장음표시 사용
121쪽
hujus g. species non minus recte, imo melius forte, poni in tractatu de Adimendis Legatis, de quibus Vlpianus cgit hoc ipsis libro 1 . ad Sabinum : ubi sanc de voluntate testatoris passsim quaeritur, multa is doli exceptionis mentio sit, qua lcgatarius
doli mali. Ex superioribus iam liquet, thematismos Graecorum ab hac regula plane alienos esse. De Interpretatione Duria LIBERTATIS.
XX. POMPONI us libro sieptimo ad Sabinum. Quotiens dubia interpretatio Libertatis est, secundum
libertatem respondendum erit. DE Libenaris Obscurae Interpretatione agitur hac regula, scissin summam concordat ι. Ips .infhoc tis. qua dicitur,sae AF cura voluntate manumittentis fauendam esse liberratir Ad aliquid e tiam l. Ira .io. eod. qua dicitur, Libertatem omnibus rebus f
uorabiliorem esse in & definitur hac regula, fauore libertatis, in dubio seu obscuro, secundum libertatem respondendum esse. Nam de aliis libertatis fauoribus erit lex Io lana. 176. I l .r eoaetit. Quid igitur Hujus regulς species proprie seu speciatim pertinet ad albertatem fideicommisso relictam e de qua Pomponius egit lib. I. qui tertius illi est de Legatis,ad Sabinum in uesidem facit exinde lex II.de manam.tes. I. 4.d dercom.lia. quae ex eodem libro dcsumptae huic reg. conjungendae sunt. Hujus
dic. suppeditat dc lex Io. g. I. ..de manum. testam. quae desumpta est ex Pauli lib. 4. ad Sabinum , in quo Paulus idem argumentum executus est, quod Pomponius in partem lib. I. unde haec ri gula desumpta est. ἐ' 'Species haec sit. Libertatem testamento adscripsi servo meo δώ-
122쪽
sticho, id est, liberum cum esse testamento jussi; codem postea testamento servum hunc stichum Titio legaui : Quaeritur, ani deh statim libertatem Sticho adscriptam reuocassu seu ademisse videar λ Et definit ea lege Paulus, si in obscuro sit quid ego te stator voluerim ,& sic si dubia interpretatio libertatissit, ut hac l.
dicitur,tunc fauorabilius responderi, liberum eum nihilominus Dre. Ratio non alia quaerenda est,quam ab hac regula nostra.Et
hanc quidem hujus regulae speciem praetulerim illi quam Graeci,& in his quoque Theodorus Hermopolites ponebant. Testator scripsit omnes servi mei liberi sunto:&post testamentum alios adquisiuit Z In re dubia omnes manumissos videri aiunt: quae quid cin species ad hanc regulam aptari non potest , quia hoc Pomponi j tempore lex Furia Caninia obtinebat, quae omnes servos testamento manumitti vetabar. Praeferam & alteri specici, quam ponunt in testatore, qui pro Crati sto, Cratinum servum per errore dixit.jEr genuinam tamen hujus R. speciem
ipse in eiα-ssaria potissimum libertare posuerim , de qua Pomponium hoc lib.7. egisse ostendi; cujusmodi certe species
in fidei cominissaria libertate tractandur in l.siservus So. in .desdeicommis. libera. ubi pariter definitur, si mens testatoris sit in obscuro, libertatem praeualere. Et in El.cum inter vereres , C. de fideicomm. liberi. Vbi in priore aperte quoque Imperator libertatis fauore libertatem in specie illius i. ffirmitatem hab re censet : & in
posteriore similiter planc ait : cum in AMBIGUIS SENSlBUS melimsit,ac maxime in lιbertate fauore eim humaniorem amplecti senientia. Ait in ambiguis iensibus: ut hic quoties dubia interpreta Dies, ut I. 189. inst. in obsecura voluntate manumitIentu. Im Opariter iniael. IC .g. i.de reb. dub. in ambiguis rebus,& in Zi. o. in obscuro.
A i t au te in lex, diuotiens Abia interpretario libertatu es, sicum dum LIBERTATEM esse resondendum: id est,quoties alia ratioe quaedam, alia res minus fauorabilis, veluti legatum cum liberarate componitur,& pugnare videtur : Alioquin, ubi inter duos pluresve eandem libertatem in dubio vindicantes res est,tunc huic reg. locus csse non potcst: neque enim tum secundum libertatem responderer, sed secundum unum ex iis qui ex aequo libertatem sibi vindicant. Finge, me Sticho Iibertatem testa mento adscripsisse,cum plures eodem nomine servos haberem,
atque ita non apparere de quo senserim ό dc sic omnes tibi libet
123쪽
talem vindicare : Quid juris An omnes liberi erunt 3 Atqui unum ρη-: voluit esse liberum sub nomine proprio taliud e- .nim solet si sub nomine appellativo in casu legis vis. C.de eis. lib. J An unus Atquin duo hic obstant: Primo, fauor qui virinq;
versatur, libertatis . Quare Vtram in partem fauor inclinci, a versus libertatem alterius respondebitur ; deniq; mutuo concursu sese impediunt: Secundo obstat voluntas testatoris; nam si quem liberum hic pronuntiemus, sest C eum pronuntiemus, quem testator liberum esse noluit: vice versa is servus manebit, quem fortu liberum esse voluit: ergo nullus liber erit: Idemq; iuris est& in tutore testamento dato, l. o. π.de linam. tui. Idem&in haerede instituto, l. 62.g. l. ca .de haereae instit. In fauore scit. aequali,in neutram partem recte inclinatur. Adversus haec postrema dices, in Legatis aliud obtinere, puta in obscuro,ut docet L 29. 32. g. penuit. LLI. g.vis. l. UIsmo, e . deleg. I. l. 8. β si inter, π. de legat. t. Verum ratio disterentne haec est, quia ut libertas,tutela,& haeredis institutio ab ipsemet testatore proficiscuntur, qui mentem suam amplius aperire non potest: ita legata non a testatore, sed ab herede ipso proficiscuntur ; de quia legata ab herede proficiscuntur, heres quem velit ex cognominibus legatariis eligere potest. Porro sicut,cum dubia interpretatio libertatis est,id est,chmin obscuro est,quid testator voluerit, secundum libertatem respondendum est, ita pariter cum in obscuro est euentus conditionis sub qua libertas data est,ut in specie l. IO. g. I. π. de reb. dab. & forte etiam legis s6.in hoc tis. De aliis libertatis fauoribus alius dicendi locus erit. Ait autem lex,Resondendum mi. Nempe haec regula ponitur Responsis Prudentum : pariter ut duae aliae t. 8F. in prisc. o i 68. in prisc. neque eo minus Iudicum quoque.
124쪽
PAR s V. Regularum Sabinianearum, DE CAUSA STATUS, Lex unica.
aequitas R. : contra quam absiurde alircr statueretur. Huic vero R.& argumento duae praeterea regulae concordantes occv Iunt, hoc titulo, puta L 16. ubi dicitur, Eum qui ροι est inuitu ali
nare,multo magis cir ignorantib- ct absentibus potes ol. i63. ubi demnitur , Cui jus es dona di, eidem o veAEdendi o concedenssi μου esse.
In alia igitur atque alia specie , huic regulae locus cst: : prout Ctiam PLUS & Mi NVs non una ratione dicuntur, quod docent Pauli senrent.Itb. I. rit. Io. g.I.dr Inmi. g. s.de actio. . Haec nostra ut speciatim pcrtinet, ad P L V tempore, ita aptanda Domi natim venit legi L*si ita is αν. desaIubb. quae ex hoc ipsb libro 27. ad Sabinum Vlpiani ta sui'pta eit: Sic quid cim, ut ad argumentum lcstamentariae manumissionis pertineat, de quibus manumissionibus egit Vlpianus eo libro 27. ad Sabinum , cum in genere de Cati sis status ageret. Casus luc est : Libertaicinadscripsi servo meo , Si quinquennium heredι meo sexuiret heres meus non patitur aliquamdiu hunc sibi servi F,ut sic expicndae conditioni integrum quinquennium serviat: Quaeritur, utrum hoc quinquennio adhuc durante , mutato conlilio heres pati possit cum sibi servire, id est , utrum possit servitutcm reliqui emporis ab eo exigere iam vero quia semel nolyit, amplius noupocκ t uuae utique dubitandi ratio hic militare debere videbatu es poenit ro non liceret, S ad res dμum v nu*, quam
Non debet, cui plus licet, quod minus est non licere. M
125쪽
imen his verbis profligat IC. in vi. . Sed, inquit, is minus ρ es. Nempe hoc ipsum vult,quod procul dubio etiam subjecerat, de vesto hae regula exprimitur, Non debere, mi plus licebas, quod minus es non licere. Potuit scilicet heres totius quinque nis seruitium initio exigere quod utiq; plus est quate non lisceat eidem vel residui temporis servitium exigere quod mia , nus est) 3 Ergh ut liber esse possit statu liber ille, tantum temporis transierit necesse est, per quod operarum quantitas co sit matur,ut in simili dicitur ιρ ρeculium Lo. g.quae am, μ' eoaetis. deflatum. Neque huic regulae quicquam obloquitur lax T. m. de optione legasa Quia in eius legis specie si ei cui plus licebat, hodie liceret quod minus est, in injuriam alterius id refere
turri puta heredis , qui jam dissosaitfamiliam fiam, ut in ea lege
dieitur di ac prefinde res non amplitis integra erat: Atenim in specie hujus tegula res adhuc integra erat ,alioquin si ampi ius integra res hon esset, veluti fi heres eum statim manumisisset, nullum Drvitium amplius exigere ab eo posset, ut d. g. II-idem Ic. deflula. ' Ex his laterim omnibus apparet, plus & minus hac regula circa eandem rem versarsi seu circa eundem actum, sed di auditum per tempora : non veto circa diuersos ΔΓ separatos actus, quorum unus maior si alter minor: ubi de illud ispe quaeritur, utrum cui majus aliquid permittitur vel conceditur, id quod minus est concessum, commissumi quoque censeatur, ut in argumento iurisdictionis , de qno non est haec Iex , ubi Ioeus non est huic re gulae: quod nemo iam nescit: v. g. Consul re e gare non potuit,qui tamen gladio feriri jubere potuit . 4.- δε interdis m. Item apparet, hanc regulam proprie pertinere ais potestatem alicui factam a temtore, non veto ad licentiam per eges tributam.Tereid hinc patet,alienas esse ab hac regula imgem ito in prine. ι 7. - . inst. Me tit. quas tamen cum hac Cumulant Interpretes nonnulli: neque enim iis continetur argumentum a majore facultate seu potestate ad minorem,verum
agitur m iis de is ejus quod plus est, cle vi totius, de vi gene- talium : definitu ri, in eo quia plus' est, minus inesse, dLuo. Ennine. in toto partem contineri di 1IH. generalibus specialia/ nresse, M.t . 7. Quari hi ac quoque paret alionas esse ab hac tegula lege- neque enim iis argumentum contineturati,
126쪽
ab eo quod plus est,ad id quod minus est: verum contra, a ruinus fauorabili ad magis fauorabile. Postremo notandum, Theophilum tis. ex quitas causis manumittere , g. 7. non in pichanc regulam aptare in eadem materia manumissionis,uerum in alia specie: vide eum. Tandem hinc apparet, septem fallentias quas hic Glossa cumulat,ad rem necquicquam pertinere.
PAR s VI. Regularum Sabinianearum. DE CONTRACTIBUS:
pertinent quinque Leges epula lex 22. 23. 24. H. . ς De S gR vi obligatione .
ad Sabinum. In personam servilem nulla cadit obligatio.
E Sε R V i s est haec reg. pariter ut g. I. b.l. de quibus e
tat quatuordecim in uniuersum regulae hoc titulo: put l. . I 8sup.hac reg. g. i. h I. L 23. It in pri. 77. ibi, servi optio, Iuros I 5. 7. ιγ .m prave'. tos . vis. Haec nominatim est de se vorum obtigatIone: primaque adeo haec e libris Sabinianeis regula est, ad obligationes dc contractus pertinentibus. Et sane. prima quoq; semper. iu in aliis negotiis,ita & in obligationibus& contractibus quaestio seu visio incurrit,de personu, in quasnam videt. perionas cadat civilis obligatio,& per consequens Actio. Qua in reflatus personae ante omniaonspiciendus Venit: ac nominatim, ut tum is de quo, deque ejus obligatione, quaeritur, personam aliquam in Ciuitate gerat, & in ea caput Censeas ur, citin in eos demum cadat ciuilis obligatio squod utique iuris vinculu estὶ quos ius ciuile & ciuitas agnoscit, unde jam promptum eli de seruo iudicium : Nempe cum ius ciuile in seruum
127쪽
non cadat, l. 2. st. h. t. l. ό8. m. de V. S. Serui nullam iuris com munionem habeant, t. 7. απ.ail. Cornel. des. Lyci de iura in Inde sequitur, neque cistilem obligationem in seruum cadere; quae hujusce regulae sentcntia est : cui concordat in eadem ob ligationis materia Sedes. 3ι. ut 6c in actionum argumento DuIo7.i .hoe.tit. Nam quod Persona Sertatis hac l. dicitur, id i proprie dicitur.sunt enim serui iure ciuili inspecto et προσωποι. Ait autem lex, In personam strυιlem nultam cadere obligationem, id est siue actinam liue pallitiam : Rursus ait lex, nustainobligationem cadere, i .e. quaecunque tandem illa ciuilis sit obligatio: nullaaergo , ut complo statur quodcunque genus obligationis Ciuilis cx quocunque contractu, quae scilic. essicax sit ad actionem producendatis,atque adeo ciuilis, : nam S sbia ciuilis pro- pr c obliga io dicitur, quia dc sola vinculum iuris continet : Adiinpiopi te oblEois dicitur qua necessitate non adstringit, Lin.
g. - vir. desideIusor. puta,Obligatio naturalis,quae utique in pers
nam si ruilem cadit. Ad nullam actionem ploducite, etsi hujusmodi obligatio naturalis pariat retentionem,seu exceptionem, de impediat condictionem, I.naturaliter I s. viride condict.indebit: Item recipiat pignus,fidciussorem, compensationem, nouati
nem,conititurum, t. l. απ.de nouat. l. i. g. debitum, Tr. de constit. per
Denique natur alcin obligationc in reges noli rar, seu ius ciuile, pro nulla hactenus habent. . Iterum ait lex, nugam obligationem, ex contractu stilic. vel 'quasi : Eo quippe referri possit proprie species huius remiae, Ecquidem ad contractum emptionis Edi venditionis: laando libro 1 s. ad Sabinum vi pranum egisse de contractu emptionis de venditionis liquer. Rursum ait, nullam cadere in seruum o ligationem: Nequidem ex iurcjurando operartim : Nam ut se
ν is jura ΘΔ OBLiGAulo coatrahatur, libertum esse oportet qui iuret, r 'ubertatis lausPiurare: Denique jurare debet propter manumisit aemul OBOGETV R , ut totidem verbis sci ibit Vlp anus hoc ipso libro 18. ad Sabinum in i .is prine es s a. de Nemlibera. cuit' iungenda &lem 33. de iurejur. . Et haec verb genuina huiusce r gulae species mihi videtur; Arenim tur Enantiophano alteri o
128쪽
Sic igitur liquet, hanc regulam,generalem licet prima facie, e sse accipiendam nonnisi de civili obligatione , & quidem ex contractu ; non dc naturali aut criminali, quae utique in servos Cadunt : quod Accursinu recte vidit, quicquid Conanus contra argutetur : ut &. hic luculentum exemplum habeamus eius, tum quod l. Isupri praemonitum est, Non ex regula ius sumi ; sed ex iure Qv o D est, regulam fieri oportere: tum etiam quam attente ponderandae sint singulae voces regularum, ut sensus earum crvi, illaeque cum aliis componi possint : dc haec quidem cum ι .l. t q. de O. o Λ. 2 quae alioquin velut At οφανη commit
De Condisione conta in ARBITRIVM domini, dcc.
Generaliter probandum est , ubicunque in bonae fidei judiciis confertur in Arbitrium domini vel procuratoris eius, conditio, pio boni viii arbitrio hoc ha
bendum esse. DE conditione collata in arbitrium alicuius domini videlio.
vel procuratoris cius) seu, ut Ccisus loquitur i. o. eiar. de perlibera. de persbna arbitrio substituta, est haec regula secunda, E Sabinianeis ad contractus pertinen Iibus : de qua conditione Collata, inquam, in abitrium alterius, sunt tres praeterea hoc ipso libro 18. ad Sabinum lcges: puta,ux AF. ηπ.de receptu quia bitruum, lex hac venditio 7. de contrah. e t. lex L .de V. O. quae omnes proinde huic regulae coassandae ventu' . Et quidem ad contractus bonae fidei pertinet haec regula: Ponamus nos speciem in venditione conderisAali , scis conditione venditionis , ina ibitrium alicuius collata : est siquidem, ut dixi modo, huic g. coniungenda inter alias ex eodem libro i8. ad Sabinum, aelex
hac venditio . vir. de contrah. pl.curus etiam eadem est omnino
cum hac lege sententia. Quam quidem rc iste Glossa hic in se cunda specie allegat e mj Iicth tamen hujus conjungendarum, legum ignara. Specio mox& quaestio haec est: venditus est a procuratore
129쪽
meo seruus meus sub hac conditione, Si rationes, domini id est meo arbitrio computasseι : vel , vcnditu S est a me domino seruus meus ea conditionc siprocarator . meι arbιtrio rataones computasses Quaeritur, quodnam dc quale arbitrium istud accipiendum sit: quod utique quaeri plurimum interest. Nam si merum seu plenum in albitrium meum, vel procuratoris mei, id collatum dicas, non crit vcnditio . me domino vel procuratore meo fastiadiolis , procuratore, inquam, razioneS forte nunquam computaturo , vel nunquam s robaturo ut firme procuratores fastida si , asperi e sic solent in construos suos ut vel Martialis ie-
statur lib. b. epigr. 62. -- Vxoris res agit,inquis,
Iste meae sane caut-'ser homo es, Procuratorem vultu qui praeferat ipse, Acrior hic Chim non enι Aufidi-.2Quid igitur In boni viri arbitrium id collatum videtur,ut vel 1ibus placuisse ait IC. ael.7. Quod Sc idem obtinet in operarum promissione, eaque iurata , qua quis promittit, dasarum se quoso μου patronus arbitrat. Ν. Nam &, ibi quod diserto ait Celsus, ctas libert- O. π.de opem libert non aliter ratum crit arbitrium patroni, quam si aequum is arbitratus sit; hac elcgantissima ratione: fere ea mens es,inquit Celius,personam arbitrio μόν- sitaensium, ut quia erent, eum recte arbitraturum, i aciam, non quia vel immossice obtigari velint. Et vero ad hanc quoque speci cm haec regula referri possit: quandoquidem,quod ad primam h jus logis regulam ostensum iam est, in eo quoque operarum O ligationis seu promissionis argumento versatus cst V pianus hoc libro 18. ad Sabinum. . Neque tantum id obtinet in contractu venditionis vel op rarum promissione, verum&ubicunque in bonae fidei iudiciis, ut ait haec lex, veluti in Locatione, ut docet is in se e α .is pr. - locati, bi cleganter Paulus fidem bonam exigere τι arbitrium tale praestetur quale vrro bono convenit: in Societate, ι. 76.cum seqq -.pra foc. ubi diserte dicitur,si pravum ita sic aibi trium,ut manis sta ejus iniquitas appareat, corrigi id posse per iudicium bonae fidei : in Dote, i. C.de dot.promss. l. c s. ggener. ..de ιώνedri. In his scilicet omnibus idem iuris est:quo periinere videli possintilla huius regulae generatiunia cunqse: ac si diceret Iconsultus,
130쪽
non tantum in contractu venditionis, aut operarum promissione , vcrum M in aliis omnibus bonae fidei judiciis , arbitrij appellatione, non merum arbitrium, sed boni viri arbitrium exaudiendum esse,& id ed si manifeste iniquum sit, corrigendum. Vt autem a nobis tota haec quaestio de contractu in arbitrium alterius collato, in bona luce collocetur, eam sequentibus sententiis absolvemus. Prima esto,de eo quidnam in alterius arbitrium conferri possit: Sc stantiam igitur, seu substantialia contractus posse in terti j alicujus arbitrium conferri docet l. 3. 4.
libera cratiae complures, Substantiam contractus, inquam, puta, si venditio conferatur in voluntatem tertij,veluti,Ms haec tibι empta esto, si Titius voluerit . Item , si pretium in arbitrium alterius Conferatur l.vit. C.de com ah. empl. In quo sane differunt testamenta a contractibus , nitem quoad haeredis institutionem. Testamentorum enim jura ipsa per se firma esse oportet, non ex alieno pendere arbirri O,l. 2. π.de haere intiis. Et si legatorum eadem ratio sit, quae contractuum : legatum enim recte confertur in volunratem alterius, i. 3. g.legatum, ς. de legas. I. idq; pariter tanquam in arbitrium boni viri, l.I. g. I. ηπ.de legas. 2. l. M. f. quamquam l. isilia *3. η .de legat. . L46.de eicomm.tiberi. At substantia seu Italus contractus in ipsius debitoris contrahentis vel heredis voluntatem & aibi trium plenum conferri non potest videt. an debeatur ae l. 7. ηπ.de contrah.empl. o d l. l7. αν. de V. O. quae duae leges ex hoc eodem V lpiam libro 18. ad Sabinum desumptae huic rcgulae conjungendae sunt) . IO8. g. I.eo ut. l. I . C.de contrah. e t. i. g. rar de obligat. G. 6. de friis. lib. Veluti
haec res tibi emptu esto, si volam a nulla quippe obligatio est, quae
non adit ringit Contrahen Ic s.
Secunda sententia : Modin seu quatit- contractus non tantum in terti j, verum etiam in ipsiusmet debitoris contrahentis, seu debitorem se constituentis vel haeredis arbitrium conferri potest, dIT. de contrah.empl. L6.Ty. π.pro socio: l. 24 π. locaIi o di 46. f. . de etc. libera. l. 69. g 4 ηπ.de jurist. l. C.de At.promiss. L
Et haec quidem de duabus quaestionibus, quidnam videlicet& in eώμι arbitrium in singulis contractibus conferri possit: