장음표시 사용
31쪽
ita semper accurate attenduntur, pensiculate expendendis animum adhibui: ratus, nihil ibi vel minimum Ma-ξέα ν et ελΘειν Oportere , quo ad genuinum regularum sensum assurgere liceret. Sunt enim, quod vulgo notum , verba rerum notae; de quibus nisi prius liqueat, frustra de sententia laboratur : praesertim in hoc opere eclogario : sic ut vel unica saepe vocula minus attenta,
meras tenebras offundat , contra,accurate expensa, probeque intellecta , & clarum Sc novum subinde intellectum aliquem praebeat. Exempla huius rei passim hoc
opere occurrent: videnda saltem, quae notauimus adleg. 77-σε '
4. Quarto quod vel potissimum , genuinam cuiusque regulae speciem eruere, singulisque aptare sedulo adnisus sum: & sic rem seu iuris materiam cuique subjectam apponere. Id quod a me factum, ubi ipsa verba casum aperte non suppeditarent, tum ordinis hoc titu
lo servati praesidio de quo primo loco dixi tum inscri
ptionis cuiusque legis argumento: conjunctis seu conglutinatis in id compactitque &coasiatis omnibus vel plerisque, quae ex eodem libro, quem inscriptio legis praefert, supersunt, ceu vibij membris, disiectis fragmentis. Vnde comparatione diligenti & accurata omnium eiusdem inscriptionis capitum, i. singulorum librorum argumentum colligere licet: h. & cuiusque libri capita in varios titulos dispersa rursum conjuncta, lucem & interpretationem mutuo dant capiuntque. Cuius quidem arcani seu mysterij ignari prorsus, iuxta imperitissimos extitere Graeci Interpretes, quorum Mideo species ad hasce Regulas nostras absurdae, ridiculae
32쪽
culae pleraeque sunr. Fuere & Latini ante Accursum, ipsique Accursiani ,etsi hi in tot legum numero,quas ut similes cumularunt, eas saepe habent , quae ad rem speciemque faciunt. Quinimo etsi huius arcani seu mysterij indicium superiore iam aetate nonnulli fecerint, eiusque usum praeclate ostenderint tandem in usum aliquem feliciter ipsi derivarint, quae omnia post Anton. Augustinum, Cujacium , P. Fabrum egregie praestitit peculiari diatriba Licobus Labistus e attamen hodie quoque nonnulli Interpretum id vel ignorant, vel alto spernunt supercilio , atque ideo per contemptum reuolationi id adnumerant. Alij haud recte
semper eo arcano utuntur,quinimo violenta & absurdas saepe species apponunt. Certe nullus adhuc extitit, qui in omnibus Regulis hoc titulo comprehensis id inn& ad plenum praestiterit. Quare haud paruin reliqui hac parte nobis factum in processu operis deprehendi. Huius vero rei seu arcani ad rem nostram multiplex est usus. Sic enim i. & Regulae suos intra fines limitesque coercentur , ne iis abuti quisquam in foro vel in scholis incondite, auresque everberare his Regulis fastidiose possit: 1. Sic Enantiophana facillime
componuntur. 3. Sic Exceptionum, Fallentiarum, Limitationum, Ampliationum nebulae compeuiose dis pelluntur. - 1. Puintus labor fuit circa Regulas, quae vulgo pro 'segitivis habentur, quaeque hunc in titulum Regularumque censum a Conditoribus relatae perperam notantur : cuiusmodi sunt .mmaria Constitutionum, ut
est lex idi. . tot. vel Re onsi alicuius, ut l. idii. de qua
33쪽
paulo post. Definitiones item nonnullae, ut Regulae, i. r. Haereditatis, i 61. Soritis, l. 61. quae duae etiam postremae in titulum iam superiorem de verborum significatione relatae sunt Donationis,l gi. Diuisiones,l. 111. in prisc. Verborum significationes seu nominum defini
I 3. g. r. Distinctiones,l. 73 g. L. Tractatus integri, ut est lex contractus 13. Anti theses nudae,l.i6.is'. Συφλώρηιm,ut est lex 31. 19. Exceptiones denique Regularum, ut l. 77 81. g i. I91. 2o1. Verum ubi ad singulas Regulas deuentum erit, ostendemus recte quoque eas hoc titulo comparere, atque in censu regularum stare posse: Et quidem illas ipsas quae de verborum significatione sunt, triplici ratione et x. Nam & rem quae quae est , breuiter enarrant, seu breuis rerum narratio in his traditur: denique quod Iurilaonsultus ait in l.regulariter '. de haeredieιιι. res regulariter definitur, id est, per modum regulae. 2. inque iis omnibus non tam sonus verbi spectandus venit, quam vocis c.έργεια. 3. Denique quod illis legibus definitur, pro regula seu ratione decidendi ad propositos casus substernitur. Exemplo sit vel haereditatis definitio l. 61. Et celte proximo confinio cohaerent semper verborum de rerum significationes ; quod vel ex titulo de merborum e rerumfgri cationib. constat. Vnica tantum lex, si quae hoc titulo occurrat, fugitiva mihi maxime visa, semperdusta lex Nervitus isi. Vbi consultus sit per quadam quaestione Neratius Iurisconsultus proponitur: ejusque responsum memoratur: satis enim ibi erat,extrema illius
legis regulae vice proponi, paucis additis. ε. Sextiu labor fuit circa concordantes regulas, easqu. quae
34쪽
AD LECTOREM.quae frustra hoc ipso titulo Repetitae dicuntur, cumque molestia & fastidio inculcantur. Verum equidem est , eandem in sententiam complures regulas hic positas: exemplo sit,uel regula illa qua Haeredes eodem iure quo defunctos haberi, inculcatur octo legibus, puta l. F . 39. 62.
actionibus ex dolo seu debeio defuncti in haeredem non dandis, quae quinque legibus inculcatur, l. 8. 44.iIl. g I. LT. I 64. Imo est,ubi totidem pene vel bis eadem regula hoc ipso
titulo repetita extat: ut lex 78. in l. i89. lex D.9. g. I. In l. I 78. Vnde videre est, Interpretes passim concordantes regulas unam in lineam nullo discrimine conjicientes,easq; omnes vel plerasque una fidelia dealbare : atque ideo, ubi ad posteriores deuentum est, Lectorem ad superiores remitti, neque in imo quidquam residere; verum ubi circa priores restitarint, potissimamque commentariorum partem in iis absumpserint,transmissis posterioribus ad finem velut praecipites ferri. Sed perperam: in singulis quippe regulis concordantibus singulare quid semper occurrit, vel aliae aliis nonnunquam clariores & apertiores sunt, ut proinde singulis sua quasi
condimenta ferculis conueniant,non,ut in unam IE -pi patinam, omnia. Quare & nos etiam singulis inte pretandis institimus,ostendimusque sedulo in quonam eae concordarent,in quo differrent: inque id etiam concordantium Regularum synopses saepe confecimus. . Retro septimoq, loco nonnullas Regulas quae pro Concordantibus perperam habentur,nihilq; minus sunt quam concordantes accurate sedulo ab inuicem distinximus 'eluti legem Nemo adieno nomine Ia. 3. in princ. a Iacius
35쪽
legitimi . legem in his quae uisium 178. in princi a tractatu legu feminae α. legem, Nemo potest: To. a d.l. 123 8. Octauo etiam loco subinde ex Praxi species quas, dam adspergere libuit, ut ita Lectorein foro paulatim adsuefacerem, recteq; applicandarum Regularum usum& specime gustumq; aliquem darem sed intra modum.
s. Postremo loco geminum Indicem accuratum conficimus : Priorem, quo materiam omnem quae hic occurrit,ad ordinem literarum comportauimus,quo sane iam opes huius tituli in apertum educuntur: multaque
adeo quae visum fermE fugiunt vel transmitti solent, adnotantur. Ita enim Indices collecto vel leuissimo puluisculo confici oportere censeo, in huiusmodi vetustatis reliquiis ; quod & in aliis veteris aeui monumentis
scriptoribusque feliciter hodie passim praestari videmus. Optandumque idem quoque aliquando praestari in libris Iustinianeis: dummodo a selici & solerti manu aliqua id fiat, quod di sine subsidio publico confici
non potest. Nam his duobus velut in tanto opere iuxta opus. Alter Index est,quem & supra indicauimus; quo scilicet ad ordinem Pandectarum regulae omnes remissiue dispositae sunt. Inter haec tamen,quidquid ipse praestare conatus sim,
extrema arena, deprecandae mihi veniunt mendae quae hac editione plures admissae, tum amanuensium vitio, qui manum meam in aduersariis meis miniis saepe adsocuti sunt: tum vi contumacissimi morbi,qui iam annum di ultra me tenet. Repetita si Deus vitam secerit,prael
ctione emendatior aliquando prodibit,ut spero,Editio
36쪽
I. P A v L v s libro sextodecimo ad Plautium. 'REGULA est, quae rem, quae est,breuiter enarrat. Non ex Regula ius sumatur, sed ex Iure, quod est, Regula fiat. Per ' Regulam igitur,breuis rerum narratio tra ditur, &, ut ait Sabinus, quasi causae conjectio est: Quae, simul cum in aliquo vitiata est, perdit ossicium
a P L A v T II verba. b QIR . f. quaeque. st RV O ., i. quodquod. d PavLI interpretatio hine incipit, ad finem usque.
R I v suu A M huius tituli Rubricam squae sese prima alioquin offert illustra mus , prima omnium huius tituli lex explicanda nobis venit ; quandoquidem ea Regulae definitionem continet: Frustra quippe illud disquireremus, quod Rubrica continetur, quid per diuersas Regulas intelligendum sit, quid per Ius - antiquum, quid per Iuris antiqui Regulas; nisi prius illud praestruxerimus nouerimusque, quidnam Regula sit: quandoquidem ea hujus Tituli Rubri cael materies est, seu subjectu. Quare etiam eius definitione initio statim Tribonianus, ex Plautio, Pauloque, praemissam recte voluit. Quae quidem eo accuratius uberiusq; nobis tractanda explicanda*, venit quando, quae ad eam semel dixerimus, toto hujus tituli spatio decursuque, animis diligenter obversari oportebit, ut ita certissimum intellectum uberrimumque ex singularum Regularum interpretationa fructum capere possimus : Praesertim , quando ea , paucis admodum recte intelligitur : a nonnullis etiam carpitur:
37쪽
Nam & obscuram Raeuardus aliique nonnulli putaruntfugii Aram ab hoc titulo Cui acius prodidit: ab aliis alicubi perperam emendatur, suppleturve;sed &,unde tota lucem desideret, hactenus ne iacitur: Adde,quod quintum, Pauli verba a Plauti; verbis minus ibi distinguuntur: Postremum, quo fine hanc R. definitionem Plautius Paulusque proposuerint, a paucis dinoscitur. Nobis igitur annitendum sedulo, uti discussis semel errorum nebulis , haec Regulae definitio sese studiosis omnibus hoc loco posita , intactaque, deinceps, probeque intellecta,commendare possi t. Fuguiuam sane sui hinc incipiamὶ dici ipsa disciplinarum tradendarum ratio non patitur: quando, Omnis quae ratione Liscipitur,de re aliqua institutio, a definitione eius proficisci debet: ut omittam, S iplas definitiones in Regularum censu recte ita re. His ita praemissis, duas, quod primo loco hic notandum est,huius Legis partes constituo,& duplici quidem respectu primum, respectu auctorum seu conditorum : Prior scit. huius i. pars est Plaut, I C. Altera, inde, Per Regulam igitur,eli Pauli, qui superiora a Plautio tradita, illustratum ivit. Secundo , respectu materiae: Continetur scit . utrobiq; primum de isto R.deinde subjiciuntur
generalia quaedam Monita, seu Cautelae, Regulis recte utendi, & sic ut dicam sepes Omaja vero eo tandem fine,ut ostendatur, Reg. Catonianae, qua de mox,locum non esse in manumissionibus seu libertatibus. Ergo,quod secundo lo . notandum, Reg. definitur seu describitur a Plautio I C. quod sit, auae REM,QV .Ees, breviter enarrat e Quae definitio continet materiam regulaecius in latinam. Quod materiam attinet, ait IC. REM, QUAE ULubi est,quod tertio loco luc notandum ,res proposDa,quaecunque materia subiecta, intes; ἀυον quodcunque, quomodo apud . Rhetores SI Oratores nominatim ea vox usurpatur. Addit IC.
quod quarto loco hic notandum, Q V AE es,id est,quaeque est,seu quaecunque illa sit: quaequae, pro quaecunque, qualiscunque : Ita enim id explicandum vel legendum est, vulgata Pandectarum Florentinarum alicubi promiscue scriptura, ubi repetitae totidem literis syllabae semel tantum exprimuntur : quomodo δίmox infra,ra: Iure Quo D est,scriptum erat pro Eus Duodes: similiter ut in l. aeret In. ψ.de I S. editum, UALEM, pro qualem qualem. Ergo Res quaerue hic dicitur,quomodo promiscuo in Edi- ctis, veluti de minoribus, aleatoribus, iniuriis, UTI QUAE QUAE
38쪽
RES ERIT, diua ηa resid est,quaecunque tandem illa sit: unde& mox in Pauli intcrpr atione vox Rerum in plurali usurpatur: Plautis quippe desinitiorum illam cnarrans Paulus, iam plui alielocutione ait, quod per Anulam bi eas RERUM A arratio Ira Mur. Sic sine & Graeci. Rheto Is si ἔ-ον vocant rem ιμnem, quae Rhetorices de Oratoriae naeria estiteste Philosbpho i. Rher. ad
de quibus Orator Optime potA dicere, ut refert Cicero de Intientione & sic infinitam & im I nsam huic artificio materiam stibiecit. Et Crassus apud Cice Miem I. de Oratore. Orator erat, qui Qv AECUN Vε Res inciderat xu.est Herione explicanda, prudeesser o composite cy orna e ct mcm ver dicat: Mox , quae μι in
IV Ac y E RE . Quare dc hic res quinae, est. Omnis iuris materies
legalis, Iuridicialis, iuris controucis luaestio ciuilis, positio,Θ- ,res proposita, te qualis esse potC o unde res etiam pro lite, de qua Iudex pronuntiandum habet: Le ea quaestio vel propositio infinita sit,de sic Θέσγζ: siue finita, Dic αἱ Θε nc: rursum, siue singularis ea quaestio sit, litae Communis i liis speciebus: ubi re gula, id quod in lingulis aequaliter iuris eskre vidc generali narratione complectituri semper enim summLuaestionis siue litis propolitionis,& decisionis,in regulam aliq m delinit,summaque eius decisio comprehenditur : vel ut Piatius hic ait , rem,q aequae es, regula breuiser enarrato ut Paulla S,bre per eam rei narratio trilla: ιγ Ergo, ut id repetam,res quaeque,hic tires proposita citiae
verba v irpat cc Quintilianus in definitione dknitionis) re . - Θἰν, materia quaecunque iuris,ac proinde dc rcgA : Nempe, ut Iuridicinae seu Iurisiprudentiae, ita dc regulis res quωcunque sub tectae sunt ad iudicandum, definiendui&c. haec ca ira materies cst. Haud aliter atquc materia Rhetorices sunt C NEs Rhs. Qv bECvNα ε ei ad dicendum subiectae, teste Cic tone de Inuentione, V I de Oratore. Quint i li auo lib. 2. cap. M. ut proidde Ius de Regulae non minus quam Rhetorice circumcurrentes dici artespo sint quia in omni materia, in quaq; re vcrsantur tibi sebiecta. Sequitur iam altera definitionis Reg pars. nempe forma regulae:ubi dicitur,quod ea rei narrationem eamque breuem Contine
39쪽
Enarrandi, & Narrationis, indidem,seue X Cadcm Oratoria, desumpta: Enarratio vel Narratio est εκ ΘΠς l τ', seu me& κριπις α sic: factum praecipuum & mxime proprium causae s eminarium, απερ mi e totius causae oratio docens auditorem, quid in controuersia sit , ut Apolidorus defintcbat narrationem, teste Quintiliano. Breuis autem,quod sexto hic loo notandum: nam haec ut nam rationis, ita & Reg. inter alias do seu Virtus cst, ut de Definitionis,quae est rei propositae dilucia & breuitcr comprchensa verbis enunciatio,seu breui com Xu Verborum, auctore Quintil. lib. 7 e. s. handem ii de Apho mis Galenus breuitatem tribuit: Brem S. inquam, narratio, chi recisis Omnibus, sublatisque non necessariis,nec cognitioni o id quam nec utilitati detrahitur. Et profecto intcr tres narratims VirtuteS breuitas Censiatur, teste
Isocrate a quo tamen Aris teles dissensit,&di senserunt Theodorei)auctore ad Herenn bi pariter ait. Rem breuiter narrare poterimus , &c. Cicerone a quem V.& Marium Vristori n. p. Iso. Is I. Rhetoricorum auctored AleXandrum, Quintiliano&Iheone, Seueriano Fortunatia O. Quare, quae de βρ χυλογα, i. de breuitatis studio in comiti ne hic prolixe Decius aliaque tractant, hinc omnino alienatant: de breuitate enim narrationὼ,& Regulae nominatim, lic agitur,qua res quaeque breuiter enarratur animoque subjicitu summa cuiusque rei traditur: unde etiam, ut omittam alia, aptis Plautum,in Milite enarrare argumentum. Et clim narratoni omni, Regulaeo id conueniar, conuenit Miribuitur hic ciatim Regulae turis: quod septimo hic obse
uandum,quaere Iarefacta es, de concinnata : Ncmpe cum haec Regulae siue definitio siue dc scriptio Omnibus regulis in quo cunque sciestiarum genere conuuniat, conuenit quoque iuris Regulae,quod ea videlicet rem Iuris & quaestionem propositam, quaequae illa sit,breuiter enarret,seu rei ad jus pertinentis eique subiectae per eam narratio tradatur: Est enim I- materia Regu-Iae, seu praeexistens quid : dc ut in illo est ri I ςκα Rcgula Vero,sermale, seu formula quaedam iuris. Exiv K ε 3 ACT Α, quod PlautiuS hic ait: facta, inquam, seu concinnata, ingeniis atque Opera Iuris conditorum. Et sic regula tempore posterior quam jus. Vnde & Paulus iisdem ad Plautium ibbla , funde haec lex desumpta est) vel ipsemet Plautius, regulas juris
40쪽
i uris Commentitium isti vocassc cui videri pollit, in isti fama 1o. Q . de parossi parna, inquit,alicui irrogetur, receptum es commentisio ture, ne adhaeredes Iranstat. Quandoquidem ea hic Iuris Reg. seu constitutio intelligitur, quae toties etiam, puta l. 8. q. Ill. I. I. I 27. hoc titulo inculcatur, poena ex delicto dcfuncti, haeredem inon teneri. Nisi ita potius hunc locum quis interpungat,receptum es, commentitso iure ne adhaeredes transeat: Vt ita 1 C. commentitium ius vocaverit fictilium , quo haeredis alias persona eadem cum defuncto fingitur: sic & commentum adoptionis, aliaq; similia.
Ad rem. Igitur hic opponitur Regulae Ius : quod & proprie Ius constitutum dicitur, quomodo id diserte idem Paulus hoc ipso
lib. l6. ad Plautium vocat l.2 o. g. . ..de flatulib. quod scit . aliqua nominatim Iuris specie constitutum fuit: vi in illo,nlan omniam quae a maioribus consituta sunt ratio reddi potes vel cliam usu inualuit& obtinuit. Quanquam& ipsa regula, iam recepta,consItutio dicitur,l l. de priuatis delictis. Proprie tamen Reg. sui initio inspecto , constitutio non est: versim ius quod Prudentes excogit
Iunt, concinnarunt, Iure,commenti sunt & commenta
ti, siue assidua sori tritura eu πο -hilo phus de Leg: statione, siue ius constitutum seu usurpatum perplures sipectus, unam in regulam,ceu breuem quasi lineam, Onjiciendo : ut ita essent, tum juris studium ingredientibus, velut quaedam generale S Θεόφις, positiones, communes notiones κοιναὶ λοι primaque adeo velut iuris elementa: tum in foro versantibus atq; in rerum actu occupatis,breuia quaeda, S ad rem quam-m iurisq; quaestionem,c narrandam,decidendam,apposita subsidia,& veluti Lydius lapu quidam : Regulae denique, quod octauo
loco hic notandum, imagine tianslatione quadam , quae nominis scit. sui ossicio fungerentur , i. quae non memoriam tantum iuuarent, verum judicium,quod potissimum, ad aequi boni- notitiam informarent dirigerent . Quomodo & aliis omnibus scientiis & disciplinis suae regulae huiusmodi sunt, sita αξ su αγοωσι ιὶ Stoici Φ. a quibus iurisconsulti nostri imbuti lunt, breuia quaedam ad manum praecepta cuique esse volcbant, Miradebant, quae ad usum succurrerent, me est , βοηλοίους, quae quidem c iam Δ Οιχειάδε1 titerunt: de quibus Diogenes in Zenone , Marcus de vita Iaa: denique, quae ut breuitate ingenium cxcrccrcnt, Ita