Diatribe academica exhibens partem priorem Disputationis de antiquis interpretibus scriptorum Latinorum [microform]

41쪽

Larmina Saliaria, etsi nil fere praeter mem xiam supersit, non dubium est quin merito censeseantur antiquissimum Romanarum literarum monumentum Sunt enim composita a Numa Pompilio; qui teste Livio L. I. i. o. Salios duodeeim Marti Gradio legit, Oaque Per urbem ira canentes Ἀαm a cum tripudiis εο- tinnisus saltatu uasis Quale istorum Carminum argumentum fuerit non omnino constat; sive haec seripta sint ad seroces popuIL animosa harbarie et armis revocandos sive ad excitandam in civium animis raedatam lilaritatem et piam Deorum reverentiam hoc vero satis con Stat, Carminum istorum irationem Tuisse audem et inconditam, nec multum supexantem, qua illis temporibus inomani utebantur. linguam illam incultam. halbutientem et aarbaram Probant hoc tum fragmenta, quam ex ipsis supersunt licet exigua, tum vero etiam Veterum ipsorum

42쪽

testimonia. Horatius ubi eorum stultitiam castigat, qui recentissimis spretis, caeco Veterum studio et amore abrepti, non nisi vetusta Iaudare sesent, non obseure fatetur se non intelli gero Carmina ista ipsius verba hae sunt

Epist. H. a. 86. Iam Saliare Numae carmen qui laudae, et in Ouod mecum ignorat, Oma ut scire videri , Ingeniis non 'iiae Doet plauditque multis, Nostra sed impugnat, nos nostraque Loidus odit.

Post Horatium eandem querelati repetiit Quintilianus, qui, Inst. Grat. L. I. i. 6. I. 6o. non dubitarit pronuntiare Saliorum carmina vix -- eerdotibus Muis atii intellecta. Et quae' sit hujus ignorantiae causa , nou longe quaerendum est Carmina enim ista Saliaria penes Saliorum Collegium servata fuisse videntur, ut quotannis diebus solennibus in summa religione cantarentur atque sic quidem fortasse aliquot secula in sacrario etempli Martis juxta Ancilia et reliqua Saliorum instrumenta recocidita fuerunt Quibus igitur temporibus rudis illa Romanorum civitas Iiberalibus paullatim disciplinis vacare coepisset, et communis civium lingua ab infanti his- hario recessisset, aliquando cives Romani et mox ver ipsi sacerdotes ea, antiquissima monumenta

non intellexerunt Quod de Saliari Carmine valet, idem valet de Legibus XII Tabularum, quae, etsi tribus sere seculis post Saliaria Carmina seri-

43쪽

tae, suemini, qtubus innanorum iterae florem eouemuit Leges autem Stae , quum in Romana republiea omnis civilis et privati juris sens e Mnt, suos sere nactae sunt interpretes simulemuri uis studii incunabulis et Carmina vero Saliaria videntur intacta manSisse, utut non intellecta, ad ea usque tempora quibus Romae viri exorirentur, qui Peculiare studium collocarent in investigandis antiquissimis Romanae linguae V

ea inlisi. Quum igitur jam diu XII Tabularum

Leges e doctis Iurisperitis suos nactae essent interpretes, Sex. Aelium et L. Acilium, tum demum, Paulo tamen ante Varaonis tempora , Sallaxi Carmina interpretem nacta sunt Lucium Aelium. Fortasse praeter hunc alii suerunt qui ista Carmina interpretati sunt, sed, cujus qui dem mentio fiat, nemo Praeter Aelium est.

I. Aelium inter illustres Grammaticos refert Suetonius, nec tamen addit quid in ea arte Praestiterit. Ipsius verba haec sunt . 5. , Lucius Aelius eo omine duplici fuit: nam et Praε--eoninua, quod Pater ejua praeconium fecerat. vocabatur, et Milo, quod oratione nobilias .mo euigia scribere solebat tantus optimatum frutor, ut Quintum Meretrum Numidicum in eminum, comitatus ait. V Non vero dubito quin Suetonius propterea Aelii nomen inter Grammaticos memoraVerit, quod hic peculiare studium eo casset in investigandis antiquissimis Roma-

44쪽

nae linguae vocabulis et egreseos Conunentinos scripsisset cum in Lege XII Tabularum , tum vero in antiquissima Saliorem Carmina. Quod enim Aelius Orationes, aliorem Togat , seria psisset, hoc ipsi non inter Grammaticos sed in- te oratores sive Rhetores Iocum vindicare d- isset et ita Cicero ipsi insignem laudem tribuit in Bruto e. 56. . Cotta orationem xproae, em Vatia, quae inscribitur, eam L. Ase a cripsit Cotta rogatu. Fiat i omnino

vir egregius, et eque Λα--ua cum nimia honestus, idemqus eruallia.imus est Graecis earia et Latinis, antiquitatisque nostra et in intientia rebus e in otia acrisior -- ω terum literat seritus -- ciamiam Varro noster acculam αδ illa, auctamquae Per asse, vir ingenia meatans , Omniqua doctrina , pruribus et i atrioribus teria eviacavit. Sed idem inua Stoicus Eaae Oruit. Orator autem o tuduit umquam, nec Die. Scribebatis , men Orationea, quas alii dicerent ut . Ua

quamquam is etiam Pa acri ait eas , qui a pro se aliaua, ed non in Ae . ia enim aeristia etiam Fas interfui, cum asem uua Ae m adnisocens, eumque audire Peraturioactas rem Cottam autem inror, ummum i Manoratorem, minimeque ineptum, Aelianaa vea oratiuncula volutas existimari auaa. 'Ηo Ciceronis testimonium facit ut non multum quaerendum sit de Aelii Stilonis aetate, qua

vixerit. Si enim Aelius Varronem discipulum

45쪽

habuerit et Ciceronem auditorem, scripseritTN orationes, qua recitarentur a Cotta,metello,

Caepione et Pompeio Rufo , non dubium est, qtan L. Aelius ad eam aetatem e Tendus sit, qua Numidicum comitari potuerit, quum is in exilium ejectus esset quod iurare noluisset in Α- puleii Saturnini legem, quem ipse , Censor cum

Μ. Silano a. U. 645. a censu Prohibuerat. Commentarii, quos L. Aelius in Carmina Saliaria conscripsit quales fuerint, non facile decernitur, quum Omnes Perierint. i

Non dubito quin Varro ipsis multum usus sit rhi enim saepius, ubi in antiquorum Vocati βο-xum originem et significationem inquirit, Aelii opinionem commemorat quamvis non addito nomine Peaeis. Alicubi tamen Varro nominatim Aelii interpretationem Carminum istorum Om inemorat, L. VI de Ling. Lat. Prop. 65. is Sed ut in soluta ratione, i in poemateia erba omni quas habent ἔτυμα possunt dic nec multa, ab e quod non erunt in lucubratione littera prosecutam licet multum legerent C. Aelii, hominia inprimet in litteret Latineis exercitati , interFrelationem Carminum aliarium: iidebis et oxili Visteri expeditam, et praeserit Obscura multa. V Quo loco, ut et

duobus aliis L. IV. p. 56. et L. VI P. 72. J, iudice T. Gutherletho de Saliis p. 45. Perperam exaratum est Aelius pro L. AeEua. Iura fragmenta ex Aelii Commentariis servavit Fe

46쪽

P, 223. AEANUos in Carminibus Saliaribus Aelius Stilo significare ait bonoa et inferi dii Manes pro bonia dicuntur i

pro valde non bonis dicuntur. p. 245. MOLUCRUM. itant eas lignum quoddam quadratum, ubi immolatur. Idem Aelius in explanations Carminum G liarium eodem nomine a ellari ait, quod au mota supponatur Aurelius ilius appellat, ubi molatur. p. 561 PESCIA in Satiari Carmine Aelius Stilo dici te, capiti ex peliabus igninis facta, quod Graeci ocent eues ΠDm neutro gener Pluraliter p. 6 3 SALIAS VIRGINES. Cincium ait . esse conducticias , quae ad Salios adhibe-.antur cum vicibus paludatas, quo Aelius Stila scripsi sacrificium facere in meo . cum Ponti ias parudata eum apicibus in modum Saliorum. In reliquis Festi locis, ubi Aelii opiniones memorantur, non additur nomen operis in his igito num Aelii explanatio Carminum Saliarium significetur, an Vero ipsius Commentarii in XII Tabulas, vel alius quidam liberi, non facile de- eernitur. OA-

47쪽

Lege XII T viarum, etsi post renata Iuris- Pindentiae Romanae studia, iam inde a seculo XV. ineunte, ex Musarum templo in vicinam Themidis aedem migrasse videantur, Procul tam me dubio inter illustrissima Latinarum Litera-Tum monumenta merito suum sibi Iocum vindicant. Satis enita inter omnes constat, qui Romanas literas amplectuntur, exstare nullum monumentum antiquitatis illustrius, quam legum istarum libellum, qui ve ex Crassi testimoni , olim et auctoritatis pondere et utilitatis ubertate, unus omnium hilosophorum Bibliothecas su- Peravit Latae sunt istae leges cum publica Romanorum res vix per trecentos Stet at annos.

Qualis autem in iis legibus , dicendi uerit ratio, non parum indicant fragmenta hic illic ab auctoribus servata, sed si etiam de legibus istis nihil superesset, non dubito quin quisque iacile conjecisset talem in iis suisse dicendi rationem

48쪽

qualem aetas illa rudis et inculta prae se feraret. Non aegre iam Cicero de Legib. L. II. c. 7. et de orat L. I. c. 45. fatetur esse in XII abnlis antiquitatis etfigiem, tum, quod ex iis Verborum prisca vetustas cognoscatur. Quodsi comparatio instituatur inter eam Iinguam, qua MI istae scriptae sunt et eam, qua is antiquissimi auctores usi Sunt, non est quod miremur, fuisse iam diu an te Ciceronis tempora, qui, quum in multi, hae- Sitarent, operae pretium duxerint, scriptis in XII abulas Commentariis , in Priscorum latorum et absoletorum verborum significationem inquirere. Veteres istos interpretes memorat Cicero de Legib. . U. c. 25. ubi haec ait is uia

res genas' radunto, neve ea8um funeris erro haberito. Hoc veterea interpretect Sex. Aelius, L. Acilius non satia se intelligere ἀί--runt, sed auspicari vestimenti aliquod gentis funebris L. Aelius , Dasum , quasi lugubrem sudationem, ut o ipsis signiflcat osdem memorat omponius I. I. S. S. D de Orig. Iur. ubi haec ait , Deinde l. e. post Tiberium C runcanium Sextus Aelius, e frater ejus P blius Aelius et Publius Atilius maximam acientiam in profitendo habuerunt ut duo Aelii etiam Confuse fuerint. Atilius autem primus PUulo viana a ellatus est. Sextum Aelium etiam Enniua laudavit, et exstat Gualiber, qui inscribitur Tripertita, qui liber -- Iuti cunabula Iuria continet. Tripertita u- tem dicitur quoniam Lege XII Tabularum Praeposita, jungitur interFretatio , dein sub-

49쪽

eus Cato Prino. Porcias fumiliae , etc. Sed non dubium est, qui Post hos alii quoque suerint plures e Veteribus , XII Tabularum interpretes, passim hic illic memorati. E recentioribus harum rerum scriptoribus, ipsoaeum no mina recensuerunt eineccius Hist. Iuris L. I.

e. II S. 51.. Brunquellus Hist. Iur P. I. c. III S. sq. et Baebius L. I. c. II. Sect. U. g. in . Sed data opera Cunradus Bittershusius in Comment. ω m Tabul in Prolegom. c. I. de interpretinus istis ita exposuit is InterPretea De Commentatores qui in XII Tabularum lege aliquid scripserunt, Partim Sunt Veteres , partim recentioreε. Ad Veterea quod attinet,

phurimi olim nobilissimique fuerunt M. Grentius Varro in libris de Lingua latina lauda Veterea XII Tabularum interPreteas aedeorum tame non nominat quemquam. Ex

Pomponio autem discimus Sextum Aelium

acriFalsae librum qui Tripertita dicebatur, quo in libro Primum proposueri legem XII

bularum, Porro ubjunxerit interPretationem tandem subtexuerit eos actionem. Sit ergo nobis hic Sextus Aelius primus, ex iis quorum nomina comperta habemus , InterpreoALI Tabularum. - Secundus eato M. Porcius Cato C. quem ipsum quoque aliquando ai strandas An Tabulas studium suum con tuli se ObserMapit ir. Balduinus Tertius

50쪽

juria videt V, eum et ipse auia libria da I - gibus multa ex M Tabuli Maeruerit, Ἀ-- qua interFretatione elucidaria.' Post Bittera-busium de antiquis XII Tabularum interpretibusdqcte exposuit M. Bouchaud in libro, Franetes scripto, Commentatre sur Iado de douge abies,

Paris. 1787. p. 187. seqq. Sed nobis operae pretium videtur ad hunc locum addere quae Schubartius opinatur omissa esse a Bitterabusior

Exercit. ΙΙ. c. IV. ecl. II. g. 5o. p. 157. edit. Titiing. Conradus ininterahusium e VI. ἐν προλεγομενοις dat Pera interPretes recenset, quibus contenti simus additia tamen e tribus ab ipso omissis Ex antiquis tertio Deo