De titulo dominicae crucis archetypo commentarius Dominici M. Mannii ..

11쪽

lus Diptychi ebu

NAZARENUS RE

fra et ni forte dua osse partim ex aliis ' eiu Evangelii ve: bis Cap. I s. v. s. Iesum Nazarenum; partim ex re- si

sponso : Ego sum. III. Denique tandem luce clarius est, aliis , qui post Christam , pro ipso Christo, Crucem subierunt. aliqMndo epigraphen impositam fuisse , aliquando non .. Si enim Apostolorum Petri, & Andreae vitam , illorumque martyrii Acta evolvamus, nullium titulum Crucibus eorundem fuisse adfixum legemus. In valvis aheneis Ecclesiae S. Pauli extramaros Urbis anno millesimo septuagesimo incisis. Simonis Zelotae crucifixio conspicitur , ubi nulla tituli forma est. Alfixum quidem aliorum Martyrum Crucibus legimus , ut Eusebius de Attalo Martyre his vςrbis loquitur: Circumactus est per omphitheatrum, tabula ipsis in praeeunte , in qua

Latine feriptum , HIC EST ATTALVS CHRISTI ANUS.

IU. Heio adnotare libet, non tantum titulo literis exarato, sed ex voce Praeconis , maiores nostros solitos suisse delictum reorum manifestare. Mox hic apud Iudaeos quidem invaluit , quemadmγ-dum . Maimoitides . ait . Ex Iudaeorum enim ritu praeco tantum hominem ad supplicium ducendum praecedebat , clamans is iue exit oceMendus morte tua,

qua transgress is es transgresone illa, in loco,, illa , tempore tuo; sunt rei testes illa, ct is illa. is mi noverit aliquid ad eius innocentiam

probandam, veniat, ct Ioquatur pro eo. Haec Mai monidae verba ex eius Iad-chasaga affert Casaa- bonus in Exercitat. Anti-Baronianis .

12쪽

, publice fassus histo ex his , iu. Herodes. Luc. Cap. 23. V. t & ,. ilia titulum nostrum posuit inexcusationem , ac desentionem detestandae sententiae a se prolatae , ac veluti apologiam iniustitiae tuae, tribus linguis ad eas , quae in Iudaea erant, frequentiores Nationes , usus est modo in reorum suppliciis alicubi, ut vidimus eo ueto. Prainaret fortasse antiquum Delphinati morem in Gallia inquirere ; si verum est, thi Pilati patriam fuisse , utpote non longe a Sancto Valerio natio quemadmodum scribit suo aevo communem homi num fuisse opinionem Sixtus Senensis in Biblioth cae Sanctae Lib. II. Lugdunensium usum tetigimus supra , ubi de S. Αctato verba fecimus . ' .

c A P v TQ II. An unus, vel plures fuerint supra to ucein Domini nostri Tituli. ':

Novam quidem , nec antea fiuditam opinionem prodere visiis est Samuel Reyhorus cum nun cupans dissertationem suam, alioquin pereruditam De Crue xi Lesu Titulis p tum in ea inquiens

Trilinguem iliam Inscriptionem tribus diverssbulis inscriptam fuisse exsima , ubi hane subdit delineationem:

13쪽

uod quantum a veritate distet, ex his , quae mox eiceinus , constabit.

C A P V ae m. Tituli Dom istisae Crucis in sacris . Eoangeliis mentio.

Iutim Matthaeum Apostolam primum om- . - mum Evangelistarum Evangelium suum He-hraice scripssse, constans Sanctorum Patrum optinhio est. Verba eius de titulo Crucis Cap. muri. V. 37. haec sunt. HIC ESΤ IESUS REX IUDAEORVΜ; & at Graeciis Textus ait: ΟΥΤΟΣ

Marcus , qui rem sic retulit Cap. xv. v. 26. Erat titulus cai ie eius iisscriptus :. REX IVDAΕΟ-

Ipsius sunt verba Capitis xxm. v. 38. Erat auteri

14쪽

dO- Evangelistae. Hac formula usus est Sedulius in Carm. U. mox adferendo. IV. Sequitur denique Ioannes, inquiens : Scripsis autem ἐν titulum Pilatus, posuit super Crucem.

Erat autem scriptum; IESUS NAZARENUS REX IUDAEORUM. ΙΗΣΟΥΣ Ο NAZΩΡΑΙΟΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩN IOTΔΛΙΩΝ. Cap. XIX. V. I ri

C A P V T IU. Evangelistarum varietatis, in eo, quod ad Nitulum attinet , causae .

. Evangeliorum Codice quodam membranaeeo noni, vel decimi saeculi elegantissime exarato , pulchrisque picturis, quantum saeculorum barbaries 1inebat, exornato , qui apud me e3 stat , haec verba legantur pro Matthaei vita adponta, & aliis Codicibus consueta t Matibaeus ex Iudaea, flent in ordine primus ponitur , ita Evangelium in Iudaea primus scripst. Hinc est , quod Hebraica, seu Syriaca , quae tunc apud Iudaeos in usu erat , illud lingua exarasse, testes lucupletissimi sunt Irenaeus , atque Origenes, necnon Papias, qui Apostolorum Discipulus uno omnium Ore dicitur , quam inquam a Viro doctissimo Ioanne Philippo Baraterio in sua Disquisitione Chronologica de successione Episcoporum Romanorum, non Ioannis Evangelistae, sed alterius Ioannis discipulus credatur. II. Quoad Matthaei Epigraphen triumphalem ae tinet , Evangelium eum scripsisse ex Ioannis, Vel

15쪽

estucis Α xc HETYPo 7 Mariae , vel Iosephi ab Arimathaea, qui crucifi-xioni interfuerant , relatione credendum est . Scimus enim illum, ut & reliquos Apostolos , fugisse , uti ex Evangelio eodem habemus : ct relicto eo fugerunt. Marcus ut vitam ex eodem supradicto

Codice proferam) evangelisandi, Petri in baptismute filius , atque in diuino fermone diseipulus

Sacerdotium . . . . . . agens secundum carnem Le

vita ς conversus ad fdem christi Euangelium initalia scripsit , ostendens in eo, qui generi suo

deberet, ἐπ Chrso. Divus Hieronymus vero de viris illustribus agens: Iuxta , quod Petrum referentem audierat, rogatus Romae a fratribus breve scripsit Evangelium. Papias tandem apud Eusebium Histor. Eccl. cap. xxxix. Marcus , quum Petri interpres esset, quaecumque memoriter retinuerat, diligenter litteris tradidit, ordinem tamen eorum, quae Chrisas dixerat, aut fecerat . minime servans . Ipse enim Dominum non asiaverat, neque eum sequutus fuerat. Qua de re patet , eum titulum Cracis scripsisse ex illa traditione, quam a Petro accePerat. III. De Luca supercitatus Codex haec habet: Lucas bras Aτtiocensis, arte medicus, discipulus Apostolorum , postea Paulum feeutus Usue ad confessionem eius , Ierviens Domino sine crimine ; nam neque uxorem umquam habens, neque suos , septuaginta quatuor annorum obiit in Bitonia plenus

Spiritu sancto. Lui eum iam scripta essent Evangelia per Matthaeum quidem in Iudea , per Marcum in Italia, Sancto instigante Spiritu , in Achaiae partibus hoc scripsit Euangelium. Narrat Hieronymus, veteres tradidisse , Divum Lucam magis Graecas litteras calluisse, quam Hebraeas; & ideo Evangelium Graece scripsisse creditur. Ipse autem

16쪽

scribere aggressum suisse ait, quae ab aliis audie

rata

IV. Solus Ioannes discipulus stans, adfuit semper Passioni Domini, semper oculis in Crucem, Dominumque intentis, iuxta illud eiusdem Ioannis Cap. I9.

v. 3s. Et qui vidit , resimonium perhibuit, θ ορο rum es testimonium eius p er ille scit quia vera dicit. Hic quidem quae viderat, quae propriis auribus audiverat , scriput . scripsit etiam Ioannes, quae ceteri Evangelistae silentio supradictis ex causis praetermiserant ; quamquam id fecerit posteaquam Apocalypsin in Pathmos insula exaraverat. De quo antiqua Evangelistarii mei verba hace sunt l. me est Iohannes Evangelisa unus ex Discipulis Domini , qui virgo electus a Domino es , quem de nuptiis volentem nubere vocavit Dominus. Cui viris ginitatis in hoc duplex tesimonium in Evangelio datur, quod prae ceteris dilectus a Domino dicitur . Et bule Matrem suam de cruce commendavit Dominus, ut Virginem Virgo servaret. Denique manifesans in Evangelio quod erat ipse incorrupti-biIis Verbi opus inchoans folus Verbum carnem factum esse , nec lumen a tenebris comprehensum fuisse tesatur : primum flanum. ponens , quod tu nuptiis fecit Dominus. ux osendens quod erat, ipsie legentibus demonseraret . Luod ubi Dominu ν invitatus descere nuptiarum vinum debeat, si erveteribus immutatis, nova omnia quae a cirso instituuntur, appareant. Hoc autem Evangelium Icripsi in Asia. posteaquam in Pathmos insula Apoca-0hsu scripserat. Qua vero lingua an Graeca, Vel l lebraica, contentio est inter doctos. Illud certum , quod Ioannes a Graecis appellatur Theologus, sic enim in eorum Liturgia ad diem et s. Septembris: Tου si γίου Δ οςολου Ιωἄννου ορολόγου r, in Grae

17쪽

orum Menologiis , ac etiam in sacris Lipsanorum Thecis; de quo plura Celeberrimus Ioannes Lamius in opere de Eruditione Apostolorum Pagg.

I. NX praemissis iacile deducitur, quod inter Titulos ab Evangelistis descriptos, ille verior,& integrior credendus est, quia Ioanne , unico de visu teste, in Evangelio suo adfertur a idque magis , quod cum eo, qnem Stephanus ab Insessura Historiarum sui temporis Scriptor , Romae vidit, ut suo loco dicemus, omnino conVenit. II. Non ideo est quod veritati varietas textuum praeiudicium vel minimum adferat , si bene rem perpendamus ; etenim in cuiusvis Evangelistarum verbis essentia tituli, seu dici mavis supplicii praetenta causa expresse inest, nempe formula Rex Iudaeorum per quam Spiritus Sanctus , qui Pilatum ad hanc inscriptionem, ac ne quidem amovendam ac delendam adegerat , signisicare voluit , quod

Chsistus per Crucem suam mox accepturus erat regnum super omnes Iudaeos, scilicet, iuxta nominis Iudaici interpretationem, super omnes confitentes, qui Deum verum toto terrarum orbe confitentur , colant. Maxime vero, quia ex ipso genero suo ac progenie ex Regibus, iure ei Iucleae Regnam competebat: quod observant, ac per, spicue testantur Sancti Patres tum Graeci, tum Latini , qui de Genealogia Redemptoris luculentissime disserant. Verqui enimvero baec formia Hebraeis

18쪽

IO DE TITvLO Do Mi Nie ΑΕ nimis odiosa fuit,& quantum in eis fuit, illam mis tare satagerunt, clamantes: Noli scribere Rex Iu

daeorum; sed quia ipse dixit , Rex fum Iudaeo

rum. Cap. I9. v. 2I. per quam ipsi antea lesum vehementius insultaverant, dicentes: Ave Rex Iu

daeorum .

III. Ergo scripsit titulum .Pilatus, ct posuit

super Crucem. Erat autem Ieriptum IESUS NAZARENUS REX IUDAEORUM &c. eratfri

stum Hebraice, Graece , Latine. In Sepulchro Gordiani titulus, sive elogium scriptum fuit literis Graecis, Latinis. Persicis , Indicis. Adhibuit autem Pilatus triplex idioma tres non omnino nova ut titulus a quamplurimis facile legi posset i Latino

sermone tum ad servandam matellatem Romani Imperii ; tum quia communior opinio est sententiam a Pilato Latine pronuntiatam esse , quemadmo dum Latine ab eo scriptam suisse perhibent epistolam ad Tiberium de sententia , morte, & resurrectione Domini, ab Eusebio in secundo Historiae Ecclesiasticae memoratam Hebraice , ob locum, in quo supplicium sumebatur i Graece ob maximam Hellenistarum turbam, quae ad Pascha convenerat a Prudentius in Apoth. adversus Gentes Agnoscat Iudaea Ietens, ἐν Graecia norit, Et venerata Deum praecenseat aurea Roma Nac item ratione salutis nostrae Auctor , & Princeps Cruci pro nobis adfixus sanguine suo in no

centissimo ob proximitatem sacrororum membrOTum consecravit tres illas linguas eruditioni nostrae destinatas, Hebraicam, Graecam , & Latinam; maxime si , ut recentiores Scriptores autumant, Crux cum titulo non erecta, sed in terra, dum Iesus con

19쪽

figeretur, iacuit; unde trilingue ipsi Titulo aptari possit illud elegantissimi Uidae:

Capitis tibi eredita cura - -l

Hinc Nicolaus Papa I. Esnst. ad Michaelem Imperatorem in Latinam Linguam insultantem ; quae cum Hebraea, atque Graesa in Titulo Domiui a reliquis disreta, insignem principatum tenens omnibus nationibus praedicat Iesum Nazarenum Reis gem Iudaeorum : ita tamen , ut nobilior locus , ac proinde prior ille sit visus, qui Christo vicinior esset. Sed prae omnibus antiquis sacris Scriptoribus , qui venerandum CRUCIS Titulum descripserunt , praecipue memorandus est Coelius Sedulius , Christianus Poem , qui Carm. Lib. V. V. I96. illum ita expressit:

Duo nihiι a Deitate vacet e nam eaelitus actum me Hebraea refert , hoc Graeca, Latinaque tingua: Hoc docet una Fides unum ter dicere Regem.

C A P U T VI. 'Tituli materia exquiritur. I. Opinio Nicolai Lyrani , seu de Lyra, ad Epi

graphen nostram pertinens , perpendenda prorsus videretur , eo quod is erat origine Iudaeus, Rab, Samuel Levita dictas, atqete inter He-thrai-

20쪽

BE Ti Tu Lo nosti uic Agbraicos Rabbinos prima litterarum landamqnta pd suerat; quamquam postea ad Christianam Fidem Conversus, Minoritarum habitum in Coenobio ver- nollensi anno circiter i 192. induisset. Ratus eniri ipse est, singulari quidem opinione , causam, sed titulum Iesu Christi in charta fuisse scriptum , at- chartam Tabulae ligneae super Caput Christi appensae adfixam. II. Sed pace dixerim tanti Seriptoris , Veteres omnes , qui de inventione Tituli una cum Cruce egerunt , chartae nunquam meminerunt , sed li- Ad se quod Lyranus pretiosum hoc Passionis Chri lii monumentum neque videre , neque de eo vel fama , vel auditu quidquam accipere potuit δquum repertum sit anno 1 ccccxcii. ipse autem Obierit , iuxta Guillelmum Cave de Scriptoribus Ecclesiasticis , anno Meccxc. die a 3. mensis Octobris, Vel. ut legitur in epitaphio ipsius , quod habetue initio Glossae ordinariae , ultima Octobris eiuslen anni . II. Chartaeeum suis e titulum nostrum credidit LFranus, fortasse eo quod eius aevo, mitram , ut aiebant , . chartaceam 1 upra reorum eaput ponere pluribus in locis in usu erat , in qua item causa supplicii scribebatur . Huiusce consuetudinis Pe nes nationem nostram, asterre posthin auctoritatem Μatthaei Uillanii, qui ad annum I 3s . ait : Per Rraetra commutb Ia pena , e eoue mirere in evo gli fece dicinare. In absolutione, quae in Codice VUι Bibliothecae Stroetianae legitur ser Petraeeolio ser Parentii ab Ancisa , Francisci Petrarchae pa- ,, Aris, qui eondemnatus erat in conssatiose bono is rum erc. ex eo quod dicebatur turbasse paciscuntis flatum Partis Guelphae civitatis Psorii ; conceis dii , quod ipse a carceribus duci posset ad Tem