De Aristotelis Politicorum libris dissertatio [microform] : quam...

31쪽

- 12 sputatio est, si praeter honestum nihil ab Aristotelo honum

hominis nominatur: sin autem alia Sunt bona, Speramus,

de eis soro ut dicatur. Atqui non τὰ καλον honestum modo bonum vocat et optabile, verum etiam το συι ιφερον id quod conducit et ν ήδυ iucundum praeter honestum

enim ea omnes expetunt homines. s. thic. ic. II. 2.Tριων γαρ ντων ων εἰς ας αἱρεσεις καὶ τρι si τῶν εἰς τας φυγάς, καλου συμ εροντος, ἴδεος, καὶ ραυν των ἐν--τιων, αἰσχρου, βλαβερου, λυπζρου, περι παντα μεν αυτα ὀ ἀγαθος κατορθωτικος ἐστιν, ὀ δε κακος διιαρτνγροικος κ T. λ. De oo igitur quod conducit περ τοι συμφεροντος et de iucundo Περι του ηδεος philosophum deinceps dicturum ex- SpectamuS, non Solum quod ea in eis quibus de agitur bonis humanis numerantur, sed etiam quod in eisdem illo recto agere debet vir bonus, cuius de opero et munere . . de animi νεργεl secundum virtutem tota instituta disputatio est cf. . . . At vero exspectatio sane iusta illo quidem nos sallere videtur, quum libris de virtutibus et vitiis adiungatur quaeStio

I. . Sed sortasse videtur tantum. Videamus. Annectit igitur Aristoteles de caritate disputationem primum ad libros dol De caritatis significatione cf. Clo de in V. 28 Metipsa caritas generis humani, quae nata n primo Satu, quo a procreatoribus nati diIiguntur, serpit sensim soras cognationibus primum, tum finitatibus, deinde amicitiis, post vicinitatibus, tum civibus et eis qui publice socii atque amici sunt, deinde O- eius compleae sentis humanae, quae animi affecti suum cuique tribuens atque hanc quam dico societatem coniunctionis humanactni unifice et aeque tuens iustitia dicitur etc. Cum hac caritate quam vocant Latini omni ex parte congruit Graeca φιλία Φιλία enim in natis vocatur pietas erga parentes, in parentibus diιectio

32쪽

virtutibus et vitiis ita, ut caritatem virtutem quandam esse aut cum virtute coniunctam dicat deinde ad eam partem, quae est de πουτικῆς fine sive de beatitudine, ita, ut eam

maximo necessariam esse ad vivendum demonstret, quum summa in olitudine vitam agere nemo velit, ne eum in-s nita quidem bonorum omnium abundantia tum ad totam de politica lacultate quaestionem ita, ut eandem civitates Continere doceat. Quas tamen ratione omne si animo considerare volumus, suspicari potius quam intelligere poterimus, quomodo Θ caritate locus cum libris de virtutibus s. de honesto cohaereat, quique sit aptus ad totius operis descriptionem. uod tum accurate perspiciemus et plane, cum Sententiam quandam, quae quasi bruta inter alias latet, eruerimus omnique ex parte dispexerimus. st autem haec Caritatem ait Aristoteles conferre adulescentibus ad peccata vitanda, senibus ad actiones eas, qua ipsi ob imbecillitatem aut inchoatas aut mancas relinquant, Supplendas atque perficiendas, ad honeste agendum natu maioribus J. Eam igitur ob causam de cari at disputatio hunc obtinet Iocum, quod ad vir utem colendam hominibus conducit i. e. quod est o κατ' ἀλήθεια συι φέρον , id quod vere confert ad bonorum ultimum consequendum. Et profecto hoc ipsum,

neque praeter id aliud quidquam appellat O t 3 ιφέρον . . βουλευονται δε υ περι του τελους, ἀλλἀ περι των προς το ελος, ταυτα δ εστι τὰ συμφεροντα - τὰς πραξεις, το δε συι φερον ἀγαθον Rhet. I. 6. Id igitur in libris de caritate Aristotelos agit, ut occat, quid sit illud quo ad

honeste ingendum radiuvemur et ita quidem radiuvemur,

erga liberos, in cognatis, familiaribus, vicinis amor, in amicis amicitia, in civibus concordia stuare φώία interpretanda est secaritas non amicitia cum interpretibus omnibus); quae φαίας

pars est neque parva ac caritatis.1 Eth. Nic. VIII. 1. α νεοι δὲ προς το ναμάρτοτον, και πρεσβυτεροις προς θεραπείαν καὶ Ἐλλεῖπον τῆς πραξεως δι' ἀσθενειαν ονψει, τοις τ' ἶν ἀκμὴ προ τας καλῶς πραξεις.

33쪽

ut iii illo fuligi munere atque opere nostro haudquaquam possimus D. Id ipsum autem aritas est, quae nos nou solum cum amici coniungit, Sed etiam oum parentibus, uxore, liberis, civitate Carita autem, qua nostram cum

civitato coniunctionem enicit, os τὰ κοινῆ συφιφέρον, eaquo parit iustitiam. s. ol. III. 12. εστ δε ποιτμον ἀγαθον τὰ δίκαιον, τουτο δ' ἐστὶ τὰ κοινὴ συμφέρον ' .

Coniunctiones autem cum parentibus, an iliaribus, republica plano aliter ad beatam Vitam utiles sunt, atquo peso divitiae. His nim qui careat, quamvis a quibusdam

impediatur actionibus, bonus tamen probusque et fieri et

ESSo potest nonnullaquo agere secundum virtutem δ). At

illis societatibus qui destitutus sit, ei nec ratio ulla est nec

via, qua vir bonus evadere aut honeSti quidquain agerct possit ε). Ad bene beatequo vivendum autem quae hominibus conducunt vel potius necessaria Suiit, de eis quomodo philosophus exponat, paucis dicemuS. Primum igitur caritate in tres species divisa, quarum una propter voluptatem iungitur, propter utilitatem altera, tertia propter vir-1 Haec disputationis de caritate artissima cum tota re coniunctio fugit, quod equidem Sciam, omnes qui de is libris scripserunt. Chr. Panschius in dissertat litteraria Bonnae 1833. VIII et IX. Iibros putavit proprium fuisse opus, quod in Eth. Nic. post mortem Aristotelis insertum esset a criticis. Ritterus i. c. p. 347 libris de caritate utitur tanquam transitu ad Politica Spengelius I. c. p. 3o. liae dicit: Ilire de Untersuchun liber die reundschan Aut-nah me in die Etht wir i ersten apite gerechi rιigi, assavc si eine Tugen Oder enigstens it Tugena, im eben un- enthelirlich, endlic auch twas schones de Iobenswerthes ei. Bieseus I. c. p. 377. caritatem in eis quidem rebus numeravit, quibus ad virtutem olendam adiuvamur, nihil tamen aliud fecit, nisi ut AristoteIis vcrha repeteret. 2 cf. Rhet. I. s. καὶ τ δίκαιον, συμφερον γαρ τι κοινῆ ἐσrω. 3 Eth. Nic. I. l. 12.4 Divitiae atque opes numerandae sunt in χρησίμοις, in συμφέρουσι illae societates. - 0uantopers o vnσιμον et το συμιπερον inter Se discrepent, cum intelligendum est ex desinitione του χροσίμου quno

34쪽

tutem, haec laudatur tanquam vora et firma et stabilis. In qua lota amicus aeque amicum ac semet ipsum diligit oumque, quantum potest, ad bonorum ultimum consequendum adiuvat D. Aequalitatis deinde ratione habita et inaequalitatis, caritatem item partitur in aequalem et inaequalem ' , ut ad rem ipsam, cuius causa Suscepta tota diSputatio St, statim accedat. Aequo enim ait iuris et aritatis vinculo

Coniuncta osse societates Omnes et communitates, et ita quidem ut quo artior it communitas i. . quo maiores pluresque res socii commune , eo artior Ait caritas maiorque

iustitia . . Omnis autem coniunctio pars est communitatis civilis. Haec vero civilis communita nequo ad tempus, neque ut aliae societates συμφερον τι quiddam eorum quao conducunt expetit, sed et pro vitae perpetuitate et του

συμφέροντος eius quod conducit simpliciter et quidem του κοινὴ συμφεροντος eius quod communitati conducitJcausa constituta est 3. Quae civiles communitates eum plures et diversae sint δ), earum cui iustitia maxima est artissimumque iuris vinculum, in ea et caritas intima sto communisque utilitas maXima. Iustum autem quum sit aequabile quiddam et par hominum vero communitatibus

alii alii magis prosint sive virtute sive divitiis, hi am-

35쪽

ciendi honoro sunt, quo imparia exaequentur omnia D. Haec do iustitia in civitatibus. - Caritas autem civilis a concordia Ῥμονοι D non discrepat, quippe qua in ei rebus cernatur, quae conducant ad vitamque portineant ). is quae de amicorum inter se coniunctione sequuntur praetermissis, progrediar ad reliqua. Philosophus igitur postquam de caritato ita locutus est, ut quod vere conducit το συμ ερον id in coniunctione hominis cum parentibus, uxore, liberis, amicis civilique incommunitate positum esse appareret ad explicandum bonorum tortium pergit quod est iucundum y ηδυ), quod idem eorum quoque tertium est, in quibus vir bonus recte facit, improbus peccat cf. g. 5. D.

IV. De iucundo vel de vo Iuptate περὶ του δέος .

. I. Ut libros de caritate, ita etiam de voluptate quaeStionem et ad disputationem de virtute et ad politicen adiungit.

B SimiIem de Ethicorum partibus sententiam elocutus videtur EcIogarum Ethic auctor apud Stobaeum. De Aristotele enim ubi

Neque enim veri simile est eum qui excerpsit, unam illam ante ocuIos habuisse Mententiam, quae est in Eth Nic. II. 2. Praeterea quae de honesto et iucundo dicit, Optime quidem quadrant in quaestiones de virtutibus et de Voluptate. De συμφέροντι ero quae interponit, ea quomodo cohaereant, me non uisIligere fateor. Verba corrupta esse videntur.

36쪽

Voluptatem enim et dolorem, quibus regantur insantes, tum ad educationem pertinere, tum ad virtutem moralem vitamque beatam, quum iustis de rebus gaudere aut dolere haud parvi in tota vita momenti sit. Iam vero eorum qua de voluptate dicit, Summam paucis omplectamur. Explosis igitur aliorum senteutiis, iucundi et originem persequitur et genera. Voluptas originem ex ἐνεργεέ ducit in ea enim inest eamque finit et consequitur ). μεργεαχι autem quum specie εῖδει cinter se diversae sint, voluptates etiam quae eum illis coniunctae Sunt, necesse est specie inter o differres . Quod verum esse videre licet ex eo, quod ἐνεργεια propria et Sua quaeque laetitia augetur, aliena vero intercedente, minuitur a depravatur. 1sectus autem sic appello ἐνεργεέας interae ita diacrepant, ut alii probi sint, improbi alii a turpes. Unde Soquitur, ut etiam voluptatum aliae in bonae, aliae

turpe ac vituperandae. Suum autem cuiusque animantia quum opus si nuaque ἐνεελγεια, consentaneum S propriam et suam euique animantium ἐνεργείς osse voluptatem. Ex quo perspieitur non alias homini esse vera Voluptates, quam quae eius ex opero atque effectu . . ex animi ἐνεργείρ Secundum virtutem nascantur eamque quasi prοSequantura finiant D. Finita de iucundo investigatione, tria illa Aristoteles explicavit bona, honestum is καλoo, id quod onducit τοσυμφερον , iucundum τληδυ). Itaque ei nillil aliud reliquum est, quam ut revertatur ad beatitudinem, quae significata quidem antea, sed virtutibus nondum divisis, accurate cognosci non potuit.

. . Quum ab initio beatitudo ita constitueretur ut ASet animi ἐνεργεια secundum Virtutem ac Si plures virtutes S-

37쪽

- in aent, secundum 'ptimani et persectiastinam has ideo . iis intelligi non poterant, quia virtutis natura ignorabatur et onera. Dua quoniam rasood ratibus libris enue ata sunt, in libri decim parto altera magnifice tanquam ex ον eulo editur Optima est virtus optima animi partis . . mentis, qua nulla divinior' . eiitia ἐνεργεια secundum propriam eius virtutem beatitatem incit perlaetam, stabilem, nullius rei requirentem. axime igitur Aristoteli placuit vitae degenda ratio quieta, in contemplatione et cognitione

posita rorum, quae deorum vita visa est uimillima. Alt rum locum oblino animi νεργεια Aeolaudum virtutem moralem. Actiones Enim illicas et plura roquirunt bona κ- ternu, ne tam propter Eo perficiuntur, nec tanta cum iucunditate, quam νεργειαι theoreticas. Ergo theoreticam ἐνέργειαν secundum virtutem mentis praestantissimam enseolucet atque expetondam maximo'J.

Quibus omnibus explanatis, Aristotolos quod in Ethio seribendi sibi proposuit, id omnino praestitit. am bonorum ultimum, quod i πολιτικῆ δυναμις acquireret totiquo impertiret reipublieae, uberrimo id edocuit decem thieorum

libris. Sinantia ergo, illud quid sit. At vero τῆ πολαικῆδ αμε non dissere et sire propositum est sed vero μου effare. eque enim sola solentia nummum bonum

ipsi iam adepti sumus vel aliis tribuimus. Duo quibus rebus, quomodo possimus, Politicorum libris expositurum esse Aristotelem ex totius peris disposition iam suspicari possumns Sed audiamus Aristotelem paum.

38쪽

Ouonam proposito Aristoseles ad aueram totius operis partem, quae Politicorum libris continetur, Iractandam

accesserit.

s. s. Ad Politioorum libros Aristoteles sibi transitum parat ultimo thieorum capite. Ad aliam enim disputationis partem transgressurus aperire solet, quid et quale sit id, quod aequentibus libris capitibusve aut explicare velit aut demonstrare. Illo igitur capite quid dixerit, diligentissimo considerandum St. g. 10.

De Eth. Nic. Iibri decim capite decimo.

In ultimo thicorum apite primum quaeritur, quid sit quo e vir utem colamus ins et alios bonos robos e re damus. Tros igitur afferuntur res, quibus homines boni evadant, natura, doctrina, consuetudo. Quales natura gignerismur in nostra nunquam potestate positum fuit. Doctrina vero non valet nisi in eis, qui quibus rebus recte gaudeant et doleant, perspectum habent , Reete autem ut gaudeant doleantque ossici sola consuetudine potest. am qui pravis voluptatibua fruitur, doctrinamque aut omnino non Percipit aut ei non obtemperat, is vi cogendus est, ut honesta sapiat, fugiat turpia. Ad virtutem autem quum more ante accommodandi sint, quam ea ipsa possit oriri pueri recto nece B est educentur atque erudiantur, id quod fieri nequit nisi rectis constitutis legibus. At vero non Solum ad puo-rorum duodtionem necessariae leges sunt, Sed etiam ad coercendos adultos Plerique enim non tam pudore quam timore ducuntur, magisque a turpitudin poenarum metu ro-Vueantur quam amore honematis, ae necessitate magis ad 1 Lib. Nic. I l X. 10.

39쪽

reete saei dum quam ratione in pelluntur. omine autem ut sponte aut etiam inviti recte agant, aliter fieri non potest, nisi vitam degant secundum montem quandam eonfitia tutionemquo reetam et vi Valentem. βιουμενοι - τινανον καὶ ταξιν ορθην, χουσαν ἰσχυν. Quibus rationibus postquam leges et ad pueros edueando et ad totam vitam regendam necessaria osse comprobavit: overtitur ad prima aetatis institutionem, quae si commonia it quantas afferat utilitates, roviter docet, ut ad summam Statim quaestionem progrediatur. Est vero haec: reniae quia aut quomodo onus eradat Dyumiasor Cui quidem respondere quaestioni non videtur difficile. am legumlatio, ut pars τῆς πολιτικῆς δυνα ιεc0ς, ab eis discenda eniqui politicen actitant. At ea se res aliter habere Videtur. Νam politici qui artem saetitarunt, ut ad eam ipsi non doctrina instituti sunt, sed experientia ita neque aliis doetrinam tradiderunt ne quidquam a d re Aeriptum reliquerunt. Contra politicen qui profitentur doctrinam, eorum nemo arto ipsam effieit. Praeterea ne qualia ait ars, explorR- tum habent, ne quibus in rebus versetur. Etenim existimant eandem esse politicen cum rhetorice vel potius humiliorem.

Νeque leges ferro difficile suo i, qui optimas ollegerit. Quasi ad eligendas leges optimas nullo opus sit iudicio,

quod praeter eum qui πολιτικὴν doetus est, nemo habere potest. Eiusmodi legum formarumque reipublieas colleetiolies quandam utilitatem quidem afferunt eruditis, ineruditis proruus nullam. Iam sequitur Aristoteli propositum his quidem verbis: Lωραλιποντων υν τῶν προτέρων ανερευνγγοντο περὶ τῆς νομογεσίας, αυτois ἐπισκεφασθαι μαλλον βελτιον ἔσως, καὶ λως δὴ περὶ πολιτεως, πως εἰς δυνα ιιν

40쪽

ταχι αν φιαλών -έδοιιιεν καὶ οἱ πολαεέα αρωτο καὶ ιῶς - ' ταχθεῖσα καὶ τισι νομοι καὶ ε9εσι χρω ὰνζ. ἐγυλμεν - αρξαιιενοι. Hae vcrba, quibus Ariatoteles magnum illud quod in Politicorum libris secuturus esset consilium concepit, deinceps accuratissimo disquirantur.3 11.

De Aristotelis consiIio ex eius ipsius verbis cognoScendo.

IV πολιτικὴ πραγιι-εic ut supra diximus Aristoteles

disserer voluit de rebus humanis περὶ τα ανθρωπινα vel de πουτικὴ δυνά/ιει, quae quasi finem propositum habet summum bonum humanum. Quod quid et quale sit, quum in thicis explanaverit, finem quidem τῆς ποLτικῆς monstravit, sed ad absolvendam de politico disputationem exponatur neceSSo est, qua eum a ne via perveniatur.

Hoc igitur Aristoinli explicandum suit, ut consilium exequeretur totiu operis, quo totam artem politicam complecticumque quem sibi finxerat adulescentem verum politicum reddere constituerat. Quibus ex rationibus efficitur, in Potiueortim libris eo cribendi id Aristoteli fuisse pro ο- situm, ut philosophiam de rebus humanis ad sinem perdueeret ismo εἰς δυναμιν ν περὶ τα ἀνθρωπινα φιλοσοφέα τελειωθῆ v. t totam uocere artem politicam, uiua nemante e sicarerat, quod idem escis ostendere qua illum ad Anem via perveniretur Aristotelis consilium ita adumbrari quidem, nec tamen quasi persecta effigies ante oculos poni potest, nisi eius ipsius verbis accuratius consideratis.

s. 12.

n earum rerum numero, quibus ad politices nomconsequendum adiuvamur, primum locum obtinent leges. Quae quomodo ad virtutem conserant, quum ex eo coniicere