장음표시 사용
31쪽
vm pnncipio.Et siquas omnibus omnia coniunetim ac mula toto unum erunt omnia. Sic etiam Deus dicitur mus,non modo,ut solus, & rerum omnium in omnibus
cestentissimus,neq; ut simplo est,& qui nec in partes secari,nec diuidi,nec assici ullo modo potest, verum etiam, ut qui ante omnia citistit,&es omni u causa. Vnum enim est causa rerum omnium singulariter,scii proprie,& excesseruerest unum,diante omnia. Omnia autem ex ipso,
&post ipsum, ut se rebus omnibus pro cuiusq; habilitate
communicat. Quod enim prorsus millius expers, omnino n5ΗLEteo,u, est unum,est omnia .Et quod in unum omnium causa,non estiorum omnium unum, sed est supra omne,quod est unum.1it omnis tum unius, tum multitudinis tam essector est,quam definitor. Et sine uno multitudo non est. Sine multitudine autem unum erit, sicuφ&vnitas ante omnem numerum multiplicatum. Et omnia etiam quae sunt inter se contraria in seipso unum illud una specie di sine confusione coniuncta ratione quadae Temtiam superante praeoccupauit,atq; complexus cst.
DIuina pax & in se ipsa intra se ipsis, ad res
omnes progreditur,seq; illis familiariter communicat Et omnium est c6ciliatrix, ae diuiduam earum multitudinem ad totam unitatem conuertit. Et omnia s- ne confusione mutuo commiscet, omnia'; vicissim contrahit.Et sibi,& omnibus proprietatem cuiusque conse uat,per quam una,& indisibiubi fis omniti coniiunctio constat,& consensio, ac concentus quida ciscitur,cum unumquodq; non mixtum aut turbidum,sed purum, & svnceruin propria hecie ita maneat,& coniunctione quics c putetur , natum autem proprietate diuidatur. Ipsa igitur praecipua cociliatrix pax mediis extrema deuincit. -- rem&antiquissimae iste conciliatrices Potestates tumissae inter se,& cum una omnium principali pace copulantur,tum ea,que sibi subiecta fiunt mutuo inter ipsa,§a,& cum uno rerum omnitam pacis principio,& causa comiunnim. Nihil est igitur omnino, quod pacem non amet.
Ac tametsi issi, qui inimicitiis, rixis,& seditionibus gaudina pace,&pacis commodis videntur abhorrere, dc ipsi men obscuris quibusdam pacis simulichris rapiuntur,&cum variis pertussiationum motibus. eocutiantiar, eos imperite cohibere sedareq; concupiscum,&sperant, se Voluptatum, quarum inordinato vi cium tumultu premuntur, expletione pacem adepturos
IN ea caiisa,quae cuncta in uno complectitur, pulchra,& pulchritudo distinguenda non fiunt. Haec cnim omnibus in rebus in participes S: communiones diuiderit , pulchnim dicimus quod est pulchritudinis particcps, pulchritudinem vero communionem illius rerum causis, quae pulestius res omnes efficit.Deum aut cm & pulelirum dicimus, ut qui & totus, me per , ct excollanti ratione pulacher est,& pulchrorum omnium natura, ct fons,di causa. Pulchritudincm vero Ypcllamus, quoniam ab co rebus omni biis pro suo cuiusq; modo pulchritudo communica tiar,&quia omnium corruinnitatis, di nitoris in author, omni, sinstar lucis communicans radiorum Omnia pul
chra facientium quasi sontis rivulos, ct ad scipsum omnia vocans attrahendi enim vim habct pulchritudo,ciusci; nomen apud cosa verbo,quod vocares dicat, vidcturAEς deductim.
IN Deoidem est pulchrum & bonum. Pulchri nanq; de
boni cupiditate flagrat Omnia, ad illudq; valde currui, id quod apud Gnecos boni ipsius vox exprimit. Et nihil est omnino, quod non sit pulchri,boniq; partic P. Sia quidem&omnia,quae si int,ab ipsis pulchro, bonoq; habunt,ut sint:Et a pulcitro & bono mouentur, 3 reguntur, di continemur,& propter pulchrum & bonum existunt,& ab omnibus pulchrum,& bonum expetendum, amandum,diligendum,& admirandum vidctur Ausim dicere, di id quod non est, e pulchri,boniq; particeps.Tuncin. de ipsum est pulchrum & bonum,cum panegationem de Deo dicitur. Ut cum lacum increatum principiti, termiunuq; non habeat. 5: alia esusmodi,quae non esse signiscat, asserimus.Appetit cnim de ipsium, quod non cst, quodammodo Deum, S: quadam ratione in m conatur esse.
O Mnes mentium, animorum, & coiporum status,& motus ex pulchro, bonoq; sunt. Omnibus enim status & motus cst id, quod iupra omnem motum unumquodq; in ratione propria confirmat, de ad pro
EX Deo,& in Deo est etiam iptum esse,& roum Omnium principia,& quae sunt,omnia, cetiam quae interscium contraria. Sunt autem in D coimmense, de inimi hee coniuretim,di unice. Nam S in Unitate omni numm. S ante singulariter extitit.Et unitas ut omnis numeri causa unice in se numerum omnem habet.Et omnis numerus unitate unus eis citur. a timi aut progruditur ab vinitate,tanium diuiditur di multiplicatur. In centro item omnes circuli lineae una citulatione coniunctae stat. Et centrum in se ipse rectas omnes istas tum ipsas inter se, tum etiam cum vno isso principio,a quo progresae simi, una ratione eoiunctas habet.Ac in ipso quid ccntro pcnitus coniunguntur Parum autem ab co distantes, parum & intcrse distante, lagis vero ab illo rcccdontes,magis etiam a se vicissim recedunt. Praeterea in tota rerum univcrsitatis natura omnes singularis natum rationes simul deuincti sunt.Ad haec moderatriccs singulorum totius cCrporis vires in animo unicὸ copulantur. mobrem abli1rdum non est,ripo oblatras ac tenues imagines ad ipIam reria Omnium causam ascindentes, oculis mundo sublimioribus omnia in ipsa rerum causa singulari vinculo coniuncta S: copulata contemplemur.
SI noster hic sol, auis mussit,& unicam lucem emittat,tam multas tamen,ac varias rem essentias,& qu
states vita donat,& nutrit,& auget,& pcrficit, de tuetur,& diuidit,& copulat,& fouet,& fiscundat, Ze inam lat,di corroborat,& gignit,& agitat, & res omnes P suo quaeq; modo unius&eiusdem selis participes sunt. Et multas communicationum causis unus ipse sol in se ipsis si
gulariter ante possidct, atque complactitur: muIto magis in ipsa tum solis, tum rerum omnium causa per unam entiam praestantiorem coniunctionem prius inesse rerum uniuetiarum exemplaria concedendum est. Exemplaria nunc appessamus rationes illas ante in Deo singu- tre existentes, di rerum incctrices essentiarum. Gas quidem rationes Paulus vocat praedestinationes,diuina evollantates, quibus res destautur,&sium.Per hasoni A
32쪽
quae sint, is, qui essentia praestantior est, presnIuit, ad oditum; produxit. Quapropter infinitate sua superextensa Omnia prius singulariter habet,& comprchendit, & singulariter omnibus communicatur,quemadmodum una vox multis auribus ut una pcrcipitur.
VT viri boni dicuntur domas Dest Habita enim,
inqtiit, iii ipsis, Sinambulabo: ita bonorum virorudomus eli Deus. Esto mihi,inquit David, in Deum protectorem meum in domum rei granici, ut salirum mesacias Et ipse Dominus ait: Uos in me,& ego in vobis. Et quemadmodum Deus sic est in ipsis,ut non includanae nec circusseribatur, sic Nipsi in eo sunt j ine ulla cum ipso monoper Sentiam,& sine consus e.
Ei Iem . Diuina Dei qualitatem quantitatemq; non habentis latitudo putanda est ampla Re prouida illius ad omnia progressio. longitucio autem eius potentia, ae silpra extenditur. Pros aetas vcm arcana illius occultio,propter quam percipi,cognosciq; non potest.
DEus in sacris arcanorum visionum inraculis tum canu tum iuuenis singitur. Canus,ut esse rerum principium intelligariar: Iuuenis autem, ut nunquam senescere, de finem habere significetur. Vel iuuenis etiam ob rationem arithmeticam, ut diuinum rerum initiit ostendatur. Vnitas. n.& qui sunt unitati proximi numeri pii res sunt illis,qui ab unitate longius recesserunt.
Ninue res cognoscunt Deum,ut Deus est: nec Deus cognoscit res,vi ipse sunt. Res autem non c-noscunt Deum, ut Deus est, quia nulla res id ali ui possunt, ut Deum cognoscant, ut in Deus, hoc est,m modo natura siri habeat.H .n.modo solus ipsς se nouit. Deus vero non cc cilcit res, ut ipse sunt, qm eas ratione essentiam superante cognitas habet. quidem rebus omnibus adest: Neque enim in loco est, ut aliqua absit: sed omnia complectitur. - Ipsae autem res non omnes adsiliat Deo,seo illuduntaxat, quae diuina sunt propinquitate dignae. Nos aut tune ad illum appropinquamus,cum in iocamus cum v tis precibusq; sanctissimis,& animis puris, ac minimἡ c inquinatis, prx mum; nos aptos, & idoneos, qui adipsum accedamus. Ac quemamodum, si eathena muris contexta luminibus, de esimmo susipensa re huc vise perueniam, nos autem altemis eam manibus apprehendentes ulterius semper tendamus, ipsam quidem detrahere nobis videamur, reuera autem no ram supra infraq; praesentem deducemus, sed nos potius ad sablimiores idili insipiendores tollemur . Aut si conscensa naui, mnes aliquo saxo ad nos protensia,&quasi dedita opera sic n his exhibitos ut eos ex altera parie prehenderemus, O ripientes contri nitamur,no laxum ad nos, sed nos simia, di nauim ad saxu promovemus. Sic enam precantes&obsecrames,non Deum ad nos,qui ubique praesto est, trahimus,sed nos ad 'Issum diuina commemorationeobsecra- in q; promourinus,eiq; nos commendamus.
Eiusdem AP id ho quidem ebrietas, tendit ad deteriora,&
es immodica vini replatio, qua mens loco Sm uetur. Apud Deu autem spectat ad ima&est
immodio omnIs boni repletio, qua mens ab Intelligentia dimouetur. Ab intelligentia enim mimi ur, dum supra in t agentiam collocatur.
communiter de Deo sancti Maximi.
PVtetur igitur eorum quae cogitantur, Wrque dic tur Deus, mens intelligentium,& intillectorum. Diacentium,dictorumq; verbum.Vita vivent tu, dc pra bentium ritam. Omnibus denique omnia existens, & fiactus per ipsa, quae sunt, atque fiunt. Nam per se nihil ulla prora ratione aut est, aut sit, eorum qiis sunt aliqvi ex ni quae simi& Cia: nuippe qui cum illorum nullo nat raliter contu tur. Itaque magis admittit,ut de se potius dicatur non me, qui pmstantiori quadam ratione est. cinet enim, s cognostenda est inter Deum & ea, qtae creata sent, disserentia. Ut Deum excellenti preditum cssentia dicamus esse id, oditi non sunt.Et quod illa sunt, id Deum excestenti praeditum essentia negemus esse. Et utrunque de Dcopi sic a stirmemus, ut neutrum tamen assciamus de illo proprie dici posse. Vinanque nimirum, S esse, quoniam sit eorum causa: de non esse quod omni eorum causa sit excellinor.Neutrum rursus proprie. Ncutro enim id constitui,quod quaestum est,nempe, id peressentiam,naturam; sit Cui enim nihil omnino quod sit, aut quod non sit, naturaliter coniungitur, ad hunc eorum Vel quae sunt,aut dicuntum vel quae non sunt, aut non dictitur,nihil aspirare consentan cum est. Simplicem enim habet essentiam, de omnibus incognitam, de inaccessam, &quae nec verbis explicari potest, de est omni assismatione, nigationeq; superior.
Gus de soliis per naturam propriὸ semper est Deus, totum, quod proprie est, omni rone in se ipse ines dens, ut q& essentia proprie prestanti existis. si ita G,nihil omo corum,quae ulla Gnedicuritur esse, plane id habet, ut proprie sit. Qine nihil essetia diuersum cuillo prorsus abcaeterno pol considerari, non seculum, non tempus,non aliquid corum,quae seculo,& tye continent. Na proprie,& non proprie clienunil inter in conueniunt.
Eiusdem. Solus Deus simplex est pniprie,& proprie unii, &mi
tas,& monasDia vero, spost Deum sunt,chi cia sunt,&composita, Ecet non pari ratione. Nam quae mente, Sint Sigentia continentur, ex essentia constant, do disserentia,qua unumquodq; eorum constituitur,di ab aliis separatur. Quicquia autem habet siquid, quo ipsius essentia declaretur,no est simplex: s vero sensibus percipiuntur,constant ex materia,& forma.
sentia praestanti q& infinitas, immorialis,&quae his similia sunt, non dicimus esse disseraeas essentiam constituentes,ne ipsem ex his compositum asseram sed appellationes quasdam, quibus ahqua eorum, quae circa ipsum spectantur,patefiunt, eum ni ita tamen ex ipsis, ea, sis ad essentiam de natura cius pertinent,ostendat.-dam enim diuinae naturae congruentia sigriscant, non autem indicant ipsam naturam Nod quidem disseretiarum essentiam coetustuentium proprium est.
IN partes diuidi non potest Deus, quia non habet quLthater Quantus non est,quoniam 8c qualitatis cetera.
33쪽
N5 est quias,quia &-picit. Simplex est,quia & interminanis. ominatus, quia di infinitiis.Infinitus,quia diam mobilis Immobilis,quia & sine principio. Nihil enim habet ante se, & maius. Nihil se m&'quale.Nil ad post te. Vacat autem principio,quoniam & ingenitus est.Ingeniatus porro, quoniam est unus, & mamimesngidaris. Vnus vero maximeq; singularis quoniam immensus omnino, ideoq; nec rapscari, nec cognosci potest,& solat vera Uius habetur cognitio,quoci cognosci non potui.
JNfinitus est Deus,non ea resolum, quod principio vacat&fin verumetiam quantum ad essentiam, sc P tentiam, actionem; pertinet. Neque mimperesse tiam percipi,nec per potentiam,actionemq; Dota potest. Atque ut verius loqua omni ratione de modo est in. definitus. Hee.n .est infiniti proprium. Nam scut unitas, neq; numerus est, neq; numerabilis, neq; tota, neq; pars, neq; habitus numeri, sed ess numeri principium & causa, sine principio autem, quia nullum habet numerum anti cptiorem,& causam, ut ipsistit,lic etiam Deus, ut panaum exemplum afferatur, omnem & quantitatem, & quesitatem, di habitum superans de simplex est,& sine princiapio, dc rerum principium.
SImplicem Deus,cum simplex st, una bonam, mnibus omnia conficientem actionem habet, instar radii lotis,qui omnias res agit in singulis pro naturalicuiusq;,de ad suscipiendum apta potestate. Deu qui inopia essentia,& ipse bonitas,& ipsa sapientia, mmo vero, qui his omnibus siublimior est, nihil habet
omnino contrarium. autem creatae sunt res, gratia
&munere sent omnes estentiae parricipes. Et qiis ratione meme ; contant,ac naturam ad bonitatem sapiesia fascipiendam idoneam obtinent, evirarium habent essentiae fidem ipsim non esse, naturae ver5 ad bonitatem, desipientiam accipiMam accommodatae, mastiam scienorantiam. Porro semper ut sint, aut nons , in potestate est esse storis . Ut autem bonitatis de sapient fiam partiacipes, aut non sint,in ipsum, quaeramne sant pradi , situm est voluntate.
Gaeci, qui dicunt, rerum egentiam ab omni memitate simul filisse cum Deo, quastates autem ab eo post accepisse,Egentis nihil esse contrarium asserui, sed in qua latibus suis contraria r eriri. Nos autem,quis vim diiuinam ess iam quia sela proprie sit infinita, hil habere contrarium tradimus,rerum essentiae contrarisi esse ipsum non esse dicimus. Quippe quae ex nihilo facta est. In civi autem, qui illam creauit, esse potestate, ut ipsa vel sit vel non sit. Verum ipsi,nempe bono,placere, visit, maneatq; omnipotenti ipsius vir te conseruata.
OΜnis essentia proprio termino ciresis pia, & d finita, principium est eius motus, qui potentia in
ipsa consideratur. Omnis autem mentiae motus me sum quiddam est. Nam& essentiam sequitur,& actionem antecedit Et omnis ad propria ipsius ratione naruraster circunseripta finis est illas motus, qui ab egentia proficiscitur, verum Deus nec principium,nec medium, nec snis est Hinaque sum earum rerum termini,que temPore diuiduntur,& quae simia cum seculo,ut aliquis dicat, cernuntur. Timpraepim, cum eius mens erasit motus,
numero circunscribitur. Seculum autem, quoniam cum eius essentia,categorica iue, ut trita & vulgata iam voce utar predicamentum. Qirando simul intelligitur subit diuisionem,&existendi principium sumit. Quia si tempus, di seculum non carent principi multo minus ea, stempore & seculo continentur. Deus igitur neq; essentia est, ne principium dicatur:nec potentia, ne me sum vocetur: nee actio,ne finis nominetur. Sed esse regenti esset tiri; prastantior: & effector potendae, potentiaq; vale ii de omnis actionis habitus nunquam desinens Atque,
ut breuiter dicam,omnis Histis,& potentisti aetionis, de principij,&medij,& finis alassior.
nino categoriam non essu unt. Deus autem Omni plane habitu cum sit superior, nec principitam est, nec medium, nec finis, nec afiud quicquam eorum, quae in habitus categoria considerantur, vel cum aE- quo consciuntur.
Eiusdem. RErum principiu, di medium, & snis dicitur Deus,
sed non ut agens,aut patiens,id, odi meliodum est in omnibus nominibus, quae ipsi tribuuntur,sed principium est, ut effector; medium, ut moderator: finis Vt circuserimo, ex ipso enim, inquit,& per ipsim,& in ipsam omnia.
Eiusdem. NIhil eorum, quae fiant, sissum sicit. Q autem
se non est sectum, caesa non caret. Q d causa nocaret, non est immobile. Quod immobile non est. propter causam mouetur omnino. Moueri igitur natur mer pendet causa,per quam fit,& ad quam dirigitur ipse monis. Nihil enim metum,quae mouentu sine causa m ueri natura patitur Principium autem omnis nat Talis,& corum,quae mouentur,generatio. Principium V ro illimam quae generata sunt, generationis, est Deus, Ut author generationis. At sinis motus naturias est emum quae generata sunt,fut quem post trasitum eorum,quae tranumant, essicit infinitas ita in qu quoniam nullum est spatium, cessat motus rerum, quae mouentur naturaliter. Omnis ergo generationis,& motus, & status rerum pri
cipium,&medium, di finis est Deus. cinniam di ex ipso genitae sunt, &per ipsam mouentur, & in ipsem sunt deu-turae, qui ips- quoque motus omnes definientem acta minantem complectitur infinitatem.
EO m,qui sunt, quaeq; mouentur, motionis &principium, de finis in Deus, & eorum quae in ipsum mruntur stabile, atque immobile smamentum. Et omnium denique renunte laus interminatus, donGninis finis.
Homines crito quodam termino, boni, sitnentes,& iusti vocantur. Dcin autem abstanὸ dicitur bonus,& sapiens, &icitas, & bonitas, & iratia, ac iustitia quippe qui est omnis virtutis essentia. obrem qui viriuus est particeps, Dei particeps est, qui virtutis,ut uiximus,essentia, & fons est.
DEus, qui cognitio per elatriam est, solam cognitionem, , ut qui sata botu natura est.
34쪽
Omnis autem secundum Deum natura ratione praedita simpses mentis motu non potest eodem tempore boni &inali notitiam habere, cum unius contrari j cognitio,ait rius contrarij naturaliter ignorantiam afferat. Sic etia oculi non possiant eodem tempore starium deorsumq;, aut dextrorsum simul ac sinistrorsum contueri.
FT seipsum Deus,&quae sunt infra se cognoscit. N
tura item ratione mentes; pnrista & Deum, & a insta Deum sunt, cc oscit. sed non eodem modo, Uro Deus. Hic. n.ex essentiae suae contemplatione seipsim per semetipsem intelligit. Et quae sub ipso sunt, ex sapientia cognoscit sua,per quam, At in qua condidit omnia.lpa vc TOSDeucosnoscit, dum illius, qui nullius rei particeps est,particeps fit,tum ex eo, naodest, tu ex eo, quod bene, I fratiam est.Que autem sub Deo sunt,percipit, dum artificiosam in illis sapientiam eius, & naturales ipsorum rationes comprehendit. Angia tamen, ut qui mentes sunt pure, ublimius intelligunt, demissius homines, ut qui corporis pondere deprimuntur.
DEus propriὸ nec intelligere dicitur nec intelligi, ne
compositus existimetur Nam quod intelligit,conluctam habet intestigendi potestatem. Et quod intesigitur, potestatem habet coniunctam, ut intestigatur. Nee intelligentia proprie dicitur, siquidem intelligetitia naturaliter essemiam lubiectam habet ipsius intelligentiae ceptricem. Reliquum igitur est, ut, post haec omnia, cum non possimns, Deum hoc modo intelligentiam dicere, dicamus eum ipsam per esses tiam intelligentiam, & totam intelligentiam, de intelligentiam solam, atq; omni intestigentia praestantiorem.
DEus nec intelligentia et oscit intelligibila, nec sensu sensibilia. Neque enim fieri potest, ut qui r
bus est excellentior, res percipiat ea ratione, qua seMeisiim ipis percipiunt. restat igitur, ut ea tanquam pro prias voluntates intelligat, quandoquidem & volens s
R Ariones omnium rerum ante secula habens in se
Deus,ex illis omnia,quae vel mente, vel sensu percupiuntur, procreauit, opportuno tempore tum Vnia uersia,tum singula conssiluens.Singulis enim rebus pracessit ratio, qua ita sunt fae .Pramobrem rationes ommu,
in Deo erant fixae,quibus eas ex nihilo secit. Atque his quidem rationibus cognoscit omnia prius, 'fiant.Hae vero , Dion o Areopagita praefinitiones&diutinae voluntates appellantiar. propter si ex propria quisque ratione in Deo existente moueatur, in Deo est.Ex quo illlad dicituri Nouit Dominus, qui sui sent Sin praeter illam moueatur, Deo excidiuta quo Tud:Non noui vos. Deus non qualitatum,sed essentiarum quaesie sent, essector est.
Homines ea, quae cernuntur, in quibus veritas omnino non est, spectantes iudicant. Deus autem O cultum animi motum agentis intuens,& rationem,
qua ad agendum adductus est, recte,& iuste iudicat ab hominibus sum .
Non omnia, quae cogitationibus nostris imbecillis
occurrunt, digne decoreq; possunt explicari. Nutilum habet Deum Dcus, nec alium colit, ncc in aliquem credit. Num igitur aut sine Deo Deus laut impius laut infidelis Minime voeo. Haec igitur & horum similia
suggerit cogitatio,sed pietas eloqui non permittit. Dem communiter de Deo. Ioannis ex ccp. XI. CAeterum, quoniam in diuina scriptura plurima de
Deo corporea quadam ratione dicta i merimus,
sciendum est,nos,ut qui homines sumus, de erasso isto carnis indumento circudati, non posse diuinas, &sublimes, & a materia remotas diuinitatis actiones intestifere, nisi quibusdam similitudinibus, & notis,inter nos usitatis ut mur. re quaecunq; de Deo legimus dicta corporibus nostris congruentia, ea j obce dici,&sublimius a quid, i sonant, significare intestigamus. Simplex cnim est Deus,& figuram non habet. Itaque per oculos, & palpebras, obtutum; Dei, potentiam eius Omnia cernentem, cogitationem; nihil ignorantem accipiamus. cria per hune sensum persectior in nobis ceniorq; cognitio comparatur. Per aures autem benignitatem ipsius preces suinplicationem; nostras clementius admittente. Et nos enim in eos,qui nobis supplicant, mitiores sumus, du aurem eis audiendis humanius admovemus.Pcr os,sermoneq; Des, declarationem vollantatis cius. Nam ore,& scamone in mos animi sensus patefacimus. Per cibum, &pinum, n
stram ad parendum vollantati eius propensonem &st dium.Siquidem de nos gustandi sense necessariam natum appetiti em explemus. Per odoratum, vim eius nomierga ipsum amoris & beneuolentiae susceptricem. donos item e sensu fiagrantem odoris siuauitatem per pimus. Per facim, prasentiam eius ex operibus ipsius sese ostendentem. Etenim nos quoq;, qui simus facie Ze vulna potisiimum indicamus. Per manus, persectam, &praeci ram ipsius rationem agendi. Quoniam di ipsi quamam utilia noninaq; fiunt, propriis manibus effictinus. Per drateram, aurisum illius in prosperis secundisq; rebus. Quod etiam nos in iis, quae maiorem decoris,& dignitatis speciem habent, quaeque maioribus indigent viribus, dera
ram adhibemus. Per tactum,exquisitam esus vel valde minutarum occultarum; rerum notitiam,& exactionem. Quandoquidem di ij, qui a nobis excutiuntur, & contrectantur,nihil in se possem occinare. Per pedes S gregum egentium patrocinium, aut ininticorum vhi curem, aut alias Eusinodi actiones, aut prosectionem, &aduentum. Pedum enim opera nos quoque utimur incedentes. Per iusiurandum,immobilem eius in proposito permansioli Nos enim quoque pacta convcntaq; i chirando confirmamus. Per iram de indignationem, eius ab improbitate abhorrentem voluntatem, eamq; detestantem. Nam&nos ea, quae volumi nostrae contraria livit, odio pros quentes irascimur, indignamur. Per obliuione,&somnum,& dormitationem, procras nationem ultionis inimicorum,& dilationem auxili j,quod amicis ab eo serri co sueuit. Omnia denique, quae corpori convcnientia rus runtur ad Deum, arcanam habet lignificationem, qua ex iis, re in nobis sunt, ea, quae sunt supra nos, intclligimus.
Excipio quae de corporea Dci verbi peregrinatione dicta sunt. Totum enim nominem pro silute nostra iuscepit,
35쪽
nempe immam rationu editam, Se cor ι, & natum hunt spmprietates,assectione'; naturales,nulli tamen obnoxias civ aut reprehensioni .
Locus emporeus est terminus continentis, quatenus
continet id, quod continetur. Exempli patia, acreontinet hocce corpus. Verum non tinus,qui comprehendit aer, comprehens corporis locus est, sed aeris ambientis extremitas, quae corpus comprehensum attin-m, Quod autem continet, omnino in eo non est, quod
tantinetur. Est etiam Iociis intelligibilis, ubi intestigiturdi . natura stelligibilis, & incorporea. Vbi adest, & agit,&ratione non eorporea,sed intestigibili continetur.Neq; enim figuram habet, ut ratione corporea comprehendaturiiniare Deus,cum materiae sit expers,& circuseribi nequeat, in loco non est. Ipse enim sui ipsius in locus, qui omnia implet,& supra omnia est,& complectitur omnia. Dicitur tame & in loco esse,& Dci locus 1citur, ubi actiorius perspicua sit. Ipse enim per omnia transit sine mixti ne,& actionem sitam omnibus communicat pro apta cuiusque ad suscipiendum facultate. Puritatem dico, & n turalem,&vollantariam.Puriora autem sunt, quae materia carent, si quae in materia depressa sunt: & quae virtute sunt praedita,q ea, quae sunt cum vitiis coniuncta. Dicitur igitur Dei locus,qui plus habet actionis cius & gratiati Icciriaco sedes ipsius appetitur coelum, quod in eo sunt Angeli, ut eius obtemperant voluntati, ut cum semper collat ant. Aec enim ipsi quies est. Et terra scabellam dicitur pedum ipsius. In hac enim per carnem cum hominibus versatus est. Poe autem laci sancta eius caro multifariam est appellata. citur S: Ecclesia locus Des .Hanc enim adesus gloriam, ut te him, constituimus, in quo preces etiam ad eum sendimus.Similiter & ea loca, in quibus esus opera manifesta sunt, quae vel in carne egit, rei sine eo pore oca dicuntur Des. Sciendum est autem, Deum in partes non diuidi, scd esse ubique totum omnino, & non panem in parte, quo pacto co*ora diuiduntur. Sed i tum in omnibus, & totum seper omnia. Angelus vero ratione qiudem corporea in loco non continetur,quas is mam, figuramq; suscipiat, attamen in loco esse Scitur, propterea quod intelligentia praesto est,&m, ut conis gruit natu ipsius,& non esse alibi,stilissicivia agit, intel-sgentia contineri. Nequit enim eodem tempore diuerse in lacis esse. Nam sellus est Des, ubique agere eodem tempore. Angelus enim naturas celeritate, qua promptὸ, cutoq; ex uno in alium lacu pertransit, in diueriis locis agit. Deus amem cum sit ubique,& super omnia, ubique emdem temporc varie agit una de simplici actione. M antimus corpori deuinctus est, di totus toti coniunctus, non autem pars parti copulatus.nec continetur a corpore, sed ipsem continet, ut ignis serrum. Et in ipso manens acti nes proprias exequitur.
ID, quod cirescriptum est,aut loco, aut tempore, aut comprehensione continetur. Qiis autem non est cire striptum horum nusso comprehenditur. Sohas igititur Deus non est circunsicriptiis, quippe qui principium,
finemq; non habet,& omnia continet, & nida comprehensione continetur. Solus enim nec comprestendi, nec
Angeliis vero & tempore circuscribitur, nam esse coepit; S loco; licet, ut diximus, is agibili, & cvrehensione. Nam & se mutuo geli aliqua ex parie naturaliter c gnescunt, S: a procreatore ecte comprehenduntur. Corpora autem & principio, & finc, &loco eorporeo, &comprehensione sunt circunscripta.
Divinam natura comprehendi non posse. Μagni G rcgorii Theologi, ex oratione in diem Natalem Domini nostri Iesia cicisti. EMPER suit, &AE,& erit Deus,
immo vero semper est. Nam illud,ssiit, di erit, temporis, cui nos Di noxii sumus, & naturae tam sunt partes. Deus autem s. per est, atque ita se, dum in Monte Mosem
alloquitur, nominat. Totum enim
ipsum esse principium finemq; non habens vesuti infinitum quoddam & nullo termino dim discriptum es tuae pelagus in se ipso eomprehensium
continet, sic omnem & temporis 3 naturae rationem superans,ut mente sola, S abluc etiam admodum obse re,atque tenuit adumbretur. Neque enim ex iis, quae in ipso sunt, sed ex iis, qua sunt circa ipsum aliam ex alia coisgitationem colligens ad unum quoddam veritatis sim lachrum aspirat, quod instar nil fis ncm consistentis sed oculorum aciem coleriter perstringentis, principem animi facultatem, eorum duntaxat, qui sunt expurgati, paulisper illustrans,ante se subducit, quam apprehendatur, &prius effugit, quam intelligatur. Ut, quemadmodum ego quidem sentio,& eo, quod percipitur, ad se apiciat: Nam quod nata pacto percipi mest, assequendi spem adimit,&quod sequis assecuturum omnino desperat, id sibi ne sequendum quidem existimat: & eo, quod non percipiatur, moueat admirationem, admiratione autem magis aecendat eonsequendi cupiditatem, cupiditate vero nos expurget, pumatosq; diuinos,& siti similes reddat,&cum eiusmodi tanquam cum amicis, iam familiariter versitur, vel potius ut iuuenile aliquid liberius diram in Dcis Deus
coniugatur,& cs nostatur,tantum s nata quantum eos
ipse cognoscit. Infinitus igitur est Deus, & ad intellige dum disticissimus,eiusque nihil allud nisi infinitas ipsa percipitur. Sin aliquis opinetur, Dcum, quod natum simp cis sit, aut nullo prorsus modo, aut plane perstetm; per opi,is diligenter attendat, quid sibi vesit illud, esse natum simplicis. Neq;. n.illi idem πι natura,&simplicitas, quemadmodum nec iis,-composita sunt, idem est essentia,& compositio. Verum cum infinitum dupsicitere sid retur nempe quatum periinet ad principium & ad finem, quod enim est superius his, & non in his, idest infinitum . Cum igitur animus se ad superiora conuertens, non inu nit,ubi eo itans de Deo constat,& innitatur, infinitum& inaeeestim illud, hoc principio earens diacimus: via autem ad inferiorem ten idem 6 eonii git, illud uoπιον, dc λωλεθρον, id est, immortale, de muLm interitum subiens vocamus: M vi in unum vinique coniecerit,i id Κάνον, id est,aeternum aepellamus. Aeterritas enim nectus est, nec clare o pars, cum nihil eam dimetiatur, sed quod nobisintentus, sita conue som
36쪽
sone dimensem, idem sempite is rebus memitas est, cum illis quasi quodam temporas motu & spatio simul
Eiviemax oratione de theologia. DEus dis scite intelligi, explicari nullo mo potest, ut
quidam e gnucis theologis, no ins ite mea quid sententia philosophabatur,quo S intelligendi Mosita dis euhate lacum ipse comprehendisse videretur, Nexplicandi ratione sublata represacsionem eiiugera. Ego Deum nec explicari posse verbis exis imo, animo concipi mulio minus. Nam quod animo conceperi sorte declarare possis s minus aperie,obscure saltem, ut qui audit,nia si auribus,& mente captus sit, utcunq; percipiat.Rem v rotantam nulla penitus ratioRe comprehendi posse iudi--,nec solum ab iis, qui humi destri nihil nisi humile abi etiamq; cogitant,verum etiam ab illis, qui istrebus sublimibus contemplandis versantiar,S Deo fiant amicissimi,1 nulla deniq; natura procreata, i ad veritatis cognitione aspirami caligo ista,& crassa carnis nebula tenebras offundit Atq; haud scio an neὶ naturis quidem illis exochis, quς mentes bla&intelligentia constant,apprchedatur. x tamen quoniam propius accedunt ad Deum,& toto illius lumine illustrantur,eum sertasse si no penitus, persectius cer& clarius, qu)m nos intelligunt, & comprehendunt, qaianqua &ipsae quoq; alae magis, aliae minus, pro ratione ordinis,in quolunt collocatae.Verum ut haec ita se habeat, certΘ,quod ad nos attinet,non selum illa pax,quae si aperat Phiap. a. Omne sensum, & comprehensonem, de ea, quae iustis
. r. a. promissa sunt, quae nec oculis cerni, nec auribus percipi, nec cogitatione comprehendi possunt, sed res etiam istae procreatae propcmaam ignoratur.Etharum enim, mihi crede, bram tantum tenemus . Cum audis ea Dauidis Pin. v. verba Videbo coelo opera digitorum tuorum unam,&stellas,& certam in his, ac frmam ordinis rationem, attend illum non videre se,sed aliquando visurum dicere. At Ra natura, quae his landisii blimior est,' ua haec persecta sint, mulio minus percipi comprehedui; potest, nodico, ui sit, sed quaest.Neq; enim inanis est praevicatio nossea, nee stulta fides. Neq; haec ita decemimus, ut rursum ex humanitate nostra impietatis initium ducas, aut calumnieris,& in nos inueharis taliquam ignorantiam prosteamur.Nam plurimum interest, vinim dicas, tibi calle persuasim,siquid esse,an,te scire,quid illiid sit. Eiusdem ex eadem oratione.
ECquis ad illiid sapientiae fastigium peruenit 'Ecquis
tanto um munere dignus euectus AH Ecquis adco or. R. mentis os patefecit,attraxitq; spiritum, ut eo cunctast tante,& cognoscit Metiam ipsunda Dei, ipsim Deusic apprehenderit,ut iriad quod omnis bidio,& cogitatione RM.ccescius aspirat,iam assecutus, illo non egeat am-
ius argumentis penitus innitaris, aut quonam te nationis ecquisita sit btilitas adducet. uisquis es, qui te maxima philosophum,& theologum profitcris,qui 3, gloriaris, tanquam o,quae sunt immensa, sic ciuisccutus,a , nii Deus corpus Et quomodo infinitim ne,& interminatu, & nulla preditum figura, ouodq; nec tangi, nec cerat potest Num&haec corpora non arbitror te id ausimn dicere. Neque enim ea vi natura corporum. An cmpus quidem,
non autem haeci Ne te quidem adeo silapidum puto, ut Deum esse futuas illum, qui nulla re nobis antecestit cur
enim colendus nobiseu adoranduς, s Ioco inei semia Aut quomodo esse et, quin ex es entis compositus sit, de in ea rursum redactus omnino distatuatur Compositio
enim pugnae principium csst,pugna dissentionis, dissenso
interitus. Interitus autem ὶ Di,& , prima illa natura plane remotus.Tollatur erso distenso,ne sequanar interitus. Tollatur pugna, ne adsit discnso. Tollatur compositio, ne pugna conssequatur. Deniq; nec coepus sit, ne compositio adimittenda sit necessario. Sic ab extremis ad prima re grediens constit ratiocinatio.Quodsi Deus ita continet, ut ipse quoq; cotineatur,quo modo deli demus, id quod de illo dicitur,nempe eum per omnia commeare,& implere omnia Nonne coelum,& terram tuo impleo,dicit D minus Et,spiritus Domini replinit orbem terrarum. Vt il- Hier. 3a list ignominiae,si&corpus ledicatur,&quae secit ipse, non comprehendat. Vel,quod fieri nequit, erit corpus in
corporibus. Aut, quod liquidis rebus accidit,implicabitur& comis ebitur,xet aliam ipse siccet, ab alia dissecetur. Id, quod indiuiduis Epicuri corpusculis, & anicularum sab iis est absilrdius.Corruit igitur eorum ratio, qui Deo compus attribuunt,ut ipsa nec corpus, nec selidum , aut firmualiquid habere videatur. At enim corpus quide est Deus, sed expers materiae.s quintum est co iis, quod ut opinati sunt quidam citato in orbem motu circunseratur, Udsit expers illiad materi. ae, quintumq; corpus,aut, si ita Vis,vacet etiam corpore, neq; enim id nunc in controucrsam vocamus,& solent hi pro arbitrio seo huc illuc orationem torqvue,texere,atq; retexere me ost&as, quodnam eorumst,quae mouentur,& cis uruntur. quanqua contumesiosum est,rcium esse florem, & motorem eodem, quo illae mouentur, At circunseruntur, modo cieri Hoc ubi ostenderis,quid illud item moueat, inter gabo.
id quoq; protuleris, urgebo rursum requirens, quid moueat hanc uniuersitatem,quid rursum ilhid, atq; illud, atq; ita abibit in Nnitum disputatio.Deinde qui fieri possit,ut, si mouetur, non sit inlisco:Sin aliud a quinto illo corpore diuersim eorpus este contenderis, nempe Angelicum, inquiram, undenam tibi constet, Angelos es e corpora, de quaenam illa ipsa snt .Et quama repra labit Angelis Deus, cuius ministri lunt - si sitiatinius corporum agmen rursum adduxeris,sbilium, ac nugatorium pelagus, in quo nullum sit vadum, ubi consistere valeas, apparebit. Patetigitur,Dcum non esse corpus,& ex eo potiriamum, quod nullias quam eorum,qui diuino spiritu assati fuerin, sententia hanc aut ipse dixit, aut dictam ab aliis approbauit, abhorret enim ab Ecclesiae nostrae disciplina. Reliquum igitur est,ut Deum corporis opertem existimemus. Verune hoc quidem essentiam eius constituit,& compresie litiquemainnodum neque illa,q, ingenitus sit, quod princi . pium non habeat,quod nec immutetur, nec corrumpam tur, &extera, quae ves de Deo,ves circa Deum dicuntur. Nam esse sine principio, non aliunde vendere, nullosne terminari quia tandem asserent,quoa eius naturam &ec sentiam exprimat Restat igitur,vi,qui Dei metem tenet,&in eius est contemplatione piae otiad totam eius es.sentiam complectendam philosophando Iongius progrediatur, emadmodum enim non est satis,corpus,aut generatum esse dicere, si id,in quo haec sunt velis constitu re,&demonstrare, sed ut perfecte abs t*; declaretur, necesse est, ut quod his subest,adiicias, exempli gratia corporeum, ac generatum isud, esse hominem, aut bouem, aut equum,ita,qui illius,qui est,naturam indagat accur thas,non debet,iis,quae ille non est,enumeratis consistere. sed oportet ut cum exposuerit ea, quae Deus no est, subii,
37쪽
eiat tandem,quid sit. sertim cum sit facilius, unum ali quod Hirmando complecti, si negando Omnia sigillatim
enumerare.Vt ex eorum,q- non est, negatione, & eius,
quod est, ammatione, illius notio comprehendatur. NI qui ea,quae Deus non est, dicit, tacet autem id, luod es , perinde iacit,ut siquis interrogatus,quot his quinque coniiciant,non duo,nec tria, nec quatuor,nec quinq; , nec vi- Sinti,nec triginta,nec ullum deniq; , ut breuiter dicam citra, aut vhra denarium numerum respondere ipsum vero denarium non pronunciaret,interrogantis cnim, di qua stionem proponentis animo non satisiaceret. Multo mim
facilius,& breuius queas ex co,quod est , ea, quae non est, planare,quam iis,quae non est, abnegandis,id, quod est, declararc.sed hoc nemiri dubiti est Verum quia iam pem spicuum esse arbitror, Deum tae corporis expertem, parumper adhuc inquiramu virum nitiquam sit, an alicubi. Si m squam dixeris, poterit aliquis eorum, qui idbtilius dia utant,quaerere quonam morio sit. Nam si id quod non Φ,nusquam est,quod nusquam est, serte ne est quidem. Sin alicubi, res potuebis,misum interrogabo.ubi nata In univcrsitate,an si pra uniuersitatem: Si in univcrsitate, in aliquane illius parte,an in tota.Si in aliqua parte, cigo qd maius est, minori coeanebitiariSin aut in tota, ergo ab eo,
quod maius,& aliud est,quandoquidem maius est, quod
continet quam id quod continctur,si tamen totum a toto
sic ambiatur,ut nulla cius pars a circuscriptione sit libera. Hinc sic luuntur incommoda, si eum in uniuersitate dicas esse.atqueari id praeterea, ubi nam erat,antequam ipsa univcrsitas conderetur, ex quo no parum accedet ad quaestioncm dissiculiath. Nd li illum stupra uniuersitatem esse rebiaderis luonam,inquam, diuissitur ab ipsa univolita-LES ubinam,aut quoniolo cogitatum in id,quod sibpra, Z ini a positum ac locatum ein, cum nullus sit terminus, quo haec secernantur,&separemur Ninne medium aliquod dare oportebit, quo uniuersitas diuidarii rab eo, o est sit pra uniuersitate hoc autem quid aliud erit, quam lacus,quem euitabamus Vt tacea,necessario sequi, Deli, si cogitatione comprehcnditur, posse circunscribi.Genus enim circunscriptionis est etiam comprchensio.
Exeadm oratione. Sta quorsem haec periecuti sumus, de elaboratius somosse,quam minorum auro patiantur, ea utcntes diu cendi ration quae nunc viget,& quae contempto imgenuo,& simplici loquendi genere, tortuosum, ac spin sum disputana modum intriauxit, ut in fructibus arbor, idest,ex obseuris,&tenebricosis disputationibus author istiusmodi doctrina ipse tenes ram princeps agnostatur Non ut ipse quoq; nova admirandaq; diccre, & nectedis vinculis ne si; distbluendis & explicandis,id quod in D nide magnum fuit atque admirabile, sapicntia caeteris videar antecesicre: Sed ut illud ostenderem, quod orationis initio prcvosuimus,nempe Deum hominis animo, S c gitatione comprehendi non poste,nec quantus sit, ulla similitudine declarari. Quod tamen ipsus Dei non accidit inuidiain litina enim natura, tuae perturbationis est omnium expers,& sola bona,& princeps procul abest, ut inuideat,hominibus praesertim, quos omnium, quae procre
uit,charisiimos habet. Quid enim diuinae rationi chariussit,quisiij, qui ratione praediti fiunt. QMnquam de illud ipsum,quini sumus a Gmma illius bonitaleproficis Utur.Neque quo maior illi ex ea re proueniat honor & ria, m isq, colendus, de venerandusexistimetur, quia ad cog
sonem ipsius non peruenitur. Id enim vaseum,& asenum non solum a laco, verum etiam ab homine mediocriter mansueto,& humanitatis non penitus oblito, ut arcendis reliquis primas assequari r Cur igitur non comprehendatur Deus, utrum aliae sint causae,norunt ii, qui Deo proximi sunt, ciuiqumecrucstigabilia cius iudicia intuentur, &contemplamur, si qui tamen viri te tantum excessunt,&per abyssi vestigia ambulam, ut dici solet. Nobis quidem exiguis modulis magna,&mnitu difficilia dimet ictibus
hae causae vidctitur forsitan esse posse, primum, ne comparandi facilitatem contemn di facilitas consequatur. S
lcnt enim qui labore parta sunt, diligenter seruari: quae autem facile parantur,cito contemni,vtpote quae inrumparariqucant. Atque ita qui sapiutit beneficii diis cultatem, benesicium interpretatur. Dcinde ob illud etiam sonasse,
ne nobis idelia,quod Olim Luciscro, contingeret, ut tota capientes lucem, nimium visenemur nosq; aduersis D minum omnipotentem superbe geroremus,atque ita elati casu maxime misci ando cocidacmus.Pixetet ea internos,
atq; Deum haec corporis caligo,ri olim in1 inter Hob s& Aegyptios nubes, idne intc cdit,ut quanto purius, &constantius hic ad cum coguoicendum contencimus, tanto maius ab eo studij & vitta pure transactae praemium consequamur.Atq; iccirco serie scriptum est: Posuit tenebras Psil. 27. latibullam tuum,crastin nimirum tarditatem nostra, qua pauci,& parum peribiciunt. Haec igitur plidosophemur, qui tenentur hoc ibadio, & ad summum contemplationis fastigium conscendam. Nobis qui terrae vinculis, et ait D. Hiccemias,dctinemur,& isto carnis podere deprimimur, persuasum est, quenaadmodum ficti nequit, ut nostra ipsi,
quantius sint nantes, umbram luperemus,ctuippe quae tam to semper antecedit spatio,quantum nos sequendo conmcimus: vcl ut rcs cospicuas,nili aer,& hix intercesserit,oculis cernamus, velut pisces aquis exclusinatent: ita fieri non . . posse,ut qui 'Poribus inclusi fiunt, adicrum diuinarum i intelligentiam sine aliqua specie corporea perueniat. Semper enim nos aliquod in terrenis istis de corporeis rebus
ta eadem oratione. QVidnam essentia,natui aq; Deus sit,nullus inqua lhominum inuenit, neq; tamen inuenire non po- ltest,utrum autem sit inuenturus, philosophando disputandoq; inquirat, quicunq; volet.Inueniri alarim ,
ut ego sentio,cum diuinum hoc,quod in nobis est, DEq;
speciem continet mentem&rationem intelligo eum eo lquod sibi cognatum est coniungetur, 3 imago ad exem- iplar redierit, ius desiderio nunc inflammatur. Quod sapienter admodum a Paulo eosderatum existimo,cum diceret re, ut tantum cognoscamus, quantum de cogniti
sumus.Nam quod ad praesentem attinet cognitione, quic
quid a nobis percipitur,in pusissus quidam amplissimi sintis rivulus,& exiguus maximi lucis radius.Itaq: siquis Deunovit,aut scripturae testimonio nouisse dicitur, tantum no luit,quanto videtur clarior iis,qui aeque illastrati non sum, l&praestantia illa, perfectu vocatur, non quod reuera ita sit,sed quod tanqua in trutina possita,& cum asoriam sacci utate comparata lic apparet. 4amobrem Enosse Domi- lnum inuocaturum sperauit, eiusq; saetiam spes sui non co ...
gnitionis,sed inuocationis.En m aut tradatus est, nec Gen. r. ramen constat,utrum diuinae iam adeptus naturae crees4
38쪽
lanας. tionem,an adepturus. Noe vero,q gratus Deo fuerit, ex eo pata,quod illi commisit, ut mundum uniuersum , aut certe munda sumina conseruaret,& paruulo ligno eluui Rom. 4- nem effiageret. lam Magnus ille Patriarcha Abraham exsi δ' de iustificatiis est, ct nouam hostiam maenae illius hostiar
imagin m praeferentem immolauit, Deum tamen non ut
Deum vidit,sed ut hominem hospitio suscepit, atq; aluit,& laudatus est,quod illum coluit,& adoravit,quantum po n. ar. tuit animo comprehendere. At Iacob statim quidem inquiete siublimem quandam & Angelos ascendentcs vidit;& columnam inunxit, ut eo serie mysterio lapidem illum, qui pro nobis inunctus est,indicarer,& ad honorem illius,
quem aspexerat,domum Dei locum quendam appellauit; ' . δ' & cum Deo tanquam cum homine luctatus est, siqua tamen Dei lucta cum homine potest esse,ac non per eam intelligitur humanae virtutis ciam Deo comparatio: Et luctarnotas in corpore impressas tulit, generatam naturam victa indicantes:& pietatis pnumium accepit,vt pro Iacob, magno illo & praeclaro nomine Israel vocaretur. Attame nec ipse,nec ullus eorum,qui ex duodecim tribubus, quarum
ipse pater fuit post eum secuti sunt, ad hunc usque die gloriatus est,se Dei naturam,& speciem penitus comprenendisse.Eliae porro, ut ex historia intelligis,non violentus satus, non ignis, non ter motus, scd tenuis q 'dam au- Des presentiam,non autem naturam adumbrauit,Elin inquam, illi,quem ignis etiam currus in coelum tollens indicauit, quantum iustitia hominibus praestaret. id a-naem iudicem primo,ac deinde Petrum discipulum non admiraris'illum ne speciem quidem serente cospecti Dei,& uxorem iccirco sic alloquentem:Perimus,mulier, vidimus Dominum,tanquam ne species quidem Dei ab hominibus perspici,nedum natura coimpriuendi possit: Hunc autem Christum se conspectum nauigio no accipiente, r. sed dimittentem,pnesenim cum esset Petrus ille ad Christi
τε cognitioncm maxime omnium incensus, & iccirco beatus appellaretur, & maximis muneribus praeponeretur. Iavero quid dices tum de reliquis Prophctis, tum de Esaia, deq; EZechiele rerum maximarum inspectore Quorum ille Dominum Sabaoth in lio gloris sedentem quem seraphim senis alis ornati stipabant,&collaudabant,&leg Dant,seq; carbone purgatum & ad prophetiam instractu vidit.Hic autem & Dei uehicullam, nempe cherubini sis describit,& seper his sedem, & super sede firmame tum,& eum,qui in firmamento videbatur, & voces quas. dam,& impetus,& actiones.Quae utrum specta tu diu num siuerint solis sanctis conspicuum, an noctumum sed
minime sapax visum, an precipuὰ animi partis descriptio
tanta cum rebus fitturis cognatione coii instrivi eas quasi praesentes cerneret, an arcanum aliquod aliud prophetiae
genus,haud facilla dixemim. Novit ipse Prophetaru Deus, di qui diuino eius numine sent amati. Certo neque hi, de quibus loquimur,neq; eorum similes alii in Gentia Domini cognoscenda constiterunt,ut scriptum cst, nec Dei naturam aut videriant,aut explicarunt. Quod si Paulo licui L.
set citerre ea,quae tertium illi coelum,& ad illud usque progressio cxlii buit,siue is ascesus,siue assumptio fuit, aliquid amplius de Deo sertasse cognitu haberemus,si tamen huc
jectat illius raptus mysterium,Nunc autem quoniam a cana erant,& eskrri non poterant,nos item ea silentio co est. li lamus,& veneremur.Ipsum quidem Paulum illud tantum dicente audientias:ex parte cognoscimus,& ex parte pr pliciamus.Hoc,& alia chasmodi constetur ille, qui scientia non est imperitus,qui comminado rogat,an Christi in se loquentis quaeram MPmmentum agnus inquam,ille
ventaris propugnator ex doctor laec confitetur. Itaq; humanam omnem Dei cognitionem speculis,&aenigmati- r. r. lybus nen anteponit,quippe qu. e in exiguis veritatissimula-clis sita est.Ac nisi vererer,ne quibusdam lisc v bosius,&curiosius viderer expendere,dicerena,non alia esse so
lasse illa,quae Dei Verbum nunc non posse portari significabat,quae tamen Olim portanda conspiciendaq; rei,de '''
qu. aemundum ipsum non posse capere antes anus ille Verbi,magna illa veritatis vox Ioannes auctebat. Ioan. a r.
Ex eadem oratione. Mnis profecto veritas,omni'; ratio ad eoniiciendum,& intelligendum dissicilis est. Nos autem pamllo instrumento magna conamur cficere, dum humana sapientia rerum cognitionem aucupamur, & senstabus,aut non sine sensibus,a quibus circunserimur, atq; decipimur,ad ea quae mente constant, percipienda contendimus, nec animo nudo rebus nudis inhaerere possimus, eumq; illarum notionibus infbrmare.Dei aute ratio quanto persectior est,tanto est dii scilior, pluresq; suggerit quae mones quibus dissoluendis admodum torquearis. Qui quid enim difficultatis inciderit icet minimiam sit, rati
nis inhibet cursiim,& eius progressionem interrumpit,no aliter,quam qui equos incitatos habenis coercent & retrahunt,& inopinato strent reflexu circiantorquent. Solomon quidcm,qui omnes,qui ante se suerant,quiq; a late sua celebres em nt, sapientia superabat, cui Latitudo cordis Dei munere contigerat, contemplationis dc scienti ae copia, quis arena,magis innumerabilis, quanto altius in hoc pe Eede. lagus descendit,tanto magis haeret ac titubat, sapientia'; finem illum statuit, ut quantum ignores,inueneris. Paulus vero laborat ille quidem, ut perueniat non ad Dei natura, nouit enim illuc perueniri non posse, sed ad eius tantummodo iudicia. Verum cum nullum neq; exitum,nec ascensus statum inueniat,neq; quo mentis curiositas plane consitat,cum semer deesse aliquid videatur, o re admirandam necesse est enim, ut ego quoq; sic afficiar, quemad-m tum ipse affectus eradmiratione concludit oratione, idq; Dei diuitias, di altitudinem appellat, fateturq; Dei iu- Roux
dicta modo nominat Abyssum multam, ius profundum Pta. 3r. nec mensura queas,nec sense deprehendere: modo seientiam eius mirabilem ex se procreationeq; sita factam dicit, maioremq; esse,quam ut eam viribus sitis assequi,conisi ctiq; possit,Vt enim caetera,inquit,omittam,meq; ipsum,& omnem humanae natum fabricam considerem, Qua nam est eius mixtisqui motu Cur immortale cum ino tali coniunctum est' u modo deorsum suo,& suritim seroi Quomodo circunscmar animus Quomodo vita pn het Quomodo plurbationibus asscitur/ Quomodo mes, si circunscripta est'Qnomodo interminata, & motus celeritate cuneta collustrat,atq; percurrit, si in nobis mancilQuomodo sermonem accipit, cundemq; communicati
modo per acrem transit, & cum rebus ingredituri Quomodo cum sensibus secietate deuincti est, di a sensibus separatam terra,ri quae his antiquiora fiant, peris quar,qua ratione primita in natum osticina consati i sormatiq; sumus, aut quomodo persecti demum, atque
abseluti Quae alimenti appetitio ac distributio 'Quis primos uitae ntes aperuit,& uiuendi facultates ultro tribuit Quomodo cibis corpus,ratione animus pascitur' Quaena illa natum uis,mutuaq; inter gignentes, genitosq; cognatio,ut amoris uinculo & necestitudine colungantur omodo cum specie inter se conueniant homines, tam multis tamen notis propitis disserunt, ut eas pra multitudine
39쪽
numerare n5 possis Quomodo idcm animi mortale, atq; immortali mortale quidem obitu, immortale aute ortu. Aliud enim moriendo discessit,sitat nascendo in vitam ingreditur,non alter,quam in staminiscuitu nunqua stan ris, S perpetua fluctuum successione reter labentium damnum resarcientis fieri cernimus Quid' in me &partibus corporis quanta contemplandi materia summi nistratu fimum fi mirabili conccntutum ad usum tu ad pulchritudinem intre senatu lege ita coniuncta sint, ut
tamen disserant.cum vicissim p sint,de pareant,copulantur,& disiungantur, contineant,& contineantur. Deindeo sit loquendi, audiendiq; ratio,quomodo vocalibus in drumentis verba formentur, eademq; per intine minmedio acrem perim ictu&impressione quadam inter se coniuncta ab auribus cxcipiantur Tum i arcana sit videndi vis.quanta cum rubus, quae videntur cognatione deui quomodo ad solum voluntatis arbitrium,& simul excitetur,& in hoc menti similis sit quod parivsocitate mens rebus intelligendis, videndi vis rebus cemendis applicatur.Praeterea quomodo reliqui duo sensus extrinsecus p sitassusciplant, nec c5spiciantur tamen Postremo quomodo pci si num quies,& secundum quietem in semnia,&visa sani. ae memoriae recordationis rationis,irae, Diuditatisi; vis,& omnia deniq; , quibus paruus hic mundus
Eiusdem ex oratisne de tetrodestia in
ficax,cum sumptus non suppetat Cur tu quoci; aqua manu,coelum palma,pugillo terram conaris dimetiri,cum sint clementa adeo magna,vt ea solus ipso essector possit mensura complecti l Nosce teipsum primo,
considera,quae manibus tractas,qui sis,& vndc constatus, di quomodo compositus,ut cum imago sis Dei, cum d teri tamen ,corpore nimiru deuinciaris, quo modo mouearis,quam sipiens in te artificium quod naturae myst rium. omodo cum in loco continearis,mens tamen nost circunscripta, sed in hoc manens omnia complectatur.
Qu mam pacto vis oculorum, qui tam crim senidam vagetur ,& virum res tela conspectas suscipiat, an ad illas accedat.Qilomodo iam voluntatis arbitrio gubernatum moueat simul,&moueatur. Quae minus intermissio,& quies,qu e diuisio sensuum, & quomodo per hos mens cum cxternis versitur,extema'; susc ipiat.crion o mecies admittat, & qum am sit earum, posteri admissaent,per memoriam coscruatiora si exciderint, per rem dationem repetitio.Quomodo ratio, atq; oratio ψMatur 3 mente, & in alia mente rationem orationem; gignat. Quomodo vobis cogitata communicentur. Qiomodo per animum alatur corpus, o corpus sat affectionum particeps animis,n con lascat metu, solitatur audacia, moerore contraharur,diis indatur voluptate,tabescat inuidia,esseratur superbia,spe sublauctiir, di sanguine modo circa cor aestuante ira insaniat,modo recedente crubescat vere niua. omodo as Otionum animi notae inccuporibus sint impressae.Qui rationis principatus,& quoinodo his omnibus praesit, & poturbationum motus Imperet,
atq; moderetur. omodo quod coiporis expers est, sen
ine,& flatu contineatur,quibus detici exibus animus idist recedat.Haee,aut horum aFquid consideradiomo.Nondum enim dico coeli naturam,& motum,nolhHlarum Ομ
serensas, non resinium virtutum inferiores, aut sup o res incessus,& situs,&omnia,in qu ae Des ratio: distribuit, nec ei iis regendi gubemandiq; prouidentiam. Cum lixe
inquam,sucris assecures, ne tunc quidem,d crim vico fidas sed ut verearis adhuc,ascendere ad illa, quae sunt si blimiora,quaeq; tuas superant vires & facultatem.
EXcelsiam cst coelum atq; 2blinariterra autem humulis & profunda. Ecquis ithac ascendet, cortim qui propia peccatum proicii sunt Quis torcnis adhuc tenebris circunt tus, & crata corporis indumento obu lutus tota mente totam mentem pure poterit intueri, & inter lae qum iunt instabilia,& sensibus obnoxia. manens, ad ea,qua: sunt immob ἰia,S ocula cerni no possunt, aspirare Eorum coic,qui laic puri mundiq; sum, vix quisquapoterit simulachrum illius pulchritudinis aspicere, non iecus, atq; illi, qui solem in aqua coinc Iantur. Quis est itile, qui aquam manu,& coelum palma dimensius est i S p gillo terram continet uniuersam in montes in lance p sirit,& valles in stat cratecquis erit Iocus,in quo ille requie
scae inam omnibus e rebus dicetur similis ' Quis est ille, qui verbo fecit omniat i sapientia fabricatus est hominem Qui dissidontia in unum contulisti Qua sipiritui putu
rem ad sciuEQin animal,quod cernitur, cum eo, quod cemi non potest,mortale cum immortali, teiTenum cum coelesti eopulavit,quod Deum attingit,&non conr
hendit: appropinquat,&procul abest Dixi, sapiens fiam, Ecde. inquit, lomon,& recessit a meis ius,quam crat prius. Sapientiam autem intelligit. Et profecto qui scientiam addit, addit&dolorem, cum non maiorem latitiam accipiato eo,quod didicit,quam dolorem in eo,quod a talia nopotuit. Id quod illis sistet contine re, qui sitientes adhue abstrahuntur ab aqua . Aut qui Ie aliquid tenere iam putant, quod assequi ncqueunt. Aut quos iu ris splendor prope citius transibiliquis illustrauit. Haec me cogitatio depresiit, atque humilem reddidit, persuasitq; , satius es.se, laudationis vocem audire, quam prosteri se doct Icm eorum, quae circi humanas superant. Magnitudo, l& substatas, 3e dignitas coelinium illarum mentium, iquae sunt naturae purissimae vix capiunt splendorem De. quem abyssus tegit, cuius latibulum tenebrie stat, qui lux purissima est, licet phiribus in accessa. Lin uniue sis orbe versatur,& extra orbem est uniuersum. Qui es omnis bonitas & pulsitudo,& omnem bonitatem, &pulchritudinem. Qui mentem illustrat,&mentis ceserita ltem, & altitudinem effigit, tantum semper antecedens, lquantum illa sequitur, ut dum sari, I pene comprehensum ostendit, amni magis initammet assequendi cupi lditate,&ad sileriora ducat & trahat. lIte, i naturam diuinam comprehendi non plise. Chrssostomi ex libro, φιο continentur orationes,
bus Dium incomprehensum e se demonstrat.
MAgnum virium est, non continere se intra illos treminos, quos nobis praescripsit Deus, sed ea veste
tentarc , quae mentem nostramesuperant. Ita sprimus formatus est homo, dum maiora cocupiscit, & ea, quae habebat perdidit. amobre rationibus nostris mi tam salutem dicentes rationes enim,inquit, hominiam vana,& sallacci eorum cogitationec ne velimus mensuramptobulae nobis faculta uansilue. Eiusdem
40쪽
MIrabilis, inquit,facta in scientia tua ex me, exaltata est,& non potero ad eam petringere. In pelago diuinae sapientiae non reperit vadum, sed tamet Pr pheta .Et aliquis audet dicerc,se Dei naturam habere perspectam,& cognitam ' Idem dicit, incerta, & occulta sapientig tuae manifestasti mihi, & tamen clamat, sapientiae
eius non est numerus, seu comprehensio, ee non vocturaliquis,de natura,que comprehcndi non potest, ut a se percepta disputarc 'Quid ais s sapientia percipi non potvst,& natura illius comprehendeturi Magnificentia cius non habet finem,& eius clientiam circunscribes Hoc est pa- spicua insania.
Esaias,generasone eius, inquius enarrabit,concedet tibi, ut illius essentiam explices ' Paulus,qui ad te tium usque stablatus est coelum, & ad ea mysteria spe standa,quae naturam superant&arcana sunt,admissus est, dum exiguam diuinae prouidentiae particula expendit, nempe quomodo Iudaeos abiecurit, internash; gentes si semerit,ian qua in profundo pelago periclitaretur, statim
exitit,&magna cu admiratione vel, menter exclamanso altitudo,inquit, diuitiarum,& sapientiae,& scientiae Dei, quam inscrutabilia fiant iudicia eius, est imperuethsabiles viae illius. Non dixit, quam incomprehcnlibilia, feci quam inserutabilia iudicia, & quam impervestigabiles viae. Deuergo, cuius iudicia ccrutari & pervestigare non possumus, comprehendemus' Quid autem iudicia & vias dico, cum
praemia sanictoriim comprehendit nequeant' oculus, inquit,non vidit, nec auris audiuit,nec in cor hominis ascen -
dcrunt,quae praeparauit Deus diligentibus se. Quid i quod
donum cius verbis explicari non potesti Gratia enim, inquit, Deo pro inessibili dono eius. Pax cius sirperat om. nem sensiim, & ipse solus comprchendeturi Et alibi Pa lus, ex parte, inquit, cognoscimus . tu autem astimas, te persecte cognoscret Quanquam & ille dixit ex parte, non quod naturae diiunae aliud quide nosceret, aliud ignoraret. sm ex parte nouit, quoniam sciebat esse Deu, quid autem esset,ignorabat. Sciebat Deum omnia procreasse, sapie tm este,nihil non posse,omnia continere,quantus autem, aut quomodo ossa, nesciebat.
ANgeli tantum modo collaudat Dcu, as j discentes: Gloria in excelsis Deo. Nij benedicta gloria eius
ex loco sancto eius,hoc est, ubicunque ille caeN quc cnim in loco Deus, qui circunscribi non potest. Nij Sanctus, Sanctiis, Sanctus, Dominus Sabaoth. Homines autem naturam illius definiui,& circunscribunt. Quatus coucstibus timor&reuerentiat Quantus terrestribus contemptus, & confidentia i silicautesoquuntur, audacter hi sunt ciuiosi.
. a It rursim Esaias : Vidi Dominum sedentem in s lio alio atque excelso, tali nimirum,ut cmITaui no' possit. Des solium humana mente subhmius est, &comprehendetur ipse Deus t & Seraphin stabant in circuitu eius. Vni erat sex ala,& alae sex alteri.binis alis tegebant ficies sitas, di binis pedis . Seraphin auertunt ora, & pro duplici muro praetcnduntatis,quod splendorem ex gloria selij terribili ratione sit entem, perferre non Valeant. Et pnaeshiporeo, i pedes. Siquid & nos cum xima admiratione inere simus, corpus undique utra
here consumimus. Corpus autem ' Immo ucro animus se exstimmo rei cuiuspiam admiratidae obturii contractis actionibus suis ad intima refugit, sta; corporis veluti propugnaculo undiq; circumunit. aternarum alarum usium intcllexim,reliquarum nunc usum intellige.Et binis, inquit, voltibaiit. Indicium hoc est, perpetivae rcrum sublimium cupiditatis,quodq; deorsum nunquam aspiciant. Nam alla significant Angcliciae natum leuitalcm, & ccleritalcm. Alia item ratio potest afferri.Binis alis facies,& binis alis pedoe obtegunt stios, ut ostendant Dei nec principium noc finem perspici comprehendiue posse. Mediis autem volant, ut doceant, de mediis posse rebus diuinis rationes intclligi, nempe Deum & csse, & csse sapientem, &omnipotentem,& horum similia. Et clamabat alter ad alterum : Salictus, Sanctias, Sanctiis, Dominus Sabaoth. Quod est admirationis, ac stuporis signu, pnPsenim cum non ceritina lucem, nec diuinam naturam. Spcctacirium enim illud crat demissio quaedam.Nec tamen demissionis gloriam perferre potcrant. Demissio naq; est, cima Deus se, non ut est natura, conspiciendum praebet, scd habita ratione contemplantium, demittit sc , atque accommodat
corum imbecillitati. Q iod autem eiusnodi demissio sit rit, ex ipsis verbis colligi polin. Vidi, inquit, Dominum. At Deum nullus unquam vidit,quippe qui & formam, &quantitatem, S qualitatem non habet. Quis hoc dicit Unigenitus situs, qui sedct in sinu patris, ipse enarrauit.
Desii de sebiicit,sedentem.Nec sedet Dinis, nec stat. Haec enim cadunt in corpora. Tum addit, in solio. At in solio Deus non includitur. Quomodo enim, cum circunscribi
non possit ' Cum i tur Seraphin stent, quod non locum
significat, sed eorum puritate familiaritatem nec possint indemissionis gloria oculos defigere hominos conantur in sublimiorc messentiae ipsius gloriam oculos intendaci Et tamen quantum disi eri caecus ab co , qui cemenidi vim habesitantum est inter nos atque illos discrimen.
Eiusdem DAhiel Propheta demisium Angeli no tulit aspectu,
Sed aufugit, & procidit.Non cli resetium, inquit,in
me robur, & gloria mea conuersa in in corrupti nem. Itaque periit oris mei pulchritudo, & in mortui pauiore versa est. vcro,qui Daniele tanto inferior es, quantum ille cedit Angelo, non vereris os tuum tollere,& in natura diuina pervestiganda curiosius esset Danici, qui in cor
pore huinano,quae vires humanas superant,pnalitatit,con
serui demissioncm non sustinuit,&tu naturam illam a prehendisti,quae innumerabilia condidit Angelorum mitita,quoriun non potuit unum Daniel intueri, ut ostensiunest.Quis non ingemiscat, quis non conmisereatur stuporem, & insaniam homnis ἰ
Eiusdem. AVS quid philosephentur Prophetae de Deo,&hor
rescep timore, ac contremisce. i asipicit super terram, & facit eam tremero.Qui tangit monim,& sumigant.Mare vidit, & sugit Iordanis conuersus est retrorsum. Qui concutit coetini a fundamentis. aut comminatur mari, & exiccat illud. Qui statuit coelum sicut Arnicem. Et extendit illiid laquam tentorium super terram. Qui secit terram, ut nihil. o admirandam superlationem. rem tantam,ac talem,ut nihil. Illud enim nihil indicat procreandi facilitatem. Haec & alia eiusdem geneΗs loque tur Prophetae, ut ex coriun, quae a Deo secta sunt m gnitudine dignam illius potentia notionem asquam an