Excursus criticus in P. Papinii Statii Silvas [microform]

51쪽

Quas Harhlandus protulit duas Alteram tacillima mutatione assecutus est non surgere coniciens, quod dicendi genus interpretatur idem significare atque assidere mensae'. t mirum quantum Virum sagacissimum acumen sesellit, utpote quem V. 1 17 ab ipso ad coniecturam suam stabiliendam allati commodissime redarguant Loco enim huius eclogae inferiore poeta attingit morem, quo omnes coram principe 8Surgere oportebat. Itaque cum de sedente sive potius accubante Statio sermo sit, litotes ista non assurgere rei luculentissime convenit. Nostro autem loco poeta nondum accubans perhibetur, immo talis, qui demum ad cenam accedit assidendi aecumbendive copia honoratus. Neque Harhlandum ipsum haec difficultas, cum alteram suam medelam considere mensa' sorte veriorem esse Suspicetur, prorsus fugit. tque prosecto hanc coniecturam pluris faciemus Baehrensianaeque concumbere praeferemus Vel hac de causa, quod concumbendi verbum nisi de concubitu non adhibetur. Sed ne in arklandiano quidem considere acquiescemus, cum longius a memoriae vestigiis recedat. Verumtamen meipsum melius palaeographiae rationibus consuluisse spero hac coniectura: dominamque dedit contingere mensam'. Contingendi enim Verbi vis, Sive mensam' propria notione ornatam, sive translate cibos intellegimus, et rei ipsi et poetae modestiae verecundiaeque probe respon

.... Furiarum maxima iuxta

Accubat et manibus prohibet contingere mensas; '

Fast. III 335. orat Sat. II 3, 113. Propert. Ι 8, 3. Lucan. II 81. Eadem, quae nostro loco, reverentia in contingendi verbo inest Silv. II 4, 6 seqq. et V 3, 275. Erroris vero originem fuisse hanc suspicari licet Virgulis verborum dominaque' et, mensa' finalem litteram,m significantibus omissis ablativisque inde natis suaden-

52쪽

tibus a librariorum consuetudine non adeo abhorrebat, quin alterum verbum litterarum duetibus haud ita dissimile irreperet, praesertim cum Verbum supra positum consumpsit librarii oculos a genuino verbo avocaret depravationique consurgere nonnihil laveret.

IV 4, 66.

V. 64 . . . Neo enim tibi sola potentis Eloquii virtus sunt membra accommoda bellis Quique gravem tarde subeant thoraca lacerti: Seu campo pedes ire pares, S ugmina Supra Nutaturus apex; seu frena sonantia flectes Servit asper equuS.'V. 66 aut lacuna aut corruptela manifesto est depravatus emendationemque aliquam efflagitat, nam adverbium istud tarde ad rationis laudes et membra accommoda bellis minime quadrare, eclogam hanc qui legerint, consentient Lacunam, quam subesse Barthius suspicabatur, ita explere conatus est, ut in tarde vel haud tarde 'scribendum sibi persuaderet. Sed forma adverbialis in- tarde propter id ipsum spernenda videtur, quod ab usu sermonis latini prorsus abhorret. Alterum autem inventum Barthianum haud tarde', emendandi ratione satis vilinatum, quod a Baehrensio verborum perpetuitati est insertum, tum palaeographiae parum habet commendationis, tum re sententiaque loci ipsa destituitur Litotele enim illa admissa non solum dicendi genus nimis languescit, praesertim cum subeundi verbum adverbio facile careat, sed etiam lacerti et propter superioris Versus aequalitatem et secundum totam poetarum illius aetatis Versuum componendorum rationem, epitheton aliquod utique requirunt idque ea notione praeditum, qua non tam celeritas thoracis induendi, quam portandi facultas cum artuum sormositate coniuncta efferatur Proinde eadem res obstat de aliis

53쪽

dissicultatibus liceat taceam), quominus . velleri hcommentum subeant arte laudemus. Ut Harhlandus, ita etiam ochius probe sentit in hoc omnia verti, ut adiectivum aliquod superiori illi, accommoda exaequandum indagetur. Sed neque huius, grandes nec Maalandi validi lacerti palaeographiae rationibus tam sufficiunt, quam si ex mea coniectura, terete8 substituemus. Quam Vocem mihi imprimis Sueton. Caesar. c. 45 suggessit, ubi legimus: Fuisse traditur excelsa statura, colore candido, teretibusque membris, ore paulo pleniore, nigris vegetibusque Oculis, valetudine prospera. Notabilem vero inter hunc et nostrum locum intercedere similitudinem cognoveris, si non modo versus, qui proxime sequuntur, sed etiam'. 84 9 eclogae nostrae

composueris: Illic egregium formaque animisque videbis Marcellum et celso praesignem Vertio nosces.'Catuli. 61 176: bracchiolum teres'. orat Carm. II 4, 21: Bracchia et voltum teretesque sura sonteger laudo' eiusd. p. XI 28. Ovid. Art. m. I 622. Lucret. 35. Stat Achiil. I 609 Verg. Aen. VII 633.

IV 5, 11.

, Nunc cuncta eris frondibus annuis Crinitur arbos, uno volucrum OVi Questus inexpertumque carmen, Quod tacita statuere bruma.'Marklandus vocem veris his sollicitat: Frondibus annuis veris ferri non potest, cum satis fuisset dixisse frondibus annuis crinitur arbos.' Vernis frondibus optimum esset sed quid tum fieret et ii annuis'. Itaque vernans legi mavult.

Quaest. Stat Berol. I861. P. M.' L. O. P. 15.

54쪽

Baehrensio contra arrisit veri', quod tamen particula Nunc non inns dissuadere Videtur, quam temporis quamlibet aliam significationem. Quodsi praeterea Vocis, veris formae et naturae ambiguitatem perpenderimus, adiectivum vivi8 revocare frondesque recentes intellegere non dubitabimus. Quo facto vivae frondes et Volucrum novi questus egregie sibi respondebunt. Cf. Calpurn Sicut Buc Ecl. V 98:, Incipe falce nemus vivasque recidere frondes.'

. . . , gemina ergo ilicet aras Arboribus vivis et adulto espite texi Imperat;

,Vi Vaque per rimas proceraque surgit arundo.'

Martial. V 49 4 Verg. Georg. Π 27.

IV 6 45.

V. 43: Ηo spatio tam magna brevi mendacia formael Quis modus in dextra, quanta experientia docti Artificis curis pariter gestamina menStae Tingere et ingentes animo versare colossost 'Vocem curis', quae unumquenque hos versus legentem magnopere turbat, suo iure Marklandus his in suspicionem vocat: Vix fieri potest, ut ita scripserit Statius; quippe deest epitheton os mensae', quod respondeat et Opponatur φ ingentes colossos in altero sententiae membro hoc modo: pariter fingere gestamina parvae mensae et Versare animo ingentes colossos. ' Accedit, quod ablativus verbis praecedentibus , quanta experientia docti artificis adiunctus non modo prorsus inutilis est et supervacaneus, sed dicendi rationem etiam putidam tumidamque reddit Statianaeque elegantiae foedissime obtrectat. Itaque quaecunque o sub isto curis'

55쪽

latet, certe de superioribus verbis detrahenda et nunciato proximo eo magis applicanda est, quod hic epitheton quoddam desideratur. Vocem vero genuinam ut e codicum memoria elicerent, nec arklando curtae conicienti nec Baehrensio, cursim in textum recipienti contigit. Neque tamen utriusque coniecturam pluribus refellere iuvat immo id unum duco monendum emendandi viam a Marklando initam esse solam, qua ad verum pervenire possimus. Quam ingressus haud invita Minerva mihi videor coniecisse tenuis', quo mensae subiuncto ea, quam Marciandus iure desiderabat, sententia membrorumque aequalitas nascuntur. Tum loco nostro etiam epithetorum enallage, quam Vocant, animadvertenda est Epitheton enim illud, tenuis' non tam ad mensam proprie reserendum est, quam ad gestamina', qua ratione fit, ut adiectiva tenuis et ingentes optime sibi respondeant. Depravationis autem origo in propatulo est: te uis' enim, cum litterae , t et o in SS. vix possint dignosci

ceterique litterarum ductus totidem iique simillimi sint, omisso apice supra litteram e ducto facillime in curis' abiit. De usu vocis tenuis' csm 4 35: tenues plumae';

, Stabat dicta sacri tenuis casa nomine templi. 'IV 3, 53 IV 9, 1. orat Carm. 6, 9: Conamur tenues grandia; ibid. II 16 16: paternum plendet inmensa tenui salinum. Catuli. 68, 49. Ovid. Art. m. Ι

IV 6, 98.

V. 96: Hio igitur tibi laeta quies, sortissime divum

Aloide, nec bella vides pugnasque feroce8, Sed helyn et vittas et amantes armina lauruS.

56쪽

Ηio tibi sollemni memorabit carmine, quantuS Iliacas Geticasque domos quantusque nivalem Stymphalon quantusque iugis Erymanthon aquosis

Terrueris.'

Inscitam hanc vocum earmina et carmine repetitionem tam nullo intervallo interiecto iure dicit Harh-landus vixque a Statio prosectam. Altera nimirum forma est mendosa; attamen ambigi potest, utra sit exterminanda. , Carmine' v. 99 recte habere heb. VI 289: Bellaque perpetuo memorabunt carmine Musae evinci Maris landus probe animadvertit, idemque mihi ipsi eo facilius persuadetur, quod V 99 carminis significatio, qualiscunque

excogitari potest, necessario desideratur, cum Versu superiore neque Sensus eam omnino requirat et arklandi coniectura, tempora', sententiae Optime accommodata, laurus alias quoque res praeter carmina amantes fingi posse luculentissime doceamur.

Haec arklandi coniectura, quae, non sine consilio lacta, audaciae reprehensione quadam premitur, Baehrensio ne memoratu quidem digna videbatur. Quae res non prohibuit, quominus alterum arklandi inventum pectine', quod ne auctori quidem ipsi placebat, sibi assumeret versuique insereret. Ex iis igitur, quae attuli, lucide apparet periculum eSSe, De Operam et oleum perdamus, nisi carmina v. 98 deleamus vocemque cum superioribus chelyn et, vittas', quoad eius fieri possit, artissime vi naturaque sua coniunctam substituamus. Quod postulatum praeclare Stamina explent, quod vocabulum, cum de quolibet filo adhibeatur, non solum lyrae chordas, sed etiam Vatum vittas nostro loco significare potest atque hac sua ampla notione maxime idoneum se praebet, quo chelys et vittae ante memoratae comprehendantur et repetantur. Huc accedit, quod, stamen vel propter hanc vim carminis ipsius notionem haud raro induit, de qua re etrus Bur mannus Secundus

57쪽

, Sive lyrae carmen digitis percussit eburnis Miramur, etc. i)ubi einsius stamen maluit, fusius disseruit locumque Ovid. et XI 168:

.... tenet mRDUS altera plectrum; Artificis status ipse suit tum armina docto

Pollio sollicitat,' oui editorii ipsius patruus , stamina' pariter vindicare studuit., Stamen significat insulam sive civittam' apud Properi. V 2, 5 et Sil. Ital. III 5. Nervi contra lyrae sunt intellegendi in veteris cuiusdam poetae epigrammatis versibus his: , Musica contingens subtili stamina pulsu Ingreditur, vulgi auribus ut placeat.'Ρalaeographiae denique ratio emendationi meae tam impense lavet, ut de erroris origine plura addere opus non sit. )

IV 9, 24.

V. 23 . . . Usque adeone desuerunt Caesis pillea sicca de lacernis Vel mantelia luridaeve mappae, Chartae Thebaicaeve Caricaeve 3'V. 24 libri Sangallensis apographum exhibet sicea', ed. princ et codd. novicii suta', arm denique ed. , supta'. Haec lectionum varietas vel ipsa corruptelae suspicionem movet. Qua ne prima quidem versu VOX, Caesis caret, cui haud scio an nullum Grat adminiculum Silv I 2 v. 90. Itaqueine insius primus traditum, Caesis altero participio Scissis proserendo temptavit,

Edit a Laur Santeni a. 1760 curatae p. 204.' Anthol veterum Latin epio et poem ed Burm. l. II epigr. CLXILLI T. I p. 62M. CL etiam Helasi adnot. ad Claudiani In utrop. II 458.

58쪽

Marklando et Baehrensio laudatus. olsterus )autem voce Cassis' inanitati doni iocularis optime consultum esse sibi persuasit. Α hoe adiectivum toto caelo a loco nostro abhorrere cum ipsius notio docet, tum exempla a Polstero allata, velut cassa glans', cassum granum' maxime arguunt. Equidem voci , crassis , quam de meo iamiam profero, patrocinor et oisteri alterius mendi emendationem, secta', in quam ipse quoque incideram, comprobo. Quo tacto sensus, quem olsterus recte huic loco vindicavit, luce clariori exsurgit Crassae videlicet lacernae' non solum viles parvique pretii erant, sed etiam maxime idoneae, unde pillea secarentur. CL Mart. VIII 58:, Cum tibi tam crassae sint, Artemidore, lacernae, Possim te sagarum iure Vocare meo.'

.... modo Sit mihi mensa tripes et Concha salis puri et toga, quae defendere frigus, Quamvis orassa queat.'

, Ri mihi nullum Inde Operae pretium pingues aliquando lacernas, Munimenta togae, duri russique coloris, Et male percussas textoris pectine Galli Accipimus.

V 1, 19.

V. 18 Sed cum plaga recens et adhuc in vulnere primo Nigra domus questu miseramque accessus ad aurem Coniugis orbati, tunc stere et scindere vestes Et famulos lassare greges et vincere planctu )Fataque et iniustos rabidis pulsare querelis Caelicolas solamen eriat.'Verba miseramque accessus ad aurem Coniugis orbati Harhlandus se non intellegere lassus iure male

Quaest. Statian pari. I. Sic Grasbergerus i. c. p. 776 restituit libri: planctus'.

59쪽

affecta esse suspicabatur. Oeta enim, qui rationem excusationemque quaerit, cur altero demum anno post Primcillae funus celebratum summo Abascanti dolori seram carmine suo struat medicinam, luctus recentis ex uxoris dilecta morte capti acerbitatem atque insaniam premit atque cum mariti vidui tristitia anni spatio aliquantulum lenita comparat. Prioris igitur doloris acie obtusa fieri potuit, ut poetae Verba solantia pronis auribus ab Abascantio

exciperentur, cum antea flere et scindere vestes et quae seqq. solamen esset solum. Ad hanc vero sententiam vocem miseram omnino

nihil valere in propatulo est. Nam praeterquam quod unicuique luctus statui pariter convenit minimeque acerbissimi doloris, quo Abascantius afflictabatur, propria potest dici, neutiquam videtur idonea esse, qua poetae tam diutumum silentium excusetur quamvis omnia in hac ipsa ratione verti appareat atque Abascantio probetur, quare tune non fuerit eue, ut carminis solacium asseratur. Quae cum ita sint, neque Imhosius loci qui sit sensus, vidit, neque Baehrensi et Kochii coniecturae,

quorum alter, Aegra domus, questu miser hautque accessus ad aurem' in textum recepit, alter

, mi se atque accessus ad aures'

scribendum proposuit, pluris aciendae sunt. Statius vero nihil aliud concipere potuit, nisi haec:

, Surdamque accessus ad aurem.'Nimirum in hac sententia posita sunt onmia, ut quae disserentia inter utramque Abascanti luctus condicionem intem cedat perspiciatur excusandique poetae ratio probabilis proseratur. Prima enim doloris acerbitate nullus poetae consolacioni aditus patebat nisi ad amici aures surdas obtusasque quae anni spatio intermisso proniores lacilioresque Sunt factae, quanquam bascantius miser miserandusque

60쪽

videri adeo nondum desiit, ut poetae epicedi solacio dignus

et indigens videretur. . , .

Emendationi meae plurimorem locorum similitudo lavet maxima, ut ΙΙ 1, 5:

, Cum iam egomet cantus et verba medentia saevis Confero, tu planctus lamentaque fortia mavis Odistique chelyn surdaque averteri taure.'

,Juppiter oranti surdas si praebeat aures; 'Amor. IIII, 1:, Quid iuvet, ad surdas si cantes hemius aures Τ'

V 2, 1.

V. 58 . . . . Bibe talia pronis Auribus, haec certent tibi conciliare propinqui, Hae iterent comites praecepta senesque paterni. Iamque alio moliris iter ne deside passu Ire paras nondum validae tibi signa iuventae Irrepsere genis, et adhuc tenor integer aevi.'Marklandus quinam essent . 60 senes patris' se non intellegere fassus corrigendum proposuit senesque petenti'. Verumtamen suo iure recentiores editores Vocem, senes mihi videntur tueri, utpote in qua illius aetatis scriptorum propria notio animadvertenda sit. Senes' enim vel philosophi vel grammatici dicuntur, qui qua samiliaritate nobilium Romanorum utebantur, non tam propter auctoritatem, quam vitae aetatem diuturnam, qua sere fruebantur, hanc significationem videntur accepisse. Itaque ut, comites ad rem militarem publicamque spectant, ita, senes ad artes litterasque probe reseruntur. Cf. Sulpiciae

Satir. 43 seq. i. , Sic nostri palare senes dicuntur, et ipsi Ut ferale suos onus exstirpare libellos.'