Sabaudiæ Respublica et historia

231쪽

quam ne sic quidem regio, in suspiciones

plus aequo semper prono, satisfactum nimo. Cum enim nobilium aliquot S baudorum conatus eo tendere certo sibi Persuasisset, ut pulso Luisio, adolascentis in se curam transferrent, ut eo se metu liberaret, suae adolescentem potestatis fise cere constituit. Qio in re Bressae, Clia

Brei & Myolansi comitum squibus plurimum semper tribuerat) usus opera c5silioque, Gratianopolim Taurino Philibertus , Argentonio regula quem per speciem inserendi comitibus antedictis belli, quasi hiLuisium juventae pueri moderatorem comprehedere in animo habuissent, in eas oras Ludovicus miserat procurante abductus fuit. Inde cum Bl, cam Mariam Mediolanensem , Galeacii Vicecomitis, dc Mediolani ducis filiam puer adhuc , aetate sibi parem puellam Uxorem duxistia,generi in se curam Galereius suscipit, in ducatus, propter

pueri aetatem, administratione, in prin- ' cipum quorundam potentissimoru eam ad se praua aemulatione cersatim trahen-rium magna licet contentione, aliquan-ro tempore fuit. Summa cum laude gloriaque eo munere Mediolanensis lanctus

est, detectaque singulari sua cura Dum

eius. unius tum vigiliis niteretur , ne

quod respublica Sabaudica detrimentum

. . . caperet

232쪽

S A a A , D et Ag. ri caperet quam adversiis puerum Ioannes Ludovicus episcopus Genevensis, ejus patruus qui turbidus miscendis seditionibus, per summam perfidiam stati demque ducatum invadere, dc puerum capere constituerat) moliebatur, comjuratione, dc oppressb captoque Vercellis praesule haud perinde instruendo bello intento , quam stequente ciendis tumultibus) Taurinumque in custodiam abducto , imminentem puero perniciem prudenter avertit. Verum adversus infidi patrui fraudes , soceri dilige

tia sa quo multa comitate in speciem liberum cultus fuit tutus inselix adolescens, vixdum exactor ab ea conjur tione anno , dum Carolum Galliae eo nomine octavum regem amitae suae si lium Lugduni invisit, improvisa mor te seculi ejus anno octuagesimo primo, postquam vitae annos decem & quatuor, potentiae decem explevisset, non diu ammodum cum morbo conflictatus, nousine praebiti ab iis, qui captivi praesulis

caussae patrocinabantur,veneni suspici )ne, indiciisque manifestis, sublatus suit, cum summo finitimorum principunt omnium subditorumque suorum quod sunam in eo morum dulcedo ac suavitas, dc adversus amicos aequa, Sc par suim ea aetate aestimatio inimitabilis esset,

233쪽

aa HasTORIA luctu. sed optima quaeque rapere sollia mors, ostentum tantum terris juvenem optimum, ultra esse passa non est. Mo Iem ejus dirus, qui sub illos ipsos dies apparuit, praenuntiare visus est cometes, quem periti coelestium, regis principisve mutationem plerumque portendere extistimant. Illi succedit improli Carolus. stateri M. Canis Sabaudia Dure Mn

Arolus eo nomine primus, Sabaudiae dux quintus, Philiberti ducis cui

anno post natum Dominum C c c cxxxxi. successi in frater protonotarius Sabaudicus appellatus hactenus, omnishus belli ac togae dotibus eminentissimus sui saeculi princeps , tantis animi corporisque praeditus suit donis, virtutis ea indole, ea in Deum pietate, eo corporis robor e, ut inter reliquos qui eum antecesisere sabaudiae duces, optimos licet illos, unus velut inter ignes luna minores, emineret: sed sito malo s quod optimos inter nos diurnare haud sinit) in ipso aetatis sortunaeque flore, cum annos nomdum totos septem ducatui praefuisset, victoriis aliquot jam clarus, saeculi ejus anno octuagesimo octavo rebus huma

234쪽

s A A A v D I AE. 27 cinis homines princeps optimus concitam exspectarionem, explere non potuit. Veneni a Ludovico marchione saliniano clam procurati sit*icio erat, ii

Certa tamen. Hunc enim optimum ali ,

qui principem, S ist quo morum suavi-.tas erat admiranda, multus lepos, gravi periculus bello, quod quam Sabaudiae principibus ejus majores ditionum siti rum intestu, detulissent semper client iam obsequiumque,illi denegasset, victu tandem & bonis fortunisque omnibus squaS mortuo Carolla duce, & postquatriemuo integro iis caruisset, Mediolani ducis, quem ipsum una cum Carolo asversarium quoque habuerat, beneficio recepit in tanquam laeta maj eslatis reum. uerat, dc eo redegerat miseriarum, ut ' nemo esset mortalium quem ejus non misereret. Caeterum quia cum duobus longe potentissimis principibus illi res erat, non fuit mortalium quisquam qui inopem, & incertis vagantem sedibus aut tecto recipere, aut auxilio sublevare audereti Dolebant vehementer viri boni omnes,optimos, & moribus inter se co-gruentissimos principes , tam infestis inter se animis, quasi in mutuam conjuras

sent perniciem, bellum gerere. Credibile est, gravius exarsisse Sabidum quod assu Gano, aetatem suam, quasi tanto im- .. o A parem

235쪽

parem oneri,sperni sibi persuasisset. ipsa tamen ditionum suarum fines pr. tulit, dc Gabienses Vagenos Silius appellat) alpes Ligurinas incolentem, populum ferocem admodum superbumque vicit, domuit, dc sibi parere coegit.

De Carolo ejus nominis secungo ,

Arolo primo Carolus ejus nominis, secundus filius quem Ioannem Emanuelem nonnulli,alii Ioannem Car tum appellant) anno lalutis humanae inctuagesimo octavo supra millesimum, dc quadringentesimum succedit, infans adhuc , & aetatis anno primo nondum completo. In ducatus procuratione prinpter ejus aetatem manente matre ejus

Blanca tamina longe vigilantissima. Qu. e Philippi Sabaudi Bressae comitis principis sapientis:imi, Delpliinatusque Carolixegis apud quem aequabili auctoritate,& gratia viguit) jussu praefecti , consilio

usa semper, authoritate tuta, optime ea administratione, subditorium nemini gravis, molestave suncta fuit, eorturi qui libidine atque avaritia , dc mutam di dominatus amore impulsi, insuatis spreta aetate, MOVis moliendis rcbus animos habebant intentos quibus ut ser-midabilem, ita bonis se praebebat facilem

236쪽

Iem astabilemque consilia facile discujsit elusitque, praesertim cum diligenter admodum ratione, consilio , praeceptis pneritiam ejus Queret,provideretque ut ad pietatem ante omnia ab infantia e erceretur, utque hominibus vitiosis, & voluptatum administris squipri ipum, quorum tenera adhuc aetas, depravandis animis, vitiorum scelerumque impunitate proposita,Operam omnem,cum non levi reipubIicae damno impendere solentin nullus ad eum donec juventae lubricum exiret, pateret accessiis. Proficiscentem sub haec tempora saeculi illius anno M cccc xc I v , in Apuliam Carolum ejus nominis Calliae regem octavum, Neapolitani nimirum regni oppugnandi caussa, & per Sabaudiae fines iter facientem regio prorsus Blanca appara- tu, purpura auroque, & unionibus ipsa insignis excepit atque prosecuta est, γ quoque scui Sabaudo inditum nomen generosissimo , quo Neapolitano illo iisius bello, variis gravibusque periculis ereptus ille suit, donavit. Quin auro argentoque squi belli nervus destituto regi scunctis admirantibus mortalibus quod rebus omnibus imparatus tam longinquam atque dissicilem expeditionem bellumq; non necessarium cujus non imselix tamen fuit successus suscipere suisset

O s ausus

237쪽

ausus in quicquid in ornamentis esset, contulit, graviter sibi dolere questa quod majore eum subsidio juvare haud pos

set. Decessit admodum juvenis Carolus dux , fortunae, in quam alebatur c pax , dc in omnium virtutum exempla genitus,ducarus scujus habenas eo mo tuo Philippus Bressae comes suscepit) amno sertimo,Domini vero MCCCCXCV.

Philippo eo nomine secundo. DUilippus ejus nominis secundus sa-- baudiae dux septimus, sine terra antea dictus, quod ex paterna hari editate

pars minima , Bresanus nimirum c miratus , ad eum tanquam natu nummum, pervenisses, Ludovici adcio vi ducum, illius filius, hujus nepos,

gentile amo M cccc xcv. Carolo secum

do duce satis s lato,aetate prope confecta, imperium accipit, vir gravis,&s piens , dc demerendis hominibus genti rus Cai quod praelio strenuus, dc consilio bonus esset,seliciter plerunque, quae Cunque moliretur, succedere solebant. Sed ejus quoniam amplior a nobis alibi facta mentio, breviores hic erimus. Pro CaroloBuigundiς duce aliquamdiu cumstetisset, Galliae tandem regis, a quo mam

ximis affectus beneficiis, 1vi Michaelis equitum sotaduo asscriptus, A magnas

238쪽

tandem supremusque Franciae factus fuit magister qui comes Palatinus olim,deindeFranciae Seneschallus dictus fuit m gistratus P partes inter abruptam cogi macia m, & deforme obsequium, comstanter sequutus est. Supremum faeculi anno xc V Ii . Camerini obiit diem, postquam annum, & menses sex duc tui praesulsi et, & Phigbertum filium reliquit succesibrem. Nonulli veneno su

latum autumant. Componendis regum

principumque, Italorum praesertim, dis sidiis plurimam semper princeps Optimus , persuadendi callidus, operam navasse, neque periculum sumptusve uulos in provectiore etiam aetate , ejus rei promovendae caussa defugisse scribitur, praesertim cum plerique eum judicem poscerent. Summa apud Ludovicum ejus nominis undecimum, at major s uti diximus in apud Carolum octavum Gai liae reges ejus fuit authoritas. Neapolit num enim gesturus bellum Carolus, G

nuam eum Bressae adhuc tum comitem cum exercitu misit,ut ne quis per absim tiae suae occasionem a Genuensibus mo-

tus exoriretur , provideret,utque nou

Tum rerum avidum semper populu illam in ossicio contineret. Pulso , dum in eo itinere Carolus rex est, Florentia per seditionem Laurentio Medice civitatis sa

239쪽

miliaeque suae qua vix ulla per Europam tum opulentior florentiorque in facile puncipe, reditum illi ad suos & ad pri- stinum magistiatum a Carolo rege impetravit : sed ut quam perdiderat preti sissimam , & regia haud inferiorem supellectilem Quam tumultus haud dubie

originem, avaritia saevitiae caussam praebente, seditionis authores invollarant reciperet, id equidem in ejus haud fuit potestate. Videbat mehercule in vir Hi ge Optimus , qua animuerat sagacitate, hominum quorundam quorum magna apud reges principesque est authoritas in aut inscitia ignorantiave , aut supina ni- mis oscitantia, maximas non solum interdum rei bene gerendae deperire o r casiones , sed graves clades calamitates. que provinciis optime alioqui constiti ris importari, quae , si quod possunt de- bentque, illi vellent praestare,facili negotio cum summo reipublicae fructu commodoque averti, populusque in ossicio contineri posset. Quod ipsum verum d

. naum eorum, qui in principum versam tur aulis, munus est.

BReve Philippi ducis fuit imperium, quod filius ejus Philibertus, ejus no-

minis

240쪽

minis secundus, Pulcher a decenti elegantique corporis constitutione dictus, anno restitutae salutis MCCCCXCVII, excepit. In Ludovici undecimi Galli runa regis qui amitam ejus Carolam uxorem duxerat) aula una cum Carolo octavo Ludovici regis filio quem bello Neapolitano fuit sequutus eductus educatusque, animi ornamentis onanibus non minus quam corporis excelluit, usque adeo ut antecesibium suorum n mini quicquam in ullo virtutum genere concederet; neque princeps esset ullus qui civitates tam bene haberet moratas

constitutasque , sutditumque sibi populum speccantibus , quatcnus eXemplo non nocebatur, ignoscendo, agendoque medium, plurima dissimulantis, aliqua inhibentis , & conscientiae magis quam famae consulendo clementius tractaret, nemo , conciliandis parandisque regum atque principum finitimoruim animis aptior. Ludovico Galliarum rege ejus nominis duodecimo , bellum in Mediolanensi gerente ducatu, equites cataphracios optime armatos ducentos in auxilium ejus, prima etiamnum florescente juventa adduxit. Quo praeclaro facto, Galli regis animum vehementer sibi devinxit. Philippus archidax Austriis ex Hispania ea tempestate, salutis nimirum.