De Aristotelis Politicorum libris dissertatio [microform] : quam...

51쪽

-- 32 bero ullo modo potest. Quid enim ' servi durius raelati atheris resistunt ab eisque deficiunt, nonne tota turbabitur respublica Singula domus si incuria patrumfamilia ad egestatem redacta sunt; fierine potest, ut neeessarios sumptus tota sustineat eivitas Quid denique civitati tam exitiosum accidere potest tamque pestiferum, quam si ea, quae tutor maritum e coniugem, parente inter et liberoseat, coniunctio ac necessitudo leges negligit a natura sancit 'Huc accedit, quod, ut ex animi partibua Plato diversa rerumpublicarum genera duxit et explicavit, ita Aristoteles civitatium quasi simulacra cerni statuit in familia ). issere rationibus ductus Politicorum initio Aristoteles acribero sibi proposuit de οἰκονομικοῖς η i. e. de imperio patrisfamilias

in uxorem, liberos, servos et de re familiari administranda . .

IIae do libri I. cum et eris coniunetione de eiusque argumento Iam diuendum est

g. 20.

De libri I dispositione.

Politica Aristoteles ita exorditur, ut breviter commemoret, quod th. io VIII. i. uberius explicavit, communitatem ivilem alias societate et continere et superare, eamque quasi finem propositum habere summum bonorum

1 el. Eth. Nim IlI. 12. Pol. I. 2 οἰκονομιαῶν libros , qui inter Aristotelis scripta Ieguntur, a Theophrasto originem ducere liquet ex testimonio Herculani nobis ae vato Philodem in Herculanens volum tom. III. est VII et XXVII. . cf. Brandis Rhelu. us. I p. 26α - etprum in libro prior et tu RIterius cap. I. vix quidquam reperitur, quis ait in Aristotelis Einteis e Politicla aut ignificatum ut e positum. 3 De verbi οἰκονο meo significatione es Pol. III. s. 'N δε τέκνων

52쪽

omnium D. Iam disputationem do oeconomicis ingressurus id verum esse negat, quod alii philosophi arbitrati sint, εἴδει inter se diversos non esse πολιτικον, βασιLκον, οἰκονομικον, δεσποτικον. Qui quomodo inter se differant, considerandis civitatis elementis videbimus, et ecquid τεχνικὰν de horum quoquo indagari possit POL I. 1. .

Itaque a prima congressione maris et seminae deindo progenie et cognatione orsus, ex eo quod a milia, cuius finis et persectio est civitas, natura orta est, demonstrat natura, non hominum inventione existere civitatem. Familiam autem singulosque homines φυσει posteriore esso dicit, quam civitatem. am familia quum Sit pars, toto sublato, tollitura et quum sit civitatis pars, quasi sinent eam in se inclusam tenet. Quare sine toto nec sibi sufficiet, nec omnino par est, quum a toto diSiuncta partis pus efficere non OSSit. Dein ita ad rem ipsam propius accedit, ut simplicem civitatis partem, familiam, dividat in elementa, qui sunt herus et servus, coniux et uxor, pater et liberi. Quorum elementorum quid quodque sit et quale esse

oporteat, deinceps dicere constituit in disputationibus do δεσποτικῆ, de γαμικῆ, de ματρικῆ. Accedit autem res amiliaris quasi IV. quoddam elementum, in qu a χρηιιατιστική

versatur. Quae quum aliis ipsa οἰκονομέα esse, aliis eius par maxima videatur, quomodo Se habeat consideranda est.

g. 21.

Primum igitur quum sit de hero et servo dicendum, otutrum opus sit servis necne quaerit, et ecquid de iis,

5 uuam SchIelemacherus Tur Philosophie IlI. p. ii. h. I. deesse putat Eth et PoI. coniunctionem, ea es in Pol prooemio . . in ultimo th capite Aristoteles si item in Pol. I. ad Eth respexisset, nimius suisset. - uuae de diversis societatibus earumque finibus h. I desideravit Conringius Arist. Pol Iibri sup. Iegere poterat Eth. io VIII. l.

53쪽

quam quod vulgo redatur, melius investagari povit. Fue runt enim, qui δεσπ-eia arientiam ess putarent neu disore- parma -κονομου, πολι ικῆ, βασιλικῆ. Fuerunt, qui lege, tui natura alium Aorvum esse diesrent alium liberum Pol. I. 3. . rvus igitur auoipium est patrifamilia ad munus

probe fungendum necessarium. Est enim in trumentum quo tam πρακτικόν, quo utitur vita quae πραξις est, non ποιη- τεκον. IS. Rutem natura ta generatus eat, ut servire fiat, qui non sui ipsius, sed prorsus alterius est l. o. qui homo

Sed quaeritur, situ aliquis natura ita comparat , e demque utrum utile sit servire et aequum, annon Qui n- quo igitur natura aut voluntate uter se coniuncti sunt, ut unum quoddam opus efficiant: non solum eorum alii imperent oportet, alii pareant, sed e eo ipso etiam magnam utilitatem percipiunt Argumento est Me homo, cuius animo corpus, euius menti cupiditates obtemperant, eo id ipsum eis quae parendi secundum maturam est et utilo. Noque animalibus ontra naturam est aut inutile, in nervitute osso hominum neque uxori, obtemperare voluntati mariti. suas eadem ratio nece8se est latius pateat ad omnesque pertineat homines. Quisquis enim ab aliis hominibus tantum

differt, quantum corpus ab animo animal ab homine i natura est servus servituteque adiuvatur. mam inter talem hominem et animalia id unum interest, quod hi alterius rationem

quam non habet ipse percipero et equi potest, illa sequuntur cupiditates Hominem igitur sic affectum qui insevitutem redigat, eum iniuste sacere quis opinetur I 0uid 'si quantum animi, tantum corpora distarent, ut deorum figuris liberi similes esse, servi dissimiles viderentur, quis

54쪽

nemret illos apud thos servire iustum esse Ergo id erte non iniustum est, quum mentem divinam liberi habeant, servi non habeant Pol. 1. 5.J. Sed qui servos ego, non natura esse leunt, recte illi quidem si loquvnin de eis, qui natura liberi iniusto bello in servitutem redacti sunt: in de omnibus, a veritate abe ranti equo enim liberi, in servitutem abducti pro servis unquam habendi sunt, quum natura nervi non in At vero alii servi Aunt secundum naturam eisque quum bellum optimo iure insertur, tum iustum est et utile servire. Quibus expositis, apparet et a πολιτικῆ discreparo δεσποτεων, quum altera imperium sit in liberos, in servos altera et,ἰκο-μικην Iiam esse ac πολιτικah, quum sit Ilud unius imperium in inaequales, hoe aequalium imperium. Ita Aristotolas quaestiones do simplicibus reipublica opartibus et de δεσποτικῆ disputatione do imperii quasi ei cumdedit. am quod ab initio posuit non esse eosdem πολιτικον, βασιλικον, οἰκονο ακόν, δεσποτμον, ad idem revertituri suo J. Itaque quod promisit οφομεθα περὶ τουτωνι αλλον τι τε διαφερουσιν ἀλλήλων. ol. I. 1. emeit simul- quo dixit domuo familiae elemento do δεσποτικῆ. Restat igitur, ut exponat reliquorum elementorum quid quodque sit, et quese ait oporteat, et quid τεχνικον de eis in promptu sit. Sed ante το τε μὰν περ τρο δεσποτι- ν quantulumeun-que os profert. Respiciens uim ad id quod nonnus eoiisverunt, secundum Scientium esse herum non secundum na-tnram, est quidem, inquit quaedam herorum scientia et

I uuod tam medio in libro I. et quasi in transitu disceptatui est, ei

Neque id verum est, quod nonnulIi, illud λέγωμεν - -όμενοι ei. s. IS. quid sibi vellet non assecuti, primo statim Iibro dixerunt AristoteIem, quum Iatonis redargueret sententiam, accedere ad diludieandum, numquid recte distum esset a superioribus. Con-rinc Introd. IV. g. 4.

55쪽

servorum. Sciendum est enim ilieris, qua ration ex servis maximam utilitatem capere possint, alteris, quomodo

in ministeriis versari debeant. Sed in hac disciplina tradenda, quum magni nihil habeat aut excelsi, non immorandum est. Ac de δεσποτικῆ, quae est de servis adhibendis, ictum est Pol. I. . . . Iam de a arte, quae ira eis acquirendis omnique in re familiari versatur, sequitur ut disputetur. g. 22. Aristoteles a cap. VIII principi inquirit, ζ χρηματιστικὴ utrum sit τῆς οἰκονοφακῆς pars, an ab ea ιδει di

serat idem enim esse non poSSunt, quum alteri u sit res familiares comparare, rebus comparatis uti alterius. Sed copiae familiares quum inter se Sint diversae compositaeque ex

partibus divorsis: a 4ρζιιατιστικὴ quae eas acquirit neceSae

est diversas habeat partes. Primum igitur consideranda est ea χρηματιστικη, qua non commercio homines sed sua sibi opera victum quaerunt ex mari et terra. Eiusmodi autem res omnibus tributa osse videntur natura ipsa. Unde sequitur, ut j χρ 73 ιατιστική, quae ea colligit ros et apparat, non Secundum naturam ESSe non posait. equo vero

ab hac arte a Separanda St, qua animolia venatione aut bello excipiuntur et homines ad Serviendum natura generati. Quae item Si Secundum naturam. Omni autem haec κτητική quae est Secundum naturam pars est οἰκονομικῆς. Qua qui contenti Sunt, vera ei sibi parant rerum utilium divitias, et easdem finitas Pol. I. . . Est ver genus aliud χρηματιστικῆς , quod divitiarum

infinitatem quandam appetit. Hoc genus primum natum est ex mercium permutatione. Quae quidem ex e orta, quod quibus rebus alii abundabant, eisdem alii egebant, noues contra naturam, quum sit ad sufficienter tali αρκες vivendum neceSSaria. Pecunia autem inventa, pravum illud quidem

56쪽

exstitit or7τικῆς genus, quae est mercatura. Quae quum pecuniam non propter usum lucrifaciat, nec satiari potest, nequo est aut necessaria aut natura data. Quapropter hoc genus vituperandum, laudandum id tio est οἰκονομικῆς pars, quodque ad victum parandum natura ipsa institutum

Expositis eis quae ad cognitionem γνῶσιν spectant, philosophus dicturum se pollicetur de usu χρησει). numeratis igitur duabus de quibus ante dixit χρζs ατιστικῆς partibus, genus quoddam additaertium. Quod in medio positum,

quum ros ad vitam utiles A terra sumat, cum priore congruit, ab odem distat, quum non ad familiae Sum res comparatas adhibeat, sed vendat pecunia. Cum posteriore autem id ei commune est, quod vendendo utrum quo quaestum facit interest id, quod aliunde res venales alterum emit, alterum X terra quaerit ipsum. At vero non servat quod promisit, se deuS quaedam allaturum ea assumi iubet ex aliorum libris de agricultura et de rebus similibus. In hoc enim genero nihil praetermissum esse, nisi quod quum nonnulli maximos quaestus fecissent, eiusmodi exempla non collecta Ssent.

Deinde adscribit ipso duorum hominum exempla, qui ibi

μονοπωλέαν paravorint. Totam rem ita absolvit, ut etiam

politicis haec cognitu utilia esse annotet, quod tum familiis accidat ut pecunia desit, tum etiam civitatibus. g. 23.

Duas reliquas οἰκονομικῆς partes γαμικὴν et πατρικήν, breviter complectitur capite Ii. equo enim sibi non constan rem apertam nec ab ullo homine unquam dubitatam diffusa oratione tractaro voluit Pauci igitur haec docet: Ρatremfamilia uxori natisque imperare debere, ut hominibus liberis quidem utrisque, sed uxori πολιτικάψ, natis βασιLκως. a praeStare natura marem feminaB, aetato maiorem persectumque natu minori et imperfecto.

57쪽

Imperium autem maria in seminani, id quod tua proprium sit, semper manere nec unquam ut importa civilia commutari. In nato vero imperium ideo eas βασιλικον, quia is propter Pietatem, reverentiam, aetatem parentibus parer debeant. Νam a liberia natuque minoribus parentes et maiores natu non secus quam roges distarct, non quidem genere sed natura . D coniuge et uxor , de patro e liberia quum nomo aliter senai et inulto brevior disputatio esse potuit, quam de oro et servo. Nam ominas et libero natura ita enorato esse, ut imperaro ei patorsamilia deberet; oiaque id ipsum suam iustum esse et utilo, per se quidemiater omnes monstabat, id quod in quaestione de a vis

s. 24.

De curation servia, uxori, Iiberia adhibenda.

Aristoteles primum quidem docet, animata magis urandams quam inanimata, magisque consulendum virtuti liberorum quam servomm. Deinde comprobat virtuto garora neque eum debere qui impersi, neque eos, qui obtemperent. Iam ab eorum qui parsnt animo eiusquo natura et qualitat profootus inquirit, qualem propriam et suam eorum quisquε virtutem haboat. De servorum virtute uberius diciti Quaestionem oro do uxoria liberumque euratione in alium locum differt. Quod cur ita secerit ox eius ipsius Verbis Pol. I. 13. intelligitur. Quae quido ita interpretatus sim: AD uxor et marito, de liberis ot patre eorumque de virtute et eo uetudino ὀιιιλ- et quid honestum sit quid non , et qua hoc ratione faciondum illud sugiendum, in disputations de republiea dicendum est. am quum Iam ita ait reipublicae pars isti autem ipsius familiae partes, quumque latus, qua est parti, sit ad totius virtutem seranda reipublica ratione habita, pueri mulieresquo edu- eandi sunt, siquidom ad civitatis bonitalom muliorum bonitas consor ac uarorum Conserat auiam Mesa est man

58쪽

musterea liberorum sunt dimidia pars ex pueris vero evn-d-t, qui reipublicae participes suturi sunt. Itaque istis de servis expositis, oliqua dicenda, sunt in aliis disputationibus Η igitur quaestiones quasi ad finem orductas relinquentes novumque lacientes initium, primum de eis di--mus, qui do republica scripserunt optima. Quibus ex verbis apparet, cur apte fieri non potuerit, quum de servorum curation dixisset, ut item de mulieribdis liberisquo eurandis disputaret. Etenim servi, qui non reipublicae sed herorum quasi quaedam partes sunt, horis ad virtutem in-sormandi sunt: at contra uxore et pueri, quum Sint liberi, aut sunt aut sunt partes reipublicae. Itaquo uiua socii exstituri sunt a participes, idem etiam educandi unti Quapropter do liberum education simpliciter ante diei no-quit, nam de rebuspublicis dictum ost nec do optima educatione ante, quam de Optima republica Praoterea loeus do mulieribus educandis tractari non potest, nisi constat prius, et utrum ad sortitudinem sint militaremque virtutem

exercendae, et communesne sint habendae an non sint. Quibus rationibus commotus Aristoteles do mulierum puerorumque educatione et virtute et do eorum cum patresamilia consuetudine so expositurum pollicetur in aliis disputationibus. Cia promisso num in in quo hodio legimus libris de republica satisfecerit, si quaeris id negare non dubitat Selineiderus Verba eius haec sunt ): In is libris, qui do optima reipublieae forma tractabant, voluit opus μοpositum exequi, quod a seeerit ignoramus. Certo periit hae librorum pars postrema nequo aliunde traditum do praeeeptis philosophi eis in libris aliquid aecepimus . Quam sententiam ut dissolvero Goeitlingius B, pertinere , ait inaeo verba ad libros VII et VIII. Politinorum . Hoc recte illud secus, quod in Pol. I. 13. nulla de re alia sermonem esse conte it

59쪽

nisi do publio et institutione et educatione. amque Ar stotelea inquirendum esse dici do uxore et marito, de liberis et patre, de eorum necessitudine, virtute educatione. Quae quum ita sint, Schneideri sententiam Goeitlingiua magnam quidem partem, ne tante idoneis rationibus refutavit. Quod equidem facere conabor. De ὀμιλις igitur mulierum et liberum quid honestum sit, investigatur in ol. II. a. ubi eorum ommuni utrum Sit in Stituenda, an non sit, quaeritur. Ad mulierum ιαλέαν etiam referenda est quaestio de earum syssitiis Pol. II. . et . . Ad virtutem autem muliebrem spectat locus, qui est in Pol. II. s. do effrenata Lacaenarum licentia et intemperantia, ol. III. . de mulierum virtut et officio Spectant omne ei loci, ubi ostenditur non esse muliebris Sexus, bellum orere et excellero in virtuto militari. De coniugis ὀμιia Z de puerorum et virtute et education dictum esse in VII et VIII libris, octo affirmavit Goetilingius. Desideratur autem disputatio domulierum educatione. g. 25.

De Iibri I. integritate singulorumque capitum ordine et dispositione.

Politicorum librum I. Aristoteleum esse, quod Sciam, nemo unquam negavit. equo quisquam dubitavit, quineum quem scriptor ipso instituisset apitum ordinem editione nostrae exhiberent. Α fuerunt, qui aut totum eap. I. aut certo duo illa qua in eo asseruntur exompla supposita esse SuSpicarentur. Sed quod alienum esset ab eo quo usus est Aristoteles peculiari dicendi genere , prorsus nihil invenerunt. Praeterea caput XI. Si eiectum esset, necessaria desideraretur oeconomicorum particula. Etenim philosophus si quid τεχνικον indagare potuisset, id docere sibi proposuit in Pol.

I. I. De δεσποτικὴ hunc locum quasi perstrinxit cap. VII. quo de scientia heri . . de servorum usu dixit. Quid est, cur eundem de χρη/ιατι-Dιῆ locum praetermiserit' um

60쪽

το τεχνικον περ την ρζμιατιστικήν quidquam aliud est, quam id quod ad eius usum pertinet Duo autem illa exempla Si consideraveris, nec a toto capite divelli posse intelliges neque ea quidquam ontinere, quod ullam Suspicionem asperat.

Annotatio. Per OI libros Conringius steriscos arga manu dispersit. Sed quum Ierisque Iocis ubi acunas ausulcatur acriptoris sententiam non penitus assecutus esse videatur, in eius suspicione depeIlenda multum et disertum esse nihi attinet. Quos tamen ille in suspicionem vocavit Iociis afferam ex eis difficiliores, ut interpreter corruptos, ut emendem. His igitur verbis LPoI. I. s. h ad inteIIigendum sane difficilibus Conringius apposuit asteriscos ii περὶ του δικαίου

τὴν ρχειν και δεσποζειν. Tribus bis Iocis aliquid deesse putavit ouod verum non esse apparebit, explicata sententiarum coniunctione Iuquaestionem igitur vocantur duae sapientium hominum sentenιiae de eis qui servi sunt secundum egem. Iteris videtur iustum esse et aequum, ut victus Victoris sit servus: Iteris ea ipsa iniuria esse videtur, quum immane sit, vi devictos 'minis esse servos non virtute sed potentia superioris. uae dissensi ex eo orta est, quod quum virtus cum potentia coniuncta vim aliis adhibere possit, atque aliquo bono opibus, fortuna, robore victor semper sit superior, vis virtute quidem nunquam vacare videtur sed esse dissensionem de solo iuret . De iure igitur non solum disceptandum est, sed ab ea quaeStione proficiscendum , utrum virtute victor superior sit, an potentia externa. Muod quum omisissent alteri, iusti-I Graeca verba haec sunt: φων δὲ ταυτος τῆς ampισβοτοσει- καὶ

ρηγίας καὶ βιάζεσθαι δυνα α μάλιστα καὶ ἔστιν ἀεὶ το κρατουνών ὐπεροχῆ γα'O τινος, στε δοκεῖν μὴ ἄνευ ἀρετῆς εῖναι τὰ βίαν glia περὶ του δικαίου μονον ιναι τὸν ἀμφισβι τοσιν. Ita enim verbaui ἰάπερ του κτλ. eum eis quae praecedunt connectenda sunt id quod ekkerus et eum qui secutus est Stabrius fecerunt . f.