장음표시 사용
141쪽
AGIUCOLA. 127sus inritamenta pacis ostentare. Quibus rebus multae civitates, quae in illum diem ex aequo egerant, datis obsidibus, iram posuere, et praesidiis castellisque circumdatae,
tanta ratione curaque, ut nulla ante Britanniae nova pars inlacessita transierit.
2 l. Sequens hyems saluberrimis consiliis absumta: namque ut homines dispersi ac rudes, eoque benofaciles, quieti et otio per voluptates adsuescerent hortari privatim, adjuvare publice, ut templa, fora, domu eXStruerent, laudando promptos, et castigando segnes ita honoris aemulatio pro necessitate erat. Iam vero principum filios liberalibus artibus erudire, et ingenia Britannorum studiis Gallorum anteferre, ut qui modo linguam Romanam abnuebant, eloquentiam concupiscerent inde etiam habitus nostri honor,et frequenstoga paullatimque dScessum ad delinimenta vitiorum, porticus, et balnea, et conviviorum elegantiam: idque apud imperitos humanitaSV vocabatur, cum pars servituti esset. 22. Tertius expeditionum annus nova aente raperuit, Vastatis usque ad Taum, aestuario nomen est, nationibus: qua formidine territi hostes, quamquam confiietatum saevis tempestatibus exercitum, lacessere non ausi:
Ponendisque insuper castellis spatium fuit Adnotabant
periti, non alium ducem opportunitates locorum sapientius legisse: nullum ab Agricola positum castellum aut vi hostium expugnatum, aut factione ac fuga desertum.
Crebrae eruptiones D mam adversus moras obsidioniS, annuis copiis firmabantur: ita intrepida ibi hyems, et sibi quisque praesidio, inritis hostibus, eoque desperantibus, quia soliti plerumque damna aestatis hibernis eventibus
pensare, tum aestate atque hyeme juxta pellebantur Nec Agricola umquam per alios gesta avidus intercepit seu centurio, Seu priefectus, incorruptum facti testem habebat Apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur : Ut erat bonis comis, ita adversus malos injucundus ceterum ex iracundia nihil supererat secretum et silentium ejus non timeresa honestius putabat offendere, quam Odi Sse. 23. Quarta aestas obtinendis, vivax percurrerat. 4Π-
142쪽
sumta ac si virtus exercituum et Romani nominis gloria pateretur, inventus in ipsa Britannia terminus. Nam Clota et Bodotria, diversi maris aestibus per immenSum revectae, anguSt terrarum patio dirimuntur: quod tum praesidiis firmabatur atque omnis propior Sinu tenebatur, Summotis velut in aliam insulam hostibus. 26. Quinto expeditionum anno, nave prima tranSgressus, ignotas ad id tempus gentes crebris simul ac prosperis proeliis domuit eamque partem Britanniaci quae Hiberniam Spicit, copiis instruxit, in spem magis, quam ob formidinem: si quidem Hibernia, medio inter Britanniam atque Hispaniam sita, et Gallico quoque mari opportuna, valentissimam imperii partem magnis invicem usibus miScuerit. Spatium ejus, si Britanniae comparetur, anguStius, nostri maris insulas superat. Solum coelumque, et ingenia cultusque hominum haud multum a Britannia differunt: melius aditus portusque per Ommercia et negotiatores cogniti Agricola expulsum seditione domeStica unum e regulis gentis exceperat, ac Specie micitiae in occasionem retinebat Saepe ex eo audivi legione
una et modicis auxiliis debellari obtinerique Hiberniam
posse. Idque etiam adversus Britanniam profuturum, si Romana ubique arma, et velut e conspectu libertas
25. Ceterum aestate, qua sextum ossicii annum inclioabat, amplexus civitates trans Bodotriam sitas, quia motu SuniverSarum ultra gentium, et infesta hostili exercitu itinera timebantur, portus classe exploravit quae ab Agricola Irimum adsumpta in partem virium, 'equebatur
crossin in a s hip with hises: li hin post in that partos colland opposite tori reland
143쪽
AGRICOLA. 120 egregia specie, cum simul terra, simul mari bellum impellateretur, ac saepe iisdem ca8tris pedes, equesque, et nauticus miles, mixti copiis et laetitia sua quisque facta, suos casus attollerent ac modo M silvarum et montium pr funda,' modo M tempestatum ac fluctuum adversa,' hinc 'terra et hostis,' hinc ductus oceanus' militari jactantia compararentur Britannos' quoque, ut ex captivis audiebatur, visa classis obstupefaciebat, tamquam aperto maris sui secreto, ultimum victis perfugium clauderetur.' Ad manus et arma conversi Caledoniam incolentes Populi, paratu magno majore fama, uti mos est de ignotis,
oppugnasse ultro,' castella adorti, metum, ut provocantes, addiderant in regrediendumque citra Bodotriam, et excedendum potius, quam pellerentur,' ignavi specie prudentium admonebant: cum interim cognoscit hostes pluribus agminibus inrupturos.' Ac ne superante numero, et peritia locorum circumiretur, diviso et ipse in tres partes exercitu incessit. 26. Quod ubi cognitum hosti, mutato repente consilis, universi nonam legionem, ut maxime invalidam, nocte adgressi, inter somnum ac trepidationem caesis vigilibus, inrupere. Iamque in ipsis castris pugnabant, cum Agriacola, iter hostium, ab exploratoribus edoctus, et vestigiis insecutus, velocissimos equitum peditumque adsultare tergis pugnantium jubet, mox ab universis adjici clamorem: et propinqua luce fulsere signa ita ancipiti malo territi Britanni et Romanis redit animus ac securi pro Salute, de gloria certabant ultro quinetiam erupere et fuit atrox in ipsis portarum angustiis proelium, donec pulsi
hostes utroque exercitu certante, his, ut tulisse opem,
illis, ne eguisse auxilio viderentur: quod nisi paludes et silvae fugientes texissent, debellatum illa victoria fo
2 . Cujus constantia ac fama sero exercitus, nihil virtuti suae invium : penetrandam Caledoniam, inveniendumque tandem Britanniae terminum, continuo proeliorum cursu,' fremebant atque illi modo cauti ac sapientes,
prompti post eventum ac magniloqui erant: iniquissima
144쪽
130 C. CORNELII TACITI haec bellorum conditio est prospera omnes sibi vindicant,
adversa uni imputantur. At Britanni non virtute, sed occasione et arte ducis rati, nihil ex arrogantia remittere, quominU juventutem armarent, conjuges ac liberos in loca tuta transferrent, coetibus ac sacrificiis conspirationem civitatum sancirent atque ita inritatis utrimque animis disceSSU m. 28. Eadem aestate cohors Usipiorum, per Germanias conscripta, it in Britanniam transmissa, magnum me memorabile facinus ausa est occiso centurione racmilitibus, qui ad tradendam disciplinam immixti manipulis, exemplum et rectores habebantur, tres liburnicas, adactis per vim gubernatoribus, ascendere et Uno remigrante, suspectis duobus eoque interfectis, nondum vulgato rumore, ut miraculum' provehebantur: mox hac atque illa rapti, et cum plerisque Britannorum, Sua defensantium, proelio congreSSi, ac saepe victoreS, aliquando Pulsi, eo ad extremum inopiae senere, ut infirmissimos Suorum, O Sorte ducto vescerentur atque ita circumvecti Britanniam, amissis per inscitiam regendi navibus, pro praedonibus habiti, primum a Suevis, mox a Frisiis
intercepti sunt ac fuere, quo per commercia Venumdatos, et in nostram usque ripam mutatione ementium
adductos, indicium tanti casus inlustravit. Initio aestatis Agricola. domestico vulneres ictus, anno ante matum silium amisit. Quem casum neque, ut plerique fortium
Virorum, ambitiose, neque per lamenta rurSux ac maerorem muliebriter tulit: et in luctu bellum inter remedia
29. Igitur praemissa classe, quae pluribus locis praedata, magnum et incertum terrorem faceret, expedito exercitu, cui ex Britannis fortissimos, et longa pace exploratOS addiderat, ad montem Gram pium pervenit, quem jam hostes insederant. Nam Britanni, nihil fracti pugnae prioris eventu, et ultionem aut Servitium Xpectantes, tandemque docti, commune periculum concordia propulsandum, legationibus et foederibus omnium civitatum vires exciverant. Iamque super triginta millia armatorum
145쪽
AGRICOLA. 131 aspiciebantur, et adhuc adfluebat omnis juventus, et quibus cruda ac viridis senectus, clari bello ac Sua qui Sq indecora gestantes cum inter plures duces Virtute et genere praestans, nomine Calgacus. apud contractam multitudinem, proelium poscentem, in hunc modum
locutus fertur.30. Quotiens causas belli et necessitatem OStram intueor, magnus mihi animus est, hodiernum diem, con- Sensumque vestrum, initium libertatis totius Britanniae fore. Nam et universi servitutis expertes, et nullae ultra terrae, ac ne mare quidem securum, imminente nobis cla88e Romana cita proelium atque arma,' quae fortibu Sion e Sta, eadem etiam ignavis tutissima sunt. Priore pugnae, quibus adversus Romanos varia fortuna certatum St, Spem ac subsidium in nostris manibus habebant: quia
nobilissimi totius Britanniae, eoque in ipsis penetralibus
siti, nec servientium litora aspicientes, Oculo quoque azontactu dominationis inviolatos habebamus. NOS, terrarum ac libertatis extremos, recessu ipse ac Sinus famae
in hunc diem defendit: nunc terminus Britanniae patet
Calgacus. In veteri et rant. Nos enim totius Britanabuloso Triadum libro appella ni a nobilissimi, eoque in ipsis
Ur Galauca Liennaue. Fortis penetralibus, nempe in Caledo imi iuus viri oratione nihil nia, 'Ecosse, siti, nec Servienti irae Stantiu habet tum Graeca, una Gallorum littora a Spicientes, um Romana antiquitas. O Oculos quoque a Contactu ROm une dominationis Romanae ar nae dominationis inviolato haeS, Vitia Omnia, mira arte ac bebamus. NOS , terrarum ac librevitate ibi explicat Tac.' vir bertati extremos, receSSUS PSE' at proelium atque arma ac Sinti famae, audacter et hoc rerum statu proelium et egregie dictum, ut terrarum Cirma, non sortibus tantiim O famae sinis exprimatur, in huncae Sta, Sed ipsis etiam ignavis diem defendit. V r. JECeSSaria et tutissima sunt. Nunc terminus. Ita libri riore Britannorum pugnae, omines scripti et editi. At alium I libit adversus Romanos varia verborum Ordinem postulat ipSe
Urtuna Certatum e Sr, spem at Sen Sus, et e g. Nos terrarum eram a Subsidium praesensia ac libertatis aetremos, rccessus ia
)ebant in OStris civitatibus, ad se ac sinus fiam in hunc diem δε- ma confugere, in nostris mani tendit utque omne ignotum robus, quae UStem vincere pote magnifico est sed nunc terminus
146쪽
132 C. CORNELII TACITI atque omne ignotum pro magnifico est. Sed nulla amultra gens, nihil nisi fluctus et saxa, et infestiores Romanici quorum superbiam frustra per obsequium et modestiam effugeris : raptores orbis, postquam cuncta Vastantibus defuere terrae, et mare scrutantur: si locupleS hostis est, avari si pauper, ambitiosi quos non Oriens, non Occidens, satiaverit soli omnium, opes atque inopiam pari affectu concupiscunt: auferre, trucidare, rapere falsis nominibus, imperium : atque ubi solitudinem faciunt, pacem appellant.V33I. Liberos cuique ac propinquo Suo natura carissimos esse voluit: hi per delectus, alibi servituri, auferuntur: conjuges sororesque etsi hostilem libidinem
effugiant, nomine amicorum atque hospitum polluuntur. Bona fortunasque in tributum egerunt in annonam frumentum corpora ipsa ac manus, silvis ac paludibus emuniendis, inter verbera ac contumelias, conterunt.
Britanniae patet: nulla jam ultris gens, nihι nisi suctus et saxa et infestiores Romani:-id est, fluctibus saxisque feriores. Vide Noti et menta ad c 30.' tr. Et more. Id est, etiam
mare Scrutantur. Certe Romani mare Scrutabantur, Um Britanniam ac maxime Caledoniam peterent.' r.
Soli omnium. Ex omnibus hominibus soli. Omnium ad
Scriptoribus tam saepe occurrit par Romana et in Di immis
147쪽
AGRICOLA. 123 Nata servituti mancipia semel veneunt, atque ultro a
received signification, a proba . iam muniendam per vices admo-
wel a ferans an marshes thes Interpretor aut em munire, per word emuniendis relating tanto rupem iam aperire eamque in ea both, ,hicli , ill lut harshly munire et tanquam Struere. eambe expressed by any one ord coedere et opere laboreque militari in iuri langu age, and might complanare, et requare iter uti cause iacti di flerent and Sube x- orsum deprimere et declive redd pc sitive translations Anythis re quodam anfractu molli attima he made ut fro in the large que sui oggerem jaciunt, yyssus signification of the word munire operiunt, vias muniunt, militire whicli is Some times ta ken Ot munitore vocantur. And there-on in To wall, fence, o enotos e. fore, 'hen Dr. HOllan trans-
148쪽
184 C. CORNELII TACITI dominis aluntur: Britannia servitutem suam quotidie
and woods and a viam munire improve ment, nil o Compre
visti dabour might te tander abo ut it.' FOrcellinus --Εmustood in his speech of Galga nire silvus Si purgare, perViuScus, hicii it histri pes and in facere et itineri aptas emunire dignities Mas imposed i pota paludes, siccare et calcabiles Britalia in Orks ab aut oods, reddere quo Sensi etiam Mu-hoggS, and enn 8 and so com nire ius dicimus Tac. Ahric. prehend the laborious aggers, 31. V . Cic. in Verr. 6 53 Fons banks, and work of Securement quo dulcis, q/tifractu totus ope- against 'ood ani inundations, ιretur, nisi munitisne ac molewherein the 'ere employed lapidum a mur disjunctus esset. by the Romans, a care fui and ac Ann. 1, 56. munitio sumi- provident eo ple, omittin m num, h. e. riparum, ne inunda-way t Secure or improve thei tio scit The matter mante dominion and land solos by thus Sum med Up:-Emunire caretes ignorance in the dis ad silvas is a legitimate phrase ovantage of Se and waters, and denote 'clearing oodsi emu-
thei causi es ver the marshes. embant ment i ut ut is used An so the translation in two to signis draining Tac. says, woriis may be tolerabi made Silvis ic paludibus emuniendis, by one B clearing the ood and by a figure ver frequent
the Britains and 7 clearin applicabie but in his casu it
149쪽
AGRICOLA. 135 emit, quotidie pascit. Ac sicut in familia recentissimus
quisque Servorum et conservis ludibrio est: sic in hoc orbi terrarum vetere famulatu, novi nos et viles in excidium petimur. Neque enim arva nobiS, aut metalla, aut Portus Sunt, quibus exercendi re Servemur. Virtu porro ac ferocia subjectorum ingrata imperantibus : et longinquita ac secretum ipsum, quo tutius, e suspectius. Ita Sublata Spe veniae, tandem sumite animum, tam quibus Salus, quam quibus gloria carissima est. Trinobantes, foemina duce, exurere coloniam, expugnare a Stra, ac, nisi felicitas in socordiam vertisset, exuere jugum potuere :nos integri et indomiti, et libertatem non in praesentia laturi, primo Statim congressu non ostendamus quos sibi
is singula that the veri, pro dem Studio Se et cum cura vaga-perly belong to the firSt-men tu per Singulo Scripturae pitione notan, hile it is laced ces sic Statui leg. Et libertatem aster both, heroas in ther in non jum P. R. servitii laturi, stances it is uni ted with the primo ratatim congressu demum sirst, an implied illi the se ostendamus, quos etc. Maxima cond. mendi indole M ex ignoratione notarum R. serυitia, i. e. Et libertatem non in proe populi Romani servitia, quae im- senti laturi non ostendamus periti clibrarii corruperunt in
Seposuerit. Ita quidem recenti proesentia; ut inperta et clara Ore Edd. aliter autem et t. emendatio mea, in qua Si erro
libri i scripti et editi Forte lubet testati mini Suavem erro
Scripserat Tac. Et in liberta rem meum. de mutavi cintem, non proedam certaturi, primo demum, inversi tantum literis Statim con ressu vivide istenda aptis Si me nam alloquitur hic mus quos ibi Ctiledonia viros se bellicus concio nator Caledo-
posuerit. Vide Noti et mendd. Dios, qui populi remotissimi et ad . 1. Vir penitiSSimi Britanniae, ideoque, Primo seposuerit In ut ait adhuc integri et bello in-J. Agricol e τιta. in oratione tacti, nunc primum Ver tentati Galgaci ad tritannorum Xer cum reliqui citeriore Britannicitum, Nos integri et indomiti omnes jam domiti, et subjugum et libertatem moti in pro iis agerent Romanorum Extracttaturi, ' primo ratiatim congressu from a Leiter rit tena Ilieron. unde ostendamus, quos sibi Ctiledo Gro Statius istaeu to Jac L Ni viros posuerit, insigniter de titis, inserteil in the Philol. Pravatu locus saepius molesta pist. Centuria una diversorum umor legenti mihi, de eo an renatis Literis DD. V. p. 357
150쪽
1 36 C. CORNELI TACITI 32. in eamdem Romanis in bello virtutem, quam in pace lasciviam adesse creditici Nostris illi dissensionibus ac discordiis clari, vitia hostium in gloriam exercitu sui
Vertunt quem contractum ex diversissimis gentibus, ut
Secundae res tenent, ita adversae dissolvent nisi si Gallos, et Germanos, et, pudet dictu Britannorum plerosque, licet dominationi alienae sanguinem commodent, diutius
tamen hoste quam servos, fide et affectu teneri putatis: metu et terror est, infirma vincula caritatis quae ubi removeri8, qui timere desierint, odisse incipient. Omnia Victoris incitamenta pro nobis sunt nullae Romano Sconjuges accendunt nulli parentes fugam exprobraturi sunt aut nulla plerisque patria, aut alia est paucos numero, circum trepidos ignorantia, coelum ipsum, ac mare, et Silvas, ignota omnia circumspectante S, clausos quodammodo ac vinctos Dii nobis tradiderunt. Ne terreat anu a Spectus, et auri fulgor atque argenti, quod neque tegit, neque vulnerat. In ipsa hostium acie inveniemus mostras manus: agnoscenes Britanni suam
In Agric ita Galgncus primo excellentis vir, tueri possim. 'statim congressu unde ostendamus, J. RDigerS. Venus. Lecti. Si P. quos sibi Caledonia viros epogiae 4 IO.rit, ad quae j pS. Vere corrigo, prima utatim congressione; et Pudet dictu Singulariter hoc Mureto placuit: ego ut dictum pro pudet dicere. Plaut. pro illo unde legendum vivide, tamen Bacch. 3, 1. dixit: M- ut Virg. vivida virtus, et IIO que mei, neque tur intus puditumrAt viυidus impetus Surparunt est iactis, quo facιs. Et Val. Memini hoc Dominicum Bau Max. 9, 13. . . , Nec relatione
dium, cum te hoc ipsi loco familiaria, quia letu fastidien du
sententiam meam AEXquisis Set, sunt.' Br. vehementer approbaSSe verum Neque tegit, neque vulne-
postea mihi commonstravit, at Bene et barbaro dignum. sic Gos quoque cicat in eo ornatius, e non meliu8, iv.
Tacit correxi SSe, quem Supre 10, 89 Non cristas vulnera famis testamenti tabulis ieros cere et per picta atque aurata cu- nobilissimus ei dederat: quo a trianis res Romanum pilum, et fit, Ut conjecturam tunc negle candore tunicarum fulgentem aci-ctam hic posuerim; ita enim em, ubi res ferro geratur, cruen- vera fortas Sis non Sit, tamen tiari. '' r.