장음표시 사용
1쪽
Quae in hoc primo Volumine contineantur, habes in Epistola sequenti
2쪽
P. FRANCISCVS ZINVS S. D. v MMA Dei benignitas est, di singularis erga genushumanum atque incredibilis amor, mois Pontisex optime ac sapientisti me, qui nos, quo filices essemus, mera bonitate adduimash nes, hilo procreauit. Et quia selices esse non poteramus,nis eo frue remur, nec frui, nisi illum amaremus, nec cum amare, qui mobis inci itus esset cui nos esse clinos non intelligeremus, omnia facit, ut se nobis&amabilissimum , dc nostri amantistismum indicaret . Siquis enim tum uniuersam mundi fabricam, tum singulas eius partes contempllatur, ex magnitudine, ordine, reconcinnitate inosinitam ipsius potentiam, sapientiam, sicili perspiciet. Si quis consideret, in Meipso uniuersitatis ueluti amplitamo quodam theatro, nullum esse animal, quod eius Pulchritudinem cognostat, praeter hominem, nullum, quod maiorem ex rebus omo Mibus utilitatem uoluptatemqpercipiat, adeb, ut omnia illius cauia fumi fuisse ui. dcantur, immensam conditoris in nos b uolentiam animaduerint. Iam si quis dia vinum in homine labricando artificium minet , re corpus eius eo consilio, ut animo serviat, apst formatum, ec animum sic ancillum inueniet, ut miro quodam tum ueri
intelligendi, tum pulchri, di boni adipiscendi studio cupiditate , teneatur. Ex quo perspicuum sit. nec hominem nisi in Deo, qui ipsa re ueritas, di pulchritudo.
inanitas est, posse beatum conquiescere, nec Deo esse silicitate hominis optatius qui quam . Nimi autem est, quod filicitatem nobis queat adimere, nisi amorem in Deum adimat, qui sane amor non nisi sublata cimitione Dei amitti potest, aut eripi. Itaque perpetuus Dei, atque hominum tu ius Diabolus totis semper uiri scontendit, ut cognitionem hanc in animis nostris ues imminueret, ues landitus euero teret . Eueni principio tota non poterat. Rcccns enim mentibus impressa penitus insederat. Quamolarem Pram dedit callidus aduersarius, ut illam imminueret,
ec paulatim labeficiaret. Ood sibi successurum sperauit, si s et primis parentibus
perstradere, Deum non bencuolentia, sed inuidia impulsum prohibuisse, ne arboris illius, qua boni, mali0 stientia continebatur, fixum S uescerentur. Quod enim illis interdictum fuerat, ut Deum cognoscerent, gnitum4 diligerem. atque selicesesi sint, ipse persuasit, iccirct fuisse ueritum, ne Diis similes beaui, serent. Qua lallacia incepti ex incerussimo illo deliciarum locoin has miserias detrusi sunt,ec ignotan, tiae tenebris circunfusi tantum diuini amoris, quantum Dei crinitionis ob peccatum sibi detraxerant, amiserunt . Hic uero mam adhuc incautos, Ocinsidiis expositos, DeiΦ formidine plenissimos adortus occasionem arripuit, qua nos diueris ratiosnibus impugnaret. Fingens enim calamitates nostras omnes ex inani Dei metu penadere, quo dies noctis , discruciabamur, eo nos praecipites impellere conatus est , ut nullum esse crederemus Deum. Verum quia hucis id poterat persuaderi, diuina illa imagine mentibus humanis insita, quae tametsi propter peccatum insecta, non samen prorsus erat exutasta, repugnante, faciliorem illam regressus est uiam, ut pro Disitiroci bu Goos le
3쪽
uno uereo inomaltos, echominum cupiditatibus obsequcntcs introssu celet. Quae quidem fraus sic illi e sententia cessit, ut totum propemodum ortam in uaderet, dc Patem citam, quam sibi Deus unam ex omnibus Licyrat, corrumperet, di inquinarct . Verhm clim uersutissimus hostis braret iam ic, quae optauerat. pe fecisse, nec homines posse persi tim amplius uera Dei cognitionem assequi, tumuerd clementissimus hominum procreator manuum suaruin opus miseratus audasci mi aduersarii dolos detexit, uim comminuit, & dominatum euertit. Misit cnim filium suum; qui tenebris ignorantiae discussis vcritatis luminc mundum illustraret. Hic hominisus persuasit, inum non eorum commodis inuidere, sed nihil imagis cu/pere, quam ut estent in perpetuum felicissimi. Sic cnim homines dilexisse. ut se Glium unicum daret, qui morte sita genus humanum uindicaret in libertat cm, ut ominncs. qui sibi fidem haberent, uitam assequerentur beatis mam, ac sempitemam. Hanc autem uitam in eo sitam esse, ut ipsum uerum Deum cognoscerent,d se . qui ab eo missusesset, Iesum Christum. Ad quam ueritatiscognitioncm uelle omiam homines pervcnire. Sic igitur inimici serpentis caput collisuin, amictum, S contritum cst. nec tamen destitit membra, quibus perniciosum uirus infiderat, circunuoluere, ae nouas repugnandi artoe cxcogitare. Primum cnim coepit a se deficiciat . N Imporatoris aristi militiam scqucntcs per impios principes.& crudelin tyrannos interis sicere. Sed clim animaduertcrct, quo plures trucidandos curabat .co magis chris stianorum militum numerum augeri, re confirmari, ad alias fraudes sc dolos sibi confiigiendum existimauit. Desperans cnim tantas, tamq coniunctaS opo externis posse uiribus perfringi. sciciasq; nullum esse tam amplum munitum J regnum,quod non domesticis inimicitiis &simultatibus tandem ruald concidat, nihil intcntatum reliquit, ut inter eos discordiam atque dissidium recitaret. Quamobrem uari ho mines ambitiosos, re arrogantes impulit, qui simulatione pietatis nouas. dc Disas optoniones descii&ntcs quasi uenina quaedam in ucritatis poculo commis rent. Vcrum Ecclesiae suae non defuit benignisiimiis Deus. Qiacmadmodum enim nec per malos Philosophos, nec per tyrannos unquam permiserat totam sui cognitioncm deleri, ita nec cam peruerti a periinacibus rerum nouarum inuentoribus ciHaereticis pastis est.
sed magnos semper illis uiros opposuit, qui disputationibus scriptis r suis tanquam gladiis, S propugnaculis aduertarios confodientcs. N repellentcs, ueram in hcclesia doctilivun pictai Φ retinuerimi ac defenderunt. Hi Christianae Resp. magnopere quidem omnes prosuere, sed pracipud tamen Euthymius Monachus 2 iga nus.
qui Alexit Imperatoris iussu non unam, aut alteram, aut paucas Haereses, ut reliqui, sed omnes, quae superioribus tempori s ad suam aetat usque debacchatae fuerat' aut ceri plurimas, atque praecipuaSinsectatuS, rationem edocuit, qua possent om nes labesaetari, atque conuesti. Omnia enim armorum genera, quibus Christianae ueritatis propriiratores diuersis temporibus aduersarios prostrauerunt, re ueritatem ipsam tutati sunt, congregauit, N pulcherrimum quoddam ueluti armamentarium constituit, dcadomauit, ua quo dc pacis tempore magna cum uoluptate licet intueri.
quo genere armorum qui hostes ciuieti sint,ae bellis iremcntibus tala ad nouos hostes superandos depromere. Quo quidem in munere oper retium cst, moliniam ecprudentiam hominis admirari, qui, ut ex aliis ipsius scriptis potest intelligi, cum esset doctissimus, di marte suo isset argumentum hoc pertractare, tamen ut arrosantiam Lyrct, di operi suo plus authori tatis conciliaret,irna legentibus
proueskt , nec frustra librorum numerum , qui iam , ut aetatectumnac nostra fieri
cernimus, nimis plus cxcreuerat, adaugeret, nihil ser de suo promens, omnia exproba
4쪽
probestissimis Oriptoribus diligentis apiculae in morem mirabiIi iudicio, colligit, ct excellenti ordine collocauit. Etenim cum Ecclesia Dei, uerae , pictatis cognitio Dei ab externis hostibus impugnetur, uel ab inimicis intimis, qui ab ipse Ecclesiade erunt: Externi autem sint tum reliqui populi, quos sacri scriptores antiqui ueIGraecos, uel Gentes, uel Ethnicos, noui autem minus ciuidem latinis, sed aperte ta rem dc commodξ rem expriment , paganos, aut gentiles appellant, tum imi Iudas:
Intimi iterd inimici sint homines seditiosi, qui uel Poriae, uel quaestus cupiditate dii,
ehi a nobis quidem, ut Ioannes Apostolus scribit, prodierunt, sed non crant ex nobis
si enim h Christi grege suissent, in eo utique permansissent: Oaedam sent his omni
bus aduersariis communia, quaedam sim lorum praecipua contra nos aeta. Quidam enim nobis in omnibus sere dissentiunt, quidam uidentur nobiscum uel paucis uel multis in rebus conuenire. Quamne saepius idem taci repetendum, N confuse &sine ordine cum periculo dimicandum, uir pru&ntissimus sibi facicndum putauitiat prim im aduersiiseos, qui nulla proph in re nobisciam consentiunt, arma nobis' subministraret, in iis duntaxat rebus, quae sunt ipserum propriae . itaque principio
contra Gnax nos instruit, quorum id erat proprium, ut uel nullum csse Deum diiscerent, uel plures in assererent, ita tamen, ut multi nullam illis este mundi iram affirmarent. Paucissimis uerbis istos confutat. licet enim numero plures sint. qu in reliqui omnes aduersarii, dc a nobis maxim discrepent, inerineS tamen quodam,
modo sunt, facilere uel suderantur, uel cedunt, uel sese ueritatis luce perspecta nobis adiungunt. Dcina, nos docet, qua ratione Iudaeorum agmen hostium genus obsti natissimum propriis ipsorum armis prossi getur, α concidatur. Polluta dili n. tissimhnos aduersi intimos hostes, ecchiiltianae militiae desertor armat dc munit. Quod quidem agmen, S copiarum numero, N armorum genere, α pugnandi ra. tione est instructissimum. Numero quidem, quoniam tanquam emastula siluentes undique cogunt auxilia. Armorum genere, pugnandij ratione, quia esim a nobis desciverint, armis. & dimicandi rationibus utuntur iisdem, quibus nos utimur nempe testimoniis scripturarum. Itaquc periculosa admodum cum istis esset deis certatio, nis&ipsi inter se dissiderent, occa ipsa arma, quae in manibus nostris sunt initidissima dc acutissima, inmani Scorum uirtute spiritus si ciliatis plumbea quo, dammodo, obtusach euaderent, atque inutilia. Aduersias hos igitur sese omnes 1 quibus periculum grauius impendebat, quiΦ sortior , dc paratiores uidebantu
arma nobis ita comparauit, ut nos tamen prius, nostra communiret. Facile enim
est. vetitate benc pcrspecta recognita quoauis mendacium confutare. itaque septem Titulis. sic enim huius operis partes appellat, primum os cndit Deum esse unum tri bus distinctii in personis. Diade communia quaedam de Deo tradit. Tum quia maxime Dei cognitio est, ut sciamus, naturam rima nobis persecte coonosci non
posse, demonstrat, illam esse incomprehensam. Post de nominibus illiu isputat. His enim lard continetur quicquid de Deo ueI possumus, uel nobis expedit intelli, vere. Ad haec, quia gloria ipsius incius operibus apparet clarissima, de opificio Des seu de rerum uniuersitatis procreatione loquitur. Denique quoniam nihil est, quod infinitam illius erga nos beneuolentiam in indicet,qquod filium suum in mumdum misit, ut liomo factus homi S D Scirum: dc diuina humanae carnis assumsptione disserit. Atque his quidem titulis nihil meo quidem iudicio praxiarius nihil eruditius, nihiIdiuimus, iucundius, utilius legi potest. Ginstitutis autem iis quae ad ueram pie tat . religioncm' pertinent , illius reliquos aduersarios M oppugnas res expugnandi convincendi. rationes docet, primum , Iudaeos aggreditur.
5쪽
ouibus uno istula propHis ipsorum armis confossis ad Haereticos progigandos, εο
convincetidos arma sumministrat. Tribus ergo postremis titulis Simonem Satria,
iensem M Marcionem Ponticum, dc Manentem Persam, ec Manici uos, 5 Sabel, lium oc Arium, dc Eunomium superat, sugat, caedit, ac delet. Haec priore uolumine complexus est Euthymius, altero duo enim illum constat scripsit te quid doceat.
quoniam ad manus meas non peruenit, non habeo dicere. Vcrisimile tamen est. ipsum eodem ordine reliquas iares , quae deinceps ad suam usque aetatem exortae sint resellere Semiguere. Quod quidem uolumen si poterimus inuenire, non per,
mittemus, illud a Ludiosis, ae piis hominibus diutius desiderari. dc eas fortasse
Haereses, quae post Euthymium sunt consecutae, cadem ratione, qua Euthymius usus est si tantum nobis dc uitae Nuirtutis Deus suppeditabit . persequemur. Labo.
res autem hos nostros, ALOISI PONT. OPT. dc cruditi Lime, dicamus tibi.
non qudd ex his speremus , nos ad laudes tuas quicquam addituros. Nam id planEineptum esset. Quid citim nomine illustrius tuo Cuius 3c tam multa extant scripta, ut mirum sit, tibi ad agendum temporis s tuum ullum superfuisset Et tales ac tantae res gestae sunt, ut multis scribendi materiam praebuisse uideam: Et ca in tam egregia eruditione, dc tam praeclaris uirtutibus modinia, benignitas, comitas, ut nihil co ogitati possit humanius: Nam ut concio S dc reliqua monumcnta tua praeteream.
quis libros illos, quibus sanctorum uitas cx optimis quibusque scriptoribus tum Graecis tum latinis incredibili labore,diligentia dc sumptu colligendas curasti: dc in, gentia illa uolumina, quae in sacros ueteris i cstamcnti libros conscripsisti. spcret, seiael semel posse perlegere. Quis tanta praeditus est eloquetia ut quae uel in Lusitania, uel in Germania, milius co Legatus a Paulo i II. Pont. Max. uci postea Tridenti LOpatus item in Concilio a Iulio iii. Pont. Max. constitutus praeci vi e gessisti. ca se di/cendo scribendoue pol se putet explicare Magna quidcin suit duorum sapientissi. morum Pontificum opinio de uirtute tua, magna expectatio, sed studio, diligentia.
integritate, magnam utriusque de te opinionem exirectationcm j superasti. Quid nuncinorem ea, quae vcl Ni gomi olim egisti, vel Veronae nunc Episcopus agis Praeclarh miseris istis temporibus cum illis populis uidetur agi, quorum pastorta praesentia sua proprios greges gubernant, dc regunt. Nata uidctur illa ciuitas. quae pastoris fisi ues exemplo, uel oratione, uel scriptis instituitur. Nam ut aliqua ab uno
eodemque haec omnia trabeat, tam magnum ac rarum cst, ut id homincs uix optare.
aut sperare iam audeant. Quae tamen Omnia cumulate patria inca quo quidem ego singulari Dei Opt. xlax Maeficio uehementissime laetor, atque incredibili gausdio triumpho abs te nunc accipit, cuius dcui sanctissima ex plo tanquani lasluberrimo nutritur cibo, & eloquentissimo ex ore ucluti h uiuo, dc limpidissimo, atoque uberrimo sonte doctrinae coelestis iacciar bibit, dc scriptis Llsiniis quali fluc/tis quibusdam perennibus instructa nunquam sitis molestias timcscct. Has tam multas, di magnas animi tui pulcherrimi dotes gratiores cssicit inlignas liberalitas,
qua cum gregem tuum uniuersum, tum inopes, oc egenos in primi Salsiduh compleaeteris. exornat, dcillustrat amabilis in omi S comitas, dc mansuetudo illa sin/pulatis, qua te adeo summisse gens, adeo de te modeste senti S, ut facile appareat. te tam egregiis uirtutibus nihil extolli, sed cas omnes ino acoeptas referre . oc diui num in omnibus illis munus amolare. Non igitur, quod te ullis adminiculis as otiam, ad quam, licet cana rarit cures, rectissima tamen contendis uirtutum uia, putarem indigere, sed ut animum meum tui studiosiliamum dc amatitissimuin .quod mihi semper in optatis Lit, aliquo Paeto declararem, moinuniciua lix nomini tuo
6쪽
-. Quanquam ea quoque de caua sibi potissimum debentur, quia me adhrene prouinciam suscipiendam hortatus es, di , crona exemplari misso multum adolatasti. Licet enim illustriss.& Rcuer. Marcellus Cervinus Cardinalis qua est in studiosos omnes singulari humanitate, ex Bibliotheca Vaticana mihi uetustum exe/plar accommodarit, quod multo libenuus secit, cum intelligeret, nic causia tua cu/pere illud e greco in latinum conuertere, ruum tamen mihi multum attulit adiumeti. Αecessit hue I llustrisi. 6c Reueri Reginesdi Poli Cardii alis, cuius liberalitate studia meas entur, dc sustentanrur , uoluntas, qui ctim audisset ex me, te mihi mandasse. ut Dogmaticam hanc Orthodoxae fidei Panopi iam ipsi, ut eximio Ecclesiae Catho. Ilex defensori, consecrarem, licet animi tui studium dc neuolentiam libenter agno. steret, dc complecteretur, noluit tamen, ut consilium mutarem, iussiri ut nomine tuo , qui tanquam unush strenuis illis minabaeis eodem tempore Dei Ecclesiam αexemplo oration communis atque confirmas, & scriptis, a e industria tua dessendis aduersus eos, qui extremisistis teporibus, ab ea defecerunt, ornata in lucem, ec manus hominum prodiret. Huiusce uiri nec authoritati scis me posse nono, operare, clim illi debeam omnia, persuasum , habeam, nihil ab eo mihi praecipi. od non sit aequissimum atque honestissimum,& tala de uirtute tua testimonium te facturum existimo, ut uel ob id sperem munus hoc nostrum tibi sore gra/tissimum. Vale. Romae. XIII. L. Aprilis. M D L III.
8쪽
MNIA qiud Mari mi, I iuini ; gubernatoris, ac Regis nostri Alexij praecla
ra, Sisui tria atque aditiiranda sitiat instituta, quo vel ad Res p. recte administranti tuendas; laciniam peI
chinarum inuenta nihilo plerunque Palamedis Archia. disq; machinis inseriora compris endunt tua dicta prudenter,acuteq; magnarum gentium legatis responsa comtinent e vel denique, ne longior sim, cuncta illa, quibust Imperator undique fialtus, & munitus tum Remp. regere, tum ex difficultatibus sue expedire,& rebus atque temporibus accommodare infitch scientem; potest: sed hoerilis in primis laudandum, ac celebrandum est thidium, atque consilium, quod o odoxae fides decreta colligenda curauit, nec quamuis tam multis mundi molestiis, in-mamerabit busq; n gotiis, S uiuissimis occupationibus assidue dimingatur,partem hanc sibi nnuendam dii di, ut ex superioribus Imperatoribus muri, quibus id satis suis, quod plerisque ves illius, ves huiusce temporis priuans hominibus satiso nempe breuis fidei eonsessio, rebgi
sus continens inmenta, quod sacrum Symboliam appeti Iamr. At ipse cum experimento cognitum, ac perspe mhaberet,pelliseras rurium,& impias opiniones multis Rommani Imperii panibus irrepsisse, ac propter longum somtasse, diuturnum: hostium dominatum inter bonum triticum mala luxuriantis haereticorum doctrinae, quae non nisi ad comburendum utilis est, zizania suilla sparsa ac disseminata, eaq; ut vigerent, & crescerent, turdidis se monum riuulis ab ipserum doctoribus irrigari, animo cω
motus, atque ob insignem eorum audaciam, atque dementiam instammatus tanto malo sibi occurrendum, ac
stre aliquid temporis, id omne in diuinarum scripturarum voluminibus accurate perlegendis consumebat, deq; iis cum viris eximiis, quotum egregia multitudine R. a semper reserta esse solet, colloquebatur, approbatos in primis sermones eolens, quorum ingenti quodam amore animus eius incensus ardebat. Ex quo factum est, ut talium sermonum consuetudine linguam exacuens tamquam serrum ignitum aqua mota confirmatum, Rique adeo gladius utrinque aeutus ad Gestabiles opiniones, atque doctrinas excindendas, vel, ut scripturae verbis utar, securis petram concidens, asberam nimirum, ac duram, atque omni tensia carentem periinaciam tapiorum euasisit. Id, quod ego testari possum, qui rem inuiduertis
annotaui, cum ei disputanti sorte fortuna bis mihi eo tisint interest e. QMdam enim secum congredientes hasce armis cominus percussit, & profligauit. Adios autem fugitantes orationis suauitate capiens, & assiciens, miniam; verbis suis patientiam, ae lenitatem immiscens adfinitatem, de optimam fiugem reducere nitebatur. in squidem exemplum ut post se r aturi possint imitari, optimum iniit consilium, ut, quemadmodum id, qui res ad militiam pertinentes comparant, eis, ac subditis
eorum popu5s approbatorum armorum apparatum omni machinarum genere, atque in umento uellico instructum, literarum monumentis consignatum relinqueret.
c. sanὸ re non sibi Pontificum munus atrogauit, sed exemplo fiso Pontifices excitauit, seq; issis socium tradiutorem adiu t. Neque vero crimini, aut vitio verte
dum est, si, non istum Imperator ipse pietatis studiosisitimus sed quiuis omnino e fidelium numero, modo peritus sit, diceninq; potestate praeditus, veritatem in discrimen adductam laborantemq; tueatur,atque desendat .nisi Ote qui immanem, & mo seram aliquam seram occiderit, eo nomine in crimen vocari debet, quod cum non sit indigena, communi peste de medio sublata incolas, S indigenas ab eius pernicie periculoq; liberauerit. Beatorum igitur patriin recteq; fidei desenserum decretispersipi
tes, Se peritos huius maris viros electis in unumq; redatas hanc mihi prouinciam demandauit, ut eorum sententias dis enter in ordines distribuerem, di suis quas ae locis apte cocinhm; disiponerem, ac Gillocarem. mobrem cum eius mandatis, ac iussis nefas sit aduersan, restit, ut ratione, Deoo; huius muneris duce, per quem Ac manus
instruuntur ad pugnam , de digiti scribentes ad haereses
trofligandas diriguntur, congrediamur, I manus co riamus, vel potius religionem tueri, de cum hostibus eius
decertare utantibus arma comparemus adamantina, ac
letalia, vereq; coelestia, quibus qui erunt instructi, cum laedi nequeant omnino, tum adueri os ipsi vulnerent, prostemam, ac superem. Appellabiriir autem hic Eber Orthodoxae fidei Vatica Pan 'lia, vel Decretorum armamentarium, ut iam pugnandi topus aduenerit, oportueritq; , spiritales propugnato es arinari, eo patefacto armis bello pro tempore c gruentibus instreantur. Hoc enim varia tesorum, armorumdi genera ad omnia bella gerenda, eonficietiq; abunde summi,strabit. criis, eum duplex st, quemadmodum tradit Gregorius The logus, orationis genus, unum quo nostra desendimus, terim, quo res aduersariorum oppi amus, sic item nos agemus, ut nostris prius expositis, ac constitutis, tum d mum aliςna, atque hostiliari imaus. Vtrunque autem praestabimus, ut dictum est, auxilio muniti pamim sapientisiimorum, qui ante nos pro veritato fidei dimicarunt,
scriptaq; sua, ut firma aduersus varios hosthim impetus praefidia,&i tudinis exempla nobis haereditaria res Euthy. Mon. Λ
9쪽
mini. Exponentur aut sentato temporum ordine orum sententiae, tanquam in malorum inplicati e prauas lurcios ita recensentes,ut statim stiluantur carum consutationes,& qui in lingulis euertendis optime se gesserui, scriptisq; suis cas oppugnarunt,& transfixeriant. Antiquiores quidem vctustateq; iam aboletas, atque cons impias praetermisimus, insigniores vero, & quarum licet extincta sit flamma, carbonus tamen ecclesiam ladunt, nobis, ut signum, pctendas, sagittisq; configendas proposuimus. Ac siquae pnaetcrea ex iis excisis, ut it dilones quidam relicti,interim pullularunt,eas quoque desiciendas opprimendas .i; curauimus. Verum undenam huiusce operis Exominum nobis ducendum es , nisi exiyis verbis, unde Magnus ille in Thcologia Gregorius Gorditur, tro, inqui cs, de Deo sententiae sunt, una eorum, qui nullius, alicra, qui multorum, tertia, qui unius asserunt imperio mundum gubernarit Priores diuae pueriles stant, & agnaecis inuentae. Quare ut putrilta conlcmnantur. Nam & quod imperio caret, confusum est: & quod multorum regitur impcrio, seditiosum, & iccirco etiam imperio vacans, atque ideo consulum. Itaque ambae sententiae in confusionem incit . runt. confusionem porro sequitur euersio, ac dissolutio. Quid enim aliud est, confusum esse, atque ordine vacare, nisi ad exitium perniciemq; contendere Proinde nobistinia illa sententia comprobatur, qua unius asscritur Imperio ac principatu cuncta regi, atque administrari. Vnius autem principatum intelligo, non quom una pastana es cunscribit. Et quae deinceps sinuuntiir. Reliquum est igitur , ut pauca coniunctm; dicamus tum contra impios Epicureos, qui a nullo, tum aduersias alios Graecos, qui a multis ais mant mundum gubcrnari, dupliciq; ,& contrario istorum errore breuitur consutato, atque conuicto
ad nostra veniamus. Reliqui graeci partim sistem, partim
Iunam,partim multitudinem fictarum, non nulli una cum his coelum ipsum, quorum qualitate motus, & quantitate, agere tradunt orbem uniuersum, quidam elementa, temram, aquam, acra, ignem propter utilitatcm,cum sine his vita humana degi non possit, alit vero aliquid eorum,quae cernuntur, venerati stini, & quae pulchera ima suerant con' spicati, vitiumina colucrunt. At Epicurus Deo prouidentiaq; reiecta casum, & atomos introduxit. Multis autem
modis atomus intelligitur.Nam & id significat,quod cum difficultate secari potest, ut adamas:& quod nullam se ctionem admittit, ut id, quod vacat corpore, & quod a Philosophis individuum singulareq; dicitur, quod lecari
quidem potest, sectum tamen corrumpitur, Vt empli gratia, Socrates. Etenim si seceetur in caput, & manus, &ventrem, & pedes, non erit amplius Socrates. Atomum denique dicunt, quae propter iniguitatem diuidi nequit, ut punctum apud Geometras, unitas apud Arithmcticos,& momcntum apud Philosoplaos naturales. Tales atomitum in aere solis radiis illustrato apparent, tum E solo pauimentoq; tolluntur, Qilae ramenta qtia dam terrestria videntur,ipso etiam puluere tenuiora. Ex his omnia componi, & consistoec astimat Epicurus cum per reBluti
nem a magnis corporibus discedens nillil simplicius, sit, tiliusq; pinat.
Magni Gregorii Theologi e x oratione. II. de Theologia.
Vod Deus sit, quodque idem rerum sit omnium causa incctiis, de conservatrix, cum oculi nos din
cent ipsi,tum lex naturalis. Oculi dum isos ad res,qus p clare coinpactae sunt, & ordine incedunt, immobiliq; , veita dicam, ratione motae friuntur, Contemplandas co .ucrtimus. N tum lex, dum exipse rerum, quas cernimus S contemplamur, ordine, earum auth rem moderat
remq; colligimus. Quomodo enim orbis aut constitisset, aut permaneret, nisi cuncta Dcus & inecisset, & conse uaret Ac, quemadmodum si quis citharae pulcherrim8
elaboratae concinnitatem & compositionem intueatur, aut eiusdem concentum exaudiat, ipsius citi rarae opificem& moderatorem considerabit, ad eumq; statim cogitatione rapietur, licet ipsum sortasse nunquam aseexerit: ita nobis eorum, quae facta sisnt, author, & conseruator, de motor cst manifestus, quamuis animo non comprehcndatur. Quod squis non ad haec usque ultro progrediatur, ut naturalibus demonstrationibus acquiescat, is sane qua improbus, ac stultus est.
In eosdem ex eadem oratione. Nos autem,qui Dei studio tenemur,nec adduci pol
siimus, ut mundu sine Principe & subernatore credamus esse, ratione ipsa huc impellimur, ut ea, quae
sei bus stini exposita, contemplemur, in iisq; ab initio repetendis & oplorandis immoremur. Vcrum quia non est consentaneum,ut illi miram, linae,quantum ad sensiim per inet, eundem obtinent honoris gradum, detur principatus, adem ratione duce supra conscendimus,atq; ita tandem ad eum perirenimus, pcr que,haec ipsa, ut sint habent. sic enim ipsi nobiscum: Quis civiciabus, icircstribusq; rebus, & iis, quae in aere, & aqua versantur, praescripsit hunc ordinem φ Immo vero quis ea, quae antiquiora sunt,
nempe coelum & terram, & acrem, & aquae naturam con
stituit Quis ea disiunxit ' per quem mutua inter haec societas, consensus,& conspiratio ἶ Ego enim virum illum, tametsi alienus est, laudo, qui, haec, inquit, ecquis mouet, perpetuoq; ac nunquam cessante progressit circum agiti Nonne eorum author atque opifex qui rationem illis instruis, qua unumquodque sertur atque dirigitur Quis
porro eorum author atque opifex, nonne is, qui ea fabricatus est, &, ut essent, perfecit ' Neque enim in casu ta tam esse facultatem concedondum cst, ut causam corum
fateamur extitisse. Quod si id concesserimus, num cetiam pulcherrimi huiusce reriim ordinis erit causat Sed demus id quoque, si videtur. Vt eadem autem rationc, qua pii
cipio rorum uniuersitas conssilit, conseritetur, nonne ad
aliud,q ad casum rescrendu est' ad aliud profecto.Ecquid autem erit istuc aliudi nihil s ne, nisi Deus.
In eosdem Gregorii 'sse Pontificis ex libro,
qui inscribitur de cognitione Dei, a V d si in simplicium elementorum terrae, aquae,
aeris, ignis permixtione, aut ex corpusculis indiuiduis omnia, quae in mundo sunt,constent,ut asiserit Epicurus, quod genitiun est non genito, quodq; sactum effectore sine ulla dubitatione tanto praestantius a que praeclarius deprchedetur,quanto simplicibus elementis 3e corpusculis illis,quas atomos dicunt,homo praecessit. Praeterea quomodo quae natura inter se contraria sunt,aut sine detrimento ad unius orbis poscctioncm concurrerunt: aut sine consilio rationeq; conuenire inter se & con-zruere potuerunt : aut homini rationeminisere, qua ipse
10쪽
carent omnino, quippe quae animi ae stirius expertia sint 'Quid' nonne oportiuat, cui naturae star plurimum tribuissent, qualis est elephas, aut si quod animal elephante maius est, id minoribus animalibus, ut ducem, regem , pnestaret Nunc autem homo es hiate corporis magnitudine ac robore mestis partibus inferior imperat ii, pr eter rationem, qua ab opisce suo planὸ ditatus est. Ia qui fieri potest,ut ex iis,qus casia temam; seruntur,consistante quae ordine constituta sunt ἰ
Contra rei ιοι Graecos magni Gregorii Theologi ex oratione in sacra lumina. NO N solum enim id graue suit,quod qui facti sunt,
recte viverent, encetorisq; sui laudem & gloriam quoerent, & Deum, quoad fieri posset, imitarentur, vitiorum Omnium interiorem hominem male depascentium 3 corrum cntium euaserunt receptaculum,
sed etiam quod Deos sibi vitiis siris fauentes opitulantesq;
confinxerunt, Vt peccare non solum scari impune, V rumetiam laudabile diuinumq; videretur, quod Deorum suorum exemplo fieret.
VT sapietate declinarent omnino,&ὶ vero Des
cultu rcccdcrcnt,ad simulachra,&ariis opera,manuum figmenta ducerentur. Quid enim illis inimici eorti, si saperent, grauius possent imprecari,quὶm vi Dcos eiul modi colerent, & adorarent, quo religione sua dignam, Ut Paulus ait, mercedem perciperent, non magis honore' eos afficientes, quis ex eorum culta ignominiam repo tantes, contemnendi propter errorem, sed magis etiam a bernandi propter serdes & dedecus illorum,quos Ven rantiar di colunt, ut simulachris ipsis stupidiores esse videantur,tantoq; demetiores, quanto viliora,abiectioraq,
In eosdem ex oratione de Theologia.
CRuore, & nidore, & turpibus etiam sectis nonnunquam, furore 1:,& mactandis hominibus Deos colendos existimarunt. Talem enim esse elusinodi
In eosdem ex oratione insancta iuncta.
I Enebricosa Daemonum inuenta, figmentaq; mentis
insanae atque infelicis, tempore confirmata, fabulisq; contecta. Quae enim ut vera colunt, ea cailant tanquam statia. Aequius autem erat, si vera taeni, sabulas non appellare. Sin fictitia, non admirari. Nequc ita temere contrarias de eadem re opiniones suscipero, non alia ter, ac si in soro cum pueris coguderent, non autem cum viris sanientibus & ratione Deum colentibus disputarent, qui artificiosa ista, ac Brdida ipserum figmenta conte-nunt at pie despiciunt. Verum quoniam aliena confiat uimus,age nostra c5stituamus,&confirmemus.
Ratiocinatio, qua Deus unus esse, eiusdemque nastrurae verbum, aclyiritum item, ηe esilium,
αφiritum sanctam habere demonstratur. Ex oratione Gregorii Nissae Pontificis
VANDO cum aliquo eorum, PilG corum opinionibus fauent, instituitur disputatio, commodum cst, ut initio disputationis interrogetur,
utriam Deum esse fateatur, an neget.
Si negabit, ratione sapientiaq;,que in mussi moderatione viget, cogetur consteri,uim quandam indicari,quae rebus omnibus prPsit. Quodsi esse quidem non dubitabit, sed multos tamen esse putabit Deos, ita deinccps cum illo agmus i Existimesne persectum esse numen, an imperscctum: em; pe sectionem,ut par est, tribuente diuinae naturae,rursum rogabimus , num omnibus illis rationibus, quae in diuinitate cernuntur, pei sectum dicat, ne ex contrariis, perfectoq;, S impcrsecto constet. Quo ite concesib, non erit dissicile aduersa ij animum Deorum multitudine distractum adducere, ut diuinit item unam esse fateatur.Nam si persectum omnibus partibus dabit, multaq; codem pacto persecta dicet, necesse erit, ut in iis, quae nulla ratione discrcpabui, sed cadem protius videbuntur,aut proprium aliquiὸ ostendatur,aut si proprii nihil apparuerit, nullam animus diffsrentiam poterit cogitare. Etenim si nec ea re discrimen comprehendetur, quod maiora minoraue sint, quoniam persectionis ratio non admittit,ut minor sit: ncc quod deteriora sint,aut prestantiora,quia diuinitas non cadit in id, quod deterius appellari potest: nec quod antiquiora, recentioraue sint, quandoquidem id, quod semper non est, ab eo quod numen ac Deum esse, mens concipit, abest rcum una, cadcmque sit diuinitatis ratio, nullaq; in ea vectproprietas reperiatur, necessarium est, ut qui opinionis errore multos sibi Dcos fingebat, unam diuinitatem esse fateatur. Nam si bonum, & iushim, & sapiens, & potens,& incorruptum, & aetcrnum, & rcliquae omnes piae noti nes ita congrcgentur, ri omnis omnino tollatur dissere tia,his omnibus in uno eodemque conclusis necessario ausertur Deorum multitudo. Verum quia religionis vcritas quandam perionarum differentiam perspicit in unitate naturae, nodum Graecos impugnamus, in Iudaeorum tib mur errorem, non alienum cit, ut cum quoque anisciosa quadam distinctione consulemus & refellamus. Nec itiquidem , qui a nostra religione abhorrent, numen rationis expers constituunt, hoc autem nobis concessim satis est ad id, quod volumus, comprobandum. Qui enim Deum non esse rationis expertem confitetur, is eu habere rationem cocedit. Atqui eodem nomine dicitur etiam humana ratio.Quare si quis ad rationis nostrae similitudinem Dei ronem cogitabit, mox ad notionem sublimiorem perducetur.Necelle.n.est, ut eodem modo ratio seu oro congruat natur quo reliqua item cia conueniunt. Nam licet in litae vita, & potitia, & sapientia cernatur, non in obnotum similitudinem eandem in Deo vita,aut potentiam,
aut sapientia dices,sed pro humili naturae nostri coditione
demittentur & extenuabunt harum vocum signationes.
Etenim quoniam mortalis & imbecilla est natura nostra, Lumy. Mon. Λ ij