장음표시 사용
561쪽
huius tit. Redi. puta ι. 34. quae iisdem verbis pene est, 9.εχ νpr I28. g. I. i 3. IJ6.3.1. LI6o. g.Ut.infra k1.4se inris mὸ concordant tres: puta lex I . 3.l 7. g. l. quarum trium e dem est cum hac L sententia , nempe, plus iuris aut comia modi in heredem transferri non posse quam ipse defunctus h abuerit, ut viceversa idem juris habere eum certum est. Caeterum & haec Reg. pertinet ad tractatum de Re mittat bin is integrum, ac nominatim reddenda est spariter ut supra b. t. in Edicto, quibus costis maiores, speciesque pett.eum miles Io. in prior. απ.ex quibus causis maror: quae Pauli libro desumpta huic iungenda est. Iunge, usu capiebat, decesiisse quod adael. H8. explicatum shaeres ipsius usucapionem explere poterit Nihilo mas defunctus, proinde rescindetur pariter usucapio, per lquamlibet explera, Nemo quippe pl- eommodi irelinqsit, quim ipse habet: Quare quod ipsis qui usucapeia perunt obstitit, & luccessoribus eorum obstat, quae verba suntinis Milia stria , t. Alioquin recte seu jure coeptam neque,ssit palam,id est non interruptam demcti usucapionem heres evplet ex notissima iuris Regula,tempora usucapionum inter autorem sta defunctum o successerim continuari r imb inter defunctum M hereditatem ipsam , quamlibet nullo adhuc herede existenter sic ut suo Marte usucapio decurrae Sc ex pleatur,quia possessio defuncti juncta descendit, ut ad heredem, ita ad hereditatem,
C X XI. IDEM DPaulusJ libro tertiodecimo ad Edictum. Quinbn licit quoa ficere debet,videturfurere a laesus ea, quia non facis: Et ' qui facit, quod facere non sis bet, non videtur facere id quod facere laesis est.
DE duabus stipulationibus t una in id concepta, Ne Praegri: alteia contraria, V si Far, est haec Pacii Reg. qua
562쪽
DE RECEPTIS QUI ARBITRIVM. Io,
quaeritur, utrum una ad alteram interprctatione tia natur. Vt ea
probe intelligatur, quae hactenus Obscula videtur a nonnullis etiam ciuendatur, prinab legis ipsius Latri ostendit , spectare cam ad Edictum seu titulum de Acculo qui albi trium. Ex eodem quippe Is. Pauli ad edictum libro eo titulo
plurcs leges occuri ut, quae Omnes huic coniungcndae veniunt, pura lex 4. 8.lo. lGl6. eo tit. o lex s. .
ad SC. ebest. Sed dc nonnullae praetcrea formulae, quae hac ipsa l. occurrunt, id euincunt: Putta, Puod facere iusso es. rubendi scialicet vox haec in albitri j argumento propria omnino est, quod idem Paulus eod. libro ostendit ael. I9. f. 2. ut omittam similes Vlpiani leges: Nempe ut cogendi vox publicis judicibus proprie congruit, ceu imperi j verbum l. g vis.l. . in .hoc ipso tit. l.a quo serum, ηπ.de rei vinae ita iubendι, quae mitior, comprormssariis. Item verbum faciendi de ipsum hac in re proprium cst , quod idem Paulus eodem libro ostendit, di. 1 . Addatur & tertia haec formula legitima, Aduersus ea, quam & ipsam in hoc argu mento velut propriam usurpat Vlpianus in L 19. Mi .eod tit. Ergo pertinet haec Reg. proprie ad tit. de Receptis qui arbitrium,&c. de ad poenalem stipulationem seu clausulam in compronia si aduersu ea, Scc. Et si alioquin haec Regula in omnibus negotiis prohibitoriis tralatitia sit, veluti in aliis poenalibus stipui tionibus, ut ostendit idem Paulus, i.eadem 4. g. Cato. I.HMO. In sanctionibus legum SI Edictorum , ut docuit jam lex Ioa. in pr. supra.l.contra legem 49.de P. Zc docet l. yg.6.de his qui deiec.l. l. ιαν.de adit.ediis. v. & L. Maniliam & Festum in V. siremps dc in v. Possesso Iae mandatis denique testatorum , l.unde NIam, i veteres, e . de itιnere actuque prau. Verum ad genuinam speciem re
Sciendum est,compromissum seu Arbitrium pccunia compromissa seu poenali stipulatione plerunque vinciri, quod ρυ- nam compromissum dicitur l. i. k2.ra fl. II. g I. επ.de receptu. Nam aliquando nonnisii simpliciter siententi fari, id est,stuuros sedc
acquieturos sententiae arbitri litigatores promittunt, ι.L7.eo tis. Vetum isto posteriore casu arbiter sententiam dicere cogi non potest , quod ipso Edicto perpetuo Continebatur,l. . g. L. eo tis. quia in vanum cessariis arbitri labor vidctur , quem impune
despicero litigatores possent: quod utique fieret, nisi poena
563쪽
compromisia addita fuerit : quare certius est , poenali stipula
tione compromissum muniri. Et haec tamen ipsa poenalis stipulatio non una ratione interponi , seu fieri solebat: vel enim plenissima formula concipie. Datur ita : Si aduersin ea factum erit , flue quid factam non seuerit quae formula proponitur g.vit. Inst. de 'O. quamque-vsitatius& elegantius coniunctim usurpari ait Iurisconsultus cottianuas, de V. O. Sane enim hac plenissima formula se hcontrauentio conti netur, nullo dubitandi loco relicto: Vertini non ita plene semper ea poenalis stipulatio concipiebatur: alia quando enim non nisi simplex affirmativum poenali stipulatii ne comprehendebatur, contra aliquando simplex abnutivum.
Prioris haec formula est, Si a iurasin ea tqvae ab arbitro viisl cet iussa fuerint factum suem,centumaeaea nomine dari. . Et tulis sane quaeri potest,si non quidem aduersus ea factum suerit, sed non factum fuerit quod factum oportuit, utrum & tum lstipulationi locus fitZ Id vero hac Reg. affirmatur ue nervideri facere aduersus ea quae non fecit, qui non facicere deber: priuatio actionis, actio est : Donatus i renti', a istud, fecisti: Significat, inquit, od nonfecisti. versa fingamus, stipulationem limplici abnutiuo conceptam, hoc modo, Si quid ita nempe ut iusserit arbiten factumson fia rit,eentum poena nomine dari: Quaeri potest, si factum aliquod asinissum fuerit, id est, si factum fuerit quod fieri non debuiti virum ea stipulatione contineatur Et verbid pariter hac Reh conuetio definitur , eum quoque videri non faceret cere iussus est,qui facit quod facere non debet: Cui lomnino concordat lexfaceret 8O.de V.S. Inde igitur conficitur,unum casum sub altero comidi, Nais sacere &facere eadem effectu esse, & retro,sce facere . sic ut actioni ex stipulatu semper locuta si, pomaque innuitatui: Quod confirmat & g si uxor. I. den V.
sa infuc credis. iuncta t. alienationis 18 .vir de 'S. via dicitur,. in fraudem facere intelligendum etiam eum qui non sedet
quod face re debet. Illud sine,puta Nonsectam sid est delictum in omittendo regulariter pro facto haberi, & sic delicto inc6mmittendo exaequari, saltem in iis non facti Iheciebus per quas sit , ut quod factum os uuit non praestetur, per illa,
564쪽
exemplorum formas comprobari porcst I in omnibus faciendi obligationi bas,l. n lege,g. item, et, Iocatii. .l si ques A alto, β. vlt. l.
Ex his jam liquet, non fuisse huius l. lectionem sollicitandam, seu verba eius non esse immutanda.
P Ακs III. Regularum Edictalium,
Respondens libro 1. Digestorum,constans sex legibus .
De LIBERTAT as fauore in iudiciu. σCXXII. GAIus libro quinto ad Edictum Provinciale. Libertas omnibus rebus fauorabilior est.
D tractatum de IvDIciis in genere pertinent quinque Regulae sequentes, tribus proximis legi bus comprehensae. Et haec quid om prima est, de libertatis fauore sin Iudiciu scit. Quam & usurpauit Iustinianus j. ante haeredis 34. ins Ins. de legatu. Cui Regulae con cordant in gen cre quatuor aliae praeterea Regulae hoc tit. vrp te ad eundem scopum collimantes, puta lex 2O.l 6.I76. g. I. I78. quae omnes de libertatis fauore de pretio sunt. E quibus lexa o. o i 79. sunt de Interpretatione obscurae libertatis, ubi sane vetarum est, interpretationem faciendam pro libertate: lex I svripertinet ad commodum vindieiarum secundum libertatem: lex se . g. l. infrispcinat ad eum libertatis fauorcm,quo interdictum de homine libero exhibendo omnibus patet. Est & hic libertatis fauor , ut in quaestionibus & poenis liberi a seruis plurimum differarit,7. I II. π.de quaeston. l. t. o. r.desalsis,g.IIem Ins. de pubi. iudic. Neque tamen haec nostra ad cas species pertinet, quas Interpretes turbide commiscent', verum pertinet ea ad .
565쪽
COLL. XI EDICTA L. REGG. PARS III.
Iariciorum formam larmulamque &processum iudicia ruam eo scilicer, vi ottendatur inter alia in liberali iudicio,is causa si tus, paribus hinc inde iudicum, siue Re cuperatorum,stinentiis, secundum libertatem dari l. e. judicari, pronunciari oporte ;quod alioquin docet tix ιauer pares I S. ira de re ιuae,.amepem τε curiae manum. Nempe libertas fauorabilior est, de hac parte,aduersus Regulam Iuris,qua alioquin paribus numero sententiis reus
absoluitur, ι. 2 . Ura, ab hinc tertia squae eius e Ga ij quidem ex eodem libro desumptat ac proinde huic omnino com mittenda. veitit: inii cu ri aduerssis Regulam IurisMaa secundum possessorem vindiciae dantur secundum libertatem too men vindiciae semper dantur,quu spestat,ur dixi le6. :iau sere omnib- rebus fauorabilior dicitur hac l. libertas, respectu scit. reorum, quoru et si magnus alioquin in iure judicioue fauor sit, eum tamen ipsum libertati cedere oportet: De religione & pia causa arnibertati cedat necne, videatur P. Faberob. 2.S- .LI. His ita recte positis, apparet, non posse hanc R. referri ad tia tutum, Ree tu Prae hirnum,cliab lex tu rior spectabat NodCuiacius tentabat : cisii de eo Gaium it c libro egisse ostendit Io 6.LO. Παπ.eo.tu. quasilla tuus Reg. haec sententia iit , de liberali causa non posse compromitti in Arbitrum, quia fauor Lbe tatis hic ut, ut maiores j adices habere debeat. I. .eodiis. de receptis. Maiores,inquam,judices, id est publicosaeompromissariis maiores. Non inquam bain species huic Reg. aptari debet: agitur enim hic de praecipuo fauore libertatis prae aliis rebis, non de grauitate liberalis judicitietii oc hoc seuorem meretur. Probabilius altera quoque species huic Reg. aptari poni intractatu de jud ciis i libertati videlicet in tantum faueri,ut cum regulariter seruus cum domino consistere non possit,si libertatem sibi vindicet utique possis, Π...de ιodie. t. 9...de i vocι. 4. mde 'dereo ruben. Tandem generale monitum istud ess notandum est,seu generale in formulam, quod judicum animis obuersari semper oportet, uti norit in concursa& conflictu aliarum rerum. Cum libertate. huius ceu fauorabilis maxime poti
rem semper habendam esse cationem sibi in judiciis. Peripecta sic huius I. genuina specie, facile deinceps erit legibui in sperciem pugnantibus, quas hic ACcursius cumulat, respondere. Tandem ex hac Interpretanone nostra deinceps liquebi hanc
566쪽
I. vehat ad seruos pertinentem, non ideo praeteriit a nonnullis oportuisse. LEGE AGERE alieno nomine an quis possit.
CXXIlI. ULPIANV s libro quartodecimo ad Edictum. Nemo alieno nomine lege agere potest.
SEcunda Regula Edictalis ad )udicia pertinens haec est: quae
tamen a Basilicis abest,una cum nonnullis aliis,velut obscura:& ab Accursimis perperam intellecta. Ancipitem & obscuram tria reddidunt. I. Quhd adhuc quaeritur, quidnam sit proprie hac R .lege agere: Quandoquidem lege agi, non uno sensa dicitur. 2. Quid sit, alieno nomine lege agere. Quonam resipexerit IC. dixerit, Neminem alieno nomIne lege agere posse, i. quo Nam genuina species huius Reg. referenda sit. Hinc adeo sci sis in contraria studiis , in varias quoque itum ab Interpretibus sententias , praeiertim , quia viderent quam plurimas personas alieno nomine recte agere, puta Procuratorio, vel officij cuius
Quod tamen omne hac Regula negari,videri possit. Pars sic opinantur, & in his quidem, Cuiacius ad Papiniani LPT supra, Hotomannus, I. Icab. C. & Ioannes Ramus , antiquissimi juris S antiquitati, seu veteris juris Quiritium, hanc Reg. esse, quo paucissimis admodum casibus, squatuor videlicet, pro populo,inquam, pro libertate, pro tutela,pro absente in actione furtiὶ procuratori esse licebat, quod ostendat singularis locus Ins. de iis per quos et re pusemus. Vcrum, ut meminisse de buerunt illi, hanc Reg. antiqua equidem juris esse, seri non antiquati seu ob leti,utpote cum ea ab Vlpiano prolata, SI a Ttib niano hunc in titulum relata probataque sit , ita mox ostendam, procuratores alieno quidem nomine agere, sed non LE-
Pars, & in his Bulgatus, Placentinus, Decius , ita hanc Reg. Disitietoo di G ale
567쪽
DE IVD. ET AC T. IN REM VNIV. sis
gitimis actibus, de quibus agitur l. 77. supra in quibus 5 Cui a
cius, qui de idco hic lectorem remittit ad ael. 77. 5c I et . Fiabc r: Nempe legitimos actus , per procuratorem peragi non pc sie, quod de haereditatis aditione ollcndit l.9o. π.de adquir.haud de accepti latione l. ., l. I g.tui. arde Accept. Vcrum haec scntentia legis actiones cum lcgitimis actibus perperam commiscet, de quo ad Ll.77. Sexta sententia est corum, qui hanc Regulam accipiunt vel omnino uci simul etiam de Magistratibus, qui de ipsi lege agere dicuntur, cum jurisdictionem suam exercent, itemque lege agi jubent: cum jurisdictionem suam, ac nominautim legis actiones & poenas executioni tradi iubent. Exempla in l. 2..3.vit. cum iseq iar. de offProcons apud Paulum 2.sentent.ι. 26. In latum ut etiam carnifex lege etere iuberetur,apud Liuium lib. 16. Proinde hunc sensum huic l. adfingunt, non posse mandato Magistratus alium eam jurisdictionem exercere, qua illi lege nominatim demandata fuit, dc sic hanc l. cum l.7o. --pra commiscent. Verum, lege agere Magistratum nemo puto
dixit, pro jurisdictionem sibi lcge specialiter demandatam
exercere: verum in genere,jurisdictioncm suam exercere. Postrema sententia est eorum, qui hunc sensum huic Reg. affingunt', actionem uni quaesitam non nisi percessionem in alium transferri posse. Cui nullo modo congruunt huius Regulae verba, praesertim eum neque cessionis ulla mentio fiat, &procurator quamlibet cessis actionibus utatur, ali cno tamen semper nomine agat. Ergo nouam veramque interpretationem ipsi nunc apponemus, genuina in id specie proposita, quam suppeditat siue generalis titulus iudiciis, quo actum de processu judiciario omni, deque actoribus & legitima eorum persona : siue specialis titulus qui illi in Edicto cohaerebat dc cohaeret hodie proxime, de momcioso testimemo : nam utrumque titulum Vlpianus hoc libro i . ad Edictum interpretatus est. Quare etiam huic l. coniungenda cst lex ει Papinianus S. επ.de iueostes. quae ex eodem Vlpiani libro 4. ad Edictum desumpta est : quae coniunctio cum d.l. 3. etsi ab aliis quoque jam indicata fuerit, de in his ab Hotomanno dc P. Fabro , nondum tamen huius i. sentcntiam exinde cruere seu cfferre corum quit quam adhuc potuit. Quaeritur in pyisc. d. legia 3. virum pater possit inofficiosi querelam
568쪽
instituere Fit Ii sui No Mi NE eo inuito, & sc LEGE. Glicia scit.ὶ AGE RE Z Quod ea lege ab Vlpiano negatur, & quidem praeiudicio Papiniani ib. diu'stist'. dc ratio quoque subjicitur,
qaod hoc casu filii Vsius istinasit, id est , in hac inofficiosi quo
tela de ipsiusmet filij iniuria agatur,1 u, id est,solius : Denique ilius fili j haec indignatio siud fluus 22. in prisc. radiis. quia
in ea agitur de meruis si iij, nihil de ossicio patris G. χχa.I. Proinde, vi obiectionibus--ειδου nonnullis hic occurramus :ὶ quae velut exceptiones ab hac Reg. male proponuntur haec iniuriae species ab aliis separanda venit, quae patri cum filio communes sunt, atque idc o per patrem actio inferri potest filio facta iniuria & patcr plerumque perfunditur, duaeque aseo sunt iniuriae in uno facto : sic ut duplex exinde amo proficiscatur,vna quae patri Competie, altera quae ipsimet filio, Pau
ut& ipse pater praeferatur : At haec atrera propriaque iniuriae species solum filium affici r. 2. Item alia latio est liberaeis causae, nam & parentes & liberi lc cognati pro inuito liberalem causam exercere possunt, quia sane parentis interest filium se uitutem non seruire,neque modica filij ignominia est,si paremtem seruum habeat, & seruitus cognatorum ad dolorem nostrum iniuriamque pertinet seu porrigitur,t. I.2. . 6. m. libertatis. 3. Denique alia ratio est aliarum actionum,quae pocuniae persecutionem habent, quia pecunia est proprie patris: Querela vero non habet principaliter pecuniae persecutionem, quamuis ei qui vicerit, obueniat pecunia, seu quamquam pecuniam secum trahat. Alia igitur ratio est querelae inofficiosi, adeo quidem, vi etsi filius lite praeparara decesserit, ad p tremtamen ea non transeat,non transmittatur: quia scilicet fili j b na pater occupat jure patriae potestatis , non jure haeredis seu su cce monis,l. 1 8...de vulgariis ι.a.ηπ. de castren petui.
Et haec quidem genuina species est & sententia huius Reg. . argumento, uti dixi, certissimo aelegis 6.o 8. . de inus es. Vt
mirari subeat mustcos Iurisconsultos qui arcano seu mysterio coniungendarum inter se legum,manus praebere nondum possunt,qu:bus,si Deo placet argumentum ab inscriptione & coblatione legum aliarum ex eoaem libro desumptarum jeiuna Se inanis
569쪽
inanis tantum coniectura est,& quidem in hac Reg. Qui iidcmquoque illud nondum vidcre potuerunt, g. l. huius t .ad candem quoque inofficio ii querelam referri posse. Iam igitur hac specie ira constituta liquet Primum, quonam sensu hic dicatur, aliqua agerer lege aliqua agere scilicci niliit aliud est quam sol ciani actione ex legibus x II. tabularum aliis. ve legibus defccndente jus suum propriumque apud Magistratum persequi, sibi agere, actionem inferre: unde lege agire de legis agrianes proprie hoc sensu passim dicuntur l. h. g. 6 S. α'. de O.
I. l. .m. de of P. Praetor apud Vlpia nuta tis. II. dc apud cxteros autores : videatur cum primis Gellius lib. I 6. c. Io. & lib. 2O. c. Io.
Hinc & falli dies, quibus lege agi licebat: de quibus legis actionibus egit peculiari Capite Bristonius a selin. io. Caeterum harum legis actionum numero fuisse nominatim centumuirales
causas, & in his querelam inoffis squb haec Reg. pertinct) diserto testantur Cicero . Verrina. Val. Maximus, lib.7.cap. 7. 8. Plin.tib s. o. vlt. Gellius lib. I s.c. Io. Secundo hinc patet, quid sit hac l alieno nomine lege agere : Nempe,vel alienam actionc min judicium inuito litis domino , perducere: ut loquitur icx I. αν de iudiciis, te sic sponte agere : vel ex jure alteri competcnte, sibi tamen agere,per se actionem inserre, ut Paulus S. sent. . Quod hac Reg. denegatur. Nempe,de suo quemque non de alieno iure agere licet vel oportet. l. s. cisi Hr.pet. Alieno nomine lege agere hic non est , pro alio seu alterius nomine
simpliciter agere quo sensu Cicero pro Roscio Comedo subsis. Qui per sie litem contestitur sibi soli petit: alteri nemo potes, nisi qui cogni-ior est famis velim sibi agere, ex jure alteri tantum competente ut G r.eci. Quare non multum ablulit Bartolus, cum dixit ad l. I. d de obsequiis , duobus modis alieno nomine agi, nempe vel consentiente altero, vel Offici j ratione: aut ex iure alieno, inuito eo: Alij id ita efferunt, esse actiones alieno nomine , sed non
etiam legis actiones nomine alieno. Igitur Procuratores,Tutores,Curatores non alieno nomine lege agunt: quia non de suo
jure agunt sed legitimo judicio agunt, ut Vlpianus timi. discite loquitur: agunt, alteri petunt, id est alieno nomine interueniunt, alienis negotiis se se offerunt, suscipi uiat, suffragantur: alienam denique rem iis iudicium dedιcust . alteri petunt. Ut proinde non lis haec exceptio huic l. addenda extra quamsi Pr - RRr α
570쪽
eurator, Tutor, Carator quusti, utpote c um hi cum hac Ren nile ommune habeant, neque alieno nomine lege agant. I ertio hinc patet, quonam sensu dicatur , NE Mi NEM alieno nomine
lege agere poster neminem, id cst, ne patrem quidem ; nam de aliis liquebat: ac si diceret 1 C. quamlibet in filium pater potestatem habear,ob iniuriam tamen quae solum filium contingir, eius nomine lege agere non posse. Et pater igitur, non potest fili j nomine lege agere, id est, proprias filii actiones eiusque person ς M ossibus,sic ut dicam, inhaerenres exercere, cuiusnodi est querela inofficiosi,qui tamen alias actiones pecuniarias quae per filium prase, seusibi adquiruntur,exercere porcst, quod non est alieno nomine lege agere, sed suo proprioque. Sic patet, patrem eam iniuriarum actionem, quae per filium ipsi adquititur, exercere : non vero eam quae ipsi seu soli filio adquiritur, veluti querelam inofficiosi : vel etiam communem sibi & silio iniuriae actἰonem nomine filij inuito eo exercere non posse. Secundo sic patier,contra quam Cui acius sensis, recte hanc Regulam pro rationo adsignari, cur paver non postis querelaminossiciosi filij nomine per se exequi : non minus quam illam, quiasi ij iniuria f. Eodem enim hae rationes redeunt, ut ex eo patet quod ostendi, quidnam esset Iege agere. Viceversa, filius ipse potest suo nomine lege agere, inuito patre : ut Papinianus eodem libro 1. Quaestionum ostendit in sp. l. T. .. de adulter. ubi additur haec ratio, vindictam enim proprii doloris consequitur, id est, persequitur j & peculiare Praetoris Edictum , quod memoratic interpretatur Vlpi nus n t. sed υ-- i T. f. o. ad em que e imurtis. Eadem & haeredis eius qui de inofficioso agenre poterat,ratio est : nam neque is defuncti nomine querelam mouere potest, nisi ea coepta vel praeparata decesserit, vi defiititur I. 6.in f π.de dio s. quae ex. hoc ipso V lpiani libro i . ad Edictum,desumpta huic jungenda est.
Postremo, ut id quoque addam, ait. Vlpianus AGERE nem 'nem posse ali cno nomine:Alia vero ratio est solationis & eo iat tir alieno quippe nomine etiam pro inuito soluere & consti-
turre quisque potest, quod Vlpianus hoc ipso libro i . ad Edictum stribit, in I. virum 7. m. de pecunia consitura, quae μ ipta proinde huic coniungenda est,ic hoc quidem nexu quod lio'