장음표시 사용
591쪽
114 COLL. XI EDICTAE REGI. PARS III.
nent: Nempe,in judiciis suus quoque quidam fauor, sed justu
legitimusq; militas: Fauor, inquam, ις αδ iae,non unius equivdem priuatae personae contemplaxu neque enim Daiugia .m gari in Repub. fas est verum.cauta, cuiusmodi est inter alias causa dotis,item libertatis l. I supraba. qirae huic coniungen da venit) pia causa, similesque: vςl cersi generis. personarum quo incensu sent Mi, quos utique. Naa rabiliores actoribus h beri hoc Regula dςfinitur, id uix fauore naturali, ex aequo bono,
misericordia & humanitate digniorcs : Cum qua Reg. co cordam qiratuor pr ercrea huius ti ii Regu lae ex, inquam. I.
uorem reorum prae actoribus. Quomodo δά aliae plures sunt nominati ruita fauorn possessosum , puta - MI . 2.iχ3. mpriuc. I A. qu a cum ho c misceri non dcbent , ut pote cum haec lapor sit, v rccte Culacras.. Caeterum, ut fauor uic reorum in aliis iuri, articulis cernitur, per varias exemplorum sermodia species , ua. m. 'essu iudiciano nominatim ia cernitur. I. Nam dea 3r vel accusator rno edem cogitur, non vicissimrpus a ri .vit. Codri edendo. Dilationes reo dil facilius Mplures tribuuntur quam actori, seu accusatori,t.- de fieri ι . M Ite dilatioη.ι .prienda o. Cod te ponia integrius. 3. Actora non probante, reus abio luitur, etsi ipse nihil praestet, i. qvi acta, fare, Od. D eriodo, i si qοι da , d, de excer. In aCCusatorem absentem facilius grauius ista rur, qu rum in reum absentem Lahentem s. de me M. F. QMi popul ri actione conuenitur, ad defendendum procuratorem dare potet , is qui eam mouet non
potestu. Dis putaract. quamquam ita peculiaris quaedam rartio vertitur.ὶ 6. Actio de dolo certo temporc finitur, at nota& exceptio doli,llure F.g.vit.. de doti mali except. 7. Ignora tia rei mihi or qua n actoris, ι.εχ.siupra. 8. Pluribus defensioni- has reo uti permittitur, non actori pluribu& actionibus, ι.ε . v. s. Cui damus actionem multo magis exceptio Compete ι. 166. . f. t infra. Io. Tandem δά decantatum illud huc pertinet , pa-nb o oumera siententiis o calcatas, secundum reum luem esse Δη-duis , seu reum absoluendum, & propensiores adbiberaudum quian condemnandum judicos esse debere t de quo tres insignes leges vidend e sunt, putae lexivire pares. 8. - δε- ιad. lsi pars io. a de is De L ι. AEna μου IV. .. de O di A. Dccamatuta
592쪽
inquam , quod etiam exteri scriptores v stirparunt: quale illud Senecae, reum paribω siententiis absolus: Sed Zc notum Ricopagitarum judicium,quod & Mineruae suffragium vocarunt Qua min rem sunt veterum Graecorum sententiae,AEschyli in im, Euripidis Iphigenia, in Num, in Electra. Philostrati , Dionis, Aristidis, Iuliani, &c. Iungatur & elegans Pauli sententia, tib. 4.ρπυit.de manumisitonibuου Ad haς autem , sit milesve , quae processiim judiciarium spectant species hanc Reg. rcferendam suadet coniunctio P. legis 01.supra b. t. quae & ipsa est de fauore in iudiciis libertati praestando, libertas, inquit, omnibus rebussauorabilior es: Omnibus rebus, etiam reo, ut docet Hlex S. επ.de re iud. Quare haec Rog illi velut succenturiata superiori cedit. Caetera ad hanc Reg. pertinentia repetenda sunt ex dictis ad ael.4 I. svr. bi ctiam ostensum est , huic Reg. locum esse in progressit & decisione seu fine causae, nou vero in initio seu ingressu litis, eiusque dinarione. Possit S haec lex referri ad Edictum & materiam de Iureiurando, de quo est ex hoc ipso libro lex I. 2I. 27. de iuro nubi CanE reo potius quam actori iusiurandum desertur: qui non exiguus in judiciis fauor est. Et haec quidem in genere de Re ram fauore,aliae enim speciales leges sunt,ut dixi,de pessessorum fauore : de quo est lex . l. I 26. prox. g. 2. I 28. in print. IS . hoc tit. quo pertinent complures ex iis quas hic Accuisius atlcgat, ex
Euu PRAEDO non sit. CXA VI. VLPI AN Vs, libro qumtodecimo ad Edictum. Nemo praedo est,qui pretium numerauit. AD Edictum seu titulum De petitione haereditatis tota haec
lex, tribus Regulis constans, pertinet; quod alij quoque iam indicarunt in eo quippe actionis genere versatum Vlpi num lib.Is. ad Edictum svnde haec lex desumpta est j ostendunt tredecim exinde leges , in titulum de haeredit. perit. coniectae; imo aperte prima statim huius i. Regula repetita est seu desumpta ex ι. nec Mum i 3. g si quo sciens 8. π. eo tis. quam l. Placentinus α Accursius hic recte allegant.
593쪽
Haec Reg. quae est de Pradone ut intelligatur,praenoscendum est, haereditatis petitionem institui, non tantum aduersus eos qui pro haerede possident,id est, qui se haeredes esse putant , veriun etiam aduersus eos qui pro possessore possident sid est aduersus mdσηαὶ qui nullam possessionis causam possint dicere vi idem Vlpianus eodem libro scriptum reliquit, LII. θ d.ι. II. π.eo tit.) Et variae tamen quod secundo loco hic tenendum inter hos utrosque differentiae hac parte constitvcndae sunt: dc tres quidem inter alias, quot etiam numero Regulae hac l. occurrunt, singulae singulis respondentes : Quamquam dc prima omnibus communis esse possit,quia Pradonia definitionem verbique significationem quandam continet. Prima igitur differentia est , quod PMdo de Ductibus percipiendis quoque teneatur l. I.θ IT.C.de R.' qui vero pro haer de possidet, non item. Quis autem P do sit proprie dicendus hac in re , inter v teres Iurisconsultos anxie quaesitum fuit: Finge enim, aliquem scientem alienam haereditatem quam sciebat ad venditorem non pertinere, emisse, pretiumque numerasse t Hic, inquam, quaesitum fuit, utrum huiusmodi emptor pro possessore potaderet, Sc sic praedo esset: an vero pro emptore t Et sane i quod huic Reg. opponi alioquin posset illud veterum nonnulli putabant , hunc videlicet quoque praedonem esse, & pro posses fore possidere, de sic de fructibus quoque percipiendis teneri, ut tradit Vlpianus G. II. g. 8. Et vero Iulianus, Papinianus,
Gaius,Paulus in ea sententia fuisse videntur, nempe nudam rei alienae scientiam praedonem efficere, ut maxime rem emerit, pretiumque numerauerit, ut colligi potest exi. 3. g. I. εαδε -- Lys. ..de condict. indeb. l. I . π.de nox al.actio. imo ι. 28. de hane etit. Atenim Vlpiano contraria stetit sententia: Non nudam videlicet alienae rei scientiam praedonem hac parte efficere , verum requiri insuper, ut nullo contra dato pretio rem
possideat: Denique praedonem aestimabat Vlpianus ex caasaieu misis, qui videlicet nullam satisin possessionis causam possi i dicere, nullum titulum obtendere: contra ut ipsemet i quitur in prisc. ct g 8. se hae lege. neminem praedonem esse, qui pretium numerauit. Scilicet qui pretium numeraui
causam possessionis suae profert, ut jam non pro possessore, sed Pro
594쪽
pro cruptore possideat. Contra ut praedo quis dicatur de scien-.tiam eum rei alienae habere oportet Sc nullo contra pretio
dato possidere. Quanquam alias & is quoque praedo dicitur in
hac re, qui etsi rem mir, non voluntate tamen venditoris nactus est possessionem , ut Paulus l. lex inputatisne ad in LoCvPLETIOR quis non sit .
Locupletior non est factus, qui libertum adquisierit.
SEcunda differentia inter pusessorem pro haerede & po dentem rapossessore , seu praedoxem, in petitione haereditatis, haec est: Quod qui bona fide & pro herede possidet, in id duntaxat teneatur, in quod locupletior factus est ex ea hereditate : Qua de re Cautum fuit expresse Senatusconsulto sub Hadriano condito,quod Vlpianus eodem libro ls. ad Edictum memorat L 2 9.6 . de harpetis. quodque pluribus interpretatur eodem libro in ι. 23.. g. l l .adg. Is . que, o l. 27. 29. v. o l. 22.2 .eo ιit.& alias similes: Arqui pro possessore possidet, in totum tenetur, etsi exinde locupletior non sit. Cuius differentiae usus cum v sius & multiplex sit, quod Vlpianus per varias species diu gg. ostendit) ita saepe accuratius videndum est,quale sit illud quod dicitur locupletiorem quem factum: exempli gratia, quaeritur, utrum qui libertum adquisiuit locupletior factus videatur: Iilem n,inquat 'non ut vulgatae olim habebant iberam: ut proinde una litura expungendae sint veterum ad hanc Reg. interpretationes. altera Accursij, Deciique: Ac nominatim eorum sententia,qui hanc Regulam referunt ad argumentum ad quisitionis per adrogationem Pnge igitur,cum tu pro herede posisideres hereditatem,eius hereditatis seruum manumisisti Sane hoc facto libertum adquisiuisti,& sic jura Patronatus : cuius varia sunt commoda, putacbsequium, operae, denique squod potissimum bonorum & successionis commodum,de quo sunt. tituli singulares injure. Iam igitur quaeritur,virum eatenus i αupletior factus censearis tu pro herede possidens,& sic utruam
595쪽
& hoc Patronatus Commodum in hereditatis restitutionem veniat 3 Id quod hac l. negatur, imo definitur locupletiorem non esse factum, qui libertum adquisierit: siue enim nudum jus Patronatus spectes, id aestimationem non recipit, seu liberti adquismo aestimari non potest: denique dando libertatem exn iam is locu pictior non sit,i.natu alas S g.vit. iuncto principio, o de praesicripι. υeyb.l. -.de in rem Verso, l. t. in cymb adliberi. praesum. Se beneficium est iplius manum illorIS: l. 6 . g. . m. sol. m tramos. neque locul l idcb pleniores efficiuntur, siue operarum
de bonorum commodum spectra, jam lacrum hoc extra hereditatem est &aduentilium prorsus: denique lucrum, ut vocatur g prox. de quo mox Regula sequerit e plenius. Sane & ideo quoque, cum donationes constante matrimonio inter coni ges moribus prohibitae sint ne alioquin mutuato amore & prinfusa inuicem erga se facilitate coniuges spolientur attamen manumissionis Causa, seu ut libertus adquiratur, donatio inter coniuges prohibita non est,t.7 g. n.vit eum duab Pseqq. mP. de
lus lib. I sent.titri . f.2. Vbi praeter libertatis fauorem hanc potissimum rationcm allegat, quod nemo ex hac donatione fiat locupletior. Ideo etiam ab eo qui seruum manumittere rog tus est,relinqui legatum vel fidei commissum non potest, i. v. m. quib.ad liberi. iuncta iliaues filium,g.vlt.de leg. l. Ex eodem fim-damento,cum eo qui acceptis nummis seruum manumisit, dein rem verso agi non potest, ι. 2. π. de in rem verso. Neque quidquam his obstat lex M. m. de eurcrion. ubi mam
misso ab emptore seruo , mox euicto, emptori actio datur aduersus venditorem, qui alienum sciens vendidit, ob id ipsum qu bd libertum non habeat: Vnde colligitur, quemadmodum qui libertum amisit, eo pauperior factus videtur, ita viceversa locupletiorem omnino videri qui libertum adquisiuit. Respondendum enim est, non dici ea l. locupletiorem quem factum qui libertum adquisiuit, sed emptori euicto sibi seruo a se m
nuinisse , ex vendito actionem Competere eo tantum nomine quod libertum non habeat, non quod locupletire futurus fuisset si is ei euictus non fuisset: nam imo eo nomine actio ei
non competit, cum manumittendo eum voluntate sua perdiderit, verum quia i teres eius libertum habere : quo nomine. actio
596쪽
actio empti ei competit.Vti retro in sp. t.idque Α .g.vis. ins π.deact.empli, emptor ex empto actionem non laabet, si manumissa emptoris patronatum elegerit: quia nihil eius interest,cum eam libertam habet: Quam tamen legem huic l. velut contrariam Accursius male opponit.Nihil etiam commune habet cum hactae ivero 64. g. S. π soluto matrim. quia hoc ibi definitur, seruo uxoris manumisso a m Arito mulieris nego;ium gerente, maritum uxori restituere debere quidquid ad eum peruenit, quasi patronum: Negotij scit. gesti ratione maritus ibi uxori reddere tene tur, quod ex liberto lucri secit: tanquam patronus. De PossΕsso Ris iure in lucro potiore . s. Cum de lucro I. Legis II
Cum de lucro duorum quaeratur, melior est causa
AD tertiam differentiam in petitione haereditatis pertinet haec R. quae est de Possessore,des possit onis commodo: De quo
sunt in genore de praecipuo inquam possessorum iure beneficio& fauore quinque aliae hoc titulo huic concordantes: puta lex lin cautionis is Jux in eo sy v. quo sese hic Interpretes referunt
nium synopsin habes in ael. 1s E quibus dicta lex 33. pariter ut haec est specialiter de LUCRO , de quo inter petitorem & posse rem contenditur. Et vero utraque definitur, in lucro m liorem esse causam possidentis, deteriorem vero petitoris. Nunc de specie huius R. videamus,quae ut iam indicauimus ad haeredita tis petitionem pertinet : ubi sane multa Lu CRImentio fit, utrum & quale a posse re restitui dcbeat: a posses.sore inquam,bonae fiaci: id enim per possiantem hic exaudiendum est: uti contra malae fidei posszssor praedo proprie dicitur,de quo i itio huius i. A quo sane omne emolumentum NI lucrum extorquetur. Atenim alia ratio est bonae fidei possessoris: nam quod ad eum attinet, distinguuntur ea quae pos sior habet ex haereditate vel propter haereditatem: a lucro aduentitio. Illa etiam bonae fidei possessor restituere cogitur : uti discere est ex
597쪽
ex eodem Vlpiant Iibro, unde haec lex desumptae sunt,atq; adet, huic coniungendae veniunt. Hinc scit.bonae fidei possessor pretucompendium seu qMod ex venditione lucratus est una cum limreditate restituere tenetur,ael. 21. ubi Imp. Hadrianus, Disicite P.C. numquid is aequim possessorem non facere lucrum . poenam item tardius soluti preti j ,αι. x3. g. l. poenam commiis,seu quod sensit seu percepit vi legis commitariae,. .l.2 .ιn V. poenam inficiati,nis, quam L. Aquilia consecutus est, ael. H. poenam item Comis promissi, vel ex alio casu l. 9. g. l. de reb.auctor. Iud positae Et sic hac parte melior non est causa possidentis , quia nec proprie haec Lucrassim, velum haereditatis pars. Atenim aliud cst proprie Lucrum, extrinsecum videt. aduentilium , dc personae quidem posse ris adhaerens. Exemplum poni possit in poena,quam bonae fidei possessorem,sectitus est in interdicto unde vi, propter vim sibi factam , ael. L . de haerediet. quae desumpta est ex Pauli libro concordante: quam sane b.f. possetar restituere seu praestare non cogitur: quia suae iniuriae ulciscendae gratia hanc pomnam consequutus est. Exemplum item in poena deserti vadimonij, si vide l. aduersarius poenam intulit si in iudiciumnon Ueniret, I. I. . Exemplum in eo qui libertum adquisiuii,de quo initio huius i. addatur S ι ι -ro 6 . g. I .em selmo matrim. Et haec ipsa tamen haud propriE LUCRI appellatione veniunt. Luc enim hic dicitur,quod utriusque,& petitoris de possessoris res pectu lucrum est .Quid igitur Ponenda species,u.g. in Indebito exacto, id enim b.f. restituere una cum haereditate non Cogitur,ael.ao. f. I8.in ρπ.de haereaepetit. In quo differt a negotiorum g store: nam de hic indebitum exactum domino restituere cogitur, ινι quis 2 ..de negot. gesis. Ergo dc hac parte possidentis, id est, bonae fidei possessoris melior est causa, quam haereditatem petentis. Ex his iam patet, quam minime faciat ad hanc Reg Iam lex inter eos I9. de re iudici ubi definitur, intcr eos quibus ex eadem causa debetur, occupantis meliorem conditionem esse.
Alioquin ad generalem huius R. mentem poni possit quoquo casus in re duobus donara: de quo iam ad ι.98supra.
598쪽
De Actioniblis, quaein HAEREDEM dantur.
Cum Praetor in heredem dat actionem quatenus ad eum peruenit, sufficit si vel momento ad eum per- . uenit ex dolo defuncti. .
ciariam differentiam in Pesitione hereditatu inter bonam βdei possessorem & praedonem contingit haec Reg. Nam
de ea actione Paulum hoc libro egisse, ostendunt duodecim exinde leges sub titulo de petitione hereditatas tem lex L. m. Isdeic.heredierit.θ lex 38. O. 2.π.ad SC U. Trebia. Σ.-.quombo nam Est autem huiusmodi differentia,prelia rerum ex herediatate vendirarum quae ad eos peruenerunt,ab utrisq; verum aliter atque aliter,restitui oportere,ut SC.nominatim cautum fuit,l.2 .g. 6. .de herlet. Nempe, malae fidei possessor, etsi pretium semel acceptum deperditum fuerit aut deminutum solidum tamen praestare tenetur,satisque est ut vel momento id ad eum s Cruenerit,d.ι. LO. g.ωι.o LLI.-.de hariet. Alia ratio est bonae M dei possessoris: Finge enim,eum pretium acceptum perdidisse, consumptisse,donasse Etsi prima fronte Sc ratione ad eum printium peruenerit, id tamen praestare non tenetur,quia nec perue axisse videtur quod momento tantsim peruenit,l.υιrum A, απ.ω.LVerbum scilicet peruenisse ambiguum est inquit ea lex in malae fidei possessore id continci quod prima ratione pervcnit, i. Vel momento,ut Me dicitur: At in bonae fidei possessore id tantum quod durat, Sc cum effectu : quod confirmat praetere, lex - de heν.-AIM duae leges tunii de QS. putia lex II.θ i64.ius P riter ut in pupillo cui soluta est pecunia sine tutoris alictoritate, L ...de excepι. quae ex eodem Pauli libro huic coniungenda est. Mancat igitur, tu malae fidei possessoribus,seu in his quae ex dolo proficiicuntur, momento temporis quid peruenisse satis esse : Neque tantum si ipsi conueniantur verum & quae jam huius Reg. lententia est)ii eorum heredes: Generalis enim haec Reg.est m omnibus actionibus,quae in heredem dantur ex dolo defuncti quateuus ad eos pervcnit, si vel momento ad eos . . V V u
599쪽
peruenerit. Et vero huius rei exemplum non hic tantum habemus in hereditatis petitione, sed& alterum quoque exstat in herede eius qui metum adhibuit, L videamus IT. - quod metus causa. Et haec quidem Lactenus ad hanc Reg. sussiciant , ubi expendimus quod in ea peculiare est. In commune alioquin dehac actione,quam Praetor in poenalibus iudiciis ex delicto dae. in heredem, de eo quod ad eum peruenit, sunt quatuor praeterea huius tituli leges seu concordantes Reg. in l. 38. subi semel synopsin omnium confectam habest. 44. HI g. supra, quarum h.ec appendix quaedm et , pariter ut lex I64. infra. Duae verba hae Regulae quae sunt in ι. i Ix l. ls7.sunt de a b mbus ex contractu. , ubi jam ex dolo defuncti in solidum actio
Ρ Axa I V. Regularum Edictalium,
r Respondens libro ε. . 3. Digestorum,duabus legi- bus, seu quatuor Regulis sequentibus.
CXXVIII. IDEM PaulinJlibro nonodecimo ad Ed Aum. In pari causa possessor potior haberi debeti
Κ PossEsso RIs fauore, possessionisque commodo,intaec Regula: quae libro a I. ad Edictum reddenda videri possit, oc ipsis legum ordine M argumento eius suade
Le: actum enim eo libro M., Paulo,de actionibus in rem,quibus dominium rei singularis vindicatur: ac nominatim de rei comporalis v ndicatione, ut ostendunt quatuordecim leges ritabri rei vιndicatione, puta io A. . 6. O. IL. I . I 6. in 3. 27. I. I. I. 74. Verum neque id temere admittam : nam & quinque leges iub tirulo de Publiciana actione, pura lex 2. . 6. IO.II. ex eodem
Pauli libro ly.ad Mictum,qui huic Uuscribitur, occurruut: ad quam
600쪽
quam sane Publicianam actionem haec lex. mox ut ostendam, pertinet. Ut huius Reg. interpretatione defungamur,primo tenendum est , eadem formula seu iisdem pene verbis conceptam hanc Reg. in l. 6. g. 2.-.de resa .milis.Sccundo,hauic Reg. de commodo possessionis, seu de praecipuo possessorum jure seu fauore huic Reg. concordare quinque praeterea huius tituli Tegulas : puta l. LI. 33. quo lectorem hic nonnulli Interpretum - remittunt in let. 6. g. 2 Unt. II . in prisc. 9 2 4. infra: quarum 9mnium synopsim habes jam ad ael. 18. quae huc quoque transferti potest. Eandemque regulam memorat, itaque vocat, praeter se tum,Theophilus Ins. de actionibus. Nos duabus tantum si a Ciebus appositis hanc illustrare contenti erimus. Prima species, visque adeo possessionis,cernitur in Res vindicatione. I. Inspeciali scilicet ei vindicatione non cogitur possessor dicere, pro qua parte eius res sit, hoc enim petitoris munus est, non possesii ris i quod & in Publiciana obseruatur l.73. ..de rei vindicta. Item,actore non probante in rei vindicatione, possetar. b. det justa in tonendi causam non habeat, licet suam esse non approbauerit,licet nihil praestet, potior est : Denique titulum suae
possessionis docere non cogitur . DD.Codet e t. ι. .Co de Mendo.
Oriter ut in usu sfruinis petitione, i. s in Drinc.,fi Umst peto. ω in interdictis di vehiti in interdi ,wipssidetis, bi possessor, etsi vitiose possidear,dui nodti non possideat ab aduersario,in possessionc potioresti .f.vtrict l. 2.ω. utipo detu. Qualiscumque posse tar,hoc ipso quod poctiles est, plus iuris Kabet,quam uile qui non pbssidet. Atque hdc est illud tymmodum possisi, ku, quod dicitur II MUL, ΙΘΗ. Ee Hr HI. Et iuste quide ni