장음표시 사용
51쪽
viter enarrare, seu de hoc I V R E esse, Iuritque articulo, seu Occci iure istam regulam Confectam: denique hoc subiectum esseis ius regulae; non vcro ubi de causa status,seu de Iure & Relibertatis agitur. Item,no pertinere ad ea legasa,quae non a test menti conditi tempore , verum ab aditi haereditate cedunt, cuiusmodi eis libertatis lcgatum l. vnic. g. Libenatib- C.de Ca
L si priuatus. g. vlt. ui se a quibus minumisi. Quare si ad RE M
liberalem seu ad Ius libertatis eam Catonianam regulam exigas aptesque, vitiata ossicium sutim perdet. Quare S hoc nobis cxemplo in hac Rcgularum expolitione id civin maxime propo satum erit, uti regulas, vagas alioquin , atque extra iubiectum suum quam plurimum incertis sedibus errantes,suos intra fines compellamus,cocrceamus, atque ad I v S Vnde singulae confectae fuerunt,sedulo referamus, in quo earum opes sitae siunt: Ne alioquin, quod vulgo fit, regulae in bracaraeca & quo labetica evadant: vel cas innumeris Exceptionibus,quas fasientias M limita tiones vocant,aut Emensionibus seu Ampliationibus quae duo nobis
totum Ius Ciuile perturbarunt i de quo etiam Doctiss. vigilus in g. est. Insu.de inoosc.test. insano potius quam improbo labore
cumulemus. Quod quidem,tum aliis praesidiis, Sc in his accu-- rata verborum explicatione, tum ac maximὸ quidem Insicripti num cuiusque Regulae ope cum bono Deo praeitituri sumus: Quod sane non omnes aeque praeitant : siue quia argumentum dc arcanum istud seu mysterium , Leges regulasque ex In scri ptionibus interpretandi, aut ignorant, aut alto supercalici con- emnunt; vel denique in huius arcani usu saepe falluntur. Etsi fatendum , nonnullos iam Interpretes bonam de sedulam hac in re operam locasse : Sc in his potissimos, qui Φ.familiam ducunt, Culacium Sc Petrunt Fabrum. Inter ipsa porro ciuilium studiorum, seu iuris discendi, pri- mordia, studio rum animos, generalibus iuris regulis, & hoc quidem potillimum titulo comprehensis , imbuendos atque initiandos recte censet melior saniorq; iuris interpretum pars. Quidquid contra alij , qui definiunt a recta docendi ratione aberrare, qui iunioribus hasce regulas V. a cum Institutionibus
52쪽
obtrudunt : quatuor ferme tum argumentis, tum praeiudiciis a. Quod postremum hic titulus in calce Digestorum locum obtineat. 2. Quod Iustinianus diserte hunc titulum post ampleta demum studi j legitimi curricula legi voluerit. 3. Quod
Plautius I C. hac prima regula praemoneat, regulam fieri oportere ex iure: unde colligunt, in docendo quoq; & in discendo regulis postremum dari locu oportere: quandoquidem earum cognitio vel intellectus nonnisi ex anticipata iuris cognitione haberi, percipi,possit. NouissimE, quod regulae ut accuratum interpretem, ita Sc solertes praeparatosq; & praemunitos aliunde studiosorum animos , anticipatamque quandam uniuersi iuris notitiam da siderent. Nam, ut his omnibus strictim occurratur: Primo quidem, si praeiudiciis res geritur,sane in Grae cis Basilicis primo ferme omnium loco hic titulus positus est. haud alia ratione , quam qua is in Pandectis vltimum Iocum occupat, eo quod ad uniuersum ius, quod Pandectis comprehensum est, spectet ; inq; eo tanquam exigua tabella uniuersi iuris instar quoddam & coronis contineatur,seu rudis quaedam iuris praeceptorum generalium notitia. Et inanis ideo quoque querela est eorum , qui ultimum huic titulo in Pandectis i Cum adsignatum queruntur , qui tanquam generalis ex Phil sophorum praecepto praeponi omnibus debuerit , quos rectis
refutauit Mercerus h. opinionam I 6. Secundo , docendi disceri dique iuris ordinem a Iustiniano olim praescriptum, nemo ho die recte tueatur.Tertio,vi maxime initio ex iure regulae factat crint, notissimum tamen est, aliam esse artium primum con ficiendarum, aliam vero postea tradendarum rationem: qua doquidem, quod notum, quodq; etiam interpreteSaiunt,quando magistraliter proceditur tradendo cloctrinam ad instruinctionem iuuenum,a generalioribus incho lum est t Nempe& caeterarum pariter disciplinarum δρονα--ν dos haec cst , ut quemadmodum a notioribus , ita & ab uniuersalibus & generalibus quibusdam , seu a doctrina principiorum, auspicium
faciant,seu ab huiusmodi quadam in Oπαργε ση Μωσει, dccan lata ratione , is I Θολου-6 αn, quam in sententiam recte A. Contius plura. De interprete tandem Menarratore harum regularum accuratio ultro fateor : vi dc de
studioso prius ab Ii tutionibus saltem instructo , si pernosia
53쪽
eas veIit: Imb eadem opera una cum Institutionibus ea edim, memoriaeque commendari a studiosia iuuentute operae pretium fuerit. Nam etsi plenum statim earum intellectum non assequcitur, attamen memoriae semel infixae , seu apud me-mc iam depositae, ut Quintilianus dicerer, velut scintillae quaedam iuris, i minaque adhaeront, inuentionique oc iudicio se uiunt, seseque offerunt subeunq; procede lateque aeiam liud iis que, S quasi codem cibo te manso, penitiorem facile s)ntum earum polica assequi datur. Ei haec quidem in commune atque in genere de ipsis Regulis , earum dc fit in ione, cauta lis ad eas recte in usum deriva da ea Dd m auili ritate, v. uque, de earum collectione seus h lv c titulo atque adeo de Rubrica huius tituli im ic: Est ig Dir hic titulus inscriptus a lustiniano sive Ti ibo niano . De diuersis Regulis Iuris antiqui e quomodo de diuerses Imros Legum latorum idcm dixit l.pen. Coae de consister. de diauosisHU δ φοριον, ut etiam habent Graeci, id est,de omnis generis: rcgulis , ad varias passi in iuris materias pertinentibus tquas scilicet Iustinianei operis seu Pandectarum concinnat res amo,Mm ex variis antiquorum Iurisconsultorum , de sedecim quidem, c quorum s Vt Sc aliorum praeterea nonnullorum scriptis Pandectae ipsae constatae sunt, prout eae sub manum sese dederunt, ceu spici legium aliquod Zc racemationem post ingentem Pandectarum nacilem dc vindemiam unde etiam hic titulus ibi postremo loco positus cst in ex ingenti hinc ace
uo inde velut unum in manipulum lancCmque saturam com- Portarunt : nomaullas ctiam aliis licet Pandectarum locis
relatus. Idque veterum , vr dixi, Isiris consillorum exemplo, . . qui&ipsi peculiari seu separato opere regulas iuris collegCre,. vi ita gustum salieni aliquc in de inllar aliquod iuris regularum: peculiari seu singulari titulo darent, ex ditriciis iuriς materiis decerptarum , cum plerasque se is iam titulis re tulissent: non vero,ut eas omnes hic proponere in animum inducoroni situm; .ut proinde error sit eorum, qui .e sis hic in torprctantur nonnullis : Ac multo magis inanis corum lasi rini aque diligenistia , S: iniquior censura, qui nonnullas insigius ri gulas sub notant; supplent, hoc ritulo non comprehcnsas et cum nu milli si ma quidem pars earum hic commeacu L. VEIudi paucasivs dixi, .
54쪽
tantum hoc titulo includere concinnatores illi pro instituto suo,& ad gustum tantum aliquem, voluerint. Diuerse porro hoc etiam sensu Regulae dici possint, quδd aliae sint communes seu generales & uniuersales, seu Catholicae nulli certo Iuris titulo, seu materiae adstrictae, imo ad omnes articulos iuris pertinent, perque totum jus ambulant, denique regulae ex multis speciebus Collectae, quae κοιναὶ ἔννοι vocantur: aliae vero propriae, seu speciales, quae certo titulo & materiae conueniunt,& ad unum Iuris locum seu speciem pertinent , veluti ad Contractus, Nuptias, Tutelas, Testamenta, Donationes,Interdicta,& c. Quod quidem etiam Triboniano vitio non magis vertendum, quod i men nonnulli faciunt quam Iurisconsultis veteribus , qui non minus has speciales regulas collegere , quam uniuersalia praecepta seu GΘολ-i regulas: & certe, non eo minus Regulae hae sunt,cum REM quaequae est breuiter enarrent. Dicuntur autem hae regulae Iuris asiquid non quomodo Leges n. Tabularum signat E iin antiquum dicuntur: non quomodo nouis legibus veluti Papiis ius vetustius opponitur: sed veteris Iurisprudentiae : lic enim idem Iustinianus regulam ab antiqua prudentia expolitam dicit i. pud antiquos 2I. Cod.de furtis. regulas Iuris antiqui tsi quis in consecrabendo II. Coaede Episcopis: seu ι. pen. . C.de γα I antiquas regulas Iuris l.vo. g.υθ. C. de acquir. passus antiquam regulam l.vit.C.de haeredibissitat. Denique, regulas Iuris antiqui dixit, quae ab antiqua Iuri rudentia profectae sunt, conditaeq; libris veterum Iurisconsultorum, qui Constantini ferme tempora praecesserunt. Sic hoc sensu a Iustiniano alibi
quoque itis vetus, antiquae leges, antiquum ius vocatur, Lun. C. de emend. Cod. l. I. Codde vet.iumen. prooemio Ins. g.igitur pos libras. .
Idemi prooemis Instit. ait, se colla gisse omne jus antiquum in libros so. Digestorum. .
Post Rubricam huius tituli, primaeq; legis, qua Regulae definitio continetur, explicationem, nunc commodum est subjicere, ordinem, quem in Regulis hic disponendis Pandectarum Conditores sensa uere e quem & nos sequi par esse iam osten-
55쪽
Regularum,per viginti Coilectiones
I. Sabinianae Regulae 44. ex libris commentariis ad Sabinum desumptae, comprehensae primis C. legibus. II. Erietabum Regularum pars septima, 3. 9. Io. iti
III. e Dis vitationum,opinionumque libris Regu i ae qua
IV. Iuliani Regulae sex, e libris eius Digestorum
V. Misi sta Regulae decem, ex variis & breuibus nonnullis lurisconsultorum libiis, puta l.63. . 69. O 73.7λα VI. Mucianae Regulae quinque, ex Qu. Mucio Sc.
VIL Papiniam Regulae decem ex Papiniano, a II ad gue. inclusi VHL e Paab & Scaeuolae Quaestionibus & Responsis regulae ix. a l.84. M ν1. inclusi
X. Nistellae Regulae aliae quinque ex breuibus
56쪽
Vbi centum regulae, & una insuper continen- . tur ad l iox. ad i. 167. inclusuλXII. Plautianae Reξulae in. ex libris ad Plautium desumptae: a l. 168. ad 18o. nactus
XI i I. Vitellianae Regulae duae ex Pauli libris ad Vitel-
XIV. e Digestorum Marcelli & Celsi libris Regulat un
X X. Edictalium Regularum racematio unicairati
57쪽
PRIMA REGULARUM. Codectio, se Sastema
Massorij Sabini l/bros r .a M. Sabini,ιnquam, qui sim regulaι θ sentent ου iuris antiqui Atei Capitonis prae foris sui exemplo in unumcρutularas, libris quos de Iurs Liuili sera eraι sub IN Tiberia. Δα ἐcausa etiam Tribonian- e.Mprimo loco deflorare υοωιι r Euem anum ordinem i' alias ferme Paσdeclarum titulis seruauiι, ni itabi Edicti verba interpretanda erant. At non tenuit in Titulo de V. S. Ibi enim Edictales leges, i. ex libris commentariis ad Edictum desumpta, primo loco posseae sunt. Sane veteribus Regulas iustitisse Sab mani maxime videntur,de quo Meridi- l.Obs q. Sc lib. I. C. 4.
PARs Prima Regularum Sabinianarum,
De FEMi Nisis of iis ciuilibus vel publicis remotis.
II. VLPIANus libro primo ad Sabinum. FEMiNAE ab omnibus ossiciis ciuilibus , vel publicis , remotae sunt : & ideo nec Iudices esse possunt,
58쪽
nec Magistratum gerere, nec postulare, nec pro allo
interuenire, nec procuratores existere. E Fog Mi Nis, deque IMPUBERIBVs, est haee
Lex : cum qua conjungi oportet ex eodem Vlpiani lib. I. ad Sabinum, legem, qui testimento a C.
quaeritur. virum ad ciuilia vel publica ollac ia aliqua mulic ros vel Impuberes admittantur : O sicia inquam ciunt,a,Nelphblicar de his enim officiis hic quaeritur, i on de conditione deteriori olim foeminarum in succedendi jure S d gnitatis ratione : non de Muneribus publicis , quorum tractatus ab hac Reg. alienus est : qui alioquin a vulgo lurcrprctum Cu .nti ac Reg. commisceri soler. Non de iis ossiciis, de quibus Lirpi . Et vero id hac R. abscise negatur: mox de exemplis aliquam multas,quinque scilicet,comprobatur.'HOC ut intelligatur, ante oInnia tenendum est , Vlpianum hoc libro I. ad Sabinum hanc quaestionem tractasse, Legem l conci lanasse,occasione Teriamentorum ordinandorum, MΤestium classicorum seu testamentariorum ; ut apparet cx d Lao. g.mutire 6. π.qui testim. fac pus cujus eadem, ut iam monui, cum hac l. inscriptio eth, ac proinde ea huic coaganda seu conjunganda venis. Nempe cnim ubi Massirius Sabinus semel dixerat Farminas Caiatis comisiudvel in procinctu testari non pessi, indistincte uero Impuberes iMe bιles esse; Item ubi dixerar, Legem exigere in resammto Testes Cives Romanos puber s quod sane etiad occi uac consultis ima 2I .C. e testam.g. l .3.de testim. Jac proinde dixerat, Mulierem testim libra udem aut testem esse seu testanonium dicere in resameto nou posse. . do .mulierπ.ροι tof etc. quae huic, ut dixi,conjungenda est, cui consentit S g6.Inst.de test.ord. seu in testamento intcstabilem esse, quia testem esse in testamento isit citrite ossicium : Sed neque Impubere in , quod diserte ostcndit Gae . qui testim.sac. 'loae, ut dixi, huic nostiae conjungenda venit: Vlpiairus ad hanc Sabini r. gulam scribens,ad generali rem de Fod minis & Impuberibus Regulam affugendum sibi putauit. Et vero de earum numero cst haec Iex nostra. Ouo tiam alioquin pcrtinet, quod Pomponius, dc ipse tib. I .ad bianam, in hoc ipso argumento ucisans,notabat. Non essestermissum
59쪽
mulieri publico Iudicio accusare, I. .de accusat. cujus exceptio tamen aliqua proponitur l. υθ. ail. Iul. de acti. Nunc ad rem. Secundo inuestigandum venit, quid ciuilia de publica officia hac l. sint; Sane pro eodem haec accipienda est e plerique Interpretum, etiam Cui actus Jc P. Faber, censent,iribus ferine argumentis cx hac ipsa l. petitis. Primum,ex particula VEL, quae hic exegetica his videtur, pro S I v E, non d1stanctiva ut saepe alias. Secundo ex eo quod nulla hic exempla memorentur, quae non publica videantur, i. publico geransur. Tertita aff. g. l. ubi nulla publicorum ossiciorum mentione facta, sed ciuitium tantum , illud ipsum de Impubere eo g. definitur , quod hoc initio de foeminis constituitur: His accedat extrinsecus lex vis.
Decurion. ubi sand ciuilia dc publica officia vel munera proinis.cue dicuntur: Excmplo etiam inter alia tutelae,quae alibi ciuiis Ie G.υ9.inpr. ηπ.de munerab. alibi S. I. Ins. de excustui. publicum munus dicitur.
Verum contra,ciuilia hic a publicis subtiliter distingui oportet i sic quidem ut publica, Ciuilia quoque sint; non retro, omnia ciuilia publica : dc quidem argum . illius ipsius β. i. h.l. ut ad eum adhuc ostendetur. Et sic, quod Decius hic tenet, parti cula vel posita est inter genus & speciem , vitii. Co de s eruitu- tibinctaqua, certe inter diuersa. Publica igitur officia hic non dicuntur ratione finis, quasi ad publicam dc communem Reipublicae utilitatcm pertinentia ; non ratione loci, quod publice, publicove loco fiant; verum ratione autoritatu, quae scilicet cum publica exercentur autoritate. Ita hoc omnino sensu, kuindicem e sse , seu Iudicare, id est , Iudicem pedaneum esse male enim vetus huius tituli Paraphrastes id de Iudicibus qui tribunali praesunt, accipit) munus publicum dicitur Lquippe ....deisdic. etsi alias ciuile oscium quoque dicatur l. i. g. 2. eo ιιι. πl penult. π.de vacat. ct excusat mun.) ut proinde error sit Harme-puli, qui Ammον negat esse e Bybis. Hoc sensu, Magistratum gerere publica causa dicitur iuri publica accensetur,l. 9. r de his qui sunt sui, l. 14. π.ad Senatusconsuli. Aessas. De utroque fidem quoque facit lex Din D. i uncta l. 6. r. de capite minutu. DC-nique publica officia sunt, quae in rerum actu, v c l in Reipublicae tractatione sui loquitur Seneca I. de Dan P. cap. 3 seu Mλεωe διωκησ
60쪽
δοικ=σi ut Plato hac in re lib. I. de Repub.ὶ consistunt.Ciuitia vcio officia sunt ea quoq; ministeria, ij actus, qui partim in ciuitatis vel iudiciorum conspcctu, O ακκλχώα ut Graeci loquunturὶ in
comitiis exercetur, partim priuatim in coetus alicuius virorumore seu consipectu, modumq, excedunt domesticae curae cuius sui b. mulic bre ministerium coarctatur iuxta illud Naumach ij, αὶ δἰ foeminaei οἰκωφελια μ/Mτω.s γα- φυλά θιν, dc arg. aliquo t. l. C.de of c.diuers tussic. non citam LI . g. l. c .de aedit. d. cf. item,quae modum pupillaris aetatis excedunt: quare& hoc iam quom sensu virilia haec officia dicuntur, l. I.gsexum, π. deposui. I. l8. C. de procurri. quia scilicet virorum hoc est, coetibus ho minum sese miscere .i Alio alioquin sen sita virile officium dicitur, I. L .g. I. π.ad SC. Ve eian. quod constantiam animi virilis requi
iis de quo haec lex no est,quod alioquin perperam censent plerique. Breuiter igitur, officia ubli hac R. sunt, quaecum publica autoritate exereentur, cuiusmodi duo tantum exempla hac l. memorantur, Iudicem esse spcdaneum scilicet seu causae disceptatoremὶ Magistratum gerere,cum iurisdictione vel lin. perio; a quibus obeundis mulicres prohibentur h.L M l.cum Pru
tor I .g.vlt.de tussic. l. .g. 3 π.de munerib se honor.Ciuilia verb,quae etsi priuata autoritate e pediantur, attamen vel in ciuitatis iudiciorum conspectu transiguntur; cuiusmodi tria exempla hic memorantur; Postulare, id est, advocare; pro alio Interuemm. Procuratorem existere. De Advocati officio fidem quoque facit Iuvenalis, Satyr.7.
Dic igitur, quid Causidicis ciuilia praesunt Oscia. Qui de idem quod huic regulae conuenientissimum estὶ Satyrit
foeminas ita inducit loquentes,
Nunquid nos agimus causare, CIVILIA IV R ANouimus,aut vE ,γιIu rura vestra movemus.
Eodetmque sensu Ux haec effertur apud Suetonium , Tiberis c. 8. Senecam I.de Traquistis. c. ἔ. o lib. 8.epis. 6s Plinium in vis. de
Quintilianum Insit.Orat.lib. 2. cap. 4. o lib. . cap. IO. declamat. i68 28 .'vel certe priuatim in coetus alicuius virorum conspectu, quorum postremorum occasione hanc regulam Concinnaverat Vlpianus, nempe staminam testem vel libri pendem in testamento esse non posse : unde & de ciuilibus officiis primoro