De Aristotelis Politicorum libris dissertatio [microform] : quam...

41쪽

possumus, quod virtutis o lea exercitationem requirimi et assuetudinem, timi discimus ex ultimo thi forum aptis. At legea, quibus cives boni reddantur, reetae in Becem

eat 3 . Duaris de rectis est,hua philosopho ita disserendum

est, ut iuvenes νομοθετικοὶ vadant . . ut lego recta eo ero possint. Totum autem de ea umlatione locum quum a maioribus neglectum videret, ipse non solum de pinnis rectisque Dyibus ferendis insaerere oneιimi sed de Iesibus simplieiter, de Dyumlatione in universum. Παραλιποκτων Ουντων προτέρων ἄνερε ροτον τὰ περι τῆς νομοθωως , oro ους

A toro loco eis in rebus, quibus ad finem tale πολιτιμῆς

perdue mur, nominanda est civilis communitas, respublica. Nam virtutes motales. legitima educatione natos, exercitatione uolas nemo tamen colero et ut ita dieam emeero potest, nisi in ivitate vivat oniunctusquo cum ivibus sit αυταρκζ cs. I. 6. ' . De republiea igitur exspectandum est ristotelem expositurum, et quum cives nisi bonas reipublieae non sint boni, de bona V. de optima duae exspeetatio eo quoque oonfirmatur, quod de legibus exponere eonstituit. Loeus enim do legibus ita eum quaestion de republica coniunctus est, ut tractari nullo modo possit, nisi etiam de republica et de magistratibus dieatur J. aeo ex rei natura iam audiamus philosophum ipsum. Legumlatio, ait, quae sit pars τῆς ποιτικῆς, cuius quasi opera sint leges, discenda est a politicis. Sed artem, quum ei qui factitarent politici non traderent, qui autem profiterentur,1 Eth. Nic. X. 10. 2 Ibid. . .s praecIare cie de eis Ili. i. Ut enim magistratibus leges, ita populo praesunt magistratus voreque dies potest magistratum Ioget με Ioquentem, Iegem autem mutum magistratum.

42쪽

de Oa ipsi, maximia versarentur oratoribus: Stagirites nonastis lambus incere sibi ropostri aedis iam δε πυ- δώ----cuer. υτως ἐπισκέ 'ασθαι μαλλον βέλτιον ἔσως καὶ λως ν περι πολιτεως, πως εἰς δυν ιιν ν περὶ ταἀνθρώπινα φιλοσοφω τελειωθ f. Dieturus est igitur Aristoteles non de bona, non de optima republica solum qua de re disputationem sano exspectandam esse vidimus , sed de re publicae generibus quum tinnia tum malis, o republica simpliciter. Neque igitur de optima ivitate solum vel ema Die, ut in ΠολιτεigPlato, neque Solum a rei ublicae statu, qui ad hominum uuam M ad eas quibus vulso titu-tur rei'blica formas 'ro

pius accedit, ut idem lato in Legum libris 3 neque de tinnianIum reiρ licae forma disputare constituit, sed περὶ πολιτείας, de re'ublica si liciter D de Ambucae meribita,

de omnibus rebusμublicis. Quae quum ita sint, a superio

ribus Aristotelis consilium eo differt, quod isti de una tantum republica aut optima aut alia certisquo de lethus scribere in alii mo habuerunt, hic do legumlatione et de republiea simpliciter ηJ. Oua de causa in Politicis ubicunque totius operis consilium aperit, verbis περὶ πολιτεla utitur, neque τινος pronomine apposito noque ullo adiectivo. iusmodi Ioeos adseribero liceat: Pol. III. l. TH περὶ πολιτεέας ἐπεσκοπουντι, καὶ

τείαν, ἐμῖν ὁ τὴν μεθ' odo εὶναι περὶ πολιτείας.

43쪽

καὶ ταυτvν τιθεμεν των ποDτεμῶν et μέρος θ. Praetero velim contora Pol. F. initium ovorum locorum eo quoque augetur vin quod ad indicandum Platonis connilium vel aliorum, qui de certo reipubliea atatu seripserunt nunquam verba περὶ πολιτεως adhibet sed alia. Pol. I. 13. καὶ ρμον επιωκεφωμεθα περὶ τῶν αποφηναμενων περὶ τῆς πολιτεια τῆς αριστης. Pol. II. i. νδέχεται γαρ καὶ τεκνων καὶ 'αικῶν καὶ κπζματων κοινωνεῖν τους πο-- αλλήλοις, ωσπερ ἐν τῆ

κρατ i ειρηκεν, ταυτας τε τας σποριας ἔχει καὶ τουτων υκ ἐλαττους τερας.

Pol. II 6 Σχεδον δὲ παραπλvσεως καὶ περὶ τους -- μους χει τους στερον γραφεντας δι καὶ περὶ τῆς ἐν-τανθα πολιτεέας ἐπισκέφασθαι φακρα βελτιον. Pol Il. 6. a. s. a s ἐν in περὶ την πολιτειαντην ἐν τοῖς νομοι τουτον εχεε ον τροπον. POL II. . Περὶ μἐν ουν της auo πολιτεέας . . . Pol. II. 8. πποδ ιο .... ἐνεχεέρζσε τι περὶ πολιτείας εἰπειν τῆς αριστ ζς D.

I Addendus est locus in omnibus et codicibus et editionibus corruptus:

ιlvum enim verbis ἐν τοῖς via et ἐν τι περὶ adiungi, muItis com- prohatur exemplis, quae apud AristoteIem in promptu sunt unum quidem, ubi accusativus tum verbis εν τῶ περὶ coniunctus est, Ioeum inveni mihi sane suspectum PDI. IV. 3. καν er, δὴ τοιούτων στερον rex αι πολεως εἰναι μέρος ἐν τοῖς πω τὸν orOωτίαν. 2 De πολιτείας de republica simplieiter etiam alii dixisse videnturi

44쪽

vero fiunt alii loci, quibus ut de optima republica dieat, sibi propositum osse ait. Qui utrum de Politicorum

oonsilio aententiam meam refutent, an aliqua operis parte

de optima republiea disputetur, postea videbimus. Iam de legumlatione et de republica nimpliciter quomodo dicere in animo habuerit, quaeramus, sed paucis. I. 14.

Primum igitur philosophus investigare conabitur, numquid a superioribus recto sit dictum, et quidem καια μερος i. e. ab alio aliud). g. 15.

Deinde ἐκ των συνηγμένων πολιτεμῶν dispicere studebit, quid civitate conservet aut corrumpat et qualia singulos reipublicae status, et quibus de causis alii bene, alii evntra gubernentur. Quibus in Verbis quonam reserendae sint συνζγμ εναι illae πολιτείαι Si quaerimus, valde inter odissident interpretos Thomas Aquinas et eum qui secuti sunt do eis cogitarunt rebvspublicis, quae in genera et species distribuuntur Pol. III. IV. V. UL At vero neque Verbis συνζγμενων πολιτε- ea interpretati nequo rebus ullo modo convenit. am libro III non unum in Ioeum

coguntur συναγονται respublicae, sed distribuuntur; neque reliquis libris ito conservet aut tollat civitates eartimque status, id quid sit ex robuspublicis disquiritur, sed statuum ipsorum qui conservent civitates, quinam corrumpant docetur Quare illa e plicatione reiecta, alteram proposuit

45쪽

τεέως in in ipis intellexit, quo onmes omnium populit rum με publicae conacripta eranι. Sed nequae ano Rem ntiam meam a re ponsum, quum oλλιτεέm, quod: inviti fuit e

Iam ut sententiam meam aperiam , id mihi mirum videtur, qno modo eum, qui quae praecedunt attente legerit, verborum σ-ζγμDc0ν -υτειων significatio fugere potuerit Leges eiiim eondero ei non esse dimicile, qui earum collegisset probabiliores συναγαγοκτι Ους ευδοκιμουντας τῶν νηιων , opinio erat Sophi Starum. Ex collectis enim eligero et condere leges Optimas idem Ase. Quod refutans Aristo-tolos probabilium legum collectionem comparat eum medicorum syngrammatiS, quae quum sint perit utilia, neque imperito prodesse, neque enicere quenquam possint medicum Sequuntur haec 'Dως υν καὶ των νομων καὶ τῶν στολαεμὼν αὶ συναγωγαὶ τοις διει δυναμενοις νεωρῆσαι καὶ κριναι τι πιγλως ν τονναοέον καὶ ποῖα ποέοις αρ ι τει --

χρη- αν In τοῖς δ'ανε ἔρεco τα τοιαυτα διεξιουσι το ais κρέπειν καλῶς ου - παρχοι, εἰ str αρα αυτόματον, π.Mλ. Quo lo- - των νομων καὶ τῶν πολιτειευν, πωρος perspieuuin est significare non omnium legum statuumque reipublicae eolloetiones, e probabilium. Dixit enim de probabilibus legibus , non de omnibus colligendis. Praeterea ut non omnium formularum, sed probatarum syngrammata medicis

utilia sunt ita legum retumque publicarum collectionsanis probabilium non fuit usui politicis. mequo vero id

19 conring Introd. in PoI. Arist. IV. g. α 5.2 Inter coIlectionem praeceptorum rhetoricorum os cie de in . II.s et inter Rhetorica ipsa eadem ratio intercessisse videtne -- quam is pars tul Rhetoricorunt, sed opus separatum.

46쪽

me movet, quod probabilibus rebuspublieis tiaodam itinierunt, quas probari minus possent. Id enim contra argumontationem meam valeret, si Aristoteles reipublicae statum probabilem nullum esse nisi eum putasset, euius nulla omnino vituperanda es soni institutas aut ludicasset ullam unquam ess aut fuisse rein publicam omni ex parte bonam. Quum autem verba, των πολιαεα --αγωγαὶ sint doprobabilium rerumpubliearum ollectionibus intelligenda, eonsentaneum est eandem esse ententiam Verborum, quae uno enuntiato interposito sequuntur, ris G ζγμένων πολιτε ν duae si vera non essent, scriptor negligentiae arguendus esset. Nullo enim verbo significavit συναγωγας των νομων καὶ τῶν πολιτει- et mr nuri ας πουτεως non esse ex eadem norma collectas , qua in legibus conseribendis usos esse dixit sophistas 3. Ut autem omnia qnae dicta sunt complectamur, Aristoteles de Iesumlatione et de emvbue simplieiter disputaturus eo animo fuit eoque comitio, ut primum investigare , numquM a rior us recte autum esset, et quidem κατα μερος, deinde ut ex oue-etis probabilibus rebvspublicis neque eis a philosophis propositis, sed ex vita hominum conquisitis dispiceret, et qualia eisitates, e qualia rivuDa reipublicae satras onsersarent aut eorrumperent, et quas Ob causas alii alatus bene, aut contra gubernarentur.

s. 16.

n His enim perspectis, magis ognoscemus, qualis r

publica sit optimau. Primum igitur philosophus disserem

I Ex perfecto συναγμεναχ probabile est, sopbistas iam tum eas, quas pro bonis habuissent res publicas, conscripsisse easque id quod ex hoc Ioco videre Ileet, quo αἱ συνογμέναι πολιτείαι rebus publicis opponantur fictis a philosophis ex vita hominum sumptas, non

ἐκ philosophorum tu is.

47쪽

eonstitiainde optima republiea id quod supras Ia faeie

dum ei esse demonstravimus, nisi totam πολιτικην πραγιιατειαν inchoatam relinquere vellet . Lautem, qui de optima republiea disputationem institueret, quibus de rebus dicendum esset, ignorare aequalium nemo potuit, nisi quod de Badem ro priores soripsiment, metreti a Plato Malii in libris do optima republica non modo ostenderunt, eius quinam esset Statua aut per quo regendus, Verum etiam quid esset optimae reipublica propositum, explicarunt eique leges accommodarunt optim , dixeruntque de agrorum distributione , de puerorum educatione, aliis rebus. Quas autem res, qui priores do optima reput liea scripsere, sibi tractanda Sumpserunt, easdem eadem de re disputana tractabit etiam Aristoteles, modo ea exceperis, quae iam antecedentibus Ethicorum libris et prima de diiudicandis rebuspublicis disputatione absolverit. Reeto idem nos exspoetamus quum praesertim demonstraturum ae polliceatur, singularum rerumpublicarum qualia in instituta, leges, mores, disciplinam καὶ πιοῦς ἐκάστη ταχθεῖσα καὶ τωι οριοις καὶ θεσι χρωυέννί . Quae exspectatio fallatne nos an non, videbimus Goeitlingium Beerte si audimus, fallemur. Philo sophum reipublicae optima exemplar in medium prolaturum,

negat. At vero in promptu sunt in libris Politicorum loci, qui do optima republica propositam esse quaestionem indicant. Veluti Pol. II. 1. Ἐπεὶ δε προαιρουμεθα θεωρῆσαι περιτῆς κοινωνίας τῆς πολ-ικῆς, ν κρατιστο πασων τοι δηναμένοις ζῆν τι μαλιστα - ευχήν, κτλ. ol. III. 18. ιω- ρισιμένων δε τουτων περὶ τῆς πολιτεέας ξδ' πειρατέον λέγειν τῆς αρέστης τινα πέφυκε γένεσθαι τροπον καὶ καθ στασθαι πῶς Νeque tamen eiusmodi locis dissolvitur id quod supra probavimus, Politicorum libris de republica simpliciter Aristotelem, non de optima solum dicturum. Nequo enim tot opere, sed parte quadam de optima agit civitato,

48쪽

toto vero opere do republiis simplieuer, quod quidem eo quoquo comprobabitur, quod iam dieendum esti s. 17.

η Iis enim dispectis eognoscemus magis, et quomodo una quaeque civitas do cripta sit, et quibus legibus consuetudinibusque utatur. Quibus ex verbia elucet praeter optimam civitato Aristotelem definire constituisa cuiusquis reipublicae deseriptionem, leges, consuetudines. Dua quidem rct quum confirmatur quod diximus, eum B eonsilio ad Politieorum libros perrexisA , ut de republica simpliciter exponeret tum atabilitur sententia, quam de optimae reipublica legibus civiumquo education proposuimus 3 16.9.Νam de uniuscuiusque reipubIica legibus a dicturus eat, quia eum opinabitur silcntio praeteriturum leges, mores, disciplinam civitatis optimae. - Accuratius quid expectandum ait, definire poterimus, si ad Ethicorum libro respexerimus. Ostendit nim philosophus th. idi VIII.

12. tria esse rerumpublicarum genera proba, imperium regis, optimatium, populi, totidemque perniciosa, imperium tyranni, paucorum, plebis. Ex his generibus sex uum alvo eum Platone duo sive tria proba optimae reipublicae vindieabit, deinde do eius institutis, legibus, disciplina disputabit, post eodem modo de ceteris. Reliquum est, ut dieamus s. 18.

Quae verba cur philosophus in Ethicorum fine posuerit, perquirere ab hoc loco non alienum esse videtur. Id quidem illum eam ob causam fecisse dicunt Graecus scholia-ata et Thomas Λquinas, ut artissimo vinculo eum thicis Politica esse coniuncta significaret, quum thicoruri finis

49쪽

Politicorum sit principiatnD. Quod qui inquam,vermn est: quum satis lamen superque vi ex Ethicorum initio plex toto libri X capito X. appareat, non dubito aliam

quaerere causam. Quam enim ad rem scriptoram tatim tranniturum eas exspectemus Qui nequo Politio ne- quo eius ex libris alium unquam legerii: Certo ad idu, inquiet, quod primo loe posuit, ad disquirendum, numquid a prioribu recto ait dictum. At hau in re qui Ari-atotelia exploratam habet onsuetudinem, etiamsi . . ol. librum nunquam inspexerit, is idem cum illo se exspeetare Megabit. Solet enim omnium ore disputationum ita initium uere, ut de eis, quae ibi proposita essa dixit, ton tatim quaerat, aedis ab alia re incipiat non inepta. Quam igitur in disputationibus enuit eo uetudinom, d ea sitis non eoe Surus est, quum alterius Politieorum partis initium est facturus. e tam on quid lectoribus ventu iuexspectatum non ab indicata re so ab alia initium so sumpturum significaro solo his orbia r Pol. 3. Aintius ιε δε αερι αυ- τῆς πιν αρχὴν ἐνι ευθεν Pol. II. 1. 'Αρχὴν δε αρμον πωνὶ - τέον γ περ πεφυκεν ο Ση ταντης τῆς σκέψεως. Eth. io VII. 1. Pol. I. 13. MD7ν αρχὴν ποιησάμενοι, λεγωμεν.

Hoc loco, ne quid praetor exspectationem proferat, Soad eam rem quam promisi non statim accessurum indieat verbis: εγωμεν ου ἀρξάμενοι ).1 Uterque ad h. I.

2 Verba πιιυμεν - α μενοι idem declamot, quod λενωμεν ουν ae-χὴν ποησάμενοι i. e. dicemus initium facientes dicemus, sed ini-sium praeponemus.

50쪽

PARS ALTERA.

qua ratione Aristoteles susceptum consilium in eis quos odio egimu Politi eorum libris persecutus Sit, ita disquiratur, ut quae Sunt de Singulorum et librorum et capitum integritate, ordine et dispositione controversiae, Pensitatis ab utraque parte rationibus, exploretur. νε- . De Politicorum initio αρχῆ).IIερὶ οἰκονομιας 3. g. 19. duum civitas ex familiis constet, eiusque virtus in singularum familiarum virtute cernatur totiua de civitate quaestionis quasi quoddam sundamentum Est disputatio de familia rebusque domesticis. Quod quidem fundamentum positum esse ab Aristotele videmus libro primo. Is enim eum quum teneret morem, ut rerum compositarum simplices investigaret partes de legumlatione et gubernatione civitatium diuturus, primum de earum partibus, de familiis, exponere conatituit Et prosecto id eum sacero oportuit. Nam sa- miliae nisi recte se habent, ne rivitas quidem bono se ha-

και δεσποτείας.