus quaerimus.
Hac similitudine reuertitur ad propositum suum, ut ostedat etiam eloquentiae quandam esse persectam idaeam. Sicut,inquit, in animo nostio formarum ecfigurarum iecies est, ita etiam eloquentiae. In formis ec figuris.) Vide, tur formas ad statuarios, figuras ad pictores res erre: quod tamen propriu non est. Perfectum 5c excellens. Idaeam intelligit, non artis prsstantia, quod exsequetibus intelligi facile potest. Excogitata speciem. Eam appellat forma, unde illa fingitur quae iam in materia spectatur: quae una solet artis cum difforentias ostendere. Nam imperiti formas seu species ineptas, praestantes uero artisces pulchras eua sormas inducunt. Sub oculos.) Ad idaearum differentiam, quae non oculis corporis,sed animo tantu cernuntur. Vnde Plato merito
Diogene Cynicii reprehendit. cum enim de Idaeis disputaret Plato, coepit ea Diogenes irridere,dicens: Ego quide mensam di cyathii uideo, sed mensae recyathi idaeam non uideo.Tunc Plato: Nec mirit,inquit. na oculos habes, quiabus mensae oc cyathi cernuntur: sed mentem non habes, qua cernuntur mensqec cyathi id sae. Persectae eloquentiae. Nos quidem,inquit, animo quanda perfectam eloquentiam comprehendimus,cuius deinde eis em audire nota solemus. Erigiem. Est effigies proprie imago illa, quae tanquam ex ore aliquo eiu sta est, ec ad uiuentis innititudinem laeta. Vnde quidam uerbum effigiare deduxerunt, quod apud antiquos scriptores non reperitur. Autibus quaerimus. Sunt enim aures avidae Sc capaces, re semper aliquid immensum infinitum* desiderant:& earum iudicium ut alibi ait Cicero superbissimum est. Quin Cornificius ad Herennium libro .aurium sensum fastidiosissimum appellat. Itaq; praestantem eum esse oportet, qui sit audientium auribus satisfacturus. Qui bene de aliquo Oratore iudicare possunt, illi dicuntur a Cicero
ne, teretes aures habere. ut De optimo genere oratorum: Qxu teretes aures haben Rintelligensin iudicium. ec in hoc opere, Atticorum aures teretes ecreti glosas uocat. de Claris oratotib.Tritae nostrorum aures.
Has rerum formas appellat iasas, ille non intelligendi solum, sed etiam dicendi grauissimus auctior Sc magister Plato eas que gigni
. negat,& ait semper esie, ac ratione & intelligentia contineri: coetera nasci,Occidere, fluere,labi,1nec diutius esse uno & eodem statu. Haec
28쪽
Haec Mia θααι est, siue digressio, ad explicandam Platonis sententiam. Plato, inquit, non tantum in Philosophia praestans, sed etiam in dicendi ratio ne, has rerum sormas quas in animo habemus, appellat idaeas, quae sint aeternar ec immortales, cum caetera omnia caduca snt. Idaea,sicuti eam definit Seneca, est eorum quae naturaliter fiunt, exemplar aeternum. Id exemplar in mente diuina Plato esse uoluit, quod in natura dicatur semen, in anima uero ratio. quo sit, ut idem sit idaea, semen, ratio, quod ad substantiam attineti sed quod ad subiectum, plurimum differant. In animo nostro dicitur idaea ,sorma illa cuiusque rei, quae nobis cum uolumus repraesentatur: ut hominis, equi, arboris. talia uero exemplatia sunt infinita. Non intelligendi solum. PI tonis magna laus, a retima cognitione, oc ab eloquentia. Tantum enim elo ruentiae Platonis tribuebant antiqui, ut dicerent,Iouem, si loqui uellet non
iis uerbis quam Platonis usurum. Gigni negat. Nam quicquid gignitur,
ut etiam intereat necesse est. Semper elle. In mente diuina scilicet: quam ideo paradisum Iouis appellat, quod in ea tanquam in horto cositae sint idsae Caetera. ae sensibus subiecta sunt, quorum materia tanquam Procli us quidam uarias formas subingreditur,& continenter fluit.
Quicquid est igitur,de quo ratione & uia disputetur,id est ad ultimam sui generis formam speciem* redigendum.
Concludit hanc primam partem, ξc quidem generaliter: semper esse disputandum de si imma ec perfecta specie: hoc est, ut ego interpretor, de definitione. Nam uerae definitiones rerum . persectae sunt. Ratione Zc uia. quod Graeci dicunt Methodo. Vltimam sorinam. Platonice uocat Idaeam, qua nihil in qtio' genere Plato prius esse uolebat.nam Aristotelico more, forma ultima diceretur, quae tantum indiuidua complex titur, neque in plures spe cies diuidi potest. Ultimam uero speciem uocat idaeam, quatenus ad nos attinet, quorum cognitio a sensibus incipiens, in idaea tandem consistit. Quod si rerum naturam considerare uoluerimus , tunc idaea non erit ultima species, sed prima. nam ab ea tanquam a principio quodam, reliqua omnia
pendent. Sui generis. Genus usurpat hoc loco, sicuti etiam uaepe alibi,
pro indiuiduorum multitudine, quae una specie continentur.
Ac uideo hanc primam ingressionem meam, non ex Oratoris disputationibus duictam, sed E media Philosophia repetitam: 8ceam
quidem cum antiquam,tum subobscuram, aut reprehensionis alti quid, aut certe admirationis habituram.
romam oratorios limites egressus esse uidebatur, quod de idaeis quae dam uerba secisset, ne quis sorte miraretur, utitur hoc loco τῆ π:λαψs , hoc est occupatione: quam exornationem interdum maxime utilem esse, Quin tilianus fatetur. Scio inquit) sore ut aliquis me reprehendat, aut admiretur, quod hoc initio disputationis meae, non Oratorum consuetudinem sequar, ec ex communi ac uulgari sensu uerba faciam: sed, ut philosophi solent, res antiquas 5c obscuras in medium adseram. Ingressionem. Appellat diasputationis initium. nam ingredi proprie dicuntur infantes , cum se pedibus suis sustinere dc ambulare incipiuiu. unde saepenumero uerbum hoc Pro incipio ponitur, ut in Lucullo: Sed quod nos lacere nunc ingredimur .eci. de Diuinat. De diuinatione ingressi sumus his libris scribere. Ingressio uero,&ingressus,quoniam utroque modo dicitur, praeter actum ingrediendi, etiam initium siue principium alicuius rei significat. Disputationibus Oratoris. Hoc est, apertis oc ad uulgarem opinionem accommodatis. quoniam ut in primo θe Oratore docet Cicero in dicendo uitium uel maximum est, a uulgari genere orationis, atque a consuetudine communis sensus abhorrere.
29쪽
is IN ORATOREM unde summus philosophus Aristoteles has disputationes oratorias ψώ mez. κλλιγουα appellabat, ut Ucllius auctor est,& Eustathius: N ad eas pomeridia no tempote cuiuslibet aetatis atque ordinis discipulos admittebat. quoniam quae oratorio more disputantur, ab omnibus intelligi facile poliunt. Cum autem philosophice disputaret ident Aristoteles, ec res occultas atq; ab ipsa n tura inuolutas tractaret, tunc eos tantum qui ingenio praesitarent admittebat: ec id quidem matutino tempore, cum animus ad discendum promptior est.
cas uero disputationes ακροαme κόρ λόγους uocabat,quoniam non nisi audiendo percipi eas poste censebat. Hoc est quod ait Cicero, e media Philosophia
se disputationem hanc repetiuisse Mediam uero philosophiam appellat eam, quae de natura re rebus occultis tradiat. Fuit enim accepta a Pla one philosophandi ra tio triplex ut in Academicis ait Cicero una de uita 5c moribus, aItera de natura rebus occultis, tertia de disserendo, ec quid uerum ecquid falsium sit iudicando. Antiquam appellat, quoniam ante alias Philosophiae partes tractari coepit haec, quae de natura est, oc rebus occultis. cuius inuento
res quidam aiunt barbaros fuisse: quoniam apud Persas Magi, apud Bab Ionios Chaldaei, apud Indos Gymnosophistae, apud Gallos Druidae iam, lim philosophabantur. Sed Diogenes Laertius ad Musaeum Atheniensem, , de pho. N Linum Thebanum initia huius philosophiae refert. Verum Eusebius phialosophiam,sicut reliquas sere omnes disiciplinas,ab Hebraeis origsIIem habuisse censet. Pythagoras uero primum Philosophiam appellauit, cum antea Sophia diceretv mc qui eam sequebantur,Sophi. Nullum enim hominem,sed solum Deum sapientem esse, Pythagoras aiebat deo se non sophon,id est sepia cntem,ut priores uocabantur.Ted philosophum. hoc est sapientiae studiosum, appellauit. idam aiunt, Thalem Milesium fuit se primum, qui aliquid de natura disputare inciperet. Laertius huius philosophiae duo principia facit:alia terum Ionicum appellatum,quoniam Thales Milesius ex Ionia sui qui An ximandrum instituit: altem Italicum, quonia Pythagoras in Italia philosophatus est. Plato uero, quod ait Aristoteles, in ins rebus quae ad naturam pertinent, Pythagoram secutus cst. Hac igitur philosophiam Cicero merito antiquo uo cat. Addit etia,Subobscuram: quonia Socrates putabat, nihil eoru quae natu ra sun t,recte percipi posIe. ideo frequenter dicebat: Quae supra nos, nihil ad nos.nam etiam Democritus aiebat,ueritatem in prosundo mersam esse. o factum est, ut philosophi quidam Sceptici dicerentur, quoniam de rebus omisnibus dubitabant. Alludit autem ad Platonis idaeas, quarum traetauo sane quam obscura est: quoniam ad nullum sensum referri potest.
Nam aut mirabuntur,quid haec perimeat ad ca quae quaerimus: quibus satisfaciet res ipse cognita, ut non sine causa alte repetita ui deatur. aut reprehendent, quod inusitatas uias indagemus, tritas relinquamus.
Ratio est, cur existimet alios admiraturos alios reprehensuros hanc disputationem sua. Admiratio propter causarii ignoratione nasci solet: unde causa cognita, statim admiratio cessat. hoc est quod ait Cicero: Qui mirantur hanc in gressione disputationis meae simul ac rem ipsam intellexerint,mirari statim desinent. Quid haec pertineant. Ineptu est enim aliquid adferre, quod ad pro positu non attineat: ecno cauere,ne quisqua obiicere possit Nihil ad Bacchir,
nihil ad chorda,nihil ad uersum. Res ipsa. Hoc est persecta species & s
ra dicendi qua quaerimus. Alte repetita. ab ultimo principio incepta Puluchra locutio,& Ciceroni familiaris. Sic Virgilius: Quid causas petis ex altor Aut reprehendent.) Facilius est ijs fatisfacere qui mirantur,quam qui reprehendunt. Nam qui mirantur, cognita caula,mirari dcsinunt. qui aut reprehendunt putant se melius rem intelligere:itat plerui sit, ut rationes audire me liores
30쪽
c o.M 11 E N T A R I V s. ι'liores nolint. Inusitatas tuas. Ab iter facientibus sumpta metaphora. Securius enim cile putant,trita a multis uia sequi. quam inusitata ingredi. Unde Pythagoras prscipere solebat, κ .e λεωφορουμ, hoc est, cxtra publica ima. ne deflectas. Licet hoc per allegoria intelligatur,mores ta consuetudine uulgatam esse sequenda. nam loquendii est ut plures, sapiendu ut pauci. Quin diuersum etia ab hoc praeceptu dedit Pythagoras, μα Per publicam uiane ambules: quo monebat quemadmodusentit D. Hieronymus ne uulgi errores sequamur: quoniam, ut redie scribit Horatius, Interium eruulgus re tum uidet,est ubi peccet.
Ego aut & me sepe noua uideri dicere intelligo,cu peruetera dica, sed inaudita plerisin:& fateor me oratore, si modo sim aut etia qui-cuci; sim, no ex rhetorii ossicinis, sed ex Academiae spac as extitille.
Reprelaensoribus hoc loco resipondet, &eos ignorantiar primo coargui quod ea putent ei Ie noua quae peruetera sunt. deinde, a Philosophia se pluria ima adiumenta ad dicendum accepisse ostendit. Ego autem. Non me late inquit,imperitorum sensus, qui noua putant ea, quae nunquam audierunt. Pervetera. Vel quae iampridem a philosophis tractata sunt, ut a Py thagora,Platone,Xenocrate: uel quae reliqua omnia praecedunt, quoniam sunt mrerna,cum caetera oriantur θύ intereant. Pauci uero sunt, qui philosophiae dent operam. ideo dicit, haec inaudita esse pleris 3, atque idcirco uideri noua. Nouum enim uidetur,quod alias non auditum est. Me oratorem. Modeste de se loquitur, ne arrogas esse uideatur. nam ut ait Quintilianus omnis iactatio sui uitiosa est, eloquenti ae tamen in Oiutore praecipue, que non modo fastidiuaudientibus,sed etiam plerunq; odium adfert. Rhetorii officinis. In quibus dicendi praecepta traduntur. θί moaphorice locutus est. Na ossicina proprie est, ubi artifices opera sua consciui: sicuti taberna, ubi aliquid uenditur, ut aieValla. ideo primo de Osc. ait Cicero: Opifices omnes in sordida arte uersen iur,nec uero quicquam ingenua potest habere ossicina. Sed per translatione Cicero uocat ossicinas,8c rhetorii ec philosophoru scholas. ut de Claris orat.
Domus Isocratis quasi ludus quidam at in ossicina dicendi. 5c pi imo de Legi hus ait, philos phos quasi ossicinas instruxisse capientiae. Ex Academiae sipaciis. hoc est,e Platonica philosophia. Quonia in Academia Plato docuit: id c-rat nobile gymnasium Athenis,sic ab Academo quodam heroe nominatii. in eo loco qui uersabantur una cum Platone, ornamentis omnibus N animi eccorporis dediti erant. Unde factu est apud Gricos prouerbiu, ut cum aliquem doetii ec nitidum,ac elegante hominem significare uellent illi dicerent, Arici 'u xos Ucu: id est, ex Academia uenis.Tradunt enim,Platonem preciosis di nitidis uestibus delectari selitum, ut eximiae sapientiae corporis etiam Ornatus acccderet quod etiam de Aristotele Platonis discipulo legimus. Spacia uocat ambulationes, in quibus philosephi docebant. unde etiam sipacia sacere, Pri mo de Oratore, ponitur pro eo quod est ambulare.
Illa enim sunt curricula multiplicium,uariorum Φ sermonum in quibus Platonis primum sunt impressia uestigia.
Haec est exegesis, hoc est interpretatio,qua declarat suae sint Academie pacia: sed trastatione pulchra utitur,a cursoribus sumpta. Sensus est: Multiplicesta uariae scientiae suerunt in Academia tractatae, quarum princeps Plato fuit. Curricula. Proprie sunt loca in quibus currimus. sed ponitur etia pro cursu, ec pro paruo curru. Apud Cicerone sere translatum est ut pro Rab. Exiguum nobis uitae curriculii natura circumscripsit,immensiim gloriae. Sspissime uero pro aliquo stia diu genere ponitur. ut de Senec'. Hae sunt exercitationes inne nij, haec curricula mentis. pro Mar. Nec fas esse ducebam, uersari me in uestro